Na današnji dan_ desilo se

- 1876. - Rođen je Vladimir Nazor, hrvatski i jugoslovenski književnik i političar.
- 1908. - Rođen je Hanes Alven, švedski fizičar, dobitnik Nobelove nagrade za fiziku (1970) "za fundamentalni rad i otkrića u magnetnoj hidrodinamici što je omogućilo ogromnu primenu raznih oblasti fizike plazme".
- 1909. - Rođen je Beni Gudman, američki džez muzičar (klarinetista) jevrejsko-mađarskog porekla poznatiji kao "kralj svinga".
- 1930. - Rođen je Živorad Kovačević, srpski političar, diplomata i pisac, gradonačelnik Beograda (1974-1982).
- 1932. - Rođen je Zvonimir Balog, hrvatski dečji književnik . Bio je začetnik savremene hrvatske dečje poezije i najnagrađivaniji hrvatski dečji književnik. Najznačajnija dela su mu: Bosonogi general, Četvrtasta kugla, Dijete koje se nije htjelo roditi, Drveni konj, Gljivograd, Golema mrvica, Ja magarac, Još smo maleni, Kako sam došao na svijet, Mačji oglas, Medo Edo, Zlatna nit i druga dela.
- 1976. - Prvi voz je krenuo prugom Beograd-Bar. Prvi putnik je bio Josip Broz Tito u svom "plavom vozu".
- 1980. - Papa Jovan Pavle II stigao je u Pariz, u prvu posetu jednog pape Francuskoj od 1814.
- 1992. - Savet bezbednosti UN usvojio je rezoluciju 757 kojom su SR Jugoslaviji, zbog umešanosti u rat u Bosni, uvedene sankcije koje podrazumevaju potpunu ekonomsku blokadu i prekid svih naučnih, kulturnih i sportskih veza sa svetom.
- 1992. - U Beogradu ispred Jugoslovenskog dramskog pozorišta nekoliko stotina dramskih umetnika jednosatnim ćutanjem izrazilo je protest protiv rata na tlu bivše Jugoslavije i saosećanje sa svim žrtvama.
- 1999. - Najmanje 54 osobe poginule su u Minsku, u jurnjavi nekoliko hiljada mladih, koji su nakon završetka koncerta rok muzike jurnuli u ulaz stanice podzemne železnice da se sklone od iznenadne provale oblaka.
- 2000. - Vojna komada na Fidžiju proglasila je vanredno stanje da bi okončala krizu koju su izazvali pobunjenici držeći premijera i grupu vladinih službenika kao taoce.
- 2001. - Na poslednjem suđenju u Nemačkoj za zločine počinjene u Drugom svetskom ratu, bivši oficir SS-a i nadzornik u koncentracionom logoru Terezijenštat, 89-godišnji Anton Malot osuđen je na doživotni zatvor, zbog ubistva četvrtog zatvorenika jevrejske nacionalnosti na svirep način.
 
Danas je utorak, 31. maj, 151. dan 2022. Do kraja godine ima 216 dana.
1594. - Umro italijanski slikar Tintoreto, umjetnik strasnog temperamenta, jedan od najvećih majstora 16. vijeka. S lakoćom je slikao kompozicije ogromnih dimenzija, snažnim zamahom i upotrebom dramatičnih svjetlosnih efekata, pri čemu je očuvao osjećanje i za najmanje pojedinosti taktilnih i čulnih vrijednosti. Snažno je uticao na evropske slikare, posebno na impresioniste. Radio je u rodnoj Veneciji, u kojoj su ostala glavna djela "Raj" u Duždevoj palati, "Tajna večera" u crkvi San Đorđo Mađore, "Raspeće" u Skuoli di San Roko, ali je dosta rasijano i po evropskim muzejima, poput slika "Suzana i starci" u Beču i "Autoportret" u Parizu.
1793. - Počeo jakobinski teror u Francuskoj revoluciji.
1809. - Poginuo srpski nacionalni junak Stevan Sinđelić resavski vojvoda, ispalivši iz kubure hitac u skladište municije u šancu na uzvišenju Čegar kod Niša, u jeku borbe sa brojčano nadmoćnim Turcima u Prvom srpskom ustanku. Eksplozija je digla šanac u vazduh, usmrtivši i branioce i 6.000 Turaka koji su upali u utvrđenje. Sinđelić se u maju 1809. sa 3.000 Resavaca pridružio ustanicima koji su namjeravali da oslobode Niš. Na Čegru je bio u najisturenijem od šest srpskih šančeva i na njega je napad usmjerio komandant niške tvrđave Kuršid-paša, ali su ustanici odbili više turskih juriša. Kad je uvidio da prorijeđeni branioci, uprkos neviđenom herojstvu, ne mogu da odole turskoj sili, zapalio je skladište municije. Poslije bitke paša je, da bi zastrašio Srbe, naredio da se od glava poginulih ustanika ozida kula, koja je dobila naziv Ćele-kula. Prvobitno su na njoj bile 952 lobanje, a sada je ostalo nekoliko desetina. Sinđelić je učestvovao u svim borbama u Pomoravlju od početka ustanka 1804. i istakao se u bojevima na Ivankovcu 1805, kad je za pokazanu hrabrost dobio čin vojvode, i na Deligradu 1806. pod komandom Petra Dobrnjca.
1809. - Umro austrijski kompozitor Jozef Hajdn, predstavnik "bečkih klasičara", tri decenije kapelmajstor na dvoru mađarskih grofova Esterhazi. Prilikom dva boravka u Engleskoj stekao je svjetsku slavu i komponovao najzrelija djela. Inspirisao se austrijskim, mađarskim, njemačkim, francuskim, ruskim folklorom. Napisao je više od sto simfonija, komponovao je gudačke kvartete, klavirske sonate, crkvenu muziku, a prema njegovom "Carskom kvartetu" nastala je himna Austrije. Djela: simfonije "Jutro", "Podne", "Veče", "Oproštajna", "Marija Terezija", "Oksfordska", "Medvjed", "Kokoška", "Kraljica", "Vojna", "Časovnik", gudački kvarteti "Sunčevi kvarteti", "Ruski kvarteti", oratorijumi "Stvaranje svijeta", "Godišnja doba", opera "Apotekar".
1819. - Rođen američki pisac Volt Volter Vitmen, pjesnik slobode i demokratije. Bio je štamparski radnik, drvodjelja i učitelj. Osnovu njegovih pjesama, napisanih u nekonvencionalnoj formi slobodnog stiha, čini ljubav prema čovjeku. Snažno je uticao na modernu liriku, posebno najvažnijom zbirkom pjesama "Vlati trave".
1859. - Počeo da radi veliki sat - nazvan "Big ben" - na kuli britanskog parlamenta u Londonu.
1902. - Mirom u Verenigingu, južno od Johanesburga, kojim je završen britansko-burski rat, Buri su prisiljeni da priznaju vrhovnu vlast Velike Britanije. U ratu započetom 1899. poginulo je 5.774 Britanaca, oko 16.000 ih je umrlo od bolesti, a burske žrtve su procijenjene na oko 4.000. Istog dana 1910. ujedinjene su britanske kolonije Natal, Transval i Rt Dobre Nade i proglašena je Južnoafrička Unija sa statusom britanskog dominiona.
1924. - Kina priznala SSSR.
1930. - Rođen američki filmski glumac, režiser i producent Klint Istvud, koji je karijeru počeo ulogama u italijanskim "špageti-vesternima" Serđa Leonea, poslije čega je sarađivao s nizom značajnih američkih sineasta, posebno s Donom Zigelom. Filmovi: "Za šaku dolara", "Za nekoliko dolara više", "Dobar, ružan, zao", "Šerif u NJujorku", "Prljavi Hari", "Bjekstvo iz Alkatraza", "Noć jeze", "Neočekivani spasilac", "Kazna na planini Ejger", "Odmetnik DŽesi Vols", "Brončo Bil", "Crvena lisica", "Iznenadni sudar".
1931. - U Bahreinu pronađena nafta, i to je bila prva arapska zemlja u kojoj su utvrđena takva nalazišta.
1961. - Južna Afrika proglasila se repubikom s predsjednikom Čarlsom Robertsom Svartom i napustila Britanski komonvelt.
1962. - U Izraelu obješen njemački ratni zločinac Adolf Ajhman, tokom Drugog svjetskog rata glavni egzekutor zamisli Adolfa Hitlera o "konačnom rješenju" jevrejskog pitanja. U sudskom procesu je utvrđeno da je kriv za smrt šest miliona ljudi.
1970. - U zemljotresu u Peruu poginulo više od 70.000 ljudi, 20.000 je nestalo i 200.000 povrijeđeno, a gradovi Jungaj, Huares i Čimbote potpuno su razoreni.
1991. - U Lisabonu potpisan mirovni sporazum o Angoli, kojim je poslije nepunih 16 godina okončan građanski rat u toj afričkoj zemlji.
1992. - Održani prvi višestranački izbori za Vijeće građana Skupštine Savezne Republike Jugoslavije.
1992. - Vlada Srpske Republike BiH odredila ekipu koja je sa UNPROFOR-om trebalo da utvrdi u kakvom se položaju nalazi 4.000 Srba koje su muslimani držali zatočene u tunelu kod Bradine.
1993. - U izvještaju generalnom sekretaru UN Butrosu Galiju specijalni izvještač UN o stanju ljudskih prava na prostorima bivše Jugoslavije Tadeuš Mazovjetski oštro osudio Hrvate za zločine nad muslimanima, počinjene u dolini Neretve i centralnoj Bosni.
1994. - U Bosni i Hercegovini za prvog predsjednika Muslimansko-hrvatske federacije izabran Hrvat Krešimir Zubak.
1995. - Muslimanski vojnici u Goraždu napali punkt i osmatračnicu Ukrajinskog batoljona UNPROFOR-a.
1995. - U napadu muslimanske artiljerije iz pravca Tešnja na gradsko jezgro Doboja ranjeno sedam srpskih civila.
1999. - Dvadesetak projektila ispaljenih iz aviona NATO pakta na stambene zgrade u centru Novog Pazara usmrtilo najmanje 23 civila, uključujući dvogodišnjeg Marka Simića, a u Surdulici - u kojoj su direktnim pogocima agresorske avijacije razoreni Specijalna bolnica za plućne bolesti i Dom staraca - ubijeno je najmanje 20 civila, a u selima Neradovac kod Vranja i Ripanj kod Beograda život su izgubile starice Leposava Ristić i Slavica Stojiljković. Civilni ciljevi gađani su i u ostalim mjestima širom Srbije, uključujući visokonaponska postrojenja "Elektroprivrede" Srbije u Nišu, Novom Sadu i Beogradu, postrojenja u Termoelektrani "Nikola Tesla" u Obrenovcu i dalekovod između Obrenovca i Beograda, poslije čega je više miliona ljudi opet ostalo bez struje.
2001. - Pripadnici združenih snaga bezbjednosti /ZSB/ Srbije i Jugoslavije ušli u Podsektor Centra sektora "B" kopnene zone bezbjednosti /KZB/.
2001. - Skupština Srbije nije prihvatila dokument "Ustavni okvir za privremenu samoupravu na Kosovu", "jer se njime prejudicira konačno rješenje na štetu državnih interesa SRJ, Srbije, Srba i ostalog nealbanskog stanovništva u pokrajini".
2006. - Haški tribunal saopštio da bivši jugoslovenski predsjednik Slobodan Milošević nije umro od trovanja.
2009. - Učesnici 4. Međunarodne konferencije o Jasenovcu usvojili Deklaraciju kojom se od Savjeta ministara BiH i vlada Republike Srpske i Srbije zahtijeva da pokrenu tužbu protiv Hrvatske za genocid počinjen nad Srbima, Jevrejima i Romima u sistemu jasenovačkih logora smrti od 1941. do 1945. g
 
Danas je četvrtak, 2. jun, 153. dan 2022. Do kraja godine ima 218 dana.
1624. - Rođen poljski vojskovođa i kralj Jan Treći Sobjeski, koji je tokom vladavine od 1674. do smrti 1696. onemogućio dublji prodor Turaka u Evropu. Prilikom druge opsade Beča 1683. vojska pod njegovom komandom potukla je Turke i oslobodila grad opsade.
1740. - Rođen francuski pisac Donasjen Alfons Fransoa de Sad, poznat kao Markiz de Sad, čija djela obiluju razvratnim scenama, čuven po raskalašnom životu i seksualnim perverzijama, od čijeg je prezimena skovan termin "sadizam". Francuski car Napoleon Prvi je naredio da ga zatvore u šarantonsku bolnicu kao duševno oboljelog. Djela: romani "Justina", "Žilijeta", "120 dana Sodome".
1771. - Rusija u vrijeme vladavine carice Katarine Druge Velike okončala zauzimanje crnomorskog poluostrva Krim. Otomansko carstvo je Kučuk-Kanardžijskim mirom 1774. ipak zadržalo poluostrvo, ustupivši Rusiji cijelu sjevernu obalu Crnog mora sem Krima i dio Ukrajine između Buga i Dnjepra, ali je Katarina 1873. konačno anektirala Krim, čemu Turci nisu bili u stanju da se odupru.
1790. - U Novom Sadu otvorena prva knjižara, čiji je vlasnik Emanuel Janković nabavljao u Pragu knjige najznačajnijih svjetskih pisaca - na njemačkom i francuskom jeziku. U svojoj štampariji u Novom Sadu je štampao katalog knjiga, prvi te vrste kod nas.
1804. - Rođen ruski kompozitor Mihail Ivanovič Glinka, tvorac ruskog nacionalnog stila. Autor je prve ruske nacionalne opere "Ivan Susanjin", koja je, prema želji cara Nikolaja Prvog, nazvana "Život za cara". Prema istoimenoj poemi Aleksandra Puškina, napisao je libreto za operu "Ruslan i LJudmila". Ostala djela: fantazija "Kamarinskaja" /prema motivima iz ruskih narodnih pjesama/, španske uvertire "Aragonska hota", "Noć u Madridu", kamerna muzika, romanse, crkvena muzika, solo pjesme.
1840. - Rođen engleski pisac Tomas Hardi, slikar sela i provincijske varošice, koji je prvi u engleskoj literaturi stvorio tzv. pokrajinski roman i pripovijetku. Djela: romani "Pod zelenim drvetom", "Daleko od razuzdane gomile", "Povratak domoroca", "Tesa od d'Arbervilovih", "Neznani DŽud", zbirke pripovijedaka "Priče iz Vaseksa", "Životne male ironije", "Plemenite gospe", "Promijenjeni čovjek", epska drama "Dinasti", više zbirki pjesama.
1857. - Rođen engleski kompozitor i violinista Edvard Vilijam Elgar, čija djela odlikuje jasna forma, krepka orkestracija i naglašena lirika, koji je stvarao u kasnoromantičarskom maniru. Djela: oratorijum "Gerontijusov san", koncertne uvertire "Kokanj", "Na jugu", "Enigma varijacije", "Falstaf", dvije simfonije, koncerti za violinu i violončelo.
1882. - Umro italijanski revolucionar Đuzepe Garibaldi, vođa oslobodilačkog pokreta za ujedinjenje Italije. Pristupio je 1831. tajnom društvu "Mlada Italija" Đuzepea Macinija, a poslije propasti ustanka u Savoji 1834. emigrirao je u Južnu Ameriku, gdje se borio za nezavisnost Brazila i Urugvaja. Vratio se u otadžbinu 1848. i učestvovao u revoluciji i borbi protiv Austrije, 1849. u borbi za Rimsku republiku, poslije čijeg pada je pošao u pomoć Veneciji sa 4.000 dobrovoljaca, ali su ga monarhisti uhapsili i otjerali u progonstvo, gdje je ostao do 1854. Kad je 1859. izbio rat između Francuske i Pijemonta, monarhisti su bili prinuđeni da koriste njegovu veliku popularnost, pa je ponovo skupio dobrovoljce, ali se ubrzo pod pritiskom monarhista povukao na ostrvce Kaprero, gdje nije dugo mirovao. Izveo je 1860. legendarni pohod na Siciliju i sa hiljadu "crvenokošuljaša" oslobodio ostrvo, a 7. septembra 1860. trijumfalno ušao u Napulj. Uveo je političke reforme, dijelio zemlju seljacima, ali je, umjesto da proglasi republiku, dobrovoljno ustupio vlast, smatrajući da će Savojska monarhija ujediniti Italiju. Pokušao je 1862. i 1867. da oslobodi Rim papske vlasti, ali je oba puta uhapšen. Učestvovao je sa svojim dobrovoljcima 1870. na strani Francuza u francusko-pruskom ratu. Kasnije se povukao iz politike, nezadovoljan razvojem događaja u Italiji poslije ujedinjenja. Društvo srpske slovesnosti, preteča Srpske akademije nauka i umjetnosti, 1864. izabralo ga je za člana.
1892. - Srpski naučnik Nikola Tesla doputovao iz SAD u jedinu posjetu Beogradu, gdje mu je na željezničkoj stanici priređen veličanstven doček. S ministrom prosvjete Androm Mitrovićem primljen je u audijenciju kod kralja Aleksandra Obrenovića. Posjetio je i Narodni muzej i Veliku školu, gdje je o svom radu govorio studentima i profesorima, a sa srpskim fizičarem Đorđem Stanojevićem je razgovarao o započetoj gradnji prve električne centrale u Beogradu.
1904. - Rođen američki sportista i filmski glumac DŽoni Vajsmiler, prvi čovjek koji je preplivao 100 metara brže od minuta, tumač naslovne uloge u nizu filmova o Tarzanu. Osvojio je tri zlatne medalje na Olimpijskim igrama 1924. i dvije 1928. Filmovi: "Tarzan u izgnanstvu", "Tarzanov povratak", "Tarzan i njegova družina", "Tarzan i njegov sin".
1924. - Američki Kongres priznao državljanstvo svim preostalim Indijancima, starosjediocima na teritoriji na kojoj su stvorene SAD. Indijanci su bili podvrgnuti sistematskom genocidu otkada su bijelci počeli da naseljavaju američki kontinent.
1940. - Rođen grčki kralj Kostantin Drugi, posljednji monarh Grčke, koji je vladao od 1964. do 1967, kad je nekoliko mjeseci poslije vojnog udara zbog sukoba s vojnom huntom primoran da ode u izgnanstvo. U Grčkoj je vojni režim formalno ukinuo monarhiju 1973, a poslije pada pučista demokratski izabrana vlada se definitivno opredijelila za republikansko uređenje.
1946. - Italijani se na referendumu izjasnili za republikansko uređenje, odbacivši monarhiju.
1949. - Arapska bliskoistočna država Transjordanija promijenila ime u Hašemitska kraljevina Jordan.
1953. - Britanska kraljica Elizabet Druga krunisana u Vestminsterskoj katedrali u Londonu, i to je bila prva takva ceremonija u istoriji koju je prenosila televizija.
1955. - Jugoslovenski i sovjetski lideri Josip Broz i Nikita Hruščov potpisali Beogradsku deklaraciju kojom su normalizovani odnosi Jugoslavije i SSSR, narušeni rezolucijom Informbiroa iz 1948. Dvije zemlje su izrazile privrženost principima miroljubive koegzistencije i razvijanju svestrane saradnje na ravnopravnim osnovama.
1965. - Od eksplozije mine u japanskom rudniku uglja blizu Fukuoke poginulo skoro 200 rudara.
1969. - U sudaru australijskog nosača aviona "Melburn" i američkog razarača "Frenk E. Evans" u Južnokineskom moru poginula 74 američka mornara.
1974. - Krunisan kralj Butana, 18-godišnji Đig Singi Vangčuk, postavši najmlađi monarh na svijetu.
1983. - SSSR sa satelita u orbiti Zemlje lansirao novu vasionsku sondu za istraživanje planete Venere.
1987. - Umro španski gitarista Andres Segovija, najveći majstor tog instrumenta u 20. vijeku. Već sa sedam godina je počeo da priređuje koncerte širom svijeta, izvanredno tumačeći djela klasičnih majstora, čime je gitaru uvrstio u koncertne instrumente ozbiljne muzike. Transkribovao je za gitaru veliki broj kompozicija Johana Sebastijana Baha. Mnogi kompozitori su mu posvetili djela koja su komponovali za gitaru.
1993. - Na prvim slobodnim izborima u Burundiju izazivač Melhior Ndadaje pobijedio vojnog predsjednika Pjera Bujoju, čime je u toj afričkoj zemlji prvi put šef države postao pripadnik većinskog plemena Hutu.
1994. - U Škotskoj se srušio britanski vojni helikopter, što nije preživio niko od 29 ljudi u njemu.
1995. - Protivvazdušna odbrana Vojske Republike Srpske u sjeverozapadnoj Bosni oborila američki lovac F-16, čiji se pilot Skot O'Grejdi spasao katapultiranjem.
1996. - Film iz Republike Srpske "Krst-ić" osvojio je prvu nagradu u kategoriji dokumentarnih filmova na 5. festivalu "Zlatni vitez" u bjeloruskom gradu Minsku. Film je režirao Dragan Elčić, scenarista je bio Rade Simović, a producent "Srna-fest" sa Pala.
1997. - Sud prihvatio sve tačke optužnice protiv američkog ratnog veterana Timotija Mekveja, optuženog za podmetanje eksploziva 1995. u federalnu zgradu u Oklahoma Sitiju, kad je poginulo 168 ljudi. On je 11 dana kasnije osuđen na smrt.
1998. - Na putu Dečani - Đakovica šiptarski teroristi su vatrom iz automata, mitraljeza, ručnih bacača i minobacača napali kolonu vozila, koja je prevozila hranu za ugroženo stanovništvo đakovičkog kraja.
2001. - SRJ i Makedonija potpisale vojni sporazum o pojačanju bezjednosti duž zajedičke granice i omogućavanju Skoplja da kupuje oružje od Beograda.
2001. - Prestolonasljednik Nepala princ Dipendru /29/ ubio je kralja Birendru /55/, kraljicu Ajšverije /51/ i još šestoro članova kraljevske porodice, a nakon toga izvršio samoubistvo.
2004. - Uhapšen Damir Mandić pod sumnjom da je umiješan u ubistvo direktora i glavnog i odgovornog urednika lista "Dan" Duška Jovanovića.
2004. - Stupio na snagu Sporazum o sukcesiji bivše SFRJ.
 
Danas je petak, 3. jun, 154. dan 2022. Do kraja godine ima 211 dana.

1098. - Poslije petomjesečne opsade u Prvom krstaškom ratu krstaši zauzeli bliskoistočni grad Antiohiju.
1657. - Umro engleski ljekar Vilijam Harvi, osnivač moderne fiziologije, koji je otkrio prirodu cirkulacije krvi i srca kao pumpe. Naučno tumačenje o radu srca i fiziologiji krvotoka ustanovio je eksperimentima na životinjama.
1808. - Rođen američki državnik DŽeferson Dejvis, predsjednik Konfederacije Država Amerike /11 otcijepljenih južnih država SAD/ tokom građanskog rata od 1861. do 1865. Kao senator Misisipija od 1847. do 1851. i ministar rata od 1853. do 1857. snažno je podržavao robovlasništvo u južnim državama i prava država SAD protiv miješanja federalnih vlasti. Poslije poraza južnih država u građanskom ratu je uhapšen, ali je 1867. pušten iz zatvora bez suđenja.
1875. - Umro francuski kompozitor Žorž Bize, autor opere "Karmen", remek-djela francuskog muzičkog realizma, jedan od najoriginalnijih i najsugestivnijih operskih kompozitora, čiji se stil odlikuje dramatskim oblikovanjem i tonskim slikanjem egzotičnih predjela. Ostala djela: opera "Lovci bisera", scenska muzika za "Arlezijanku" Alfonsa Dodea, "Simfonija u Ce-duru".
1886. - Rođen srpski socijalista i publicista Kosta Novaković, jedan od prvaka Srpske socijaldemokratske partije, koji je na osnivačkom kongresu Komunističke partije Jugoslavije 1919. izabran za člana Izvršnog odbora Centralnog partijskog vijeća. Između dva svjetska rata uređivao je više partijskih listova, biran je u Centralni komitet i bio delegat KPJ na Četvrtom i Šestom kongresu Kominterne. Zbog revolucionarne djelatnosti 1924. je osuđen na šest mjeseci, a 1926. na pet godina robije. Iz zatvora je pobjegao 1927. i emigrirao u SSSR, gdje je 1937. uhapšen u staljinističkim čistkama i likvidiran - pretpostavlja se 1938.
1896. - U Moskvi potpisan ugovor Rusije i Kine o nenapadanju u sljedećih 15 godina, a Kina odobrila Rusiji da koristi željeznicu u sjevernoj Mandžuriji.
1899. - Umro austrijski kompozitor, violinista i dirigent Johan Štraus - Mlađi, tvorac bečke operete. Komponovao je i valcere, polke, mazurke, marševe. Sa svojim zabavnim orkestrom nastupao je širom svijeta, uključujući Beograd. Djela: operete "Slijepi miš", "Ciganin baron", "Noć u Veneciji", valceri "Na lijepom plavom Dunavu", "Priče iz bečke šume", "Bečka krv", "Beč, žene i pjesme".
1906. - Rođena francuska pjevačica i igračica afroameričkog porijekla Žozefina Beker, koja se u Drugom svjetskom ratu uključila u pokret otpora protiv njemačkih nacista, za šta je odlikovana najvišim francuskim ordenima. Svjetsku slavu je stekla poslije 1925, kad je počela da nastupa u pariskim kabareima "Foli Beržer" i "Kazino d` Pari". Pjevala je šansone, obogativši te tipično francuske pjesme elementarnošću džeza američkih crnaca. Kao istaknuti borac protiv rasizma - s čijom se neljudskošću suočila u ranoj mladosti - usvojila je mnoštvo siročadi različitih rasa, odgajajući ih u duhu bratstva i ljudske solidarnosti, koje je izdržavala od prihoda s gostovanja širom svijeta, uključujući Jugoslaviju.
1917. - Proglašena nezavisnost Albanije pod italijanskom zaštitom.
1924. - Umro austrijski pisac jevrejskog porijekla Franc Kafka, autor nevelikog, ali sugestivnog i zagonetnog djela koje izmiče definitivnoj procjeni i dozvoljava različita tumačenja. Do 1945. bio je nepoznat, jer za života gotovo i nije objavljivao. Glavninu spisa, uključujući pisma i "Dnevnike", izdao je njegov prijatelj Maks Brod, uprkos Kafkinoj izričitoj molbi da budu spaljeni. Radnja i sutuacije, mada predstavljeni kao vizije i snovi, predočavaju svijet u njegovoj totalnosti, u kojem se kreću protagonosti čijem je duhovnom horizontu dostupan samo manji segment stvarnosti koja ih okružuje, vodeći beznadežnu borbu s anonimnim silama. Višeznačne parabole, preciznost izraza i fantazija - iako saopštene prigušenim jezikom bez emocija i komentara - integrisane su u cjelinu koja govori o zbivanjima i ljudima 20. vijeka. Djela: romani "Proces", "Zamak", "Amerika", pripovijetke "Presuda", "Preobražaj", "U kažnjeničkoj koloniji", "Seoski ljekar", "Umjetnik u gladovanju".
1926. - Rođen američki pisac Alen Ginzberg, koji je kao jedan od duhovnih predvodnika "bitničke" generacije izrazio kritičan, sarkastičan i buntovan stav prema otuđenoj tehničkoj američkoj civilizaciji. NJegova snažno retorična poezija, zasnovana na duboko humanoj ideji, pisana slobodnim stihom punim uznemirenih ritmova, izraz je odbacivanja modernog svijeta kao pakla u kojem vladaju žene i nasilje. Više puta je hapšen tokom antiratnih demonstracija. NJegova zbirka poezije "Urlik i druge pjesme", objavljena 1956, smatra se najzačajnijim poetskim djelom bitničkog pokreta pedesetih godina 20. vijeka. Ostala djela: "Kadiš", "Prazno ogledalo", "Indijski dnevnici", "Sendviči stvarnosti", "Planetarne vijesti", "Pad Amerike".
1937. - Vojvoda od Vindzora, bivši britanski kralj Edvard Osmi, u Francuskoj vjenčao se dvostrukom raspuštenicom Amerikankom Volis Simpson, zbog koje je abdicirao u decembru 1936.
1940. - Okončana evakuacija savezničkih snaga iz Francuske u Drugom svjetskom ratu, koje nisu bile u stanju da se odupru trupama nacističke NJemačke. U operaciji nazvanoj "Dinamo", iz luke Denkerk je brodovima evakuisano više od 337.000 britanskih, francuskih i belgijskih vojnika.
1963. - Umro rimski papa italijanskog porijekla Jovan Dvadeset Treći, poglavar rimokatoličke crkve 1958, vođa reformatorske crkvene struje. Sazvao je 1962. Drugi /vatikanski/ ekumenski sabor na kojem je nagovijestio crkvene reforme.
1965. - Američki astronaut Edvard Vajt izašao iz svemirskog broda "DŽemini 4", koji je kružio oko Zemlje i tako postao prvi Amerikanac koji je "šetao" kosmosom, tri i po mjeseca poslije ruskog kosmonauta Alekseja Leonova.
1968. - U Beogradu izbile najveće studentske demonstracije u Jugoslaviji poslije Drugog svjetskog rata, čiji je uzrok bio ogroman raskorak između stvarnosti - sve većeg socijalnog raslojavanja i udaljavanja od proklamovanih ideala - i zvanične propagande o socijalnoj pravdi i vodećoj ulozi radničke klase u društvu. Demonstrante je milicija rastjerala brutalnom silom. Sedmog dana protesta tadašnji jugoslovenski predsjednik Josip Broz Tito javno je podržao većinu studentskih zahtjeva.
1973. - Sovjetski supersonični avion "tupoljev 144" srušio se u blizini Pariza tokom pariske vazduhoplovne izložbe, a poginulo je svih šest članova posade i sedam francuskih seljaka.
1976. - Bivši predsjednik Bolivije Huan Hose Tores pronađen ubijen u Argentini.
1989. - Umro iranski vjerski vođa ajatolah Ruholah Homeini, koji se 1979, poslije zbacivanja šaha Mohameda Reze Pahlavija, vratio u Iran iz izbjeglištva i preuzeo vlast. Uspostavio je sistem teokratske diktature i insistirao na izvozu islamske revolucije, što je podrazumijevalo i podršku islamskim teroristima.
1992. - Vojska Republike Srpske /VRS/ ušla u Trnovo, gradić udaljen 30 kilometara od Sarajeva, na putu Sarajevo - Foča.
1993. - U kasarni u Vranju vojnik Jožef Mender iz automatske puške ubio sedmoricu i ranio četvoricu vojnika Vojske Jugoslavije, a zatim izvršio samoubistvo.
1997. - Vođa Socijalističke partije Lionel Žospen, poslije ubjedljive pobjede ljevice na parlamentarnim izborima, postao premijer Francuske.
1998. - Prilikom iskakanja sa šina putničkog voza u blizini sjevernog njemačkog grada Cele poginulo je najmanje stotinu ljudi.
1999. - Sazvano zasjedanje novog parlamenta Nigerije, čime je poslije više od 15 godina okončana vladavina vojnim dekretima u najmnogoljudnijoj afričkoj zemlji.
2001. - Umro je čuveni holivudski glumac Entoni Kvin koji se proslavio ulogom Grka Zorbe u istoimenom filmu.
2004. - Pripadnici SFOR-a uhapsili u Modriči penzionisanog pukovnika Vojske Republike Srpske Petra Miloševića zbog sumnje da je umiješan u aktivnosti suprotne Dejtonskom mirovnom sporazumu. Milošević oslobođen 23. juna.
Danas je hrišćanski praznik Sveti car Konstantin i carica Jelena. Crkva je taj rimski carski par proglasila svecima, jer je car Konstantin Prvi Veliki Milanskim ediktom 313. dao hrišćanima slobodu vjere i okončao njihov progon. Hrišćanskoj crkvi, u kojoj je počeo da traži oslonac, dao je mnoge privilegije i na Prvom vaseljenskom saboru.
 
Danas je subota, 4. jun, 155. dan 2022. Do kraja godine ima 210 dana.

1783. - Francuski pronalazači braća Etjen i Žozef Mongolfje prvi put javno demonstrirali letenje balonom napunjenim zagrijanim vazduhom.
1798. - Umro italijanski avanturista Đovani Đakopo Kazanova de Saingalt, sinonim latinskog ljubavnika, jedna od najkoloritnijih ličnosti Evrope 18. vijeka. Tokom burnog života bio je učenik vjerske škole, sekretar kardinala, venecijanski pomorski oficir, opat, kockar, alhemičar, violinista, špijun, bibliotekar. NJegovi "Memoari" su dragocjena slika evropskog društva epohe u kojoj je živio.
1859. - Rođen srpski slikar Paja Jovanović, predstavnik akademskog realizma, član Srpske akademije nauka i umjetnosti, prvi srpski slikar koji je stekao evropsku reputaciju. Najveći dio života je proveo u Beču, gdje je umro 1957. Bio je izvanredan poznavalac slikarskog zanata i inspirisao se srpskom nacionalnom istorijom. Naslikao je velike ikonostase u Sabornoj crkvi u Novom Sadu i u crkvi u Dolovu i portretisao više vladara i crkvenih dostojanstvenika. Radio je i folklorne i istorijske kompozicije, uključujući "Seobu Srba", "Proglašenje Dušanovog zakonika", "Takovski ustanak", "Mačevanje", "Kićenje nevjeste".
1867. - Rođen finski maršal i državnik Karl Gustav Emil fon Manerhajm, predsjednik Finske od 1944. do 1946. Kao konjički oficir ruske vojske učestvovao je u rusko-japanskom ratu i u Prvom svjetskom ratu, od 1917. je predvodio kontrarevolucionarne snage u Finskoj i bio regent Finske 1918. i 1919, a u Drugom svjetskom ratu vrhovni komandant finske armije. Odbrambena utvrđena linija prema SSSR, izgrađena prije Drugog svjetskog rata na Karelijskoj prevlaci prema njegovoj zamisli, nazvana je "Manerhajmova linija".
1878. - Velika Britanija s Otomanskim carstvom sklopila tajni sporazum protiv Rusije, na osnovu kojeg je Britanija okupirala Kipar, a zauzvrat se obavezala da pomogne Turcima u slučaju ruskog napada.
1884. - Rođen srpski pisac Milutin Uskoković, autor lirskog temperamenta, u čijim se djelima sukobljavaju romantizam i moderno shvatanje svijeta. Završio je prava u Beogradu i doktorirao u Ženevi. Prilikom povlačenja srpske vojske u Prvom svjetskom ratu 1915. izvršio je samoubistvo. Pokušao je da stvori beogradski društveni roman, ulazeći u dramatične sudare ličnosti s gradskom sredinom, ali je više prikazivao unutrašnja stanja intelektualaca nego kompleksnu sliku vremena. Djela: romani "Došljaci", "Čedomir Ilić", zbirka pripovijedaka "Kad ruže cvetaju", crtice "Pod životom", "Vite fragmenta".
1916. - Kod Ljvova u Prvom svjetskom ratu počela ruska ofanziva protiv austrougarskih armija, nazvana "Brusilovljeva ofanziva" - prema prezimenu komandanta Jugozapadnog fronta generala Alekseja Brusilova, koja je olakšala položaj saveznika na Zapadnom frontu i u Italiji. Austrijanci su izgubili oko 250.000 vojnika i nisu se oporavili do kraja rata. Kad su Rusi stigli do Karpata, Rumunija je ušla u rat na strani sila Antante.
1920. - U dvorcu Trijanon kod Pariza sile Antante poslije Prvog svjetskog rata potpisale mirovni ugovor s poraženom Mađarskom i oduzele joj teritorije koje je u okviru Austro-Ugarske nasilno držala. Čehoslovačkoj su pripale Slovačka i karpatska Ukrajina, Rumuniji Transilvanija i istočni Banat, a Kraljevini Srba, Hrvata i Slovenaca Slavonija, Srem, Hrvatska, Međumurje, Prekomurje, dijelovi Baranje, Banata i veći dio Bačke. Oko 3,5 miliona Mađara ostalo je van matične zemlje, najviše u Rumuniji, a desetak miliona nemađarskih naroda, koji su do 1918. nacionalno ugnjetavani u Austro-Ugarskoj, više nije bilo pod mađarskom vlašću.
1941. - Nacistička NJemačka i marionetska ustaška Nezavisna Država Hrvatska (NDH), na sastanku u Zagrebu u Drugom svjetskom ratu, dogovorile se o iseljavanju u Srbiju oko 200.000 Srba. Bilo je to u duhu ustaške politike koja je prekrštavanjem i prisilnim iseljavanjem Srba i fizičkom likvidacijom Srba, Jevreja i Roma nastojala da od NDH stvori etnički čistu državu.
1941. - Umro bivši njemački car i pruski kralj Fridrih Vilhelm Drugi Viktor Albert, tvorac politike prodora na istok i izazivač niza vojno-diplomatskih kriza, uključujući objavu rata Srbiji 1914, čime je postao neizbježan Prvi svjetski rat. Na prijesto njemačkog carstva stupio je 1888, a 1918. je, poslije poraza NJemačke, primoran da abdicira i pobjegne u Holandiju, koja je odbila da ga izruči saveznicima radi suđenja za ratne zločine.
1942. - Počela četvorodnevna bitka za pacifička ostrva Midvej, u kojoj su Amerikanci nanijeli prvi ozbiljan poraz Japancima u Drugom svjetskom ratu.
1943. - Armija zbacila s vlasti predsjednika Argentine Ramona Kastilja.
1944. - Osma britanska i Peta američka armija ušle u Rim u Drugom svjetskom ratu. NJemački komandant u Italiji feldmaršal Albert Keserling odustao je od odbrane Rima, ali savezničke armije nisu iskoristile trenutak da nastave napredovanje i zadaju odlučujući udarac njemačkim trupama, već su im omogućile predah.
1946. - General Huan Peron prvi put izabran za predsjednika Argentine. Provodio je autoritarnu politiku, oslanjajući se na radnike i izuzetnu popularnost supruge Eve. Odvojio je 1955. crkvu od države i prvi put uveo svjetovnost škole, zbog čega ga je rimokatolička crkva ekskomunicirala. U septembru 1955. oboren je u pobuni dijelova kopnene vojske i mornarice, poslije čega je emigrirao. Po povratku je u septembru 1973. ponovo izabran za šefa države, ostavši na tom položaju do smrti 1974.
1970. - Pacifička kraljevina Tonga, do tada britanski protektorat, stekla nezavisnost i ušla u sastav Britanskog komonvelta.
1971. - Umro mađarski filozof Đerđ Lukač, protagonista "zapadnog marksizma". U mladosti je u "nemarksističkom periodu" napisao "Istoriju razvoja moderne drame" i eseje "Duša i oblici". Član Komunističke partije Mađarske postao je 1918, a u vrijeme Sovjetske Republike Mađarske 1919. komesar za prosvjetu. Iz tog perioda potiču ogledi sabrani pod naslovom "Istorija i klasna svijest", koji su znatno uticali na obnovu marksističke misli u zapadnoj Evropi poslije Drugog svjetskog rata. Poslije poraza mađarske revolucije emigrirao je u Austriju, a 1929. u SSSR, gdje je do 1931. radio u Institutu "Marks-Engels". Do 1933. u NJemačkoj je predvodio književnu grupu pisaca-komunista, poslije čega je do 1945. ponovo bio u Moskvi, gdje je napisao studiju "Mladi Hegel". Po povratku u otadžbinu bio je profesor Budimpeštanskog univerziteta, a 1956. ministar u vladi Imre Nađa, poslije čijeg pada je lišen profesije, uklonjen iz Akademije nauka i interniran. Od 1957. do smrti 1971. povukao se iz javnog života. Ostala djela: "Razaranje uma", "Egzistencijalizam ili marksizam", "Estetika", "Ontologija društvenog bića".
1989. - Gasovod pored Transsibirske pruge eksplodirao i zapalio dva putnička voza, u kojima je poginulo 575 i povrijeđeno više od 600 ljudi.
1993. - Savjet bezbjednosti UN Rezolucijom proglasio Sarajevo, Goražde, Tuzlu, Bihać, Srebrenicu i Žepu za zaštićene zone u Bosni i Hercegovini. Snage UN dobile su ovlaštenja da upotrijebe silu radi njihove odbrane.
1996. - Evropska raketa "Arijana 5" eksplodirala 40 sekundi poslije lansiranja.
2003. - Vlada Hrvatske odlučila da suspenduje vizni režim i odobri slobodan pristup građanima susjedne Srbije i Crne Gore.
2008. - Predsjedništvo BiH donijelo odluke o prihvatanju Sporazuma o stabilizaciji i pridruživanju sa EU i o stupanju na snagu Privremenog sporazuma.
2009. - Organizacija američkih država /OAS/ ukinula suspenziju Kube i otvorila vrata njenom povratku u članstvo ove regionalne organizacije poslije 47 godina.
 
5. jun 2022.

- 1463. - Pogubljen je Stefan Tomašević, srpski vladar iz dinastije Kotromanića. Tokom svoje kratkotrajne vladavine je pred nadmoćnom osmanskom vojskom borbom grčevito smederevsku tvrđavu Smederevo i srpsku despotovinu.
- 1478. - Pad utvrđenja Kroja, sedište Skenderberga, pod vlast Osmanskog carstva.
- 1662. - Luj XIV je uzeo Sunce za svoj simbol.
- 1760. - Rođen je Johan Gadolin, finski hemičar, fizičar i minerolog. Gadolin je otkrio hemijski element itrijum. Takođe je bio osnivač finskog pokreta za istraživanje hemije.
- 1806. - Napoleon proglasio Holandiju kraljevinom i za kralja postavio svog brata Luja Bonapartu.
- 1819. - Rođen je Džon Kuč Adams, engleski astronom i matematičar. Njegovo najpoznatije dostignuće jeste predviđanje postojanja i pozicije Neptuna, koristeći se samo matematikom. Proračuni su izvršeni radi objašnjenja neslaganja u orbiti Urana i Keplerovog i Njutnovog zakona. U isto vreme, ali bez međusobnog znanja, iste proračune je izvršio i Urban le Verije. Le Verije bi poslao svoje koordinate astronomu berlinske opservatorije, Johanu Gotfridu Galu, koji je potvrdio postojanje planete 23. septembra 1846. godine, našavši je u okviru jednog stepena udaljenosti od Le Verijeove presviđene lokacije.
- 1826. - Umro je Karl Marija fon Veber, nemački kompozitor, dirigent i pijanista. Stvarao je u duhu epohe romantizma.
- 1827. - Turske trupe zauzele Akropolj i ušle u Atinu, nakon što su slomile ustanak za oslobođenje Grčke.
- 1837. - Srpski knez Miloš Obrenović postavio prve ekonome (agronomi), čiji je zadatak bio da savetuju seljake i nastoje da svaki od njih zaseje određenu količinu pšenice, ovsa, ječma, kukuruza, krompira..
- 1860. - Rođen je Blagoje Brančić, srpski pesnik i prevodilac.
- 1878. - Rođen je Francisko Pančo Vilja, meksički revolucionar.
- 1898. - Rođen je Federiko Garsija Lorka, španski pesnik, dramaturg i pozorišni reditelj.
- 1900. - Britanske trupe u Burskom ratu zauzele Pretoriju.
- 1915. - Žene u Danskoj dobile su pravo glasa.
- 1941. - Eksplodiralo spremište municije nemačke vojske u smederevskoj tvrđavi u Drugom svetskom ratu. Poginulo je više hiljada ljudi, a srušeno je i oštećeno više stotina kuća. Uzrok eksplozije ostao je nepoznat.
- 1945. - Predstavnici Sovjetskog Saveza, SAD, Ujedinjenog Kraljevstva i Francuske potpisali su u Berlinu Deklaraciju o preuzimanju vrhovne komande nad poraženom Nemačkom u Drugom svetskom ratu i njenoj podeli na četiri okupacione zone.
- 1947. - Državni sekretar SAD Džordž Maršal izneo plan o finansijskoj pomoći Evropi razorenoj u Drugom svetskom ratu. "Maršalov plan" , kojim su SAD u periodu od 1948. do 1952. dodelile pomoć od 15 milijardi dolara evropskim zemljama, usvojen je iste godine na Ekonomskoj konferenciji u Parizu.
- 1967. - Preventivnim izraelskim napadom počeo je Šestodnevni rat između Izraela i arapskih zemalja Egipta, Sirije i Jordana. .
- 1968. - Palestinac Sirhan Sirhan u atentatu u Los Anđelesu smrtno je ranio američkog senatora Roberta Kenedija, mlađeg brata predsednika Džona Kenedija, koji je takođe ubijen u atentatu, 1963. godine u Dalasu. Robert Kenedi je narednog dana podlegao ranama.
- 1972. - U Stokholmu počela prva konferencija UN posvećena problemima zaštite i unapređenja čovekove okoline.
- 1975. - Suecki kanal, koji je bio zatvoren od izraelsko -arapskog rata 1967., ponovo je otvoren za međunarodni saobraćaj.
- 2004. - Umro je Ronald Regan, 40. predsednik SAD.
- 2006. - Crna Gora je proglasila nezavisnost na osnovu rezultata referenduma, a Republika Srbija deluje kao nezavisna i suverena država.
- 2012. - Umro je Rej Bredberi, američki pisac naučne fantastike. Najvažnija sela su mu: Marsovski letopisi, Ilustrovani čovek, Farenhajt 451, Oktobarska zemlja, Maslačkovo vino, Dan kada je zauvek padala kiša, R je za raketu, Nešto zlo nam se prikrada, Jesenji ljudi, S je za svemir, Sutra je ponoć, Mračna zemlja, Stablo veštica, Tetovirani čovek..
 
Danas je ponedjeljak, 6. jun, 158. dan 2021. Do kraja godine ima 207 dana.
1599. - Rođen španski slikar Dijego Rodriges de Silva i Velaskez, jedan od najvećih u istoriji slikarstva, dvorski slikar španskog kralja Felipa Četvrtog. Djela poput "Predaje Brede", "Prelje", "Dvorske dame", portreta članova kraljevske porodice, dvorskih luda, ljudi iz naroda neuporedivo su svjedočanstvo njegove genijalnosti, vremena i društva u kojem je živio. Ekstatični barok i misticizam svoga doba prevladao je duhom kritičkog realizma, zdravim, logičnim, osjetljivo-racionalnim odnosom prema stvarnosti. Njegove slike odlikuje oštrina posmatranja, pronicljiva analiza, traganje za psihološkom suštinom, dubok humanizam, majstorstvo forme, uravnotežena kompozicija bazirana na ortogonalnom sistemu, izuzetna vrijednost boje, svjetlost, fluid vazduha. NJegovo slikarstvo označava trenutak ponovnog otkrivanja prirode i anticipacija je modernog svijeta.
1606. - Rođen francuski pisac Pjer Kornej, tvorac klasične francuske tragedije. Djela: tragedije "Sid", "Horacije", "Sina", "Poliekt", "Rodogin", "Nikomed", komedija "Lažljivac".
1654. - Švedska kraljica Kristina Augusta - koja je 1644. okončala rat s Danskom i 1648. Tridesetogodišnji rat, poslije čega je Švedska postala velika sila, a Baltičko more praktično "švedsko more" - morala je da abdicira zbog naturanja nepopularne rimokatoličke politike.
1683. - U engleskom gradu Oksford otvoren "Ešmolien", prvi javni muzej u svijetu.
1799. - Rođen ruski pisac Aleksandar Sergejevič Puškin, jedan od najvećih liričara svjetske književnosti, čiju poeziju odlikuju osjećajnost, mjera, dovršenost i krajnja jednostavnost izraza. Ljubavni motivi, dominantni u njegovoj poeziji - bogatoj muzičkim, likovnim i psihološkim elementima - povremeno se smjenjuju s patriotskim i revolucionarnim motivima. Bio je novator u pogledu jezika, stila i sadržaja. Porijeklom iz stare, ali osiromašene plemićke porodice, pjesnik buntovnog duha, često je bio na udaru cenzora, a zbog stihova posvećenih slobodi prognan je iz prijestonice na jug Rusije. Umro je u 38. godini od rana zadobijenih u dvoboju s jednim francuskim avanturistom, čemu su prethodile spletke najviših krugova ruskog društva. Djela: romani u stihovima "Evgenije Onjegin", "Grof Nulin", "Kućica u Kolomni", drame "Boris Godunov", "Rusalka", prozna djela "Pikova dama", "Kapetanova kći", "Egipatske noći", "Pripovijetke pokojnog Ivana Petroviča Belkina", male tragedije u stihovima "Gozba za vrijeme kuge", "Vitez-tvrdica", "Kameni gost", "Mocart i Salijeri", poeme "Cigani", "Poltava", "Bronzani konjanik", "Gavrilijada", "Ruslan i LJudmila", "Kavkaski zarobljenik", bajke u stihovima - "Bajka o caru Saltanu", "Bajka o ribaru i ribici", "Bajka o popu i sluzi njegovom Baldi".
1861. - Umro italijanski državnik grof Kamilo Benso Kavur, zaslužan za oslobođnje Italije od Austrije i njeno ujedinjenje pod Savojskom dinastijom. U savezu sa francuskim carem Napoleonom Trećim ratovao protiv Austrije koja je kao poražena izgubila Lombardiju. Istovremeno je pomagao italijanske rodoljube u srednjoj Italiji i akciju Đuzepa Garibaldija u južnoj Italiji, čime je doprinio da se ti dijelovi zemlje, izuzimajući papske države, pripoje italijanskoj kraljevini.
1868. - Rođen engleski polarni istraživač - pomorski kapetan Robert Falkon Skot, šef ekspedicije koja je u januaru 1912. stigla na Južni pol, četiri sedmice poslije norveškog istraživača Ruala Amundsena, koji je prvi izveo takav podvig. On i ostala četiri člana ekspedicije umrla su pri povratku i detalji tragičnog putovanja su rekonstruisani zahvaljujući njegovom dnevniku "Skotova posljednja ekspedicija". Izvještaj o prvoj britanskoj ekspediciji na Antarktiku od 1901. do 1904. - tokom koje je otkrio Zemlju Edvarda Sedmog - opisao je u knjizi "Putovanje brodom 'Diskaveri'".
1871. - Poslije poraza Francuske u francusko-pruskom ratu Njemačka anektirala Alzas.
1875. - Rođen njemački pisac Tomas Man, predstavnik psihološkog romana, najznačajniji njemački prozni stvaralac u 20. vijeku, dobitnik Nobelove nagrade za književnost 1929. Poslije dolaska nacista na vlast u Njemačkoj 1933. emigrirao je u Švajcarsku, a 1939. u SAD. Stvarao je pod uticajem Johana Volfganga Getea, Artura Šopenhauera, Fridriha Ničea i velikih ruskih pisaca 19. vijeka i za njegovo djelo je najkarakterističnija suprotnost između života i duha. Udružujući racionalizam s najtananijom senzibilnošću, utro je put intelektualno-filozofskoj, sintetičkoj prozi. Likovi u njegovim djelima - po pravilu umjetnici i intelektualci širokog obrazovanja i pronicljivog duha, precizni analitičari sopstvene ličnosti, okoline i duha epohe - kreću se između trivijalnog i stvarnih vrijednosti. Djela: romani "Budenbrokovi", "Čarobni brijeg", "Kraljevsko visočanstvo", "Lota u Vajmaru", "Doktor Faustus", "Ispovijesti varalice Feliksa Krula", "Izabranik", tetralogija "Josif i njegova braća", pripovijetke i novele "Smrt u Veneciji", "Tonio Kreger", "Mario i mađioničar", "Zamijenjene glave", "Zakon", "Prevarena", eseji "Duhovno plemstvo", "Staro i novo", kulturno-filozofske i istorijske studije "Fridrih i velika koalicija", "Razmatranja jednog nepolitičara".
1901. - Rođen Ahmed Sukarno, prvi predsjednik Indonezije, pod čijim je rukovodstvom zemlja stekla nezavisnost, jedan od lidera pokreta nesvrstanosti. Osnovao je 1927. Nacionalnu partiju Indonezije. Kolonijalne holandske vlasti su ga zbog nacionalističke politike uhapsile 1929. i zabranile partiju, koju je nastavio da vodi 1931. po izlasku sa robije. Ponovo je uhapšen 1933. i bio interniran do japanske okupacije Indonezije u Drugom svjetskom ratu 1942, poslije čega je, u interesu nacionalnooslobodilačkog pokreta, prividno održavao lojalne odnose s japanskim vlastima. Postao je šef države poslije proglašenja republike 1945. Holandija nije priznala tu vladu i uhapsila ga je krajem 1948, a na vlast se vratio poslije potpisivanja indonezijsko-holandskog sporazuma u junu 1949. Doživotnim predsjednikom je proglašen 1963, ali je lišen svih funkcija 1967, dvije godine poslije vojnog udara generala Suharta.
1903. - Rođen jermenski kompozitor Aram Iljič Hačaturijan, autor blistave "Igre sabalja", čije je stvaralaštvo zasnovano na jermenskoj narodnoj muzici. Njegovo djelo krase bogata ritmika i raskošne instrumentalne boje. Djela: baleti "Gajane", "Spartak", koncerti za klavir, koncerti za violinu, simfonije, kamerna muzika.
1944. - Iskrcavanjem savezničkih snaga u Normandiji, u najvećem pomorskom desantu u istoriji, najzad otvoren drugi front u Drugom svjetskom ratu, u kojem je do tada glavni teret borbe protiv nacističke Njemačke nosila sovjetska Crvena armija.
1948. - Umro francuski hemičar i industrijalac Luj Limijer, pionir svjetske kinematografije, koji je sa bratom Ogistom napravio prvu filmsku kameru i osnovao u Lionu fabriku za izradu fotografskog materijala. Braća su otkrila postupak snimanja u prirodnim bojama i u pariskoj kafani "Gran kafe" priredila 28. decembra 1895. prvu filmsku predstavu u svijetu ("Ulazak voza u stanicu", "Radnici izlaze iz fabrike").
1956. - Rođen švedski teniser Bjorn Borg, petostruki pobjednik turnira u Vimbldonu, najprestižnijeg teniskog "gren slem" takmičenja.
1961. - Umro švajcarski psihijatar Karl Gustav Jung, koji je poslije raskida s psihoanalizom Sigmunda Frojda, čiji je bio učenik, osnovao "analitičku" ili "kompleksnu" psihologiju. Originalno je razradio nauku o psihološkim tipovima (introvertan i ekstrovertan). Djela: "Psihološki tipovi", "Psihologija i religija", "Simbolika duha", "Studija o arhetipovima".
1967. - Egipat zatvorio Suecki kanal, dan poslije izbijanja izraelsko-arapskog rata.
1972. - Od eksplozije u rudniku uglja u Rodeziji poginuo 431 rudar.
1981. - U najtežoj nesreći u istoriji željeznice poginulo najmanje 800 ljudi kad je sedam vagona pretrpanog putničkog voza iskliznulo iz šina i palo u rijeku Kosi u državi Bihar u Indiji.
1982. - Izrael počeo invaziju na Liban, nastojeći da iskorijeni izvorišta arapskog terorizma.
1984. - Prilikom intervencije armije protiv ekstremističkih Sika koji su se zabarikadirali u kompleks "Zlatnog hrama" u Amrikaru, prema indijskim vojnim izvorima, poginulo najmanje 250 Sika i 47 vojnika, dok su pojedini mediji procijenili da je poginulo oko hiljadu ljudi.
1985. - Izrael poslije trogodišnje okupacije povukao glavninu snaga iz Libana, ali je zadržao granični pojas unutar te zemlje radi zaštite sjevernog Izraela od arapskih napada.
1994. - Prilikom pada kineskog aviona koji je letio na unutrašnjoj liniji iz turističkog centra Sijan, poginulo svih 160 putnika i članova posade, u najtežoj nesreći u vazdušnom saobraćaju u Kini.
1994. - U Kolumbiji snježna lavina, aktivirana zemljotresom, zatrpala najmanje stotinu ljudi.
1995. - U Južnoj Africi ukinuta smrtna kazna.
2004. - Izraelska vlada usvojila plan o povlačenju iz Pojasa Gaze, koji je predložio premijer Arijel Šaron.
2008. - Egipatski arheolozi pronašli piramidu staru 4.000 godina.
2013. - Preminula Ester Vilijams (91), američka šampionka u plivanju i jedna od najvećih filmskih zvijezda četrdesetih i pedesetih godina 20. vijeka. Igrala je u ljubavnim i romantičnim filmovima, a poznata je po ulozi u čuvenom filmu "Bal na vodi".
 
7. jun 2022.

- 1099. - Krstaši Prvog krstaškog pohoda počinju sa opsadom Jerusalima.
- 1329. - Umro je Robert Brus, kralj Škotske (1306-1329). Predvodio je Škotsku tokom Ratova za škotsku nezavisnost. Postao je jedan od najvećih škotskih kraljeva i jedan od najpoznatijih ratnika.
- 1494. - Portugalski kralj Žoao II i španski kralj Ferdinand II Aragonski su potpisali sporazum iz Tordesiljasa o podeli Novog sveta.
- 1523. - Nakon pobede nad Dancima, Gustav Vasa proglašen, kao Gustav I, kraljem Švedske. Time je ukinuta Kalmarska unija formirana 1397. između Švedske, Danske i Norveške.
- 1848. - Rođen je Pol Gogen, francuski slikar, jedan od najznačajnijih predstavnika postimpresionizma. Njegova dela su Devojke sa Tahitija nose cveće i Odakle dolazimo, ko smo, kuda idemo
- 1848. - Umro je Visarion Grigorijevič Bjelinski, ruski književni kritičar i filozof, jedan je od ruskih naprednih demokrata, koji se usprotivio carskoj strahovladi i njenim progonima.
- 1861. - U američkom gradu Nju Orleansu izvedena je prva predstava striptiza.
- 1862. - SAD i Velika Britanija potpisale su sporazum o suzbijanju trgovine robljem.
- 1877. - Rođen je Čarls Glover Barkla, britanski fizičar, dobitnik Nobelove nagrade za fiziku (1917) za svoj rad na polju rendgenske spektroskopije i srodnim oblastima koje proučavaju rendgenske zrake.
- 1896. - Izvedena prva bioskopska predstava u Beogradu.
- 1896. - Rođen je Imre Nađ, mađarski političar, premijer Mađarske u dva navrata.
- 1900. - Rođen je Rodoljub Čolaković, komunistički revolucionar i književnik, učesnik Španskog građanskog rata i Narodnooslobodilačke borbe, društveno-politički radnik SFRJ i SR Bosne i Hercegovine, junak socijalističkog rada i narodni heroj Jugoslavije. Aktivno se bavio književnošću i publicistikom. Među velikim brojem objavljenih knjiga i prevoda, najznačajniji su mu memoarski zapisi. Najpoznatija dela su mu: Španija u plamenu, Kuća oplakana, Zapisi iz oslobodilačkog rata, Utisci iz Indije, Susreti i sećanja...
- 1905. - Norveški parlament (Storting) doneo je odluku o raskidu unije sa Švedskom i svrgnuo s prestola kralja Oskara I koji se protivio toj odluci. Za novog kralja izabran je danski princ Karl pod nazivom Hakon VII.
- 1909. - Rođena je Džesika Tandi, englesko-američka glumica
- 1917. - Britanska vojska je detonirala 19 amonalskih mina ispod nemačkih rovova, usmrtivši 10.000 osoba u najsmrtonosnijoj nenuklearnoj eksploziji koju je izazvao čovek.
- 1917. - Rođen je Din Martin, američki pevač, filmski glumac i komičar italijanskog porekla koji je zahvaljujući hit-pesmama kao "Memories Are Made Of This", "That's Amore", "Everybody Loves Somebody", "Mambo Italiano", "Sway", "Volare" i "Aint That A Kick In The Head?" postao jedna od najvećih ikona popularne muzike 1950.-ih i 1960.-ih. Martin je poznat i po tome što je bio komičarski partner Džerija Luisa na početku Luisove karijere, a kasnije i jedan od osnivača znamenite grupe "The Rat Pack". Preminuo je 25. decembra 1995. godine.
- 1921. - Otvoren prvi parlament Severne Irske.
- 1929. - Italijanski parlament je ratifikovao Lateranski sporazum, čime je uspostavljen Vatikan u Rimu.
- 1933. - Rođen je Slobodan Selenić, srpski pisac, akademik, profesor i kritičar. Selenić je pisao romane, drame i pozorišnu kritiku. Za roman prvenac "Memoari Pere bogalja" dobio je 1969. godine Okrobarsku nagradu grada Beograda. Po njegovom istoimenom romanu i scenariju, 1995. godine je snimljen film Ubistvo s predumišljajem. Naredne 1996. godine snimljen je film Očevi i oci. U nekoliko svojih romana (Timor mortis, Pismo glava, Očevi i oci, Ubistvo s predumišljajem), prati tokove samospoznaje i opstanka jedne imanentno tragične kulture. Za knjigu romane "Timor mortis", dobio je 1989. godine nagradu Meša Selimović.
- 1939. - Kralj Džordž VI i kraljica Elizabeta došli su u posetu SAD. To je bila prva poseta britanskog monarha ovoj zemlji.
- 1941. - Rođena je Stanislava Pešić, srpska filmska, pozorišna i televizijska glumica. Nakon studija glume na Akademiji za pozorište, film, radio i televiziju u Beogradu angažovana je u Narodnom pozorištu. Na filmu debituje 1961. i za ulogu Saše u "Pesmi" Radoša Novakovića nagradena je na festivalu u Puli. Nakon toga, igra glavne i veće sporedne uloge u filmovima "Medaljon sa tri srca", "Pravo stanje stvari", "Štićenik" i "Kuda posle kiše" Vladana Slijepčevića, "Tri sata za ljubav" Fadila Hadžića i "Bog je umro uzalud" Radivoja Đukića. Veliku medijsku popularnost donela joj je uloga Olge u TV seriji "Pozorište u kući". Na Televiziji Beograd je radila i kao voditeljka programa za decu. Nekoliko meseci pred smrt objavljena je njena knjiga Devetnaest društvenih igara. Preminula je od raka 20. novembra 1997. godine u Beogradu.
- 1942. - Okončana je četvorodnevna bitka za pacifička ostrva Midvej, u kojoj su Amerikanci naneli prvi ozbiljan poraz Japancima u Drugom svetskom ratu Počeo je nemački napad na Sevastopolj.
- 1948. - Predsednik Čehoslovačke Edvard Beneš podneo ostavku, ne želeći da potpiše novi ustav prema kojem su komunisti preuzeli vlast u zemlji.
- 1954. - Umro je Alan Tjuring, britanski matematičar, logičar i kriptograf. Smatra se ocem modernog računarstva . Svojim Tjuringovim testom, dao je značajan i provokativan doprinos debati koja se ticala veštačke inteligencije: da li će ikad biti moguće reći da je mašina svesna i da može da misli.
- 1958. - Rođen je Prins, američki muzičar, muzički producent, plesač i glumac. Kao tekstopisac i muzičar izdao je više stotina pesama. Vlasnik je sedam Gremi nagrada, Zlatnog globusa i jednog Oskara. Uvršten je u Rokenrol kući slavnih 2004. godine. Magazin "Roling stoun" ga je postavio na 27. mesto svoje liste "100 najvećih izvođača svih vremena". Prodao je preko 100 miliona ploča i diskova širom sveta. Prinsova muzička paleta pokriva mnoge muzičke žanrove poput: ritem i bluza, fanka, roka, folka, džeza i hip hopa. Neki od muzičara koji su uticali na njega su: Džimi Hendriks, Džejms Braun, Bitlsi, Stivi Vonder, Karlos Santana i drugi
- 1971. - Sovjetski vasionski brod Sojuz II spojio se u Zemljinoj orbiti sa svemirskom stanicom Saljut 1.
- 1973. - Kancelar Zapadne Nemačke Vili Brant doputovao je u Izrael, u prvu posetu jednog zapadnonemačkog lidera ovoj zemlji.
- 1974. - U Ivanjici je puštena u rad prva zemaljska satelitska stanica u Jugoslaviji za medukontinentalne telefonske linije i TV programe.
- 1980. - Umro je Henri Miler, američki književnik. Najpoznatija dela su mu: "Sklopljena krila", "Povratnik raka", "Crno proleće", "Povratnik jarca", "Ružičasto raspeće" i ostala dela.
- 1981. - Izraelski avioni razorili irački nuklearni reaktor "Osirak" blizu Bagdada.
- 1983. - Lansirana je Venera-16, sovjetska automatska naučno-istraživačka stanica (veštački satelit) namenjena za istraživanje planete Venere.
- 1990. - Predstavnički dom američkog Kongresa izglasao zabranu prodaje kompjutera i telekomunikacione opreme Sovjetskom Savezu dok Moskva ne otpočne pregovore o nezavisnosti Litvanije.
- 1998. - Jake policijske snage Republike Srbije rasturile su u Prištini proteste kosovskih Albanaca koji su 57. dan uzastopno protestovali protiv srpskih vlasti pod motom "Kosovo-najveći zatvor na svetu".
- 2000. - U Kolombu, glavnom gradu Šri Lanke poginule su 22 osobe, među kojima i jedan ministar, a oko 600 je ranjeno kada je bombaš-samoubica aktivirao eksploziv na proslavi Dana ratnih heroja u tom gradu.
- 2001. - Bivši argentinski predsednik Karlos Menem stavljen je u kućni pritvor, zbog navodne trgovine oružjem. Šest meseci kasnije ukinut mu je pritvor u nedostatku dokaza da je bio na čelu te ilegalne trgovine.
 
8. jún 2022.

- 632. - Umro je Muhamed, bio je arapski vjerski, društveni i politički vođa i osnivač islama. Prema islamskoj doktrini, bio je prorok, poslan da propovjeda i potvrđuje jednobožačka učenja Adama, Avrama, Mojsija, Isusa i drugih proroka. Muhamed je ujedinio Arabiju u jedinstvenu muslimansku državu, a Kuran, kao i njegova učenja i prakse, čine osnovu islamske vjere.
- 1695. - Umro je Kristijan Hajgens, holandski astronom, matematičar i fizičar. Zapamćen je po tome što je tvrdio da se svetlost sastoji od talasa. To je u fizici poznato kao Hajgensov princip. Godine 1655. otkrio je Saturnov mesec Titan. Na nagovor Bleza Paskala Hajgens je napisao prvu knjigu o teoriji verovatnoće, koju je objavio 1657. Radio je i na izradi tačnog sata, koji bi bio pogodan za pomorsku navigaciju. Njegovo otkriće sata s klatnom (koji je patentirao 1657) bilo je prekretnica u merenju vremena. Godine 1675. Hajgens je patentirao džepni sat. Hajgens je umro u Hagu 8. jula 1695. godine.
- 1810. - Rođen je nemački kompozitor romantizma Robert Šuman . Komponovao je između ostalog klavirsku muziku, pesme i crkvenu muziku.
- 1871. - Austrougarski car Franc Jozef I objavio je odluku o ukidanju Vojne krajine. Odluka je sprovedena 1873. Krajina je bila austrijski granični pojas prema Turskoj, po uspostavljanju Austrougarske monarhije. Po uvođenju opšte vojne obaveze izgubila je vojni značaj.
- 1876. - Umrla je Žorž Sand, francuska književnica i novinar. Jedna je od najpopularnijih pisaca u Evropi tada, koja je bila poznatija od Viktora Iga i Onore de Balzaka u Engleskoj tokom 1830.-ih i 1840.-ih.
- 1916. - Rođen je Fransis Krik, engleski molekularni biolog, biofizičar, dobitnik Nobelove nagrade za fiziologiju ili medicinu (1962). Najpoznatiji je po otkriću strukture DNK molekula 1953.
- 1922. - Princeza Marija Hoencolern-Zigmaringen se udala za kralja Aleksandra I Karađorđevića.
- 1931. - Rođen je Ivan Vlajko Lalić, srpski pesnik, esejista i prevodilac, jedan od najistaknutijih pesnika neosimbolističke struje u savremenoj srpskoj poeziji. Najpoznatija dela su mu Bivši dečak, Melisa, Vreme, vatre, vrtovi, Smetnje na vezama, Vetrovito proleće, Čini, Krug, Velika vrata mora i dr.
- 1933. - Rođena je Džoun Rivers, američka komičarka, glumica, spisateljica, producentkinja i TV voditeljka. Bila je poznata po svojoj često kontroverznoj komičnoj personi, koja je bila jako kritična prema sebi i drugim poznatim ličnostima i političarima. O životu Džoun Rivers je 2010. snimljen dokumentarni film.
- 1942. - Japanske podmornice u Drugom svetskom ratu bombardovale najveći australijski grad Sidnej.
- 1986. - Uprkos optužbama da je kao nacistički oficir u Drugom svetskom ratu odgovoran za zločine u Jugoslaviji i Grčkoj, bivši generalni sekretar UN Kurt Valdhajm izabran je za predsednika Austrije. Bojkotovao ga je gotovo ceo svet.
- 1989. - Pomorski arheolog dr Robert Balard locirao je olupinu nemačkog bojnog broda Bizmark.
- 2004. - Predsednik Kine Hu Đintao doputovao je u posetu Poljskoj, prvu posetu nekog šefa kineske države Varšavi posle 55 godina.
- 2021. - Žalbeno veće Mehanizma za krivične sudove u Hagu osudilo je generala Ratka Mladića na doživotan zatvor.
 
Danas nije 26. maj već je 9. jún :lol:

9. jun 2022.

- 68. - Rimski car Neron izvršio je samoubistvo pošto ga je Senat proglasio neprijateljem naroda i osudio na smrt.
- 518. - Istočnorimski (vizantijski) car Justin I stupio je na presto. Njegova vlada bila je uvod u sjajno doba njegovog sestrića i naslednika Justinijana I.
- 721. - Odo Veliki je porazio Mavre u bici kod Tuluza.
- 1357. - U Pragu na Vltavi počela je gradnja kamenog mosta koji je dobio naziv Karlov most po imenu tadašnjeg cara Nemačko-rimskog carstva i češkog kralja Karla IV. Prema predanju, datum početka gradnje odredili su astrolozi.
- 1462. - Poslednji bosanski kralj Stjepan Tomašević, uzdajući se u pomoć hrišćanske koalicije, otkazao je danak turskom sultanu Mehmedu II i priznao vrhovnu vlast ugarskog kralja Matije I Korvina. Turci su 1463. osvojili Bosnu i pogubili Stjepana.
- 1781. - Rođen je Džordž Stivenson, engleski inženjer i izumitelj, najpoznatiji je kao konstruktor lokomotiva. U Kilingvortu je 1814. izumeo prvu sigurnosnu lampu za rudnike. Novčanu nagradu za taj izum uložio je u izgradnju radionice lokomotiva u Njukaslu.
- 1815. - Završen je Bečki kongres, koji je zasedao od septembra 1814. kada su ga sazvale velike sile da bi otklonile posledice Francuske revolucije i Napoleonovih ratova u Evropskim zemljama. Predstavnik Srba u Beču, prota Matija Nenadović, pokušao je preko ruskog cara Aleksandra I da zainteresuje Kongres za srpsko pitanje, ali nije uspeo zbog protivljenja Austrije i Engleske.
- 1865. - Rođen je Karl Nilsen, danski kompozitor, dirigent i violinista. Kompozitor je prikazan na novčanici od 100 danskih kruna.
- 1870. - Umro je Čarls Dikens, najznačajniji engleski roromanopisac XIX veka. Njegova dela pripadaju ranoj fazi realizma. Dikens se danas smatra osnivačem socijalnog romana, a možda je njegova najveća zasluga što je malograđansku publiku pridobio za literaturu. Takođe je najpoznatiji pripovedač viktorijanskog vremena. Novela Oliver Twist je najpoznatije Dikensovo delo. Iako govori o jako ozbiljnoj temi, Oliver Twist je pun sarkazma i crnog humora. Dikens je za svoje najbolje delo smatrao Dejvida Koperfilda, roman koji sadrži dosta autobiografskih elemenata. Zagonetnost i tajanstvenost fabula njegovih romana tragovi su prethodne stilske formacije romantizma. Dikens je slikar engleskog srednjeg i nižeg građanskog staleža i osnivač socijalnog romana. Njegova dela odražavaju sklonost humoru i satiri, ali i primesa romantičnog i sentimentalnog. Najpoznatija dela su mu: Oliver Twist, Nikolas Niklbi, Božićna priča (na srpski je ponegde prevedena i kao "Tri duha"), Martin Čazlvit, Dejvid Koperfild, Mala Dorit, Priča o dva grada, Velika očekivanja, Sumorna kuća, Pikvikov klub, Stara prodavnica retkosti...
- 1875. - Na brdu Gradac kod Nevesinja izbio je ustanak Nevesinjska puška.
- 1898. - Potpisan je sporazum kojim je Kina Velikoj Britaniji Hongkong ustupila na 99 godina. Hongkong je vraćen Kini 1. jula 1997. godine.
- 1907. - Srpski četnici na čelu sa vojvodama Jovanom Babunskim i Vasilijem Veleškim pobeđuju bugarske komite u bici kod Drenova.
- 1914. - U Beogradu je svečano otkriven spomenik srpskom prosvetitelju Dositeju Obradoviću, rad vajara Rudolfa Valdeca. Spomenik je postavljen na ulaz u Kalemegdan, a posle Prvog svetskog rata prenet je u park na Studentskom trgu.
- 1923. - U Bugarskoj je državnim udarom oborena vlada Aleksandra Stambolijskog, lidera Zemljoradničkog narodnog saveza Bugarske. Nekoliko dana posle prevrata Stambolski i njegovi saradnici su ubijeni.
- 1928. - Engleski mikrobiolog Aleksandar Fleming pronašao je penicilin. Njegovo otkriće iskorišćeno je tek 10 godina kasnije kada su ga Hauard Flori i Ernst Čejn primenili kao prvi antibiotik. Njih trojica su 1954. godine podelila Nobelovu nagradu za medicinu.
- 1934. - Nastao je Paja Patak, jedan od najpopularnijih likova u stripovima američkog crtača, filmskog animatora i producenta Volta Diznija.
- 1936. - Rođen je Nikola Koljević, srpski političar, šekspirolog i teoretičar moderne književnosti.
- 1941. - Rođen je Džon Lord, engleski muzičar i kompozitor, najpoznatiji kao klavijaturista. Većinu svoje popularnosti i muzičke karijere proveo je u sastavu Dip perpl. Godine 1968. Lord je učestvovao u osnivanju Dip perpla. On i bubnjar Ijan Pejs bili su jedini konstantni članovi sastava u periodu od 1968. do 1976. godine, a nakon reformisanja sastava 1984. godine ostaje sve do 2002. godine. Od 2002. godine više nije član Dip perpla, jer se posvetio svojoj solo muzičkoj karijeri. Lord se više koncentrisao na komponovanje i na bluz/rok izvođenje. Godine 2008. postigao je uspeh kao kompozitor klasične muzike, kada mu je album Duram koncert iz 2007. godine, došao na Top lestvice. Lord je posthumno bio uveden u Dvoranu slavnih rokenrola 8. aprila 2016. godine kao član Dip perpla.
- 1943. - Prilikom nemačkog bombardovanja partizanskih položaja na Milinkaldama, bitke na Sutjesci, ranjen je Vrhovni komandant NOVJ Josip Broz Tito. Tom prilikom su poginuli: Đuro Vujović, pratilac Vrhovnog komandanta i narodni heroj, član britanske vojne misije kapetan Bil Stjuart i još nekoliko partizana.
- 1972. - Američki bombarderi napali su Hanoj i Hajfong. To je bilo najžešće bombardovanje Severnog Vijetnama od početka Vijetnamskog rata.
- 1972. - Velike kiše su izazvale pucanje brane u Crnim brdima u Južnoj Dakoti, što je izazvalo bujicu koja je usmrtila 238 osoba.
- 1991. - Od posledica erupcije vulkana na planini Pinatubo na Filipinima poginulo je stotinak ljudi, a 250.000 ostalo je bez domova.
- 1995. - Kolumbijska policija uhapsila je vođu kartela Kalija Hilberta Rodrigesa Orehuelu, šefa najvećeg svetskog sindikata droge.
- 1999. - Predstavnici Vojske Jugoslavije i NATO-a potpisali su Kumanovski sporazum kojim su okončani vazdušni udari NATO-a na Jugoslaviju. Prema izvještajima državnih medija, više od 2.000 ljudi je ubijeno, a oko 5.000 ranjeno u napadima NATO-a na Jugoslaviju, koji su počeli 24. marta. Teško su oštećeni infrastruktura, privredni objekti, škole, zdravstvene ustanove, medijske kuće i spomenici kulture.
- 2001. - Pakistanski sud osudio je bivšeg premijera Benazir Buto na tri godine zatvora zbog odbijanja da se pojavi u sudu pred kojim je optužena za korupciju.

_______________________________________________

Poznati koji danas slave rođendan:

- 1956. - Patriša Kornvel, američka spisateljica.
- 1961. - Aron Sorkin, američki scenarista, producent i dramaturg.
- 1961. - Majkl Džej Foks, kanadsko-američki glumac, komičar, pisac, producent i aktivista.
- 1963. - Džoni Dep, američki glumac, producent i muzičar.
- 1965. - Zorana Pavić, srpska pevačica
- 1968. - Nedeljko Bajić Baja, srpsko -bosanskohercegovački pevač.
- 1968. - Edi Marsan, engleski glumac.
- 1977. - Predrag Stojaković, srpski košarkaš.
- 1978. - Miroslav Kloze, nemački fudbaler.
- 1981. - Natali Portman, izraelsko-američka glumica
- 1989. - Slavko Perović, srpski fudbaler
 
Manga Hilux:
Danas je četvrtak, 26. maj, 146. dan 2022. Do kraja godine ima 219 dana.

735. - Umro engleski istoričar i kaluđer Prečasni Bid, autor prve istorije Britanije. Njegova "Crkvena istorija engleskog naroda", pisana na latinskom jeziku, najvažniji je izvor anglosaksonske istorije između prvog i šestog vijeka. Pisao je dosta i na engleskom jeziku, posebno poeziju, ali je sačuvana jedino "Posmrtna pjesma".
1623. - Rođen engleski ekonomista Vilijam Peti, tvorac teorije radne vrijednosti, koji je postavio temelj političke ekonomije kao nauke. Smatrao je da vrijednost robe - prema njegovoj terminologiji, "prirodnu cjenu" - određuje količina rada utrošena za proizvodnju. Za razliku od merkantilista, tražio je osnovicu privrednih pojava u proizvodnji. Djela: "Nešto o novcu", "Traktat o porezima i dažbinama", "Politička anatomija Irske", "Politička aritmetika".
1805. - Francuski car Napoleon Prvi u katedrali u Milanu krunisan za kralja Italije.
1822. - Rođen francuski pisac Edmon Luj Antoan de Gonkur, tvorac naturalizma i impresionizma u francuskoj književnosti. Zajedno s bratom Žilom Alfredom Iom de Gonkurom pisao je romane, drame i studije iz istorije i umjetnosti 18. vijeka. Zavještanjem poslije njegove smrti 1896. osnovana je "Akademija Gonkur" od deset članova, koja od 1903. svake godine nagrađuje najbolji roman francuske literature. Djela: romani "Sestra Filomena", "Žermini Laserte", studije "Intimni portreti osamnaestog vijeka", "Umjetnost osamnaestog vijeka", "Istorija francuskog društva za vrijeme revolucije", "Memoari o savremenicima" - dnevnik Gonkurovih.
1851. - U Londonu počeo prvi moderni međunarodni šahovski turnir, koji je 15. jula 1851, u konkurenciji 16 igrača, okončan trijumfom njemačkog majstora Adolfa Andersena. Organizator takmičenja nezvanični prvak svijeta Englez Hauard Staunton zauzeo je četvrto mjesto, poslije čega se razočaran povukao iz šaha. Na turniru nije igrao vjerovatno najjači šahista tog vremena - nepobjedivi ruski majstor Aleksandar Petrov, koji je odbijao da se takmiči izvan Rusije.
1854. - Francuska i Velika Britanija okupirale grčku luku Pirej poslije objave blokade Grčke zbog pokušaja napada na Tursku.
1865. - Predajom generala Kirbija Smita u Šrevenportu kod Nju Orleansa u Luizijani prestao je i posljednji oružani otpor južnjačke vojske u četvorogodišnjem Američkom građanskom ratu, mjesec i po dana pošto je Konfederacija južnih robovlasničkih država potpisala kapitulaciju.
1876. - Umro češki istoričar i političar František Palacki, vođa češkog preporoda u 19. vijeku. Kao lider Federalističke stranke zalagao se, u skladu sa svojom idejom austroslavizma, za federativno preuređenje Austro-Ugarske. Bio je organizator i predsjednik Sveslovenskog kongresa 1848, jedan od osnivača "Matice češke", sekretar Učenog društva, pokretač i urednik "Časopisa Češkog muzeja". Djela: "Istorija češkog naroda", "Počeci češke poezije, posebno prozodije" (priredio sa Pavelom Šafarikom).
1907. - Rođen američki filmski glumac Marion Majkl Morison, poznat kao DŽon Vejn, koji je igrao uglavnom u vesternima, tumačeći likove pravdoljubivih i usamljenih junaka. Filmovi: "Veliko suđenje", "Poštanska kola", "Dugo putovanje kući", "Rio Grande", "Pijesak Ivo DŽime", "Miran čovjek", "Crvena rijeka", "Tragači", "Čovjek koji je ubio Liberti Valansa", "Rio Bravo", "Eldorado", "Alamo".
1912. - Rođen mađarski državnik Janoš Čermanik, poznat kao Janoš Kadar, komunistički lider Mađarske od 1956. do 1988. U Drugom svjetskom ratu je kao sekretar Centralnog komiteta Komunističke patije Mađarske učestvovao u organizovanju slabašnog pokreta otpora snagama nacističke Njemačke. Tokom vladavine diktatora Maćaša Rakošija postavljen je za ministra unutrašnjih poslova, ali je uhapšen 1951, u vrijeme čistki u političkom vrhu poslije rezolucije Informbiroa 1948. i optužbi protiv Jugoslavije, nakon čega je u koncentracionom logoru proveo nepune tri godine. Poslije pobune protiv Rakošijevog režima 1956. i intervencije sovjetskih trupa, vratio se u politički vrh i zaslužan je za izvlačenje zemlje iz velike društvene krize.
1923. - Održana prva trka "24 časa Le Mana".
1942. - Armija nacističke Njemačke počela napredovanje prema Staljingradu i Kavkazu, što je bio uvod u Staljingradsku bitku, ključnu vojnu operaciju u Drugom svjetskom ratu. Bitka, vođena od kraja juna 1942. do početka februara 1943. godine, okončana je potpunim slomom Nijemaca i njihovih saveznika Italijana, Mađara, Rumuna i Hrvata.
1942. - U Londonu potpisan britansko-sovjetski ugovor o punoj saradnji dvije zemlje u Drugom svjetskom ratu i poslije okončanja rata.
1954. - U Egiptu otkriven pogrebni brod faraona Keopsa.
1955. - U prvu službenu posjetu Jugoslaviji predstavnika SSSR poslije 1948. i kampanje Informbiroa u Beograd je doputovala državno-partijska delegacija na čelu s prvim sekretarom Centralnog komiteta sovjetske Komunističke partije Nikitom Hruščovom. Razgovori u Beogradu i na Brionima završeni su potpisivanjem Beogradske deklaracije, u kojoj su sadržani principi odnosa dviju država.
1966. - Britanska Gijana postala nezavisna država u okviru Britanskog komonvelta, promijenivši naziv u Gijana.
1972. - U Moskvi potpisan ugovor SSSR i SAD o ograničenju strategijskog nuklearnog naoružanja.
1976. - Umro njemački filozof Martin Hajdeger, jedan od najznačajnijih mislilaca 20. vijeka, profesor Univerziteta u Frajburgu. Bio je zaokupljen smislom bivstvovanja i istraživanjima koja je imenovao izrazom "fundamentalna ontologija", namjeravajući da dovede u smisaono razotrkivajuću vezu bivstvovanje i vrijeme, ali na način bitno različit od razjašnjenja u tradicionalnoj nauci i metafizici. Fundamentalna ontologija je univerzalna, a put ka njoj vodi preko egzistencijalno-temporalne analitike bitisanja", odnosno razotkrivanja "ezistencijala" - na primjer, bivstvovanje-u-svijetu, bivstvovanje-ka-smrti, briga. Djela: "Bivstvovanje i vrijeme", "Kant i problem metafizike", "Šta je metafizika", "Uvod u metafiziku", "Šta znači mišljenje", "Šta je to filozofija", "Niče", "O suštini istine", "Šumske staze", "Kantova teza o bivstvovanju", "Oznake na putu".
1978. - Umrla ruska balerina Tamara Platonovna Karsavina, jedna od najvećih umjetnika klasičnog baleta u prvoj polovini 20. vijeka. S Anom Pavlovom i Vaclavom Nižinskim bila je među glavnim zvijezdama "Ruskog baleta" Sergeja Đagiljeva, u "Imperatorskom baletu" u Petrogradu nastupala je kao primabalerina i gostovala je na scenama u Parizu u Londonu, gdje je 1928. osnovala baletsku školu. Upamćena je kao nezamjenljiva partnerka Nižinskog u baletu "San o ruži" i po sjajnim rolama u baletima "Šeherezada", "Žar-ptica", "Petruška", "Fantastični dućan", "Trorogi šešir".
1979. - Izrael vratio Egiptu sinajsku prijestonicu El Ariš, okupiranu u ratu 1967.
1991. - Austrijski putnički avion "boing 767", kompanije bivšeg automobilskog asa Nikija Laude, pao oko 160 kilometara sjeverno od Bangkoka, što nije preživio niko od 223 člana posade i putnika, uključujući troje Jugoslovena. Javnost je bila šokirana bestijalnim prizorima pljačke poginulih, u kojoj su učestvovale hiljade Tajlanđana, uključujući pojedine policajce i članove spasilačkih ekipa.
1991. - Zvijad Gamsahurdija izabran za predsjednika Gruzije.
1995. - Glavni štab Vojske Republike Srpske saopštio da je zarobljeno više stotina pripadnika Unprofora zbog napada aviona NATO pakta.
1997. - Američki državni sekretar Madlen Olbrajt i šef francuske diplomatije Erve de Šaret postigli u Parizu sporazum, prema kojem španski ambasador u UN Karlos Vestendorp zamjenjuje Karla Bilta, visokog predstavnika za civilna pitanja u BiH.
1999. - U napadu na Makiš avijacija NATO-a prvi put od početka bombardovanja SR Jugoslavije koristila kasetne bombe. Na širem području Beograda, u selu Ralja, raketa je pogodila jednu kuću, usmrtivši 29-godišnju ženu i njeno dvoje djece - od četiri i osam godina, a još dva djeteta su ubijena i u bombardovanju sela Radoše na Kosovu i Metohiji.
2000. - U toku požara u fabrici "Trepča" u južnom - albanskom dijelu Kosovske Mitrovice, izgorjela je "Hala ćelija" - glavni pogon Metalurgije cinka. Fabriku su obezbjeđivali francuski vojnici KFOR-a, a u obezbjeđenju su, u smjenama, bila angažovana i po trojica Albanaca. Ovaj pogon "Trepče" bio je treća po veličini fabrika cinka u Evropi.
2003. - Republika Srpska dostavila banjalučkoj kancelariji Haškog tribunala krivični predmet protiv 32 Bošnjaka, osumnjičena za ratne zločine nad srpskim stanovništvom na području Konjica.
2006. - Šesnaestogodišnjak iz Berlina ranio nožem 28 osoba u centru Berlina neposredno poslije proslave otvaranja nove željezničke stanice Hauptbanhof. Napad se dogodio blizu zgrade Rajhstaga (Skupština) poslije proslave kojoj je prisustvovalo oko 500.000 ljudi. Mladić je počeo nasumice da napada ljude nožem iza zgrade Rajhstaga da bi zatim istrčao na glavnu ulicu u centralnoj četvrti Mite i nastavio s napadima.
2008. - Umro Sidni Polak, američki filmski režiser, glumac i producent. Autor je filmova "Prokleti posjed", "Konje ubijaju, zar ne?", "DŽeremaja DŽonson", "Djevojka koju sam volio", "Tri Kondorova dana", "Tutsi", "Prevodilac", "Moja Afrika" - za koji je 1985. dobio Oskara.
2013. - U kriptu crkve Svetog Đorđa na Oplencu položeni posmrtni ostaci posljednjeg jugoslovenskog kralja Petra Drugog Karađorđevića, kraljica Marije i Aleksandre i princa Andreja Karađorđevića. Kralj Petar Drugi prethodno je bio sahranjen u manastirskoj crkvi Svetog Save u Libertvilu, Ilinois, SAD. Njegovoj sahrani novembra 1970. u Libertvilu, osim desetina hiljada tamošnjih Srba i službenih predstavnika SAD, prisustvovalo je i više od 400 američkih pilota koje su spasili rojalisti tokom Drugog svjetskog rata u okupiranoj Jugoslaviji. Kraljica Aleksandra prethodno je počivala na kraljevskom groblju Tatoi, Atina, kraljica Marija na kraljevskom groblju pored zamka Vindzor, Britanija.
Kliknite za proširenje...
:sad2: :fdlan:
 
10. jun 2022.

- 1190. - Umro je Fridrih Barbarosa, kralj Nemačke i car Svetog rimskog carstva. Bio je takođe kralj Italije. Pripadao je dinastiji Hoenštaufen. Poznat je po učešću u Trećem krstaškom ratu. Utopio se pri prelasku reke Salef. Nemačka invazija na Sovjetski Savez 1941. imala je naziv Operacija Barbarosa.
- 1610. - Prvi holandski doseljenici iskrcali su se na ostrvo Menhetn, sada centralni deo Njujorka. Holanđani su 1626. za nekoliko bala tkanine i jeftinu bižuteriju od Indijanaca otkupili ostrvo i na njegovom južnom delu podigli naselje Novi Amsterdam.
- 1719. - Rimsko-nemački car Karlo VI proterao je Špance sa Sicilije.
- 1793. - U Parizu je otvoren prvi javni zoološki vrt.
- 1819. - Rođen je Gistav Kurbe, francuski slikar, najznačajniji predstavnik realizma u slikarstvu. Značajna dela su mu: "Sreća pozdravlja genija" ("Ljubavnici u parku"), "Gospođice na obali Sene", "Tucači kamena" ("Putari"), "Sahrana u Ornanu", "Odmor posle večere na Ornanu", "Okolina Ornana", "Prosejavanje"...
- 1836. - Umro je Andre Mari Amper, francuski fizičar i matematičar, osnivač elektrodinamike Zasnovao je teoriju magnetizma u nerazdvojivoj vezi sa elektricitetom. Po njemu je dobila naziv jedinica za merenje jačine električne struje.
- 1868. - U Košutnjaku, u Beogradu u atentatu ubijen je knez Mihailo Obrenović. Atentatori su uhapšeni, odmah osuđeni i streljani na Karaburmi. Za učešće u zaveri optužen je bivši knez Aleksandar Karađorđević.
- 1889. - Rođen je japanski glumac Sesue Hajakava. Najpoznatiji je po ulozi u filmu Most na reci Kvaj.
- 1898. - Američke trupe u Špansko-američkom ratu izvršile su invaziju na Kubu.
- 1909. - Prvi put je upotrebljen signal SOS, kada je linijski brod Slavonija kompanije Kjunard, doživeo brodolom na Azorskim ostrvima.
- 1910. - Rođen je Haulin Vulf, uticajni američki bluz pevač, gitarista i harmonikaš. Svojim gromkim glasom i impresivnim prisustvom, Bernet spada među vodeće izvođače električnog bluza. Mnoge pesme koje je popularizovao Barnet - kao što su "Smokestack Lightnin", "Back Door Man" i "Spoonful" - postale su standardi bluza i rok-bluza. Preminuo je 10. januara 1976. godine.
- 1915. - Rođen je Sol Belou, kanadsko-američki pisac, dobitnik Nobelove nagrade za književnost (1976). Pored romana, pisao je i drame , kritičke članke i kraća prozna dela. Na početku karijere bio je pod uticajem Lava Trockog. Kasnije se bavio i proučavanjem kulture i tradicije rusko-jevrejskog nasleđa. Njegova dela su ga predstavila kao jevrejsko-američkog pisca, postala su veoma značajna u američkoj književnosti posle Drugog svetskog rata. Belou se bavi tematikom modernog urbanog čoveka, koga je društvo oštetilo, ali čija je duša ostala nedirnuta. Najznačajniji romani su mu: "Čovek u očekivanju", "Žrtva", "Avanture Ogija Marča", za koji je dobio Nacionalnu nagradu za najbolji roman, "Ne propusti dan", "Henderson, kralj kiše", "Planeta gospodina Samlera", "Humboltov dar", za koji je dobio Pulicerovu nagradu, "Dinov decembar", "Više ih umire od tuge", "Krađa", "Veza Belarosa", "Revelštajn".. Umro je 5. aprila 2005. u Bruklinu.
- 1918. - Italijanski torpedni čamac potopio je austrougarski bojni brod Sent Ištvan u Jadranskom moru. Poginulo je više od 60 ljudi.
- 1922. - Rođena je Džudi Garland, američka glumica, pevačica i plesačica. U karijeri dužoj od 45 godina proslavila se ulogama u filmskim mjuziklima i dramama, a zatim i kao pevačica. Proslavila se ulogom devojčice Doroti u filmu "Čarobnjak iz Oza". Godine 1954. glumila je u filmu "Zvezda je rođena". Usprkos uspesima na profesionalnom planu, Garlandova je imala velikih problema u privatnom životu. Pokušavala je da izvrši samoubistvo nekoliko puta. Umrla je u 47. godini života, usled predoziranja lekovima. Džudi Garland je 1997. godine posthumno dodeljena nagrada Gremi za životno delo. Američki filmski institut je 1999. godine uvrstio Džudi Garland među deset najuspešnijih glumica u istoriji američkog filma.
- 1924. - Fašisti su kidnapovali i potom ubili Đakoma Mateotija, lidera italijanskih socijalista.
- 1931. - Rođen je Žoao Žilberto, brazilski pevač, tekstopisac i gitarista. Jedan je od osnivača muzičkog žanra bosa nova 1950.-ih godina.
- 1940. - Italija , kao saveznik Nemačke u Drugom svetskom ratu, objavila je rat Francuskoj i Ujedinjenom Kraljevstvu.
- 1942. - Nacisti su u Drugom svetskom ratu potpuno uništili češko selo Lidice, što je bila odmazda za atentat na nacističkog protektora Češke i Moravske i jednog od najznačajnijih Hitlerovih saradnika Rajnharda Hajdriha. Atentat su 27. maja izvršili Jozef Gabčik i Jan Ľúbiš, češki komandosi-padobranci poslati iz Velike Britanije.
- 1945. - Počelo je suđenje u Beogradu četniku Draži Mihailoviću, drugim pripadnicima četničkog pokreta i zvaničnicima Nedićeve administracije.
- 1967. - Završen šestodnevni izraelsko-arapski rat u kojem je Izrael zauzeo teritorije Sirije, Jordana i Egipta, koje uključuju istočni Jerusalim, Zapadnu obalu, Gazu i Sinajsko poluostrvo. SSSR je prekinuo diplomatske odnose sa Izraelom.
- 1971. - SAD su ukinule dvadesetogodišnji embargo na trgovinu s Kinom.
- 1990. - Peruanski političar japanskog porekla Alberto Fudžimori na predsedničkim izborima u Peruu pobedio je književnika Marija Vargasa Ljosu.
- 1990. - Na prvim višestranačkim parlamentarnim izborima u Čehoslovačkoj od 1946. pobedio je Građanski forum, koji je osnovao književnik Vaclav Havel.
- 1990. - Na višestranačkim izborima u Bugarskoj izbornu pobedu odnela je Bugarska socijalistička partija, bivši komunisti.
- 1996. - Predstavnici čečenskih separatista i Rusije potpisali su sporazum kojim su utvrđene osnove za okončanje osamnaestomesečnog rata u Čečeniji.
- 1997. - Po nalogu lidera Crvenih Kmera Pola Pota ubijen je jedan od njegovih najbližih saradnika Son Sen i 11 članova njegove porodice.
- 1999. - NATO je prekinuo bombardovanje Jugoslavije pošto su se prve jedinice Vojske Jugoslavije, na osnovu Kumanovskog sporazuma potpisanog prethodnog dana u Kumanovu, povukle sa Kosmeta. Predsednik Jugoslavije Slobodan Milošević saopštio je da je tokom agresije NATO na Jugoslaviju poginulo 462 pripadnika VJ i 114 policajaca.
- 2001. - Medijski magnat Silvio Berluskoni po drugi put je postao premijer Italije pošto je njegova partija osvojila 30% glasova više od bilo koje druge partije.
 

NA DANAŠNJI DAN, 11. JUN​


1509 – Engleski kralj Henri VIII venčao se s prvom od šest žena, Katarinom Aragonskom. Kasnije, zbog odbijanja pape da poništi taj brak, kralj je raskinuo sa Vatikanom i 1534. osnovao Anglikansku crkvu.
1572 – Rođen je engleski pesnik i dramski pisac Bendžamin Ben Džonson, koji je slavu stekao alegorijskim igrokazima. Taj specifični vid teatra, nazvan “dvorska maska”, potiče iz srednjeg veka, a u prvoj polovini XVII veka doživeo je procvat na dvoru Stjuarta. U svetsku književnost ušao je satiričnom komedijom “Valpone ili Lisac” koja se i danas izvodi.
1727 – Umro je britanski kralj Dzordž I, prvi monarh Velike Britanije iz hanoverske dinastije (1714-27). Tokom njegove vladavine učvršćena je vlast ministarskog kabineta.
1776 – Rođen je engleski slikar Džon Konstebl, jedan od tvoraca modernog pejzaža u evropskom slikarstvu. Među prvima je izašao iz ateljea i slikao neposredno u prirodi unoseći u slikarstvo do tada još nepoznatu poeziju atmosfere. Smatra se pretečom Vilijema Ternera i francuskih impresionista.
1859 – Umro je austrijski državnik princ Klemens Meternih, najuticajnija ličnost u Evropi tokom gotovo 40 godina, koliko je bio šef diplomatije (1809-21) i kancelar Austrije (1821-48). Smatra se oličenjem apsolutizma. Sa ruskim carem Aleksandrom I osnovao je Svetu alijansu, čiji je osnovni cilj bio gušenje nacionalnih pokreta u Evropi.
1864 – Rođen je nemački kompozitor i dirigent Rihard Štraus, direktor Bečke opere. Predstavnik je poznog romantizma, mada dela iz poslednjeg stvaralačkog perioda korespondiraju sa umetničkim pravcima 20. veka ekspresionizmom i neoklasicizmom (“Til Ojlenšpigel”, “Saloma”, “Kavaljer s ružom”).
1880 – Rođena je američka pacifistkinja Dženet Renkin, prva žena koja je postala član Kongresa SAD. Kao ubeđeni antimilitarista, u američkom parlamentu jedina je glasala protiv objave rata Japanu posle bombardovanja Perl Harbura 1941.
1891 – Velika Britanija i Portugalija su potpisale konvenciju o podeli interesnih sfera severno i južno od reke Zambezi u Africi, kojom je Njasalend (sadašnji Malavi) postao britanski protektorat.
1895 – Rođen je ruski državnik Mihail Aleksandrovič Bulganjin, učesnik Oktobarske revolucije, ministar oružanih snaga SSSR (1947-49), predsednik Ministarskog veća od februara 1955. do marta 1958. kada ga je na tom položaju zamenio Nikita Sergejevič
1910 – Rođen je francuski okeanograf Žak Iv Kusto, pronalazač ronilačkog aparata “vodena pluća” (aqualung) i kamere za podvodno snimanje. Dobitnik je tri Oskara i Zlatne palme u Kanu 1956. za film “Svet tišine”, koji je snimio sa Lujom Malom (Louis Malle).
1918 – Italijanski borbeni čamci su u Prvom svetskom ratu u Jadranskom moru, oko 70 kilometara severozapadno od Zadra, potopili veliki austrougarski bojni brod “Sent Ištvan”.
1936 – U Moskvi je uhapšeno, osuđeno na tajnom suđenju i potom pogubljeno osam visokih sovjetskih vojnih rukovodilaca, uključujući maršala Mihaila Tuhačevskog. To je bio početak masovne čistke u vojnom vrhu tadašnjeg SSSR-a.
1942 – U Vašingtonu je potpisan sporazum SSSR i SAD o uzajamnoj pomoći u Drugom svetskom ratu.
1949 – Pogubljen je Koči Džodže, albanski revolucionar, jedan od osnivača Komunističke partije Albanije i ministar unutrašnjih poslova od 1946. Džodže je na montiranom, staljinističkom procesu optužen da je jugoslovenski špijun.
1955 – Na automobilskoj trci “24 sata Le Mana” poginulo je 80 i povređeno više od 100 ljudi posle sudara tri automobila koji su uleteli u gledalište.
1963 – Vijetnamski budistički kaluđer Kvang Duk spalio se u Sajgonu (Ho Ši Min), u znak protesta protiv tretmana kojem je vlada Južnog Vijetnama podvrgla budiste.
1970 – Umro je ruski državnik Aleksandar Fjodorovič Kerenski, član, a potom predsednik Privremene vlade posle Februarske revolucije 1917. u Rusiji. Zbačen je s vlasti u Oktobarskoj revoluciji 1917. Emigrirao je 1918. u Francusku, a od 1940. živeo je u SAD.
1970 – Poslednji američki vojnik napustio je vazduhoplovnu bazu “Vilus” u Libiji, na zahtev pukovnika Moamera el Gadafija koji je 1. septembra 1969. oborio kralja Idriza I.
1970 – Posle jednonedeljnih okršaja u Jordanu, kralj Husein i palestinski gerilci potpisali su sporazum o primirju.
1979 – Umro je američki filmski glumac Džon Vejn, zvezda vestern filmova (“Poštanska kočija”, “Alamo”, “Rio Bravo”).
1981 – U zemljotresu u jugoistočnoj iranskoj provinciji Kerman poginulo je najmanje 1.500 ljudi.
1984 – Umro je italijanski političar Enriko Berlinguer, generalni sekretar Komunističke partije Italije (1972-84). Protagonist “evrokomunizma” i strategije “istorijskog kompromisa”, bio je 12 godina na čelu najveće komunističke partije u zapadnoj Evropi. Oslobodio je KP Italije od sovjetskog uticaja, ali i pored velike popularnosti nije uspeo dovesti komuniste na vlast u Italiji.
1990 – Umro je istoričar Vasa Čubrilović, učesnik atentata na austrougarskog prestolonaslednika Franca Ferdinanada 1914. u Sarajevu, profesor Beogradskog univerziteta, član Srpske akademije nauka i umetnosti. Posle Drugog svetskog rata bio je direktor Balkanološkog instituta i ministar u vladi Jugoslavije. Autor je oko 70 istorijskih knjiga i studija.
1999 – Početak razmeštanja mirovnih snaga na Kosovu doveo je do velike napetosti kada je ruski bataljon neočekivano prešao iz BiH na teritoriju SRJ tokom prepodneva i uveče prispeo na Kosovo kao prva jedinica iz sastava međunarodnih snaga. Rusi su potom zaposeli aerodrom Slatina kod Prištine.
2000 – Policija UN na Kosovu saopštila je da je tokom godinu dana, koliko su međunarodne snage stacionirane na Kosovu, ubijeno više od 500 ljudi, među kojima najviše Srba.
 
12. jun 2022.

- 1667. - Žan Batist Deni, lekar Luja XIV, izveo je prvu uspešnu transfuziju krvi petnaestogodišnjem dečaku koristeći krv ovce..
- 1683. - Turska vojska počela je drugu opsadu Beča. Grad je u septembru iste godine oslobodio poljski kralj Jan Sobjeski.
- 1691. - Ahmed II na turskom prestolu nasledio je sultana Sulejmana II u veoma teškim prilikama za carstvo. Vodio je neuspešne ratove protiv Austrije, Venecije i Rusije i bio je prisiljen da prihvati nepovoljne uslove Karlovačkog mira 1699.
- 1798. - U pohodu na Egipat Napoleon Bonaparta zauzeo ostrvo Malta.
- 1848. - Mađarska vojska napala je Sremske Karlovce, sedište Srba u Ugarskoj, što se smatra početkom mađarsko-srpskog rata 1848. godine.
- 1849. - Mađari su topovima s Petrovaradina skoro potpuno uništili Novi Sad braneći se od napada vojske hrvatskog bana Jelačića, koji je kao austrijski oficir imao naređenje da uguši mađarsku revoluciju.
- 1894. - Umrla je slikarka i književnica Mina Karadžić, ćerka Vuka Stefanovića Karadžića. Njeno slikarsko delo čini pedesetak radova, uglavnom su to portreti u ulju, akvareli i crteži kredom. Najpoznatije slike su: Autoportret, Portret brata Dimitrija, Starica sa belom kapom, Marko Kraljević sa topuzom, Mladi crnac, Portret devojčice sa crvenom maramom, Devojčica u kariranoj haljini, Starac sa dugom kosom, Mladić s bradom i druge slike.
- 1897. - Rođen je Entoni Idn, britanski političar, član konzervativne stranke, dugogodišnji ministar spoljnih poslova i premijer Ujedinjenog Kraljevstva od 1955. godine do 1957. godine.
- 1898. - Tokom Američko-španskog rata lider filipinskog revolucionarnog pokreta general Emilio Aginaldo proglasio je, uz podršku SAD, nezavisnost Filipina.
- 1900. - Nemački Rajhstag usvojio je zakon o povećanju nemačke ratne pomorske flote, koja će potom postati jedna od najjačih u svetu.
- 1917. - Grčki kralj Konstantin I abdicirao je u korist starijeg sina, princa Aleksandra.
- 1929. - Rođena je Ana Frank, jedna je od najpoznatijih jevrejskih žrtava Holokausta, autorka dnevnika o stradanju Jevreja. Za vreme skrivanja od nacista napisala je Dnevnik Ane Frank. Rođena je u Frankfurtu na Majni u Nemačkoj, ali je veći deo života provela u Amsterdamu. Bila je državljanin Nemačke do 1941., kada joj je oduzeto državljanstvo po Nirnberškim zakonima. Postala je poznata posle smrti, zahvaljujući objavljivanju njenog dnevnika. U njemu je opisala život tokom skrivanja za vreme nemačke okupacije u Drugom svetskom ratu. Anina porodica se preselila 1933. u Holandiju koju je nacistička Nemačka okupirala 1940. godine. Kada su 1942. progoni Jevreja postali učestaliji, Frankovi su se sakrili u tajne prostorije u poslovnoj zgradi Ota Franka - Tajno skrovište. Nakon dve godine njihovo sklonište je otkriveno na osnovu dojave, a Frankovi deportovani u logore. Ana je umrla sedam meseci kasnije od tifusa u koncentracionom logoru Bergen-Belzenu, nekoliko dana posle smrti svoje sestre Margo, u martu 1945. godine. Anin otac, Oto Frank, jedini koji je preživeo rate, vratio se u Amsterdam i pronašao dnevnik svoje ćerke. Dnevnik, u kome je Ana beležila svoje misli od 12. juna 1942. do 1. avgusta 1944., objavljen je 1947. u originalnoj i delimično skraćenoj verziji na holandskom jeziku.
- 1930. - Rođen je Stojan Stole Aranđelović, srpski i jugoslovenski pozorišni, televizijski i filmski glumac. Ostvario je preko sto uloga u filmovima i TV serijama.
- 1936. - Na Malom Kalemegdanu u Beogradu otvoren je Zoološki vrt, u kojem je do 1941. sakupljeno oko 1.200 životinja.
- 1937. - Umro je Mihail Nikolajevič Tuhačevski, sovjetski vojni komandant, jedna od najpoznatijih žrtava Staljinove Velike čistke kasnih tridesetih.
- 1941. - Rođen je Čik Korija, američki džez muzičar i kompozitor, najpoznatiji kao pijanista i klavijaturista. Polovinom 1960-ih godina započinje karijeru, a u vrh ga lansira saradnja sa Majlsom Dejvisom iz perioda 1968-1970. godina, kada Dejvisov bend, u kome svira i Korija, postavlja temelje džez fjužn pravca, tj. kombinacije džeza i roka. Pored džeza, svirao je i klasičnu muziku, pa je komponovao klavirske koncerte i svirao je sa Londonskim filharmonijskim orkestrom.
- 1948. - Rođena je Lin Kolins, američka muzičarka. Bila je afroamerička pevačica. Poznata je kao saradnica muzičara Džejmsa Brauna i po uticajnom fank hitu iz 1972. godine Think (About It).
- 1964. - Nelson Mandela, Volter Sisulu i još šest vođa antirasističkog pokreta u Južnoj Africi, osuđeni su na doživotnu robiju.
- 1964. - Vrhovni sud SAD je doneo presudu u slučaju Laving protiv Virdžinije, proglasivši neustavnim zakone koji su kriminalizovali brakove između osoba različitih rasa.
- 1976. - U državnom udaru u Urugvaju oboren predsednik Huan Bordaberi i počela je devetogodišnja vojna diktatura.
- 1987. - Bivši car Centralnoafričke Republike Žan Bedel Bokasa je osuđen na smrt zbog zločina izvršenih tokom 13-godišnje vladavine.
- 1991. - Boris Jeljcin izabran je za predsednika Rusije na prvim neposrednim predsedničkim izborima u toj zemlji.
- 1993. - Američki avioni bombardovali su glavni grad Somalije Mogadiš u pokušaju da unište gerilce generala Mohameda Faraha Aidida.
 
13. jun 2022.

- 323. p. n. e. - Umro je Aleksandar Makedonski (poznatiji kao Aleksandar Veliki), kralj antičke Makedonije i jedan od najvećih osvajača u istoriji. Nasledio je svog oca kralja Filipa II na prestolu kada je imao 20 godina. Većinu vladajućih godina proveo je na vojnoj kampanji bez presedana kroz Aziju i severoistočnu Afriku, i stvorio je jedno od najvećih carstva antičkog sveta kada je imao oko 30 godina , koje se protezalo od Grčke do Severozapadne Indije. Aleksandar je bio neporažen u borbama i široko se smatra jednim od najuspešnijih vojnih komandanata istorije..
- 1231. - Umro je Sveti Antun Padovanski, portugalski katolički sveštenik i fratar franjevačkog reda. Smatra se za sveca koji pomaže da se nađu izgubljeni ljudi i stvari.
- 1839. - Srpski knez Miloš Obrenović je abdicirao u korist sina Milana i napustio Srbiju.
- 1865. - Rođen je Vilijam Batler Jejts, irski pesnik i dramaturg, najznačajnija ličnost irskog nacionalnog preporoda, jedan je od osnivača i upravnik narodnog pozorišta. Učestvovao je u javnom političkom životu i bio je senator od 1922. do 1928. godine. Dobio je Nobelovu nagradu za književnost 1923. godine.
- 1873. - Rođen je Antun Gustav Matoš, hrvatski pesnik, novelista, feljtonista, esejista i putopisac. Najpoznatije delo mu je "Cvijet sa raskršća".
- 1876. - Srpsko učeno društvo za prvog ženskog člana izabralo je slikarku Katarinu Ivanović.
- 1886. - Pod misterioznim okolnostima utopio se je bavarski kralj Ludvig Ii, tri dana pošto je proglašen umobolnim i svrgnut sa prestola. Pod njegovim pokroviteljstvom Rihard Vagner u Minhenu je radio na reformi muzike i drame i izveo svoje čuvene muzičke drame "Tristan i Izolda" i "Nirnbeški majstori pevači".
- 1886. - Umro je Ludvig II Bavarski, bio je kralj Bavarske od 1864. pa skoro do svoje smrti. Ludvig je najpoznatiji kao ekscentrik, čija zaostavština se prepliće s istorijom umetnosti i arhitekture, pošto je izgradio nekoliko ekstravagantnih, fantastičnih zamaka (od kojih je najpoznatiji Nojšvanštajn) i bio je mecena kompozitora Riharda Vagnera. Kralj Ludvig je generalno voljen u Bavarskoj danas, a građevine koje je ostavio su značajne turističke atrakcije.
- 1888. - Rođen je Fernando Pesoa, portugalski pesnik, pisac, književni kritičar, prevodilac i filozof. Smatra se najvećim pesnikom portugalske književnosti dvadesetog veka i jednim od najznamenitijih i najoriginalnijih pisaca svetske književnosti. Na polju proze Pesoa je najpoznatiji po "Knjizi nespokoja".
- 1897. - Rođen je Pavo Nurmi, finski atletičar koji je ostao poznat u istoriji sporta kao "leteći Finac" i najveći dugoprugaš svih vremena. Od 1922. do 1931. Pavo Nurmi poboljšao je sve svetske rekorde na stazama od 1.500 do 20.000 mi; ukupno je 25 puta rušio svetske rekorde. Prvi je sportista kome je za života podignut spomenik. Bio je specifična ličnost, ćutljiv, povučen, ničim se nije previše isticao osim svojom veličinom na atletskoj stazi. Kad je umro 1973. godine, u Helsinkiju je ovom, možda najpoznatijem Fincu u istoriji, priređen pogreb sa svim državnim počastima. Njegov spomenik se nalazi pred Olimpijskim stadionom u Helsinkiju.
- 1900. - U Kini je počeo Bokserski ustanak, pobuna seljaka i gradske sirotinje protiv stranog kapitala i domaćih feudalaca. Ustanak su u septembru 1901. ugušile evropske sile, Japan i SAD.
- 1917. - Četrnaest nemačkih bombardera tipa "Gota" u Prvom svetskom ratu bombardovali London. Poginule su 162 osobe. Pre toga napadi na britansku prestonicu vršeni su iz cepelina.
- 1933. - Rođen je Dragomir Bojanić Gidra, srpski i jugoslovenski filmski, televizijski i pozorišni glumac. Ostvario je preko sto uloga u filmovima i TV serijama, a filmski serijal Lude godine je obeležio njegovu karijeru, a uloga Žike Pavlovića u tom serijalu smatra se remek delom srpskog glumišta. Bitne uloge ostvario je u filmovima: Lude godine, Marš na Drinu, Tri, Burduš, Doručak sa đavolom, Valter brani Sarajevo, Majstori, Opasni susreti, Svadba, Otpisani, Vruć vetar, Timočka buna, Pazi šta radiš, Hajde da se volimo, Obračun u Kazino kabareu, Dama koja ubija i dr.
- 1943. - Komandant Treće divizije NOVJ Sava Kovačević poginuo je predvodeći juriš na utvrđene nemačke položaje pri pokušaju probijanja obruča kod mesta Krekovi 5 kilometara zapadno od Sutjeske.
- 1943. - Umro je Kosta Racin, makedonski književnik i najistaknutiji pesnik, prozaista, kritičar, istorijski mislilac, rodoljub i najpoznatiji makedonski intelektualac između dva svetska rata.. Jedina samostalna zbirka pjesama "Beli mugri" ("Bijele zore") objavljena je u Zagrebu 1939. godine na makedonskom jeziku.
- 1943. - Poginuo je Sava Kovačević, komunistički revolucionar, učesnik Narodnooslobodilačke borbe i narodni heroj Jugoslavije. Preko starijeg brata revolucionara Nikole Kovačevića, pristupio je revolucionarnom komunističkom pokretu i 1925. postao je član ilegalne Komunističke partije. Zbog revolucionarnog rada, više puta je hapšen i proganjan od policije, a dva puta je izvođen pred Državni sud za zaštitu države. Poginuo je 13. juna 1943. predvodeći juriš svojih boraca, prilikom pokušaja proboja nemačkog obruča u blizini sela Vrbnica, kod Foče. Zajedno sa njim u jurišu su poginuli njegov otac, brat i maloletni sinovac, Dragan, koji mu je bio kurir. Za narodnog heroja proglašen je 6. jula 1943., a Savino Selo, kod Vrbasa nosi ime u njegovu čast.
- 1944. - Prve nemačke rakete V-1 ispaljene su u Drugom svetskom ratu na južnu Englesku.
- 1952. - Sovjetski avioni su oborili iznad Baltičkog mora švedski vojni avion Daglas DC-3 koji je bio na obaveštajnoj misiji.
- 1953. - Državnim udarom u Kolumbiji na vlast je došao Gustav Rojas Pinilja, koji je diktatorski vladao do 1957., kada je u Kolumbiji vraćen demokratski režim.
- 1956. - Poslednji britanski vojnici napustili su bazu kod Sueckog kanala, kojim je Velika Britanija upravljala 74 godine. Upravu nad Kanalom preuzeo je Egipat.
- 1983. - Američki vasionski brod "Pionir 10" prošao je kroz orbitu Neptuna. To je bila prva letelica sa Zemlje koja je izašla van Sunčevog sistema.
- 1990. - Zbog neuspelog početka razgovora vlasti i opozicije u Srbiji, 8. juna, u Beogradu na Trgu Republike održan je prvi protestni miting opozicije protiv vlasti Slobodana Miloševića.
- 1992. - U organizaciji Udruženja kompozitora u Pionirskom parku u Beogradu, ispred zgrade Predsedništva Srbije, održan je "Miting klečanja", u znak protesta protiv ratne politike predsednika Srbije Slobodana Miloševića.
- 2000. - U Pjongjangu počeo je istorijski samit dve Koreje na kojem su predsednici južne i severne Koreje Kim Dae Džung i Kim Džong Il vodili razgovore o pomirenju dve države. Lideri dve Koreje sastali se prvi put posle raspada jedinstvene zemlje 1948.
- 2002. - Na prvim slobodnim izborima u istoriji Avganistana za predsednika države je izabran Hamid Karzai.
- 2003. - U Beogradu je uhapšen oficir JNA, pukovnik Veselin Šljivančanin, i izručen Haškom tribunalu, pred kojim je krajem 1995. optužen za zločine na poljoprivrednom dobru "Ovčara" kod Vukovara u Hrvatskoj, 1991.
 
Prijavite se ili registrujte da biste poslali poruku.

Slične teme

Z
  • Anketa Anketa
Где сте се налазили на данашњи дан?
Odgovora
14
Pregleda
202
Van_Helsing
Van_Helsing
Sensei
Da li ste se privikli na blokade kao na obične radove na putu?
Odgovora
9
Pregleda
233
Mister
Mister
Sensei
Znojim se ko...?
Odgovora
19
Pregleda
305
Lovac Luka ulovio vuka
Lovac Luka ulovio vuka

Back
Top