Zanimljivo o Beogradu

[Nina]

a gde se nalazila?

U Zemunu

 

[Nina]

Kamen temeljac Novog Beograda postavljen je 1948. godine, a 4 godine kasnije ova opština je osnovana.
Ona predstavlja najmlađu prestoničku opštinu u smislu urbanističke, savremene izgradnje.

 

[Nina]

Ilija Čarapić (1792-1844) je bio prvi srpski upravnik Beograda, od 1839. do 1840. godine.
Bio je sin vojvode Vase Čarapića, a postao je gročanski vojvoda sa samo 18 godina ,
nakon smrti strica Atanasija Čarapića, koji je poginuo nedaleko od Prahova.

 

[Nina]

Naziv Savamala je nastao od naziva reke Save i reči "mahala" - malo naselje.

 

[Djura Nikolajevic]

Da se na čelu Beograda, od 1839. do danas promenilo na desetine gradonačelnika, ali nijedan nije ostavio takav trag kao Branko Pešić.
Ovaj Zemunac od 1965. do 1974. godine stolovao je u Starom dvoru, i za to vreme izgrađena je "Gazela", deset kilometara auto-puta, prokopan je Terazijski tunel, a urađeni su i podzemni prolazi na ovom trgu.

Ada Ciganlija je postala uređeno kupalište, a podignuti su Hala "Pionir", SRC "25. maj", "Pinki", "Olimp", Muzej savremene umetnosti... Na kraju njegovog drugog mandata završena je izgradnja Palate "Beograđanka", a započeta je izgradnja Zapadne i Istočne kapije Beograda.

Prema kazivanju njegovog sina Lazara od pre tri godine, Branko je bio najponosniji što je za vreme njegove vlasti izgrađeno čak 86.000 stanova! Za tih devet godina, Beograd je sa 680.000 porastao na 920.000 žitelja.

A onda je dosao novi ustav i prestala da dolazi sva Jugo-lova u Beograd pa je i gradnja znacajno usporena.

 

[Nina]

Stadion Tašmajdan je otvoren 24. januara 1954. godine, a izgrađen je na mestu nekadašnjeg kamenoloma, po kome je i dobio ime.

 

[Nina]

Ikea

Prva Ikea robna kuća u Beogradu je otvorena 27. marta 1991. godine. Nalazila se na Novom Beogradu, u zgradi Jugopetrola i to je bila tek druga Ikea prodavnica u zemljama Istočne Evrope (prva je bila u Mađarskoj). Zatvorena je 1992. godine zbog međunarodnih sankcija Jugoslav

 

[krompir 2.1.]

Ikea

Prva Ikea robna kuća u Beogradu je otvorena 27. marta 1991. godine. Nalazila se na Novom Beogradu, u zgradi Jugopetrola i to je bila tek druga Ikea prodavnica u zemljama Istočne Evrope (prva je bila u Mađarskoj). Zatvorena je 1992. godine zbog međunarodnih sankcija Jugoslav

U pasazu ispod fontane i imala je kvadraturu citavih 150m2 ... mozda... i niko nije od moje ekipe kupovao tamo jer je bila preksupa.
Ali prodavnica sportske opreme nedaleko odatle i prodavnica bilijarskih stolova su itekako dobro radile

 

[Nina]

Shaul Ladany, izraelski olimpijac i šampion sveta 1972. godine u hodanju na 100km, rođen je 1936. godine u Beogradu.

 

[Nina]

Crkva Ružica je nekada bila vojna crkva.

Pored skulptura vojnika na ulazu (kopljanika iz vremena cara Dušana i pešadinca srpske vojske iz Balkanskih ratova), ova pređašnja funkcija hrama
sačuvana je i u lusterima, te drugom crkvenom mobilijaru koji su napravljeni od oficirskih sablji, puščanih čaura i delova topova.

 

[Nina]

Da je 14.10.1982. na Beogradske ulice izašao prvi tramvaj,

Beograđani su se tog 14. oktobra prvi put provozali tramvajem i to od Kalemegdana, ulicom Vase Čarapića, preko Trga republike, Knez Mihailove i Terazija, do Slavije, a na ovoj liniji radilo je svega osam tramvaja.

Tada je, na osnovu odluke Opštinske uprave Beograda, organizovana posebna komunalna služba pod nazivom "Beogradska varoška železnica".

Samo dve godine kasnije, 1894. po završetku izgradnje pruge Terazije - Topčider, uvedena je i prva električna linija, dok su već do kraja 1905. godine sve linije bile elektrificirane. Tada je u prestonici živelo svega 60.000 stanovnika, ali su praćene inovacije u Evropi.
Srpska prestonica bila je jedna od prvih koja je uvela ovaj vid prevoza u saobraćaj, a pre Beograda zaprežne tramvaje imali su Njujork, Pariz, London i Berlin.

 

[Nina]

Vojni muzej

Vojni muzej u Beogradu je osnovan Ukazom kneza Milana Obrenovića IV, 10/22. avgusta 1878. godine. Muzej se tada nalazio u skromnoj zgradi podignutoj još za turskog vremena, odmah do Rimskog bunara. Prva muzejska postavka otvorena je 1904. godine, povodom stogodišnjice Prvog srpskog ustanka u sklopu krunidbenih svečanosti kralja Petra I Karađorđevića.

 

[Nina]

Defterdarova kapija

Defterdarova Kapija na Kalemengdanu je dobila ime po zvanju defterdar – čovek koji vodi pisane knjige u turskoj vojsci.
U srednjem veku ona je bila pešačka komunikacija između Gornjeg i Donjeg grada a današnji izgled je dobila u 18. veku.

 

[Nina]

Prva fudbalska utakmica u Beogradu održana je 1896. godine, u Donjem gradu kod kule Nebojša.

 

[Nina]

Prva srpska opera “Na uranku” Stanislava Biničkog, izvedena je u Narodnom pozorištu 20. decembra 1903. godine.
Pisac libreta za ovu operu bio je komediograf, pisac i esejista Branislav Nušić.

 

[Nina]

Jevrejin Hugo Buli je po povratku sa školovanja, iz Beča doneo u Beograd prvu fudbalsku loptu.
On je loptu poklonio prijateljima iz Beogradskog gimnastičkog društva "Soko" i želeći da omladinu zainteresuje
za novu igru 1896. godine osnovao je Loptačku sekciju.

 

[PetarSamotnjak]

Prva zavesa pozorišta "Atelje 212" podignuta je 12. novembra 1956. godine u maloj sali stare zgrade izdavačke kuće "Borba", koja je primala samo 212 gledalaca. Prva predstava bila je koncertno izvođenje "Fausta", u režiji Mire Trailović. Novo beogradsko pozorište bilo je izraz samih umetnika, koji su želeli da osnuju scenu na kojoj bi se igrala nova avangardna drama. Bio je to početak Ateljea 212 koji će se ubuduće, sa svojim smelim pristupom, izdvajati od ostalih pozorišta širom regiona.

Sama scena, nekadašnja čitaonica, bila je prilično mala. U sali do koje se stizalo uskim prolazom, nalazila se skromna scena i mala galerija. Ovaj neadekvatni prostor bio je pravo mesto za rađanje beogradske avangardne, i u neku ruku i baš zbog ovog neuobičajnog ambijenta i organizacije, ali i smelog pristupa umetnosti uopšte, Atelje 212 su tada nazvali "pozorište utehe, nade i slobode", kao kontrapunkt tada još važećem udarničkom kulturnom miljeu.

 

[Nina]

Direkcija FEST-a, u saradnji sa Jugoslovenskom kinotekom, planira da do kraja 2022. godine otvori Muzej FEST-a?!

… da je u poslednjih deset dana, za vreme 50. FEST-a, održano 380 projekcija i devet premijera domaćih filmova, da je u Beograd došlo 116 gostiju i da je prodato više od 52.000 ulaznica?!

… da je rekordna poseta FEST-u bila 1977. godine, kada je zabeleženo da je bilo tačno 252.332 gledaoca?!

 

[Nina]

Peta beogradska gimnazija je nastala od Prve ženske gimnazije, koja je osnovana 1905. godine, uz Višu žensku školu.
1909. godine odvojila se od Više ženske škole, noseći ime Državna prva ženska gimnazija. Postojala je do školske 1953/1954. godine,
kada je postala mešovita, preuzimajući učenike iz Druge muške gimnazije, kada i dobija ime Peta beogradska gimnazija.

 

[PetarSamotnjak]

Marica Popović, prva TV glumica u Beogradu i na Balkanu
(1906-1989)

Pozoripna, filmska i televizijska glumica, Marica Popović je prva televizijski glumica na Balkanu, a pojavila se na televizijskim ekranima uoči Drugog svetskog rata na televiziji na štandu "Simensa" na Beogradskom sajmu, kasnije zloglasnom logoru.
Beograd je inače bio prvi balkanski grad na kome je "Simens" prikazao "novo čudo", televiziju.
Posle rata, Marica Popović ostvarila je niz filmskih i televizijskih uloga (Gospodja ministarka, Put oko sveta, Dr, Vrane...Ljubav na seoski način, Diplomci itd)

 

[Nina]

Prva električna sijalica upaljena je 1880. godine u Beogradu, ispred kafane Kod Skupštine, danas zgrade Elektrodistribucije Beograd.
Većina gostiju je nosila nagaravljena stakla na očima, jer se smatralo da od jake električne svetlosti može da se oslepi.

 

[PetarSamotnjak]

Kako je jazz stigao u Beograd?​

Ukoliko pratimo put popločan notama i njime se vratimo u Beograd dvadesetih godina prošlog veka, koraci će nas sigurno dovesti do "Studentskog Micky Jazz" orkestra i imena Rafaela Blama.
"Burne dvadesete" (Roaring twentiees), donele su svetu sijaset novotarija, čak neke od ključnih za oblikovanje naše svakodnevice danas.U ovoj dekadipočinje era masovnih medija. Braća Dizni osnivaju prvi studio za proizvodnju crtanih filmova, a vrcavi ritam njuorleanskog džeza počinje da se širi preko okeana i dolazi u Beograd.
Istorija džeza kod nas, stidljivo je načeta.Naziv novog muzičkog pravca, još uvek neuvrežen u domaćoj javnosti, lutao je novinskim člancima od žaza, preko džaza do džeza. Tako "Politika" još 1922. prenosi da u jednom beogradskom klubu "grmi žaz-band".
Prvi muzički sastavi koji su u nastupima nudili poneku džez kompoziciju, nisu odlazili dalje od osvežavanja svog redovnog plesnog repertoara njima. Nastupali su na ugovorenim klupskim i hotelskim svirkama, ali nisu se žanrovski deklarisali. Zapravo, mnogi nisu imali ni svoj naziv, sve do "Studentskog Miki Džez" orkestra.

Dorćolski Miki Maus​

Beogradskoj publici, prvi put su se predstavili u dvobojnim cipelama, takozvanim "čarlstonkama" i belim džemperima sa "M" amblemom iz kojih su izvirivali špicasti okovratnici košulja.
Spojeni ljubavlju prema novoj, nestašnoj muzici u kojoj su bili amateri i jevrejskim poreklom, sa sobom su nosili markantan pogled i svoje instrumente. Tako je sedmorica momaka, pod rukovodstvom Rafaela Blama, zvanično donela džez u Beograd, davne 1927.
Dorćolskog Miki Mausa, Blam je stvorio po uzoru na američke džez orkestre.
Omaž najpoznatijem Diznijevom junaku u imidžu benda, bio je nesvakidašnji izbor u ondašnjem kulturnom i noćnom životu Beograda. Još uvek su vladali šlageri i blaga uštogljenost salonskih zabava. Ipak, ovaj potez je svedočio da domaća mladež prati svetske trendove, a simboliku je pravdalo i to što se Diznijeva produkcija služila džezom u animiranim filmovima.

Foto: Porodica Blam / Privatna arhiva - Micky Jazz 1927. fotografija iz knjige "Jazz u Srbiji 1927-1944." Mihaila Blama

Ko su bili članovi Miki Džeza?​

Muzički obrazovan i već iskusan na sceni, Rafael Blam je upravljao bendom i u njemu svirao violinu i bendžo. Na bubnjevima, ventil trombonu, trubi, saksofonu, harmonici i klaviru rasporedili su se i menjali njegovi prijatelji. Svi su se upoznali pri Jevreskoj zajednici, gde su i ranije muzicirali povodom proslava velikih jevrejskih praznika.
Nije tačno poznato kada je ko od ostalih članova ušao u Miki Džez, ili iz njega prešao u neki od srodnih sastava koji su se kasnije formirali. Poznato je da je u prvoj postavi za klavirom sedeo Emil Hirtvajl. Kasnije je, i na duže staze, pijanista bio Bela Kupferberg, a povremeno je s bendom nastupala i Ljubica Robiček.
Mika Albahari svirao je bubnjeve i na saksofonu se smenjivao sa Solomonom – Monijem Amodajem. Ipak, poznatiji kao bubnjar Miki Džeza bio je Isa Alfandari – važio je za najboljeg improvizatora na bini svog doba. Tu su bila još dvojica članova. Vili Štajer svirao je harmoniku i duvao u trombon, a Mehanem – Mika Daniti, inženjer po struci, trubu.
"Repertoar orkestra činile su popularne kompozicije toga vremena: fokstroti sa primesama svinga i sramežljivom improvizacijom", preciziraće 2010. u svojoj knjizi Mihailo Miša Blam, Rafailov sin.
Odgovor na to šta su bile "popularne kompozicije" krije se u opusu Pola Vajtmana, Djuka Elingtona i svemu što će Luis Armstrong izvodili u Americi. Glavni kriterijum bio je animirati i šarmirati publiku, tako da podijum ne miruje sve dok bend svira!

Miljenici omladine​

Nakon što su zvuci džeza postali bliski i traženi među Beograđanima, njegov uticaj počinje da se širipoput eha. Do kraja tridesetih, formirani su brojni profesionalni i amaterski sastavi, koji će zvucima truba, klavira, saksofona ispunjavati beogradske klubove i barove.
Ipak, samo elitni mogli su nastupati u najpopularnijem "Džokej klubu", a Miki Džez imao je tu čast.

Foto: Porodica Blam / Privatna arhiva - Fotografija iz Džokej kluba u Gračaničkoj ulici, 1937. godina (takođe preuzeto iz Mišine knjige)
Postave bendova bile su fluidne, a neki članovi su bili poimence prepoznati i omiljeni kod publike. Ime Rafaela Blama, bilo je među najcenjenijima, a svojatala ga je i publika slavnog "Akademskog Džoli Bojsa", benda kroz koji je prošla većina muzičara Miki Džeza.
Na beogradskoj sceni su se ostvarili i "Sion džez", "SADŽO", "Melodi bojs" i orkestar Štuleta Jovanovića. U domaćim bendovima gostovali su i inostrani muzičari. Tako su u istoriju našeg džeza ušli italijanski bubnjar Todo i saksofonista Hojerman, Jevrejin poljskog porekla.
Valjevski "Havaji" verovatno su prvi džez bend osnovan u unutrašnjosti Srbije. Zatim Kanjiža dobija svoj svingerski sastav lokalnih Roma, a sledi osnivanje Džez orkestra Š.P.D. "Zanatlija", Džez orkestra šabačke trgovačke omladine i drugih.
Neki džezeri dolazili iz muzičkih porodica, a drugi mu se okretali da ih "ulica ne bi uzela pod svoje". Reputacija im je u široj javnosti, kao i svemu buntovnom i novom, nosila brojne predrasude. Stoga su entuzijasti ovog pravca bili prvi na udaru policije kada je u kafanama nekoga trebalo pretresati zbog nestalog escajga.
Iako je policija sa džezerima uvek bila na oprezu, njihova muzika je postala nezaobilazan začin večernjih zabava u mladoj Kraljevini Jugoslaviji. Džez orkestri uveseljavali su novogodišnje proslave i redovne subotnje igranke.
Knjižari su se utrkivali ko će pre muzičarima moći da ponudi notne zapise najnovijih stranih hitova, a vlasnici banket sala i klubova posterima pompezno najavljuju nastupe proslavljenih sastava.

Hitler odneo šalu​

Tako je bilo sve do nacističke okupacije, 1941. kada i sam pomen džeza postaje osnov za likvidaciju. Hitler je širom Evrope nastojao da zatre korene džeza, kao i svake druge kulture koja nije počivala na arijevskim standardima. Na zub su višestruko bili uzeti muzičari jevrejskog porekla.
Hitlerove trupe tražile su doušnike, koji bi im pomogli da što brže sačine popis beogradskih Jevreja. Tako su i imena svih članova Miki Džeza bila poznata nacistima ubrzo nakon ulaska u prestonicu.
I ostatku stanovništva su okupatorske norme nametnute preko noći. Britanske radio stanice koje su prenosile džez muziku bilo je zabranjeno slušati po više osnova, a orkestri koje su nacisti angažovali na svojim zabavama prisilno su izvodili samo pesme na nemačkom. Sloboda i džez pali su zajedno u ruke zlotvora.
Najveći broj junaka ove priče utihnuo je sa džezom tokom rata. Jedini "Miki" koji je doživeo da svoje instrumente ponovo zasvira na slobodi, po završetku nacističkih terora, bio je Rafael Blam.
Novo džez poglavlje u posleratnoj Jugoslaviji počinje negde oko 1957-58. godine. Tek tada su premošćeni ekonomski, geografski i politički razlozi koji su "na neprirodan način" udaljavali "beogradsku scenu od izvorišta džeza", kazaće moderni džez pijanista Miloš Krstićšesdesetak godina docnije. Od prvih magnetofona dopremljenih u slobodni Beograd do danas, džez je stekao akademsko uporište, tradiciju svojih festivala širom zemlje i umetnike čija imena prepoznaje ceo svet.
U tom poglavlju koje traje, sećanje na Rafaela Blama i njegovi umetnički geni nastavili su da žive kroz njegovu decu: Mihaila Mišu Blama – basistu svetskog renomea i nosioca brojnih muzičkih nagrada i priznanja za doprinos razvoju džez kulture u Srbiji, i prvakinju Narodnog pozorišta u Beogradu, poznatu i u ulozi sinhronizatorke dečjih programa, Nadu Blam.

 

[Nina]

Prirodnjački muzej u Beogradu osnovan je 1895. godine kao Jestastvenički muzej Srpske zemlje.
Muzej je prvobitno bio smešten u Zadužbinskoj kući Stevče Mihajlovića na Vračaru
a prva izložba muzeja otvorena je 1904. godine u Beogradu u prisustvu Kralja Petra I i zvaničnika.

 

[Nina]

Đušina ulica

Smeštena između ulica 27. marta i Cvijćeve, u neposrednoj blizini Botaničke bašte "Jevremovac", Đušina ulica je najpoznatija po zgradi Rudarsko-geološkog fakulteta. A na zgradi preko puta fakulteta nalaze se dve table od kojih svaka na svoj način donosi šturu informaciju o tome ko je bio Đuša po kome je ulica ponela ime a Đuša Vulićević bio je Vojvoda u I srpskom ustanku
Poginuo 1805. godine u Smederevu

 

[Nina]

Prvi javni spomenik u Beogradu podignut je 1848. u sadašnjem Karađorđevom parku. Spomenik je podigao knez Aleksandar Karađorđević
u znak sećanja na junake Prvog srpskog ustanka, koji su poginuli 1806. godine pri zauzimanju Beograda.