Nikita Kulganov
Buduća legenda
- Poruka
- 33.566
TERORIZAM I JUGOSLOVENSKA POLITIČKA EMIGRACIJA
Socijalistička Jugoslavija, bremenita teškim političkim nasleđem Drugog svetskog rata i sa brojnom i raznorodnom političkom emigracijom, nije bila imuna na pojave terorističkih dejstava inače učestalih u svetu tokom sedme i osme decenije 20. veka. Broj terorističkih akata rastao je u godinama kriza, unutrašnjih i spoljnih turbulencija, poput 1968. (studentske demonstracije i Čehoslovačka kriza) kada dolazi do tri bombaške akcije u Beogradu za četiri meseca (maj–septembar 1968). Posle sloma i posete sovjetskih i američkih državnika SFRJ juna 1972. dolazi do ubacivanja najbrojnije do tada terorističko diverzantske grupe i pokušaja organizovanja gerilske borbe (operacija Raduša).
.....
Po nacionalnom sastavu, od 1.000 označenih terorista polovinom 1970-ih oko 700 ili 70% su aktivni u hrvatskim emigrantskim organizacijama, a svega stotinak u srpskim (oko 10%). Sa aspekta terorizma Službi državne bezbednosti su bile naročito interesantne sledeće ilegalne emigrantske organizacije: Hrvatsko revolucionarno bratstvo – oko 300 članova, Hrvatski narodni otpor-luburićevci – oko 50 utvrđenih članova, Ujedinjeni Hrvati Nemačke – oko 300 članova i Srpski oslobodilački pokret-Otadžbina – 120 članova. Primećena su nastojanja ustaških terorista da za svoje akcije koriste ekstremiste iz albanske i makedonske emigracije. Prema evidenciji SDB terorističke organizacije su od 1970. do 1977. izvršile 30 diverzantsko-terorističkih akcija protiv SFRJ, a u celom periodu 1945– 1977. oko 210, poginula su 72 lica i 232 lakše i teže povređeno.
.......
Polovinom 70-ih, služba bezbednosti je pratila oko 35 „ekstremnih organizacija“ iz redova svih nacionalnih grupacija koje neprijateljski deluju protiv države i jugoslovenskih građana u inostranstvu. Kao najopasnije u izveštajima se navode, proustaške: Hrvatsko revolucionarno bratstvo, Hrvatski narodni otpor – luburićevci, Hrvatska revolucionarna mladež, Ujedinjeni Hrvati Nemačke i Francuske, Socijalistička stranka; zatim četničke organizacije: Srpski oslobodilački pokret Otadžbina, Srpski kulturni klub Sveti Sava; potom ostale Pokret za oslobođenje i ujedinjenje Makedonije; Albanska Prizrenska liga i Savez Kosovara i dr. Najveći problem bila je obrada neprijateljske emigracije u prekomorskim zemljama (SAD, Južna Amerika i Australija).
....
Srpska emigracija na Zapadu je u ogromnoj većini bila nacionalno-demokratska, pa je u manjoj meri vična i voljna da se služi terorističkim metodama borbe. Jedina srpska organizacija koja je ozbiljnije obrađivana kao teroristička bio je Srpski oslobodilački pokret Otadžbina (SOPO) sa svega 80-tak aktivnih članova. Neki članovi ove organizacije su izvršili desetinu diverzantsko-terorističkih akcije prema jugoslovenskim diplomatsko-konzularnim predstavništvima u SAD i Kanadi.10 Ova grupa izvršila je diverzije na jugoslovenska predstavništva u SAD, Kanadi, Francuskoj i SR Nemačkoj, uglavnom noću, bez ljudskih žrtava i veće materijalne štete. Stoga i nije bila ozbiljnije gonjena od strane tamošnjih bezbednosnih organa, sve dok nije došlo do kidnapovanja američkog aviona 1977, pa je usledilo hapšenje i suđenje političkih emigranata članova SOPO.
......
Naročito visok stepen terorističkih aktivnosti bio je u periodu neposredno posle Drugog svetskog rata i nestabilnih odnosa sa Istokom i Zapadom i borbe protiv ostataka poraženih formacija.13 Prvi zabeleženi teroristički akt u emigraciji jeste ubistvo konzula Vicka Glumčića koga su već 1946. u italijanskom logoru Eboli ubili četnici. Samo tokom 1945–1947. u Jugoslaviju je sa Zapada ubačeno 826 špijunskih grupa i oko 5.000 terorista.14 Period 1950–1960. bio je mirniji, naročito u godinama 1953–1957, kad emigracija nije ubacila nijednu diverzantsko-terorističku grupu. Od kraja 60-ih, prema izveštajima službe bezbednosti, terorizam pokazuje stalan porast. U periodu od 1962. do 1971. bilo je 50 pokušaja raznih terorističkih akata, od kojih u Švedskoj 8 samo od marta 1968. do 1971.15 Od 1960. do 1964. u zemlju je ubačeno 25 terorista, a 1960. izvršene su 3, 1961. – 21 1962. – 23 terorističke akcije na jugoslovenska predstavništva u inostranstvu. Tokom 1962. uhvaćeno je 31. lice a 1963. njih 13. Od 1964. do 1967. ponovo vlada relativno zatišje (godišnje hvatano 4–5 lica za terorističku delatnost). Još ozbiljnija eskalacija terorizma kreće od 1967. kada su te i sledeće godine izvršene 22 terorističke akcije, od kojih 3 u zemlji (najveća je podmetanje bombe u beogradskom bioskopu 20. oktobar jula 1968) i 19 na objekte u inostranstvu, koji su bili pristupačniji za ovakvu vrstu dejstava. Ukupno tokom 1966–1972. izvedene su 92 diverzantsko-terorističke aktiv nosti: 42 u zemlji i 51 u inostranstvu. Statistika kazuje da su od toga 54 izveli pripadnici ustaške emigracije, četničke svega 15 lakših, a svi ostali 24. Najviše je terorističkih dejstava bilo tokom turbulentnih godina, u vreme i po obračunu s maspokom 1971–1975. kada je samo 1973. osuđeno 67 terorista, a za šest meseci od oktobra 1974. do marta 1975. 34 lica.
..........
Gerilske akcije koje se najčešće definišu kao oružani otpor stanovništva jedne zemlje protiv agresora, okupatora ali i postojećeg sistema vlasti nisu bile tako česte. Takva dejstva izvode obično male raznoliko naoružane grupe i jedinice vrlo pokretljive izbegavajući frontalne sukobe iznenadno i uz oslonac na lokalno stanovništvo.26 Prvi veći takav pokušaj je zabeležen već početkom jeseni 1947. kada je po nalogu kralja Petra II angažovan poručnik JVuO Andrija Lončarić da bude ubačen u Jugoslaviju i izvidi situaciju u zemlji. Veza u Trstu mu je bio američki obaveštajac Dragoljub Vurdelja. Korespondencija je trebalo da se odvija preko službenika francuske ambasade. Praćen je, međutim, još od Trsta od UDB-e (preko Vurdeljinog telohranitelja), a uhapšen u Beogradu marta 1948. zajedno sa dvojicom taksista koji su mu pomagali (Vidaković i Alimpijević), a kasnije još 11 tajno ubačenih komandosa (10 je pohvatano još na granici) dok je poslednji B. Bošković tajno praćen. U mrežu UDB-e, u kojoj je kao agent-provokator istakao Nikola Milovanović Grba (bivši oficir JVO), „upecao“ se i poznati advokat Strahinja Subotić koji je početkom 50-ih zbog pisanja referata o svrgavanju režima osuđen na 7 godina zatvora dok je Bošković dobio 12, a ostali vremenske kazne od jedne do sedam godina. Lončarić je osuđen na 20 godina zatvora, ali je pušten 1962. na intervenciju SAD i Francuske i isporučen u Trst. Odatle je prešao u Francusku, a zatim SAD gde je učestvovao u formiranju tajne organizacije SOPO u kojoj je bio glavni instruktor za obuku eksplozivom.
Sredinom septembra 1976. izvršena je otmica aviona TWA od strane petorice pripadnika ustaške emigracije na čelu sa Zvonkom Bušićem sa zahtevom da se u vodećim američkim listovima objavi pamflet Proglas američkom narodu i Deklaracija nezavisnosti i da se rasture letci iz aviona iznad Londona. Američke vlasti su to prihvatile i pored ubistva jednog i ranjavanja drugog američkog policajca.49 Tokom 1977. zabeležena je još jedna otmica aviona kom
panije TWA u SAD, i to članova SOPO (Srpski oslobodilački pokret Otadžbina). Nakon otmice sredinom 1979. osuđeno je 8 terorista: Nikola Kavaja, Boško Radonjić, Stojiljko Kajević i još neki članovi SOPO a organizacija je zabranjena. Kavaja je bio značajna ličnost i jedan od osnivača grupe SOPO. Organizacija je izvršila bombaške napade na jugoslovenske ambasade u Vašingtonu (SAD) i Otavi (Kanada), kao i na konzulate u Njujorku i San Francisku. Tokom novembra 1978. Kavaja i još desetina pripadnika SOPO-a uključujući Stojiljka Kajevića su uhapšeni u Njujorku u pripremi osvete za brutalno ubistvo novinara Dragiše Kašikovića od strane SDB. Kavaja je oslobođen po plaćanju kaucije od 250.000 dolara i posle posete porodici u Njujorku, izveo je otmicu američkog putničkog aviona Boing 727 (let 293 iz Njujorka za Čikago). Planirao je da zahteva Kajevićevo oslobađanje, da odlete za Beograd i obruše se na soliter Ušće u kojem je tada bilo sedište CK SKJ. Nakon što mu je Kajević telefonom saopštio da neće poći sa njim, pustio je putnike na slobodu zadržavši samo pilota, kopilota, a u avionu je bio i njegov advokat. Prinudio je posadu da odlete iz Čikaga do aerodroma Dž. F. Kenedi u Njujorku s namerom da krenu za Beograd. Na savet advokata odleteli su za Irsku, koja nije imala ekstradicioni sporazum sa SAD nadajući se političkom azilu. Kavaja se predao u Irskoj, ali je ipak bio isporučen SAD gde je i osuđen
http://istorija20veka.rs/wp-content...b5vwB6-kg9qhhJUIE95MAVKwgQcx3RhqQJbB3Cgd3EV3k
Socijalistička Jugoslavija, bremenita teškim političkim nasleđem Drugog svetskog rata i sa brojnom i raznorodnom političkom emigracijom, nije bila imuna na pojave terorističkih dejstava inače učestalih u svetu tokom sedme i osme decenije 20. veka. Broj terorističkih akata rastao je u godinama kriza, unutrašnjih i spoljnih turbulencija, poput 1968. (studentske demonstracije i Čehoslovačka kriza) kada dolazi do tri bombaške akcije u Beogradu za četiri meseca (maj–septembar 1968). Posle sloma i posete sovjetskih i američkih državnika SFRJ juna 1972. dolazi do ubacivanja najbrojnije do tada terorističko diverzantske grupe i pokušaja organizovanja gerilske borbe (operacija Raduša).
.....
Po nacionalnom sastavu, od 1.000 označenih terorista polovinom 1970-ih oko 700 ili 70% su aktivni u hrvatskim emigrantskim organizacijama, a svega stotinak u srpskim (oko 10%). Sa aspekta terorizma Službi državne bezbednosti su bile naročito interesantne sledeće ilegalne emigrantske organizacije: Hrvatsko revolucionarno bratstvo – oko 300 članova, Hrvatski narodni otpor-luburićevci – oko 50 utvrđenih članova, Ujedinjeni Hrvati Nemačke – oko 300 članova i Srpski oslobodilački pokret-Otadžbina – 120 članova. Primećena su nastojanja ustaških terorista da za svoje akcije koriste ekstremiste iz albanske i makedonske emigracije. Prema evidenciji SDB terorističke organizacije su od 1970. do 1977. izvršile 30 diverzantsko-terorističkih akcija protiv SFRJ, a u celom periodu 1945– 1977. oko 210, poginula su 72 lica i 232 lakše i teže povređeno.
.......
Polovinom 70-ih, služba bezbednosti je pratila oko 35 „ekstremnih organizacija“ iz redova svih nacionalnih grupacija koje neprijateljski deluju protiv države i jugoslovenskih građana u inostranstvu. Kao najopasnije u izveštajima se navode, proustaške: Hrvatsko revolucionarno bratstvo, Hrvatski narodni otpor – luburićevci, Hrvatska revolucionarna mladež, Ujedinjeni Hrvati Nemačke i Francuske, Socijalistička stranka; zatim četničke organizacije: Srpski oslobodilački pokret Otadžbina, Srpski kulturni klub Sveti Sava; potom ostale Pokret za oslobođenje i ujedinjenje Makedonije; Albanska Prizrenska liga i Savez Kosovara i dr. Najveći problem bila je obrada neprijateljske emigracije u prekomorskim zemljama (SAD, Južna Amerika i Australija).
....
Srpska emigracija na Zapadu je u ogromnoj većini bila nacionalno-demokratska, pa je u manjoj meri vična i voljna da se služi terorističkim metodama borbe. Jedina srpska organizacija koja je ozbiljnije obrađivana kao teroristička bio je Srpski oslobodilački pokret Otadžbina (SOPO) sa svega 80-tak aktivnih članova. Neki članovi ove organizacije su izvršili desetinu diverzantsko-terorističkih akcije prema jugoslovenskim diplomatsko-konzularnim predstavništvima u SAD i Kanadi.10 Ova grupa izvršila je diverzije na jugoslovenska predstavništva u SAD, Kanadi, Francuskoj i SR Nemačkoj, uglavnom noću, bez ljudskih žrtava i veće materijalne štete. Stoga i nije bila ozbiljnije gonjena od strane tamošnjih bezbednosnih organa, sve dok nije došlo do kidnapovanja američkog aviona 1977, pa je usledilo hapšenje i suđenje političkih emigranata članova SOPO.
......
Naročito visok stepen terorističkih aktivnosti bio je u periodu neposredno posle Drugog svetskog rata i nestabilnih odnosa sa Istokom i Zapadom i borbe protiv ostataka poraženih formacija.13 Prvi zabeleženi teroristički akt u emigraciji jeste ubistvo konzula Vicka Glumčića koga su već 1946. u italijanskom logoru Eboli ubili četnici. Samo tokom 1945–1947. u Jugoslaviju je sa Zapada ubačeno 826 špijunskih grupa i oko 5.000 terorista.14 Period 1950–1960. bio je mirniji, naročito u godinama 1953–1957, kad emigracija nije ubacila nijednu diverzantsko-terorističku grupu. Od kraja 60-ih, prema izveštajima službe bezbednosti, terorizam pokazuje stalan porast. U periodu od 1962. do 1971. bilo je 50 pokušaja raznih terorističkih akata, od kojih u Švedskoj 8 samo od marta 1968. do 1971.15 Od 1960. do 1964. u zemlju je ubačeno 25 terorista, a 1960. izvršene su 3, 1961. – 21 1962. – 23 terorističke akcije na jugoslovenska predstavništva u inostranstvu. Tokom 1962. uhvaćeno je 31. lice a 1963. njih 13. Od 1964. do 1967. ponovo vlada relativno zatišje (godišnje hvatano 4–5 lica za terorističku delatnost). Još ozbiljnija eskalacija terorizma kreće od 1967. kada su te i sledeće godine izvršene 22 terorističke akcije, od kojih 3 u zemlji (najveća je podmetanje bombe u beogradskom bioskopu 20. oktobar jula 1968) i 19 na objekte u inostranstvu, koji su bili pristupačniji za ovakvu vrstu dejstava. Ukupno tokom 1966–1972. izvedene su 92 diverzantsko-terorističke aktiv nosti: 42 u zemlji i 51 u inostranstvu. Statistika kazuje da su od toga 54 izveli pripadnici ustaške emigracije, četničke svega 15 lakših, a svi ostali 24. Najviše je terorističkih dejstava bilo tokom turbulentnih godina, u vreme i po obračunu s maspokom 1971–1975. kada je samo 1973. osuđeno 67 terorista, a za šest meseci od oktobra 1974. do marta 1975. 34 lica.
..........
Gerilske akcije koje se najčešće definišu kao oružani otpor stanovništva jedne zemlje protiv agresora, okupatora ali i postojećeg sistema vlasti nisu bile tako česte. Takva dejstva izvode obično male raznoliko naoružane grupe i jedinice vrlo pokretljive izbegavajući frontalne sukobe iznenadno i uz oslonac na lokalno stanovništvo.26 Prvi veći takav pokušaj je zabeležen već početkom jeseni 1947. kada je po nalogu kralja Petra II angažovan poručnik JVuO Andrija Lončarić da bude ubačen u Jugoslaviju i izvidi situaciju u zemlji. Veza u Trstu mu je bio američki obaveštajac Dragoljub Vurdelja. Korespondencija je trebalo da se odvija preko službenika francuske ambasade. Praćen je, međutim, još od Trsta od UDB-e (preko Vurdeljinog telohranitelja), a uhapšen u Beogradu marta 1948. zajedno sa dvojicom taksista koji su mu pomagali (Vidaković i Alimpijević), a kasnije još 11 tajno ubačenih komandosa (10 je pohvatano još na granici) dok je poslednji B. Bošković tajno praćen. U mrežu UDB-e, u kojoj je kao agent-provokator istakao Nikola Milovanović Grba (bivši oficir JVO), „upecao“ se i poznati advokat Strahinja Subotić koji je početkom 50-ih zbog pisanja referata o svrgavanju režima osuđen na 7 godina zatvora dok je Bošković dobio 12, a ostali vremenske kazne od jedne do sedam godina. Lončarić je osuđen na 20 godina zatvora, ali je pušten 1962. na intervenciju SAD i Francuske i isporučen u Trst. Odatle je prešao u Francusku, a zatim SAD gde je učestvovao u formiranju tajne organizacije SOPO u kojoj je bio glavni instruktor za obuku eksplozivom.
Sredinom septembra 1976. izvršena je otmica aviona TWA od strane petorice pripadnika ustaške emigracije na čelu sa Zvonkom Bušićem sa zahtevom da se u vodećim američkim listovima objavi pamflet Proglas američkom narodu i Deklaracija nezavisnosti i da se rasture letci iz aviona iznad Londona. Američke vlasti su to prihvatile i pored ubistva jednog i ranjavanja drugog američkog policajca.49 Tokom 1977. zabeležena je još jedna otmica aviona kom
panije TWA u SAD, i to članova SOPO (Srpski oslobodilački pokret Otadžbina). Nakon otmice sredinom 1979. osuđeno je 8 terorista: Nikola Kavaja, Boško Radonjić, Stojiljko Kajević i još neki članovi SOPO a organizacija je zabranjena. Kavaja je bio značajna ličnost i jedan od osnivača grupe SOPO. Organizacija je izvršila bombaške napade na jugoslovenske ambasade u Vašingtonu (SAD) i Otavi (Kanada), kao i na konzulate u Njujorku i San Francisku. Tokom novembra 1978. Kavaja i još desetina pripadnika SOPO-a uključujući Stojiljka Kajevića su uhapšeni u Njujorku u pripremi osvete za brutalno ubistvo novinara Dragiše Kašikovića od strane SDB. Kavaja je oslobođen po plaćanju kaucije od 250.000 dolara i posle posete porodici u Njujorku, izveo je otmicu američkog putničkog aviona Boing 727 (let 293 iz Njujorka za Čikago). Planirao je da zahteva Kajevićevo oslobađanje, da odlete za Beograd i obruše se na soliter Ušće u kojem je tada bilo sedište CK SKJ. Nakon što mu je Kajević telefonom saopštio da neće poći sa njim, pustio je putnike na slobodu zadržavši samo pilota, kopilota, a u avionu je bio i njegov advokat. Prinudio je posadu da odlete iz Čikaga do aerodroma Dž. F. Kenedi u Njujorku s namerom da krenu za Beograd. Na savet advokata odleteli su za Irsku, koja nije imala ekstradicioni sporazum sa SAD nadajući se političkom azilu. Kavaja se predao u Irskoj, ali je ipak bio isporučen SAD gde je i osuđen
http://istorija20veka.rs/wp-content...b5vwB6-kg9qhhJUIE95MAVKwgQcx3RhqQJbB3Cgd3EV3k
