Na današnji dan_ desilo se

Danas je petak, 20. maj, 140. dan 2022. Do kraja godine ima 225 dana.
1349. - Državni sabor u srpskom prijestonom gradu Skoplju usvojio prvi dio Dušanovog zakonika, odnosno "Zakonik blagovjernoga cara Stefana", kako je glasio zvaničan naziv, kojim su utvrđena opšta načela uređenja tada najmoćnije države na jugoistoku Evrope. Osim odredaba ustavnog karaktera, Zakonik je regulisao prava staleža, štiteći i najniže staleže, i imao je kazneno-pravne i procesno-pravne odredbe i odredbe iz porodičnog i nasljednog prava. Zakonik je 1354. dopunjen drugim dijelom na Državnom saboru u Serezu. Rađen je na osnovu običajnog prava, crkvenog zakonodavstva i romejskog (vizantijskog) prava, proklamovao je načelo zakonitosti: zakon je jači i od suprotne volje vladara. Sačuvano je 25 prepisa, ali original nije. Najstariji prepis, iz 14. vijeka, sačuvan je u srpskom manastiru u Strugi (sada je u Moskvi). Prizrenski prepis iz 15. vijeka je u prizrenskoj episkopiji.
1498. - Portugalski moreplovac Vasko de Gama uplovio u luku Kalikat na jugozapadu Indije, pošto je prethodno prvi u svijetu uspio da oplovi oko Afrike.
1506. - Umro španski moreplovac italijanskog porijekla Kristofor Kolumbo, koji je 1492. otkrio Ameriku, ali je do smrti vjerovao da je otkrio istočne obale Indije. Poslije više pokušaja u Portugaliji i Španiji sklopio je pogodbu sa španskim kraljevskim parom Fernandom Petim i Isabelom Prvom o finansiranju ekspedicije. Obećana mu je desetina robe koju donese, vlasništvo nad osminom zemlje koju otkrije, dobio je tri jedrenjaka, zvanje admirala okeana i vicekralja zemalja koje osvoji. Isplovio je 3. avgusta 1492. i 12. oktobra iste godine stigao do ostrvca Gvanahani u grupi Bahamskih ostrva, zatim na Kubu i Haiti. Na drugom putovanju, od 1493. do 1496, otkrio je Dominiku, Gvadelup, Portoriko i Jamajku, na trećem od 1498. do 1500. Trinidad i obale Južne Amerike /ušće rijeke Orinoko/, a na četvrtom od 1502. do 1504. Honduras. Uprkos ogromnim zaslugama za Španiju, koja je stekla bogate kolonije, mimoišla su ga obećana priznanja i nagrade i umro je u bijedi.
1799. - Rođen francuski pisac Onore de Balzak, začetnik evropskog realizma, autor oko stotinu knjiga sa više od 2.000 likova. Prikazao je široku galeriju tipova iz svih društvenih sredina, raznih temperamenata i karaktera, koje pokreću raznolike pobude od novca do vlasti, od ljubavi i idealizma do slijepih nagona i brutalne eksploatacije. U umjetničkoj obradi ostavili su trag gigantski obim djela i relativno kratak spisateljski rad, od samo 19 godina, tokom kojeg je prodavao i nenapisane ili nezavršene knjige i često stvarao pod pritiskom određenih rokova. Romani pod zajedničkim nazivom "Ljudska komedija" imaju i vrijednost socioloških studija i duboka su kritika francuskog društva. Djela: romani "Evgenija Grande", "Čiča Gorio", "Gopsek", "Izgubljene iluzije", "Seljaci", "Rođaka Beta", "Golicave priče", "Šuani".
1806. - Rođen engleski filozof i ekonomista DŽon Stjuart Mil, jedan od tvoraca liberalne političke teorije. U logici je usavršio istraživanja uzročnih odnosa među pojavama, a u etici zastupao utilitarizam polazeći od učenja engleskog filozofa Džeremija Bentama. U ekonomiji je posljednji značajan predstavnik engleske klasične škole - poznat je po teoriji troškova proizvodnje. NJegovo najznačajnije djelo - "O slobodi" - na srpski jezik prvi je preveo, napisao predgovor i objavio 1867. godine knez Petar Karađorđević, kasnije srpski kralj Petar Prvi. Ostala djela: "Sistem logike", "Utilitarizam", "O predstavničkoj vladi", "Principi političke ekonomije", "Ogist Kont i pozitivizam", "Potčinjenost žena".
1834. - Umro francuski general i državnik Markiz od Lafajet, koji se od 1777. do 1781. uz američke koloniste borio za oslobođenje Sjeverne Amerike od Britanaca. U Francuskoj revoluciji se zalagao za načelo ustavne monarhije. Kao komandant Nacionalne garde u julu 1791. naredio je da se na Marsovom polju puca u Parižane koji su protestovali što je kralj Luj Šesnaesti ostao na prijestolu, a kad se revolucija okrenula protiv kralja, napustio je komandu nad Centralnom armijom i 1792. promijenio stranu. Bio je neaktivan tokom vladavine Napoleona Prvog, a u Julskoj monarhiji uspostavljenoj 1830. opet je komandovao Nacionalnom gardom.
1896. - Umrla njemačka pijanistkinja Klara Šuman, koja je bila jedna od najvećih klavirskih majstora 19. vijeka. Širom Evrope je popularisala djela Roberta Šumana, za kogag se udala 1840, zatim djela Ludviga van Betovena, Frederika Šopena, Johanesa Bramsa, Feliksa Mendelsona. Kao vrhunski interpretator suprotstavljala se isključivo virtuozitetu u korist doživljenog i produhovljenog tumačenja djela.
1908. - Rođen američki filmski glumac DŽejms Mejtland Stjuart, čiju je glumu odlikovala izuzetna uvjerljivost. Filmovi "Mister Smit u Senatu", "Filadelfijska priča" (nagrada "Oskar"), "Konopac", "Vinčester 73", "Priča o Glenu Mileru", "Najveća predstava na svijetu", "Prozor na dvorište", "Čovjek koji je znao previše", "Vrtoglavica", "Anatomija jednog ubistva", "Čovjek koji je ubio Liberti Valansa", "Jesen Čejena", "Parada ludaka".
1915. - Rođen izraelski general i političar Moša Dajan, pobjednik u ratu protiv Arapa u junu 1967, u kojem je Izrael, poslije vojnih provokacija Egipta, za šest dana zaposjeo Sinaj, Gazu, Zapadnu obalu i Golansku visoravan. U 14. godini je postao član "Hagane", ilegalne jevrejske vojne organizacije, a u sastavu britanskih snaga se od 1937. do 1941. borio protiv Arapa u rodnoj Palestini. U Drugom svjetskom ratu 1941. izgubio je oko u bici protiv trupa francuske marionetske vlade u Siriji. Od 1953. do 1958. bio je načelnik Generalštaba izraelske armije, a od 1959. do 1964. ministar poljoprivrede i jedan od prvaka vladajuće partije "Mapaj", iz koje je izašao 1965. Ministar odbrane bio je 1967. i ponovo 1973. i 1974, kad je podnio ostavku. Šef diplomatije je postao 1977, ali se 1979. povukao zbog neslaganja s premijerom Menahemom Beginom o politici prema Arapima.
1920. - Ubijen meksički predsjednik Venustijano Karansa, koga je naslijedio Adolfo de la Uerta.
1922. - Najmanje 90 ljudi poginulo kad je britanski brod "Egipat" potonuo kod ostrva Ušant naspram francuske sjeverozapadne obale, poslije sudara u gustoj magli s francuskim brodom "Sena". S brodom "Egipat" je na morsko dno otišlo i zlato i srebro u vrijednosti milion funti.
1927. - Mirom u DŽedi, potpisanim s kraljem Ibn Saudom, Velika Britanija priznala nezavisnost Saudijske Arabije.
1956. - Eksplodirala prva hidrogenska bomba bačena iz aviona, koju su Amerikanci ispustili iznad pacifičkog ostrva Bikini.
1956. - Umro engleski pisac i karikaturista Maks Birbom, majstor satire i ironije. Djela: roman "Zulejka Dobson", kritike "Božićni vijenac", "Djela Maksa Birboma".
1990. - U Rumuniji na prvim demokratskim slobodnim izborima, poslije 45 godina, pobijedio Front nacionalnog spasa.
1998. - Visoki predstavnik u BiH Karlos Vestendorp, u skladu sa svojim ovlaštenjima, izabrao novi grb BiH, pošto se članovi Parlamentarne skupštine BiH nisu mogli dogovoriti o tome.
1999. - U napadu aviona NATO pakta ubijena četiri pacijenta u bolnici "Dr Dragiša Mišović" u Beogradu. S dva projektila su uništena odjeljenja za neurologiju, za dječije plućne bolesti i za ginekologiju i operacione sale na neurologiji, ginekologiji i hirurgiji.
2006. - Irački parlament izglasao novu vladu nacionalnog jedinstva.
2012. - Preminuo je Judžin Poli, američki inovator, inženjer, izumitelj daljinskog upravljača za televizore. Poli je "daljinski", nazvan prvobitno "flešmatik" razradio 1955. zajedno sa kolegom Robertom Adlerom. NJihov izum je 1997. godine Američka TV akademija nagradila "Emijem".
 
20. maj 2022.

- 1734. - rođen je Anton Janša, slovenski akademski slikar.
- 1811. - rođen je Alfred Domet, engleski pesnik i novozelandski političar. Bio je 4. premijer Novog Zelanda od 1862. do 1863.
- 1860. - rođen je Edvard Buhner, nemački hemičar, dobitnik Nobelove nagrade za hemiju (1907) za istraživanja fermentacije.
- 1867. - Britanska kraljica Viktorija položila je u Londonu kamen temeljac za Rojal Albert hol.
- 1873. - Levi Štraus i njegovi partneri patentirali su farmerke.
- 1875. - Predstavnici sedamnaest država su potpisali konvenciju o metru kojom je osnovana institucija za koordiniranje međunarodne metrologije i razvoj metarskog sistema.
- 1880. - rođen je Aleksandar Lifka, jedan od pionira kinematografije u Srednjoj Evropi. Od 1900. godine, osim prikazivanja filmova u svom putujućem bioskopu, bavi se i snimanjem filmova, kao i komponovanjem filmske muzike. Godine 1911. otvorio je prvi stalni bioskop u Subotici. Po njemu je nazvana Nagrada Aleksandar Lifka.
- 1882. - U Beču je potpisan ugovor o Trojnom savezu Nemačke, Austrougarske i Italije.
- 1889. - rođen je Andra Franičević, srpski dečji pesnik. Književnošću se počeo baviti kao gimnazijalac. Radove je štampao od 1920. u časopisima Srpski književnik glasnik, Misao, Raskrsnica, Život. Najviše dečjih pesama objavio je u dnevnom listu Politika. Pisao je i epigrame i humorističke stihove na političke, sportske i društvene teme.
- 1902. - Američke trupe napustile su Kubu nakon što je u toj zemlji uspostavljena republikanska vlast. Prvi predsednik republike bio je Tomas Estrada Palma.
- 1921. - rođena je Olga Ivanović, srpska glumica. Na sceni je najznačajnije domete ostvarila u zlatnim danima Beogradskog dramskog pozorišta, kao i u prvim decenijama rada "Ateljea 212". Tumačila je prvenstveno uloge iz savremenog domaćeg repertoara. Ogromnu popularnost, širom granica Jugoslavije, dobila je ulogom Snežane Nikolajević u TV seriji "Pozorište u kući" Novaka Novaka. Poslednje godine života provela je povučeno, van profesionalnog delovanja. Preminula je 14. septembra 2001. u Beogradu.
- 1925. - Završen šahovski turnir u Baden-Badenu, Nemačka pobedom Aleksandra Aljehina.
- 1941. - Italija je u Drugom svetskom ratu anektirala Boku Kotorsku sa delom dubrovačkog kotara i nazvala je Pokrajina Kataro.
- 1941. - Nemački padobranci izvršili su invaziju na Krit.
- 1944. - rođen je Džo Koker, engleski bluz muzičar i rok pevač.
- 1958. - umro je Đuro Salaj, jedan od osnivača KPJ i prvi predsednik Jedinstvenih sindikata Jugoslavije.
- 1980. - U Kvebeku, na referendumu o nezavisnosti od Kanade, 60% birača glasalo je protiv otcepljenja.
- 1985. - Film "Otac na službenom putu" jugoslovenskog režisera Emira Kusturice osvojio je "Zlatnu palmu" na 38. međunarodnom festivalu u Kanu.
- 1989. - Skupština Srbije donela odluku o raspisivanju zajma za privredni preporod Srbije. Zajam nikada nije vraćen zajmodavcima, a srpska privreda je u narednoj deceniji doživela kolaps.
- 1995. - Zairska vlada je uspostavila karantin u regionu pogođenom smrtonosnim ebola vírusom.
- 2000. - Na donatorskoj konferenciji za Bosnu i Hercegovinu održanoj u sedištu EU u Briselu prikupljeno je 850 miliona dolara. Za obnovu te bivše jugoslovenske republike nakon trogodišnjeg rata (1992-95), ukupno je prikupljeno 5.1 milijarda dolara.
- 2003. - Bivši pilot Jugoslovenske narodne armije Emir Šišić osuđen je u Rimu na doživotnu robiju, zbog pogibije petorice diplomata, od kojih su četvorica bili italijanski državljani. Šišić je u januaru 1992. na području Hrvatske oborio helikopter Evropske zajednice, koji je neprijavljen leteo u zoni ratnih dejstava.
- 2013. - umro je Rej Manzarek američki muzičar, pevač, producent, filmski režiser, pisac. Bio je orguljaš u grupi The Doors.
 
21. maj 2022.

- 1471. - U londonskom zatvoru Tauer ubijen je kralj Engleske Henri VI, poslednji monarh iz dinastije Lankaster, svrgnut u dinastičkim borbama, "Ratu dve ruže. Njegov lik je inspirisao Šekspira za dramu "Henri VI". Presto je preuzeo Edvard IV.
- 1471. - rođen je Albreht Direr, nemački renesansni slikar, graver i teoretičar umetnosti. Jedan je od najvećih majstora umetnosti u doba humanizma i reformacije. Učio je crtanje u radionici nirnberškoga slikara Mihaela Volgemuta, gde je boravio 4 godine. Ujedinio je italijansku ranu renesansu s ekspresivnim stilom nemačkog reformatorskog doba i došao do novih oblika izražavanja. Njegovi akvareli krajolika, studije biljaka i životinja svedoci su njegovog dubokog razumevanja prirode. U radionici svog oca obučen je za zlatara, pa je Direr do vrhunca razvio drvorez i bakeorez. Nakon povratka u Nirnberg otvorio je radionicu i izvodio oltarne slike i portrete, prve bakroreze i niz drvoreza "Apokalipsa" i "Velika muka". Nakon povratka s drugog putovanja u Italiju nastali su njegovi najvredniji bakrorezi "Vitez, smrt i đavo" i "Melanholija" i "Sveti Jeronim u ćeliji". U poslednjoj fazi naslikao je svoj najbolji "Autoportret" i "Četiri apostola", i pisao je traktate o slikarstvu. Njegovo ukupno delo obuhvata 70 slika, 900 crteža, 100 bakroreza i 350 drvoreza.
- 1502. - Portugalci otkrili nenastanjeno ostrvo u južnom Atlantiku i dali mu ime Sveta Jelena.
- 1527. - rođen je Filip II od Španije. Bio je kralj Španije od 1556. do svoje smrti i kralj Portugala od 1580.
- 1639. - umro je Tomazo Kampanela, italijanski filozof, teolog, astrolog i pesnik.
- 1799. - rođena je Meri Aning, engleska kolekcionarka fosila i paleontolog. Njen rad doprineo je da se promene naučna razmišljanja o praistorijskom životu i istoriji Zemlje. Danas se Meri Aning smatra začetnicom geologije, iako Londonsko geološko društvo nije priznavalo žene naučnice ni 50 godina nakon njene smrti.
- 1844. - rođen je Anri Ruso, francuski postimpresionistički slikar.
- 1894. - Kralj Aleksandar Obrenović ukinuo liberalan ustav iz 1888. i vratio na snagu Ustav iz 1869.
- 1904. - U Parizu osnovana Svetska fudbalska federacija.
- 1904. - rođen je Robert Montgomeri, američki glumac, reditelj i producent. Bio je nominovan za Oskara za najboljeg glavnog glumca za uloge u filmovima Noć mora pasti (1937) i Opet dolazi gospodin Džordan (1941).
- 1908. - U Čikagu je premijerno prikazan prvi horor film, Doktor Džekil i Mister Hajd.
- 1913. - rođena je Gina Bahauer, grčka pijanistkinja britanskog državljanstva.
- 1916. - rođen je Vladimir Rolović, učesnik Narodnooslobodilačke borbe, društveno-politički radnik SFRJ i SR Crne Gore i narodni heroj Jugoslavije.
- 1921. - rođen je Andrej Saharov, ruski nuklearni fizičar, disident i borac za ljudska prava, dobitnik Nobelove nagrade za mir (1975). Poznat je kao jedan od tvoraca sovjetske hidrogenske bombe, a potom i najjačeg oružja ikada proizvedenog - sovjetske Car bombe.
- 1927. - Američki pilot Čarls Lindberg prvi je preleteo Atlantik. Let od Njujorka do Pariza trajao je 33 sata i 29 minuta. Na isti dan 1932. Amelija Erhart je kao prva žena preletela Atlantski okean.
- 1935. - umrla je Džejn Adams, američka pacifistkinja i društveni reformator. Dobitnica je Nobelove nagrade za mir 1931.
- 1940. - Francusko-britanske snage su kontranapadom u bici kod Arasa usporili nemačko napredovanje u severoistočnoj Francuskoj.
- 1945. - Sirija i Liban prekinuli su pregovore s Francuskom i zatražili punu nezavisnost.
- 1946. - rođen je Boba Stefanović, srpski pevač i kompozitor domaće zabavne muzike i jedno od najpoznatijih imena jugoslovenske pop scene.
- 1961. - umro je Miloš Golubović, srpski slikar.
- 1964. - umro je Džejms Frank, nemački fizičar koji je 1925. godine osvojio Nobelovu nagradu za fiziku sa Gustavom Harcom "za otkriće zakonitosti pri sudaru elektrona i atoma.
- 1967. - Više od 300 ljudi stradalo je u požaru u jednoj robnoj kući u Briselu.
- 1969. - Sirhan Sirhan, koji je 1968. ubio Roberta Kenedija, brata predsednika SAD Džínsy Kenedija, takođe ubijenog u atentatu, 1963., osuđen je na smrtnu kaznu. Kazna je preinačena u doživotnu robiju.
- 1981. - Socijalista Fransoa Miteran postao predsednik Francuske, a Pjer Moroj premijer.
- 1982. - Britanske trupe se iskrcale na Folklandska Ostrva, koja je okupirala Argentina, u najvećoj vojnoj akciji Londona od Suecke krize 1956.
- 1991. - Premijer Indije Radživ Gandi ubijen je bombom skrivenom u buketu cveća, tokom predizbornog mitinga u južnoj indijskoj državi Tamil Nadu, blizu grada Madras.
- 1991. Etiopski diktátor Mengistu Hajle Marijam oboren sa vlasti posle 14 godina vladavine i otišao u izbeglištvo.
- 1992. - Senat SAD doneo zakon kojim se Jugoslaviji uskraćuje svaka pomoć SAD zbog umešanosti u sukobe u republikama SFRJ.
- 1996. - Na jezeru Viktorija, u istočnoj Africi, potonuo je tanzanijski trajekt. Od oko 1000 ljudi spaslo se njih 114.
- 1997. - Poljska i Ukrajina potpisale sporazum o pomirenju i tako i formalno okončale viševekovno neprijateljstvo.
- 1998. - Pod snažnim pritiskom masovnih demonstracija indonežanski predsednik Suharto podneo ostavku nakon 32 godine diktatorske vladavine.
- 2001. - Savet bezbednosti Ujedinjenih nacija proglasio reku Kongo ponovo otvorenom, posle dvoipogodišnjeg rata. Zatvaranje reke imalo je za posledicu nestašicu hrane i lekova za milione stanovnika te zemlje.
- 2002. - Državni sekretar SAD Kolin Pauel saopštio da su SAD odlučile da deblokiraju ekonomsku pomoć Jugoslaviji.
- 2006. - Crna Gora je proglasila nezavisnost.
- 2015. - umro je Spasoje Đuzulan, srpski profesor filozofije na Filozofskom fakultetu u Sarajevu i Filozofskom fakultetu u Nikšiću i poznati prevodilac više dela savremenih francuskih filozofa.
 
22. maj 2022.

- 337. - Umro je Konstantin I Veliki, rimski car poznat po tome što je stao na kraj progonu hrišćana i osnovao je grad ravan Rimu - Konstantinopolj, osiguravši tako opstanak Carstva na Istoku dugo posle pada Rima i zapadnih provincija u 5. veku.
- 1016. - Umro je Sveti Jovan Vladimir, srpski vladar Duklje, najmoćnije srpske kneževine tog doba, od oko 1000. do 1016. godine. Njegova vladavina odvijala se tokom dugotrajnog rata između Vizantije i Samuilovog carstva. Priznat je kao svetac i mučenik, a u Srpskoj pravoslavnoj crkvi se praznuje 22. maja kao Sveti mučenik Jovan Vladimir, knez Srpski.
- 1455. - Bitkom kod Sent Olbansa u Engleskoj počeo je tridesetogodišnji "Rat dveju ruža", sukob dinastija Lankaster i Jork.
- 1809. - Završena Bitka kod Ašpena između francuske i austrijske vojske. Ova bitka je jedna od najvećih bitaka Napoleonovih ratova, a završena je pobedom Austrije.
- 1813. - Rođen je Rihard Vagner, nemački kompozitor, dirigent, pozorišni reditelj, esejista i muzički teoretičar. Vagner je ličnost od presudnog značaja za istoriju muzike kao jedan od najvećih stvaralaca na području opere, u svojim delima je postavio osnovu ozbiljne muzike 20. veka. Najznačajnija dela su mu: opera "Tristan i Izolda", "Holanđanin lutalica", "Valkira", "Sumrak bogova" i mnoga druga dela. Preminuo je u Veneciji 1883. godine.
- 1833. - U Čileu usvojen Ustav kojim je data veća vlast predsedniku, a rimokatolička vera proglašena državnom.
- 1859. - Rođen je Artur Konan Dojl, britanski autor detektivskih romana, najpoznatiji kao "otac" Šerloka Holmsa i doktora Votsona.
- 1873. - Umro je Alesandro Manconi, italijanski pisac. Smatra se jednim od najvećih lirskih pesnika italijanskog romantizma i jednim od najznačajnijih pesnika evropske poezije XIX veka.
- 1885. - Umro je Viktor Igo, francuski književnik. Za njegovo ime vezan je nastanak francuske romantičarske književnosti. Najznačajnija dela su mu romani Poslednji dan osuđenika na smrt, Bogorodičina crkva u Parizu, Jadnici, Čovek koji se smeje..
- 1907. - Rođen je Lorens Olivije, engleski pozorišni, filmski i televizijski glumac, reditelj i producent. U karijeri dugoj preko šezdeset godina tumačio je najrazličitije uloge - od likova iz grčkih i Šekspirovih tragedija, preko ekscentričnih i grotesknih negativaca, do junaka romantičnih komedija. Najpoznatiji je po ulogama u filmovima Orkanski visovi, Rebeka, Bani Lejk je nestala, Princ i igračica, Otelo i Maratonac. Dobio je dva počasna Oskara za životno delo i veliki doprinos filmskoj umetnosti, kao i Oskara za najboljeg glavnog glumca za ulogu u Hamletu.Umro je 1989. godine.
- 1914. - Velika Britanija je od Anglo-persijske naftne kompanije preuzela kontrolu nad naftnim izvorima u Persijskom zalivu.
- 1915. - U najtežoj železničkoj nesreći u Velikoj Britaniji, u sudaru dva voza u Škotskoj, poginulo je 227 ljudi.
- 1918. - Nemački avioni bombardovali Pariz u Prvom svetskom ratu.
- 1924. - Rođen je Šarl Aznavur, francusko-jermenski pjevač, glumac i diplomata. Poznat je po jedinstvenom tenoru koji sa lakoćom postiže i najdublje i najviše tonove i po melanholičnoj boji glasa. Glumio je u preko 60 filmova, komponovao oko 1.000 pesama i prodao preko 100 miliona nosača zvuka. Glumio je u filmovima Pucajte na pijanistu, Deset malih crnaca, Limeni bubanj, Ararat. Preminuo je 2018. godine u Parizu u dobi od 94 godine.
- 1925. - Umro je Stevan Todorović, srpski slikar, član Srpske kraljevske akademije. Pripada vodećim slikarima srp srpske epohe romantizma.
- 1927. - Umro je Nikola Kašiković, srpski publicista, urednik i vlasnik srpskog književnog lista Bosanska vila, i sakupljač srpskih narodnih umotvorina.
- 1939. - Joahim fon Ribentrop i Galeaco Ćano su potpisali "Čelični pakt" o desetogodišnjem vojnom i političkom savezu Nemačke i Italije.
- 1943. - U Moskvi je saopšteno da je raspuštena Komunistička internacionala. Smatra se da je to bio Staljinov gest dobre volje prema zapadnim saveznicima u Drugom svetskom ratu.
- 1943. - Rođena je Beti Vilijams, severnoirska mirovna aktivistkinja, dobitnica Nobelove nagrade za mir (1976). Bila je na čelu Globalne fondacije za decu i bila je predsednik Svetskog centra saosećanja za decu. Takođe je bila prrdsedavajuća Instituta za azijsku demokratiju u Vašingtonu. Držala je predavanja na temu mira, obrazovanja, međukulturnog i međuverskog razumevanja, anti-ekstremizma i dečjih prava.
- 1944. - Umro je Vojislav Ilić Mlađi, srpski pesnik aktivan u periodu između Prvog i Drugog svetskog rata. Pisao je poeziju, književne kritike, prevodio sa ruskog, francuskog i nemačkog jezika. Njegovi stihovi urezani su na kapeli srpskog vojničkog groblja na Zejtinliku u Solunu. Objavio je preko četrdeset knjiga, a sarađivao u stotinak časopisa. Njegov legat nalazi se u Udruženju za kulturu, umetnost i međunarodnu saradnju "Adligat" u Beogradu.
- 1960. - U Čileu se dogodio najsnažniji ikad zabeleženi zemljotres, magnitude 9,5 stepeni Rihterove skale.
- 1969. - Lunarni modul Apola 10 je proleteo 16 km od površine Meseca.
- 1972. - Predsednik SAD Ričard Nikson sreo se je u Moskvi s predsednikom Vrhovnog sovjeta SSSR Leonidom Brežnjevim, kao prvi predsednik SAD koji je posetio Sovjetski Savez.
- 1972. - Cejlon postao republika u okviru Britanskog komonvelta, pod nazivom Šri Lanká.
- 1975. - Rodezija isključena sa Olimpijskih igara zbog rasističke politike vladajućeg režima.
- 1985. - U eksploziji automobila-bombe u jednom predgrađu Bejruta poginulo je 60, a povređeno 190 ljudi.
- 1989. - Indija je isprobala svoju prvu raketu "zemlja-zemlja" srednjeg dometa.
- 1990. - Severni i Južni Jemen su se ujedinili u Republiku Jemen.
- 1990. - Majkrosoft je objavio operativni sistem Windows 3.0.
- 1992. - Generalna skupština Ujedinjenih nacija u punopravno članstvo primila je tri bivše jugoslovenske republike Sloveniju, Hrvatsku i Bosnu i Hercegovinu. Istog dana u Sarajevu je postignut sporazum predstavnika JNA i predsedništva BiH o mirnom povlačenju vojnika i pitomaca, državljana Jugoslavije, iz vojnih kasarni u Sarajevu i Pazariću.
- 1994. - Pobunjenici u građanskom ratu u Ruandi zauzeli su međunarodni aerodrom u Kigaliju i ključnu kasarnu vladinih snaga, otklonivši najveću prepreku u pohodu na glavni grad.
- 1997. - Pola miliona Poljaka pohrlilo da vidi svog zemljaka, Papu Jovana II, tokom njegove desetosatne posete toj zemlji.
- 1997. - Predsednik Rusije Boris Jeljcin je smenio ministra odbrane i nekoliko generala pošto su odbili da smanje budžet i izvrše reorganizaciju vojske.
- 1999. - U najvećem talasu izbeglica sa Kosova i Metohije oko 7.700 Albanaca prešlo je u Makedoniju.
- 2002. - Bivši član Kju kluks klana Bobi Frenk Čeri proglašen je krivim za ubistvo četiri mlade crnkinje. Devojčice su poginule 1963. u eksploziji dinamita koji je on postavio u crkvi u Birmingemu.
- 2003. - Sedamdesetogodišnji Japanac Juićiro Miura uspeo je da se popne na Mont Everest i tako postao najstariji čovek koji se ikada popeo na najvišu planinu u svetu.
- 2016. - Umro je Velimir Bata Živojinović, jugoslovenski i srpski pozorišni, televizijski i filmski glumac. Bio je najpoznatiji po ulogama u partizanskim filmovima sa tematikom Drugig svetskog rata. Bitne uloge ostvario je u filmovima: Kozara, Skupljači perja, Most, Bitka na Neretvi, Sutjeska, Valter brani Sarajevo, Crveni udar, Partizanska eskadrila, Nedeljni ručak, Halo taksi, Original falsifikata, Srećni ljudi, Lepa sela, lepo gore i mnogi drugi..
 
1430. - Burgunđani u Stogodišnjem ratu u Kompijenju zarobili francusku nacionalnu junakinju Jovanku Orleanku i predali je Englezima, koji su je potom izveli na crkveni sud i 1431. osudili na smrt pod optužbom da je jeretik i vještica i spalili na lomači.
1498. - Na lomači spaljen italijanski dominikanski kaluđer Đirolamo Hijeronimus Savonarola, crkveni reformator koji je napadao moralnu iskvarenost rimske kurije, posebno pape Aleksandra Šestog. Podstakao je i vodio ustanak u Firenci 1494, protjerao porodicu Mediči, proglasio republiku i stvorio teokratski obojen demokratski poredak, ali i unio duh vjerske histerije. Papisti su ga uhapsili u borbi i spalili u Firenci. Djela: "Pripovijedi", "Ispitivanje savjesti".
1533. - Kenterberijski nadbiskup Tomas Krenmer objavio da je poništen brak engleskog kralja Henrija Osmog s Katarinom Aragonskom i da je zakonito njegovo vjenčanje s Anom Bolen u januaru 1533, što je izazvalo bijes Vatikana.
1618. - Pobunom Čeha protiv Habsburške monarhije u Pragu izbio Tridesetogodišnji rat, najsvirepiji sukob feudalne epohe u Evropi. Razljućeni građani su - slično kao u pobuni husita u tom gradu protiv rimokatolika 1419. - izbacili kroz prozor Gradske vijećnice namjesnike cara Ferdinanda Drugog Austrijskog, smatrajući ih krivcima što su rimokatolici srušili dvije protestantske crkve kod Praga. U ratu, koji je izbio protiv carske vojske, protestantskim Česima su priskočili u pomoć Danska, kasnije Švedska, Britanija, čak i rimokatolička Francuska. Rat je obilježen masovnim pustošenjima i krajnjim svirepostima, u čemu su prednjačili rimokatolici pod uticajem jezuita, koji su raspalili mahnito djelovanje inkvizicije. Gubici su bili ogromni - stanovništvo NJemačke je svedeno na manje od polovine, a Češke na petinu predratnog broja. Rat je okončan Vestfalskim mirom 1648, kojim je Francuska dobila od NJemačke Alzas i dijelove Lorene, Švedska Istočnu Pomeraniju i posjede na ušćima velikih njemačkih rijeka, Holandija i Švajcarska su stekle nezavisnost, a u Njemačkoj, koja se raspala na oko hiljadu državica, feudalci su dobili gotovo potpun suverenitet, a carevi iz dinastije Habsburg su izgubili stvarnu vlast.
1707. - Rođen švedski prirodnjak Karl fon Line (na fotografiji), osnivač moderne sistematike u biologiji, koji je prvi postavio principe definisanja rodova i vrsta i uveo binarnu (dvojnu) nomenklaturu, tako da svaka biljka i životinja ima dva imena - roda i specije (vrste). Osnivač je i prvi predsjednik Švedske akademije nauka i Prirodnjačkog muzeja. Njegova sistematika biljaka prema polnim organima važi i sada. Djela: "Systema naturae", "Philosophia botanica", "Genera plantarum", "Species plantarum".
1848. - Rođen njemački inženjer i pronalazač Oto Lilijental, jedan od pionira avijacije. Studirajući let ptica usavršio je jedrilicu i dokazao superiornost zakrivljenih nad ravnim krilima. Konstruisao je 1896. prvi planer dvokrilac i iste godine je poginuo prilikom probnog leta.
1883. - Rođen američki glumac Daglas Elton Ulman, poznat kao Daglas Ferbanks, veoma popularan u periodu nijemog filma, jedan od najpoznatijih pustolova u istoriji kinematografije. Filmovi: "U znaku Zoroa", "Tri musketara", "Crni pirat", "Robin Hud", "Bagdadski lopov".
1886. - Umro njemački istoričar Leopold fon Ranke, profesor Berlinskog univerziteta, član Pruske akademije nauka, koji se uglavnom bavio istorijom germanskih i romanskih naroda, ali je pisao i o narodima centralne i jugoistočne Evrope. Studirao je teologiju i filologiju i doktorirao filozofiju. Za počasnog člana Društva srpske slovesnosti je izabran 1849. Kao rezultat saradnje s Vukom Karadžićem, 1829. je objavio "Srpsku revoluciju", jednu od najboljih knjiga o Prvom i Drugom srpskom ustanku - "Djelo o ustanku obespravljene raje, naciji koja traži mjesto među evropskim narodima" - kojim je skrenuo pažnju evropske javnosti na borbu srpskog naroda za oslobođenje.
1906. - Umro norveški pisac Henrik Ibzen, jedan od najvećih u istoriji drame, bespoštedan kritičar građanskog društva. Mnogo je putovao po Evropi, izučavajući dramaturgiju i pišući drame. Poslije 20 godina vratio se u Norvešku i postao upravnik nacionalnog pozorišta u Oslu. Istraživao je problem krivice i ispaštanja, sukob htijenja i stvarnosti, gušenje istine. NJegove drame pogađaju bit građanskog društva koje počiva na lažima. Djela: drame "Pretendenti na prijesto", "Brand", "Per Gint", "Savez mladih", "Stubovi društva", "Lutkin dom", "Aveti", "Narodni neprijatelj", "Divlja patka", "Rosmersholm", "Gospođa s mora", "Heda Gabler", "Graditelj Sulnes", "Mali Ejulf", "Jun Gabrijel Borkman", "Kad se mi mrtvi probudimo", poezija "Pjesme".
1908. - Rođen američki fizičar Džon Bardin, dobitnik Nobelove nagrade za fiziku 1956. i 1972. Značajan je po teorijskim radovima u fizici čvrstog tijela, uključujući istraživanja poluprovodnika i superprovodljivosti, a s Vilijamom Šoklijem je pronašao tranzistor.
1911. - Rusija upozorila Tursku da povuče trupe s granica Crne Gore.
1915. - Italijanske trupe počele napad na austrijski položaj na Soči, čime je kraljevina Italija ušla u Prvi svjetski rat na strani sila Antante. Italija gotovo i nije uticala na ratna zbivanja, ali je poslije rata, zahvaljujući diplomatskom pogađanju, postala veliki dobitnik, pripojivši Tirol, Trst, Istru, dijelove Dalmacije.
1920. - Osnovana Komunistička partija Indonezije, prva takva politička organizacija u Aziji.
1939. - Njemački nacistički diktator Adolf Hitler odlučio da započne Drugi svjetski rat, rekavši pred 14 najviših njemačkih komandanata: "Ovoga puta nema mnogo da se raspravlja. Imaćemo rat. Odlučio sam da zbrišem Poljsku. Od uspjeha ovog poduhvata zavisi uspjeh svega što poslije toga dolazi. Mi sada odlučujemo o sudbini Njemačke za hiljadu godina". Rat je počeo invazijom na Poljsku 1. septembra 1939.
1939. - Britanski parlament usvojio plan o stvaranju nezavisne palestinske države do 1949. u kojoj bi zajedno živjeli Arapi i Jevreji.
1945. - Samoubistvo izvršio njemački ratni zločinac Hajnrih Himler, šef zloglasne nacističke policije Gestapo od 1936. Jedan od najbižih saradnika vođe Trećeg rajha Adolfa Hitlera ubio se dan pošto su ga Britanci zarobili.
1949. - Osnovana Savezna Republika Njemačka, s Bonom kao glavnim gradom.
1951. - Rođen ruski velemajstor Anatolij Jevgenjevič Karpov, jedan od najuspješnijih turnirskih igrača u istoriji šaha. On je kao izazivač šampiona 1975. postao prvak svijeta bez borbe, jer je Robert Fišer odbio da igra meč pod uslovima koje je propisala FIDE. Odbranio je titulu u mečevima s Viktorom Korčnojem 1978. i 1981, a izgubio je krajem 1985. u meču s Garijem Kasparovom. Tome je prethodio meč istih rivala početkom 1985, igran na šest dobijenih partija, koji je predsjednik FIDE - prekršivši pravilnik - prekinuo pri rezultatu 5:3 za Karpova, uz 40 remija.
1960. - Izrael saopštio da je u Argentini uhapšen njemački nacista Adolf Ajhman i da će mu u Izraelu biti suđeno kao teškom ratnom zločincu, krivcu za smrt miliona Jevreja i drugih naroda.
1970. - Umro pozorišni i filmski režiser, scenograf i glumac slovenačkog porijekla Bojan Stupica, čija se režija odlikovala bogatstvom duha i mašte, smjelom izražajnošću i izrazitom kreativnošću. Radio je u više naših pozorišta, najduže u Beogradu (Jugoslovensko dramsko pozorište, Atelje 212, Narodno pozorište), i znatno je doprinio razvoju pozorišne umjetnosti kod nas. Režija: pozorišni komadi - "Dundo Maroje", "Leda", "U agoniji", "Aretej", "Kavkaski krug kredom", "Ribarske svađe", "Krvave svadbe", "Opera za tri groša", "Idiot", "Posjeta stare dame", "Sveta Ivana", "Glorija", "Madam San-Žen", "Dantonova smrt", "Jaje", "Bogojavljenska noć", "Braća Karamazovi", filmovi - "Jara gospoda", "U mreži".
1971. - U zemljotresu koji je razorio grad Bingol u istočnoj Turskoj poginulo najmanje hiljadu ljudi.
1992. - Generalna skupština UN u članstvo UN primila Sloveniju, Hrvatsku i BiH.
1995. - Izrael suspendovao plan o konfiskaciji arapske zemlje u istočnom Jerusalimu.
1997. - Predsjednici Rusije i Bjelorusije Boris Jeljcin i Aleksandar Lukašenko potpisali u Kremlju Statut saveza dvije zemlje, kojim nije predviđeno stvaranje jedinstvene države, nego stvaranje jedinstvenog ekonomskog prostora i koordinacija unutrašnje i spoljne politike.
1997. - Predsjedničke izbore u Iranu uvjerljivo dobio predvodnik umjerene političke struje Mohamad Hatami.
1998. - U zemljotresu jačine 6,8 stepeni Rihterove skale, koji je pogodio jug Bolivije, poginulo 50 lica, dok je nestalo i povrijeđeno oko 100 ljudi.
1999. - Avioni NATO pogodili razornim projektilima najveće razvodno postrojenje i trafo-stanicu u Termoelektrani "Nikola Tesla", a kod Obrenovca i postrojenja "Elektroprivrede Srbije" za prenos električne energije u Nišu, Novom Sadu i u Kostocu, zbog čega je 70 odsto potrošača u Srbiji ostalo bez struje.
2001. - Dom naroda Parlamentarne skupštine BiH usvojio 11 zakona koje je nametnuo visoki predstavnik za BiH. Zakon o zastavi BiH, o grbu BiH, o državnoj himni BiH,o putnim ispravama BiH, o Državnoj graničnoj službi, o standardizaciji, o mjeriteljstvu, o institutu za standarde BiH, o mjernim jedinicama, o akreditovanju i o imovini Zavoda za zapošljavanje BiH.
2001. - Kantonalni sud u Mostaru počeo istražni postupak o odgovornima za rušenje Starog mosta. Optuženi pripadnici Hrvatskog vijeća odbrane - Tomo Topčić, Dragan Redžepi i Senaid Čačić.
2004. - U poplavama i oluji na Haitiju i Dominikanskoj Republici stradalo 1.372 ljudi.
2007. - Sudsko vijeće Specijalnog suda u Beogradu osudilo dvanaestoricu optuženih za ubistvo premijera Srbije Zorana Đinđića na ukupno 378 godina zatvora.
 
23. maj 2022.

- 1514. - U Mađarskoj počela seljačka buna pod vođstvom plemića Đerđa Dože. Rođen je oko 1470. Upamćen je kao predvodnik seljačke bune protiv mađarskih zemljodržaca i vlastele. Bio je zarobljen, mučen i pogubljen zajedno sa svojim sledbenicima 1514. godine. U narodu sećanje na njega je kao na hrišćanina, mučenika i borca protiv nepravde.
- 1926. - Rođen je Zoran Gluščević, srpski književnik, prevodilac, književni i likovni kritičar i esejista. Njegov legat nalazi se u Udruženju za kulturu, umetnost i međunarodnu saradnju "Adligat" u Beogradu.
- 1933. - Rođena je Džoun Kolins, britanska glumica i književnica
- 1962. - Umrla je Zora Petrović, srpska slikarka koja se ubraja u najznačajnije presstavnike ekspresionizma u slikarstvu Srbije između dva rata.
- 1967. - Egipat je zatvorio Tiranski tesnac i blokirao luku Egipat na severnom kraju Akapskog zaliva za izraelske brodove.
- 1975. - Umro je Boris Kalin, jugoslovenski i slovenski vajar. Neka njegova dela su: "Primož Trubar" u Celju, "Splavar" u Bledu i Celju, nikada postavljeni spomenik kralju Aleksandru Karađorđeviću u Mariboru, "Spomenik palim borcima i taocima" u Begunjama, "Grimizna jama" u Ljubljani i ostala dela.
- 1977. - Otvoren muzej afričke umetnosti u beogradskom naselju Senjak, na teritoriji opštine Savski venac. U pitanju je prvi i jedini muzej u jugoistočnoj Evropi koji je posvećen isključivo kulturama i umetnostima Afrike.Nalazi se na Topčiderskom brdu u ulici Andre Nikolića br. 14, a sastoji se od stalne postavke koju čini gotovo hiljadu predmeta sa prostora zapadne Afrike. Muzej je nastao od zbirke originalnih umetničkih predmeta koje su, tokom svog dugogodišnjeg boravka u Africi sakupili bračni par Veda Zagorac i dr Zdravko Pečar i za koje su dobili pismenu dozvolu o iznošenju iz država Afrike, a poklonili su je gradu Beogradu 1974. godine. Izgradnju zgrade je omogućila Skupština grada Beograda. Kolekciju čine religijski magijski, ukrasni i upotrebni predmeti od drveta, bronze, tekstila, kamena, keramike kao što su maske, skulpture od bronze i drveta, zatim tkanine, nakit, muzički instrumenti itd.
- 1994. - Kandidat demohrišćana Roman Hercog postao predsednik Nemačke.
- 2002. - U talasu vrućina u Indiji umrlo 1.030 ljudi, najviše u južnoj državi Andra Pradeš Temperatura je dostigla rekordnih 51 stepen Celzijusa.
- 2007. - Oliver Dulić iz Demokratske stranke izabran je za predsednika Narodne skupštine Srbije.
- 2008. - U Braziliji je, dogovorom 12 država Južne Amerike uspostavljena je Unija južnoameričkih nacija.
 
24. maj 2022.

- 1543. - Umro je Nikola Kopernik, poljski astronom, matematičar, pravnik, lekar i ekonomista, prvi naučnik koji je formulisao heliocentrični model svemirskih tela. Kopernikov ili heliocentrični sistem zasniva se na tvrdnjama da se Zemlja okreće oko svoje ose i da kruži oko Sunca. Ove tvrdnje su uskoro bile prihvaćene u naučnim krugovima, ali su ujedno izazvale uzbunu u krugovima Katoličke crkve, pa je papa 1616. ovo Kopernikovo delo zabranio, tj. stavio na Spisak zabranjenih knjiga, sve do 1822. godine.
- 1544. - Rođen je Vilijam Gilbert, engleski lekar i fizičar. Uveo je naziv za elektricitet, a njegovo delo "O magnetima", u kojem iznosi teoriju o Zemlji kao magnetu i magnetnim silama između nebeskih tela, je imalo značajan uticaj na razvoj nauke u 17. veku
- 1686. - Rođen je Gabrijel Farenhajt, nemački fizičar i pronalazač, konstruktor prvog termometra sa živom. Farenhajtova skala za merenje temperature nazvana je po njemu.
- 1743. - Rođen je Žan Pol Mara, francuski lekar, novinar i publicista, jedan od vođa Francuske revolucije. Bio je član radikalne frakcije jakibinaca. Predlagao je nasilje i pokolje nad utamničenim "neprijateljima revolucije". Bio je jedan od glavnih zagovornika "vladavine terora" i sastavljača listi za giljotinu.
- 1792. - Umro je Džordž Rodni, britanski admiral. Najpoznatiji je po svom komandovanju u Američkom ratu za nezavisnost, posebno svojoj pobedi nad Francuzima u bici kod Ostrva svetih 1782. Često se tvrdi da je on bio komandant koji je prvi koristio taktiku "razbijanja linije".
- 1819. - Rođena je Viktorija Hanoverska, britanska kraljica. Vladala je od 20. juna 1837. do svoje smrti 1901. godine. Njena šezdesettrogodišnja vladavina je druga najduža vladavina jednog britanskog monarha. Vladavina kraljice Viktorije je obeležena velikom ekspanzijom Britanskog carstva. Viktorijansko doba, na vrhuncu industrijske revolucije, bilo je period velikih socijalnih, ekonomskih i tehnoloških promena u Velikoj Britaniji. Viktorija je bila poslednji monarh iz dinastije Hanover.
- 1844. - Pronalazač telegrafa Semjuel Morze poslao je prvu telegrafsku poruku na udaljenost od 65 km, iz Vašingtona u Baltimor. Poruka je glasila: "Šta je to Bog uradio?"
- 1883. - Otvoren je Bruklinski most koji je povezao Menhetn s Bruklinom u Njujorku.
- 1905. - Rođen je Mihail Šolohov, ruski pisac, dobitnik Nobelove nagrade za književnost (1965) za delo "Tihi Don". Najpoznatija dela su mu: "Priče sa Dona", "Azurna stepa", "Čovekova sudbina", "Tihi Don", "Uzorana ledina" i "Oni su se borili za otadžbinu".
- 1925. - Rođen je Dragan Jeremić, redovni profesor na Filozofskom fakultetu u Beogradu, na predmetima "Estetika" i "Sociologija umetnosti". Pored profesure, bavio se pisanjem i književnom kritikom.
- 1926. - Otvorena je Univerzitetska biblioteka u Beogradu. Prva zgrada u Srbiji napravljena namenski za biblioteku, izgrađena uz pomoć Karnegijeve zadužbine. Naziv Univerzitetska biblioteka "Svetozar Marković" dobila je 1946. godine.
- 1940. - Rođen je Josif Brodski, ruski pesnik i esejista, dobitnik Nobelove nagrade za književnost (1987).
- 1941. - Nemački ratni brod "Bizmark" u Drugom svetskom ratu potopio je britansku krstaricu "Hud" pri čemu je od 1.422 mornara preživelo samo tri.
- 1941. - Rođen je Bob Dilan, američki muzičar, kompozitor, pisac i pesnik.
- 1964. - U tuči na fudbalskoj utakmici u prestonici Perua, Limi, izazvanoj odlukom sudije da poništi gol domaće ekipe, poginulo je više od 300 ljudi.
- 1968. - Tokom studentskih demonstracija u Francuskoj predsednik Šarl de Gol predložio je referendum. Pobunjeni studenti zapalili su Parišku berzu - 1970. - Na poluostrvu Kola počelo je bušenje Kolske superduboke bušotine, koja se sa krajnjom dubinom od 12.262 m postala najdublja rupa ikada izbušena i najniža veštačka tačka na Zemlji.
- 1974. - Umro je Duk Elington, američki džez-pijanista. Bio je vodeća ličnost u istoriji džez muzike. Njegova muzička karijera trajala je više od pola veka, a za to vreme komponovao je hiljade popularnih pesama, kao i muziku za pozorište i film. Stvorio je jedan od najkarakterističnijih zvukova ansambla zapadne muzike i nastavio je da svira ono što je nazvao "američkom muzikom" gotovo do kraja života.
- 1981. - Predsednik Ekvadora Haime Roldos Agilera i sedam ljudi poginulo je kada je u avionu eksplodirala podmetnuta bomba.
- 1982. - U Iransko-iračkom ratu iranske trupe vratile su kontrolu nad Koramšarom, koji su Iračani držali 20 meseci.
- 1992. - Kandidat konzervativaca Tomas Klestil izabran je za predsednika Austrije umesto Kurta Valdhajma.
- 1993. - Eritreja je stekla nezavisnost od Etiopije posle 30 godina rata.
- 1994. - U jurnjavi muslimanskih hodočasnika u Meki u Saudijskoj Arabiji poginulo je 270 ljudi.
- 1995. - Umro je Džejms Harold Vilson, engleski državnik i publicista. Bio je britanski premijer od 1964. do 1970., i od 1974. do 1976. godine. Kao britanski premijer, Vilson je sproveo socijalne reforme u obrazovanju, zdravstvu, penzijama i kontroli cena, radio je na rodnoj ravnopravnosti, provizijama za decu i osobe sa invaliditetom.
- 2000. - Apelacioni sud u Santjagu ukinuo je imunitet bivšem čileanskom diktatoru, generalu Augustu Pinočeu, čime je omogućeno da mu se sudi za kršenje ljudskih prava za vreme njegove vladavine.
- 2002. - Predsednici SAD i Rusije Džordž Buš i Vladimir Putin potpisali su ugovor o smanjenju nuklearnog naoružanja za dve trećine u narednih 10 godina.
 
Danas je srijeda, 25. maj, 145. dan 2022. Do kraja godine ima 220 dana.
1803. - Rođen američki pisac i filozof Ralf Valdo Emerson, osnivač "Kluba transcendentalista". Kao sin pastora prihvatio je sveštenički poziv, ali ga je napustio i pokušao da osnuje novu duhovnu zajednicu, u kojoj bi se otkrivale "skrivene harmonije i nepoznate ljepote". U knjigama i predavanjima izražavao je panteističku ljubav prema prirodi, koju je nastojao da uskladi sa tradicionalnim američkim individualizmom i romantičnim idejama o socijalnoj pravdi, etičkoj ispravnosti i odgovornosti. Djela: "Priroda", "Ogledi", "Uzorni ljudi", "Vođ života", "Društvo i usamljenost", "Poeme".
1810. - U Rio de la Plati /Argentina/ počela pobuna protiv španskog kolonijalnog režima i vlast je preuzela privremena vlada. Taj dan se proslavlja kao Dan nezavisnosti Argentine, mada je ona formalno proglašena tek u julu 1816.
1840. - U Srbiji uveden javni poštanski saobraćaj otvaranjem prve pošte u Beogradu u zdanju na Kalemegdanu. Pošta je otpremana u unutrašnjost srijedom i subotom.
1856. - Rođen francuski maršal Luj Feliks Fransoa Franše Depere, istaknuti vojskovođa u Prvom svjetskom ratu i počasni vojvoda srpske vojske. U junu 1918. preuzeo je vrhovnu komandu nad savezničkim snagama na Solunskom frontu i potom procijenio da srpska vojska - kao najborbeniji i najspremniji dio savezničkih snaga na tom ratištu - treba prva da krene u proboj fronta. Procjena se pokazala savršeno tačnom, jer je srpska vojska, poslije njegove zapovijesti za proboj Solunskog fronta, brzo porazila Bugare i prisilila ih na kapitulaciju, zatim i austrijske i njemačke trupe, što je bilo odlučujuće za slom Centralnih sila i okončanje Prvog svjetskog rata.
1889. - Rođen ruski konstruktor aviona i helikoptera Igor Ivanovič Sikorski, jedan od najznačajnijih pionira avijacije, koji je helikopter konstruisao još 1908, a 1913. prvi izgradio avion sa više motora. NJegove velike letjelice proslavile su ga u Prvom svjetskom ratu, posebno avion "Ilja Muromec" sa četiri motora po 55 konjskih snaga. Poslije emigriranja u SAD je nastavio da konstruiše višemotorne avione za interkontinentalne letove, a izradi helikoptera se vratio 1939, usavršavajući ih tokom Drugog svjetskog rata i poslije rata.
1911. - Predsjednik Meksika Porfirio Dijas dao ostavku poslije pobjede revolucionarnih snaga nad trupama vlade u građanskom ratu.
1922. - Rođen italijanski političar Enriko Berlinguer - generalni sekretar Komunističke partije Italije od 1972. do smrti 1984, jedan od najistaknutijih pobornika "evrokomunizma" (spoj demokratije i socijalizma) i tvorac strategija "istorijskog kompromisa" (s granskim strankama, prije svega s demohrišćanima) i "demokratske alternative". U ranoj mladosti je postao komunista i 1944. je uhapšen kao sekretar komunističke omladine u rodnom Sasariju na Sardiniji. U Centralni komitet partije je ušao 1945, član Politbiroa je postao 1959, a zamjenik generalnog sekretara 1969. Kao lider partije potpuno je suzbio sovjetski uticaj u najvećoj komunističkoj partiji na Zapadu.
1923. - Velika Britanija priznala nezavisnost Transjordanije na čelu sa emirom Abdulahom. Istog dana 1946. novim sporazumom je priznat suverenitet te bliskoistočne države, nazvane Jordan, s Abdulahom kao kraljem.
1929. - U Narodnom pozorištu u Beogradu izvedena premijera "Gospođe ministarke" Branislava Nušića. Reditelj je bio Vitomir Bogić, a scenograf Ananije Verbicki. Naslovnu rolu tumačila je Žanka Stokić, kojoj je Nušić unaprijed namijenio ulogu.
1944. - Pod šifrom "Konjički skok" Nijemci u Drugom svjetskom ratu počeli vazdušni desant na Drvar, s namjerom da unište Vrhovni štab Narodnooslobodilačke vojske i partizanskih odreda Jugoslavije. Grad je snažno bombardovan, poslije čega su se spustili njemački padobranci i jedrilice, a ka Drvaru su nadirale jake snage od Knina, Bihaća, Banjaluke, Jajca i Livna. Jedinice oko Vrhovnog štaba, uključujući Šestu ličku brigadu koja je u Drvar stigla ubrzanim maršem, pružile su snažan otpor, nanijele padobrancima znatne gubitke i omogućile izvlačenje Vrhovnog štaba, a Prvi proleterski i Peti korpus bočnim udarima poremetili su njemačku operaciju.
1962. - Umrla Zora Petrović, profesor Akademije likovnih umetnosti u Beogradu, član Srpske akademije nauka i umetnosti. Slikarstvo je učila kod LJube Ivanovića, Mila Milunovića i vajara DŽordža Jovanovića, potom boravila na usavršavanju u Pešti i Parizu. Odlikuje je snažan temperament i strastan kolorit. Pretežno je slikala aktove i žene iz naroda. Njeno monumentalno figuralno slikarstvo naslanja se na tradiciju srednjovjekovnih srpskih fresaka i boje i oblike našeg podneblja.
1963. - Samit afričkih država u Adis Abebi okončan sporazumom o osnivanju Organizacije afričkog jedinstva.
1969. - U Sudanu državnim udarom bez prolivanja krvi vlast preuzeo pukovnik DŽafar Mohamed al-Nimeiri, koji je oborio demokratski izabranu civilnu vladu i odmah se proglasio general-majorom.
1979. - Najtežu nesreću u istoriji civilnog vazduhoplovstva SAD nije preživio niko od 273 putnika i članova posade aviona DC-10, koji se srušio na čikaški aerodrom "O'Hara" pošto mu je prethodno otpao jedan motor.
1983. - U požarima koji su zahvatili tri broda na rijeci Nil u južnom Egiptu poginulo je više od 300 ljudi.
1991. - Tokom dvodnevnog "vazdušnog mosta" Izraelci prebacili 15.000 etiopskih Jevreja iz Adis Abebe u Izrael.
1995. - Četiri časa prije isteka ultimatuma, kojim je zaprijećeno bombardovanjem obje strana ako ne prestanu borbe oko Sarajeva, avioni NATO pakta bombardovali širu okolinu Pala.
1995. - Glavni štab Vojske Republike Srpske saopštilo da su, zbog napada NATO avijacije na Republiku Srpsku, zarobljena 372 pripadnika UNPROFOR-a. Taoci su pušteni u junu 1995. godine.
1996. - Sveti sinod Srpske pravoslavne crkve oštro osudio Međunarodni sud u Hagu da u otužnicama za ratne zločine manifestuje parcijalnost i jednostranost.
1996. - Rusija potpisala sporazum s vođstvom čečenskih pobunjenika o okončanju borbi u Čečeniji od 1. juna 1996. godine, što je ruski predsjednik Boris Nikolajevič Jeljcin nazvao istorijskim trenutkom.
1997. - Armija vojnim udarom zbacila civilnu vladu Sijera Leonea i prinudila predsjednika Ahmada Tedžana Kabaha da napusti tu zapadnoafričku zemlju.
1997. - Američki državni sekretar Madlen Olbrajt i šef francuske diplomatije Erve de Šaret postigli u Parizu sporazum, prema kojem će španski ambasador u UN Karlos Vestendorp zamijeniti Karla Bilta, visokog predstavnika za civilna pitanja u BiH.
2000. - Predsjedništvo SDA isključilo Ejupa Ganića iz stranke zbog nepoštivanja stranačkih odluka. Ganić je jedan od osnivača SDA, dugogodišnji član ratnog Predsjedništva BiH i predsjednik FBiH.
2000. - Održana osnivačka skupština Narodnog pokreta "Otpor" u zgradi Skupštine opštine Vračar u Beogradu.
2001. - U Beču parafiran Sporazum o sukcesiji bivše SFRJ, prema kojem je BiH dobila 15 odsto diplomatsko-konzularnih predstavništava i 15,5 odsto ostale imovine bivše države.
2004. - Haški tribunal objavio optužnicu protiv hrvatskog generala Mirka Norca, koja ga tereti za zločin protiv čovječnosti i kršenja zakona i običaja ratovanja počinjenih nad srpskim civilima u Medačkom džepu, septembra 1993. godine.
2004. - Tužilaštvo za ratne zločine u Srbiji podiglo optužnicu protiv još 11 lica zbog ratnih zločina nad zarobljenicima na Poljoprivrednom dobru "Ovčara" kod Vukovara 20. i 21. novembra 1991. godine, čime je ukupan broj optuženih povećan na 17.
2004. - Šef UNMIK-a Hari Holkeri podnio ostavku na tu funkciju zbog zdravstvenih razloga. Na ovu funkciju 16. juna generalni skretar UN Kofi Anan imenovao danskog diplomatu Sorena Jesena Petersena.
2006. - Savjet ministara BiH formirao Komisiju za ispitivanje istine o stradanjima Srba, Hrvata, Bošnjaka, Jevreja i ostalih u Sarajevu u periodu od 1992. do 1995. godine.
2010. - Umro srpski književnik Erih Koš, član SANU, prevodilac, diplomata. Rođen je u Sarajevu 1913. godine, a diplomirao je na Pravnom Fakultetu u Beogradu 1935. Bio je pripadnik NOP-a od 1941. Djela: "Dosije Hrabak", "U potrazi za Mesijom", "Pisac govora", "Taj prokleti zanat spisateljski", "Uzgredne zabeleške".
2014. - Umro Vojćeh Jaruzelski, predsjednik Poljske, i čelnik vojne uprave u toj zemlji 1981-1983. General Jaruzelski državnim udarom došao je na vlast decembra 1981. kako bi smirio prilike u zemlji suočenoj s haosom koji je proizveo opozicioni sindikat "Solidarnost". Jaruzelski je 1989. inicirao razgovore koji su vodili legalizaciji "Solidarnosti" i prvim djelimično slobodnim izborima u zemljama sovjetskog saveza.
 
- 1787. - Pod predsedništvom Džordža Vašingtona, u Filadelfiji je počela s radom ustavna konvencija. Nacrt ustava prve moderne demokratske države u svetu, SAD, usvojen je 17. septembra, nakon gotovo četiri meseca raspravljanja.
- 1887. - Rođen je Dragiša Brašovan, srpski arhitekta, jedan od pionira srpske moderne arhitekture.
- 1914. - Rođen je Slobodan Princip Seljo, učesnik Narodnooslobodilačke borbe i narodni heroj Jugoslavije.
- 1915. - Završena je bitka za grad Ipr u Prvom svetskom ratu u kojoj je bilo 105.000 poginulih i ranjenih, a tokom koje su Nemci prvi put upotrebili otrovni gas koji je po tom gradu dobio naziv iperit.
- 1921. - Rođen je Džek Stajnberger, američki fizičar, dobitnik Nobelove nagrade za fiziku (1988)
- 1925. - Rođena je Džin Krejn, američka glumica.
- 1929. - Rođena je Beverli Sils, američka operska pevačica. Bila je jedna od vodećih koloraturnih soprana od 50ih do 70ih godina 20. veka. Posebno je bila poznata po svojim ulogama Lučije u operi Lučija od Lamermura, Manon u operi Manon, Marije u operi Kći puka, Rosine u operi Seviljski berberin i Violete u operi Travijata. Posle završetka pevačke karijere bila je direktor Metropoliten opere 2002-2005.
- 1939. - Rođena je Diksi Karter, američka filmska, televizijska i pozorišna glumica i pevačica.
- 1939. - Umro je Frenk Dajson, engleski astronom koji je danas zapamćen po uvođenju vremenskih signala iz Griniča u Engleskoj, i po ulozi koju je igrao u dokazivanju Ajnštajnove teorije relativiteta.
- 1960. - Tokom kinesko-nepalskih prepirki oko granice na Mont Everestu, Kinezi su stigli na severnu stranu vrha i postavili kinesku zastavu i bistu Mao Cedunga.
- 1961. - Britanski advokat Piter Beneson osnovao je u Londonu Organizaciju za ljudska prava Amnesti internešenel.
- 1992. - Oskar Luiđi Skalfaro postao je predsednik Italije.
- 1993. - Savet bezbednosti UN usvojio je rezoluciju 827 o osnivanju Međunarodnog suda za ratne zločine počinjene na tlu bivše Jugoslavije sa sedištem u Hagu.To je bio prvi takav sud posle sudova u Nirnbergu (1945-46) i Tokiju (1946-48). Godine 1994. osnovan je i Međunarodni krivični sud za Ruandu sa sedištem u tanzanijskom gradu Aruši.
- 1995. - Masakr na Tuzlanskoj kapiji. U eksploziji granate na centralnom trgu u Tuzli 71 osoba je poginula, a 108 ranjeno.
- 1995. - Umro je Krešimir Ćosić, jugoslovenski i hrvatski košarkaški reprezentativac
 
Danas je četvrtak, 26. maj, 146. dan 2022. Do kraja godine ima 219 dana.

735. - Umro engleski istoričar i kaluđer Prečasni Bid, autor prve istorije Britanije. Njegova "Crkvena istorija engleskog naroda", pisana na latinskom jeziku, najvažniji je izvor anglosaksonske istorije između prvog i šestog vijeka. Pisao je dosta i na engleskom jeziku, posebno poeziju, ali je sačuvana jedino "Posmrtna pjesma".
1623. - Rođen engleski ekonomista Vilijam Peti, tvorac teorije radne vrijednosti, koji je postavio temelj političke ekonomije kao nauke. Smatrao je da vrijednost robe - prema njegovoj terminologiji, "prirodnu cjenu" - određuje količina rada utrošena za proizvodnju. Za razliku od merkantilista, tražio je osnovicu privrednih pojava u proizvodnji. Djela: "Nešto o novcu", "Traktat o porezima i dažbinama", "Politička anatomija Irske", "Politička aritmetika".
1805. - Francuski car Napoleon Prvi u katedrali u Milanu krunisan za kralja Italije.
1822. - Rođen francuski pisac Edmon Luj Antoan de Gonkur, tvorac naturalizma i impresionizma u francuskoj književnosti. Zajedno s bratom Žilom Alfredom Iom de Gonkurom pisao je romane, drame i studije iz istorije i umjetnosti 18. vijeka. Zavještanjem poslije njegove smrti 1896. osnovana je "Akademija Gonkur" od deset članova, koja od 1903. svake godine nagrađuje najbolji roman francuske literature. Djela: romani "Sestra Filomena", "Žermini Laserte", studije "Intimni portreti osamnaestog vijeka", "Umjetnost osamnaestog vijeka", "Istorija francuskog društva za vrijeme revolucije", "Memoari o savremenicima" - dnevnik Gonkurovih.
1851. - U Londonu počeo prvi moderni međunarodni šahovski turnir, koji je 15. jula 1851, u konkurenciji 16 igrača, okončan trijumfom njemačkog majstora Adolfa Andersena. Organizator takmičenja nezvanični prvak svijeta Englez Hauard Staunton zauzeo je četvrto mjesto, poslije čega se razočaran povukao iz šaha. Na turniru nije igrao vjerovatno najjači šahista tog vremena - nepobjedivi ruski majstor Aleksandar Petrov, koji je odbijao da se takmiči izvan Rusije.
1854. - Francuska i Velika Britanija okupirale grčku luku Pirej poslije objave blokade Grčke zbog pokušaja napada na Tursku.
1865. - Predajom generala Kirbija Smita u Šrevenportu kod Nju Orleansa u Luizijani prestao je i posljednji oružani otpor južnjačke vojske u četvorogodišnjem Američkom građanskom ratu, mjesec i po dana pošto je Konfederacija južnih robovlasničkih država potpisala kapitulaciju.
1876. - Umro češki istoričar i političar František Palacki, vođa češkog preporoda u 19. vijeku. Kao lider Federalističke stranke zalagao se, u skladu sa svojom idejom austroslavizma, za federativno preuređenje Austro-Ugarske. Bio je organizator i predsjednik Sveslovenskog kongresa 1848, jedan od osnivača "Matice češke", sekretar Učenog društva, pokretač i urednik "Časopisa Češkog muzeja". Djela: "Istorija češkog naroda", "Počeci češke poezije, posebno prozodije" (priredio sa Pavelom Šafarikom).
1907. - Rođen američki filmski glumac Marion Majkl Morison, poznat kao DŽon Vejn, koji je igrao uglavnom u vesternima, tumačeći likove pravdoljubivih i usamljenih junaka. Filmovi: "Veliko suđenje", "Poštanska kola", "Dugo putovanje kući", "Rio Grande", "Pijesak Ivo DŽime", "Miran čovjek", "Crvena rijeka", "Tragači", "Čovjek koji je ubio Liberti Valansa", "Rio Bravo", "Eldorado", "Alamo".
1912. - Rođen mađarski državnik Janoš Čermanik, poznat kao Janoš Kadar, komunistički lider Mađarske od 1956. do 1988. U Drugom svjetskom ratu je kao sekretar Centralnog komiteta Komunističke patije Mađarske učestvovao u organizovanju slabašnog pokreta otpora snagama nacističke Njemačke. Tokom vladavine diktatora Maćaša Rakošija postavljen je za ministra unutrašnjih poslova, ali je uhapšen 1951, u vrijeme čistki u političkom vrhu poslije rezolucije Informbiroa 1948. i optužbi protiv Jugoslavije, nakon čega je u koncentracionom logoru proveo nepune tri godine. Poslije pobune protiv Rakošijevog režima 1956. i intervencije sovjetskih trupa, vratio se u politički vrh i zaslužan je za izvlačenje zemlje iz velike društvene krize.
1923. - Održana prva trka "24 časa Le Mana".
1942. - Armija nacističke Njemačke počela napredovanje prema Staljingradu i Kavkazu, što je bio uvod u Staljingradsku bitku, ključnu vojnu operaciju u Drugom svjetskom ratu. Bitka, vođena od kraja juna 1942. do početka februara 1943. godine, okončana je potpunim slomom Nijemaca i njihovih saveznika Italijana, Mađara, Rumuna i Hrvata.
1942. - U Londonu potpisan britansko-sovjetski ugovor o punoj saradnji dvije zemlje u Drugom svjetskom ratu i poslije okončanja rata.
1954. - U Egiptu otkriven pogrebni brod faraona Keopsa.
1955. - U prvu službenu posjetu Jugoslaviji predstavnika SSSR poslije 1948. i kampanje Informbiroa u Beograd je doputovala državno-partijska delegacija na čelu s prvim sekretarom Centralnog komiteta sovjetske Komunističke partije Nikitom Hruščovom. Razgovori u Beogradu i na Brionima završeni su potpisivanjem Beogradske deklaracije, u kojoj su sadržani principi odnosa dviju država.
1966. - Britanska Gijana postala nezavisna država u okviru Britanskog komonvelta, promijenivši naziv u Gijana.
1972. - U Moskvi potpisan ugovor SSSR i SAD o ograničenju strategijskog nuklearnog naoružanja.
1976. - Umro njemački filozof Martin Hajdeger, jedan od najznačajnijih mislilaca 20. vijeka, profesor Univerziteta u Frajburgu. Bio je zaokupljen smislom bivstvovanja i istraživanjima koja je imenovao izrazom "fundamentalna ontologija", namjeravajući da dovede u smisaono razotrkivajuću vezu bivstvovanje i vrijeme, ali na način bitno različit od razjašnjenja u tradicionalnoj nauci i metafizici. Fundamentalna ontologija je univerzalna, a put ka njoj vodi preko egzistencijalno-temporalne analitike bitisanja", odnosno razotkrivanja "ezistencijala" - na primjer, bivstvovanje-u-svijetu, bivstvovanje-ka-smrti, briga. Djela: "Bivstvovanje i vrijeme", "Kant i problem metafizike", "Šta je metafizika", "Uvod u metafiziku", "Šta znači mišljenje", "Šta je to filozofija", "Niče", "O suštini istine", "Šumske staze", "Kantova teza o bivstvovanju", "Oznake na putu".
1978. - Umrla ruska balerina Tamara Platonovna Karsavina, jedna od najvećih umjetnika klasičnog baleta u prvoj polovini 20. vijeka. S Anom Pavlovom i Vaclavom Nižinskim bila je među glavnim zvijezdama "Ruskog baleta" Sergeja Đagiljeva, u "Imperatorskom baletu" u Petrogradu nastupala je kao primabalerina i gostovala je na scenama u Parizu u Londonu, gdje je 1928. osnovala baletsku školu. Upamćena je kao nezamjenljiva partnerka Nižinskog u baletu "San o ruži" i po sjajnim rolama u baletima "Šeherezada", "Žar-ptica", "Petruška", "Fantastični dućan", "Trorogi šešir".
1979. - Izrael vratio Egiptu sinajsku prijestonicu El Ariš, okupiranu u ratu 1967.
1991. - Austrijski putnički avion "boing 767", kompanije bivšeg automobilskog asa Nikija Laude, pao oko 160 kilometara sjeverno od Bangkoka, što nije preživio niko od 223 člana posade i putnika, uključujući troje Jugoslovena. Javnost je bila šokirana bestijalnim prizorima pljačke poginulih, u kojoj su učestvovale hiljade Tajlanđana, uključujući pojedine policajce i članove spasilačkih ekipa.
1991. - Zvijad Gamsahurdija izabran za predsjednika Gruzije.
1995. - Glavni štab Vojske Republike Srpske saopštio da je zarobljeno više stotina pripadnika Unprofora zbog napada aviona NATO pakta.
1997. - Američki državni sekretar Madlen Olbrajt i šef francuske diplomatije Erve de Šaret postigli u Parizu sporazum, prema kojem španski ambasador u UN Karlos Vestendorp zamjenjuje Karla Bilta, visokog predstavnika za civilna pitanja u BiH.
1999. - U napadu na Makiš avijacija NATO-a prvi put od početka bombardovanja SR Jugoslavije koristila kasetne bombe. Na širem području Beograda, u selu Ralja, raketa je pogodila jednu kuću, usmrtivši 29-godišnju ženu i njeno dvoje djece - od četiri i osam godina, a još dva djeteta su ubijena i u bombardovanju sela Radoše na Kosovu i Metohiji.
2000. - U toku požara u fabrici "Trepča" u južnom - albanskom dijelu Kosovske Mitrovice, izgorjela je "Hala ćelija" - glavni pogon Metalurgije cinka. Fabriku su obezbjeđivali francuski vojnici KFOR-a, a u obezbjeđenju su, u smjenama, bila angažovana i po trojica Albanaca. Ovaj pogon "Trepče" bio je treća po veličini fabrika cinka u Evropi.
2003. - Republika Srpska dostavila banjalučkoj kancelariji Haškog tribunala krivični predmet protiv 32 Bošnjaka, osumnjičena za ratne zločine nad srpskim stanovništvom na području Konjica.
2006. - Šesnaestogodišnjak iz Berlina ranio nožem 28 osoba u centru Berlina neposredno poslije proslave otvaranja nove željezničke stanice Hauptbanhof. Napad se dogodio blizu zgrade Rajhstaga (Skupština) poslije proslave kojoj je prisustvovalo oko 500.000 ljudi. Mladić je počeo nasumice da napada ljude nožem iza zgrade Rajhstaga da bi zatim istrčao na glavnu ulicu u centralnoj četvrti Mite i nastavio s napadima.
2008. - Umro Sidni Polak, američki filmski režiser, glumac i producent. Autor je filmova "Prokleti posjed", "Konje ubijaju, zar ne?", "DŽeremaja DŽonson", "Djevojka koju sam volio", "Tri Kondorova dana", "Tutsi", "Prevodilac", "Moja Afrika" - za koji je 1985. dobio Oskara.
2013. - U kriptu crkve Svetog Đorđa na Oplencu položeni posmrtni ostaci posljednjeg jugoslovenskog kralja Petra Drugog Karađorđevića, kraljica Marije i Aleksandre i princa Andreja Karađorđevića. Kralj Petar Drugi prethodno je bio sahranjen u manastirskoj crkvi Svetog Save u Libertvilu, Ilinois, SAD. Njegovoj sahrani novembra 1970. u Libertvilu, osim desetina hiljada tamošnjih Srba i službenih predstavnika SAD, prisustvovalo je i više od 400 američkih pilota koje su spasili rojalisti tokom Drugog svjetskog rata u okupiranoj Jugoslaviji. Kraljica Aleksandra prethodno je počivala na kraljevskom groblju Tatoi, Atina, kraljica Marija na kraljevskom groblju pored zamka Vindzor, Britanija, a kraljević Andrej na groblju manastira Nova Gračanica.
 
- 1521. - Rimsko-nemački car Karlo V, kao izvršilac papske ekskomunikacije, doneo je Vormski edikt kojim su Martin Luter, osnivač protestantizma u Nemačkoj i njegovi sledbenici prognani iz zemlje.
- 1659. - Aurangzeb, veliki mogul Indije zvanično stupio na presto koji je uzurpirao zbacivši oca i smaknuvši braću. Aurangzeb je jedan od najvećih azijskih osvajača moderne ere, ali je poznat i po masovnim genocidima koje je sprovodio nad Hinduističkim stanovništvom širom indijskog subkontinenta, u kojima je pokazao svoju ekstremnu surovost i hladnokrvnost ka lokalnom stanovništvu, dok je osvajao njihove regione. U egzekucijama Hindusa neretko je ispoljavao izlive svoga latentnog sadizma. Načini na koji su vršene egzekucije, ljuštenje kože, kidanje tela na delove, kuvanje u kazanima, pokazuje da je Aurangzeb gajio kipuću mržnju ka Hindusima i da je bio apsolutni fanatični sadista i psihopata. Ubio je svoju braću, a oca zarobio u ćeliju dokopavši se vlasti, što takođe pokazuje izopačenost Aurangzebovog sociopatskog uma. Pedesetogodišnji teror nad stanovništvom Hindu veroispovesti ga čini jednim od najgenocidnijih tiranina istorije, odgovornog za do tada nezapamćeno krvoproliće jednog lidera nad određenom nacijom.
- 1868. - Obešen irski nacionalista Majkl Baret zbog bombaškog napada u Londonu. To je bilo poslednje javno smaknuće u Engleskoj.
- 1891. - Rođena je Mami Smit, američka vodviljska pevačica, plesačica, pijanista i glumica. Kao pevačica u vodviljima nastupala je u različitim stilovima, uključujući džez i bluz. Godine 1920. ušla je u istoriju bluza kao prvi umetnik afroameričkog porekla koji je snimio vokalne bluz snimke. Zbog svog istorijskog značaja pesma "Ludi bluz" ("Crazy Blues") uvedena je 1994. godine u Gremijevu kuću slavnih, a 2005. snimak ove pesme u interpretaciji Mami Smit uvršten je u Nacionalni registar zvučnih zapisa od kulturno-istorijskog značaja Kongresne biblioteke u Vašingtonu. Mami Smit preminula je 1946. godine.
- 1896. - Nikolaj II Romanov krunisan je za cara Rusije. Bio je poslednji imperator sveruski, kralj Poljske i veliki knez Finske. Vladao je od 1894. do 1917. godine. Krunisan je 1896. godine. Vladavinu je okončao abdikacijom tokom Februarske revolucije.
- 1905. - Osnovano Udruženje književnika Srbije. Glasilo Udruženja je list Književne novine, osnovan 1948. godine.
- 1908. - Rođen je Milan Đoković, srpski i jugoslovenski književnik, novinar, dramski pisac i prevodilac, direktor Drame Narodnog pozorišta (1946-1960), upravnik Kolarčevog unuverziteta (1961-1970) i upravnik Jugoslovenskog dramskog pozorišta (1970-1974) u Beogradu.
- 1940. - Počela Operacija Dinamo, masovna evakuacija snaga Britanskog ekspedicionog korpusa i francuskih jedinica preko Lamanša, za vreme bitke za Denkerk tokom Drugog svetskog rata.
- 2002. - Francusko-poljski režiser, Roman Polanski, osvojio je Zlatnu palmu na filmskom festivalu u Kanu za film "Pijanista".
- 2003. - U avionskoj nesreći ukrajinskog aviona tipa Jak-42 u blizini Crnog mora, kod grada Trabzona, poginula su 62 pripadnika španskih mirovnih trupa, koji su se vraćali iz Avganistana i 13 članova posade.
- 2011. - Uhapšen je Ratko Mladić u Lazarevu, u blizini Zrenjanina.
 
27. maj 2022.

- 927. - Umro je Simeon I (ili Simeon Veliki), bugarski knez i car. Mnogi istoričari ga smatraju najvećim vladarom u Bugarskoj istoriji. Vaspitan je u Carigradu, a pretvorio se u najvećeg neprijatelja Vizantije. Mislio je da se Vizantijsko carstvo održalo više vještinom, nego snagom, pa se u njemu stvorila ambicija da ga zameni. Iskoristio je slabljenje Vizantije i osvojio područja Trakije i Makedoniju i došao do Korintskog zaliva. Opsedao je Carigrad, a sa Vizantijom je vodio stalnu borbu oko prevlasti nad Srbijom, koju je konačno ostvario 925. godine sečom srpskih župana. Iste godine je napao i Hrvatsku zbog podrške Srbima, ali je knez Tomislav odbio njegove napade. Ohrabren uspesima Simeon se proglasio 925. za cara Bugara i Grka, a bugarsku arhiepiskopiju sa centrom u Drsteru je uzdigao na rang patrijašije. Nakon njegove smrti 27. maja 927. godine, nasledio ga je sin Petar I Bugarski.
- 1358. - Ugarski kralj Ludovik I uručio je gradu Dubrovniku Višegradsku povelju kojom je Dubrovačka komuna dobila samoupravu, uz obavezu plaćanja godišnjeg danka i pružanja pomorske pomoći novom gospodaru.
- 1703. - Ruski car Petar Veliki osnovao je novu prestonicu Rusije na ušću reke Neve u Baltičko more, Sankt Peterburg (od 1924. Lenjingrad, od 1991. ponovo Sankt Peterburg). Glavni grad Rusije bio je do 1918.
- 1806. - Francuska vojska je ušla u Dubrovnik, čime je Dubrovačka republika izgubila viševekovnu nezavisnost.
- 1840. - Umro je Nikolo Paganini, italijanski violinista i kompozitor. Bio je najslavniji violinista-virtuoz svoga vremena, a ostavio je trag i kao jedan od stubova savremene violinske tehnike.
- 1860. - Đuzepe Garibaldi, u pohodu za ujedinjenje Italije, zauzeo je Palermo na Siciliji.
- 1868. - Rođen je Aleksa Šantić, srpski pesnik i akademik, rodom iz Mostara gde je proveo većinu života i pesničkog stvaralaštva.
- 1876. - Rođen je Petar Bajalović, srpski arhitekta. Od 1906. do smrti bio je profesor nacrtne geometrije na Tehničkom fakultetu u Beogradu, gde se istakao kao odličan pedagog. Izradio je paviljon Kraljevine Srbije na međunarodnoj izložbi u Rimu 1911. godine
- 1897. - Rođen je Džon Kokroft, engleski fizičar, dobitnik Nobelove nagrade za fiziku (1951).
- 1905. - U Rusko-japanskom ratu, ruska flota doživela je težak poraz u bici kod Cušime izgubivši 26 od 45 brodova.
- 1910. - Umro je Robert Koh, nemački bakteriolog. Otkrio j je bacil antraksa i tuberkuloze. Na teorijskom planu, razvio je Kohove postulate. Dobitnik je Nobelove nagrade za medicinu i fiziologiju 1905.
- 1911. - Rođen je Vinsent Prajs, američki glumac najpoznatiji po ulogama u brojnim horor filmovima, među kojima su: Kuća od voska, Jama i klatno i Kuća na ukletom brdu.
- 1922. - Rođen je Kristofer Li, engleski glumac. Najviše se pamti kao horor ikona, pre svega zbog 9 uspešnih filmova u kojima je igrao ulogu Grofa Drakule.
- 1936. - Rođen je Ivo Brešan, hrvatski književnik, dramaturg i esejista. Jedan je od najplodnijih i najizvođenijih hrvatskih dramaturga i pisac filmskih scenarija za nagrađivane hrvatske filmove. Dela su mu: Ptice nebeske, Ispovijedi nekarakternog čoveka, Kockanje sa sudbinom, Zemlja Božija, Vražja utroba, Tri života Tonija Longina, Ništa sveto i druga dela.
- 1937. - U San Francisku je pušten u saobraćaj "Golden gejt", jedan od najvećih mostova u svetu.
- 1941. - Britanska mornarica je potopila u Drugom svetskom ratu nemački bojni brod "Bizmark", pri čemu je poginulo 2.300 ljudi.
- 1960. - U Turskoj je vojnim udarom oborena vlada Adnana Menderesa, a vlast je preuzeo Komitet nacionalnog jedinstva sa generalom Kemalom Girselom na čelu.
- 1964. - Umro je Džavaharlal Nehru, indijski državnik, prvi premijer nezavisne Indije. Posle Gandija, smatra se za najznačajnijeg borca za oslobođenje Indije od kolonijalnog ropstva. On se smatra arhitektom moderne indijske nacije - države: suverene, socijalističke, svjetovne, i demokratske republike.
- 1968. - Umro je Todor Manojlović, srpski književnik, književni i likovni kritičar i teoretičar i dramski pisac koji je svojom prvom dramom "Centrifugalni igrač" (1930. godine) postavio temelje moderne srpske drame.
- 1988. - Umro je Ernst Ruska, nemački fizičar koji je 1986. godine dobio Nobelovu nagradu za fiziku "za fundamentalno istraživanje u optici elektrona i dizajn prvog elektronskog mikroskopa".
- 1992. - Osnovano Ratno vazduhoplovstvo i protivvazdušna odbrana Vojske Republike Srpske.
- 1993. - U eksploziji automobila-bombe ispred galerije Ufici u Firenci petoro ljudi je poginulo, a kolekcija galerije ozbiljno je oštećena.
- 1997. - Šefovi diplomatija Hrvatske i SR Jugoslavije Mate Granić i Milan Milutinović potpisali su u Zagrebu konzularnu konvenciju kojom se uređuje status diplomatskih predstavništava.
- 1999. - Međunarodni sud za ratne zločine u Hagu optužio je predsednika SR Jugoslavije Slobodana Miloševića i još četvoricu najviših funkcionera Jugoslavije i Srbije za zločine protiv čovečnosti i ratne zločine počinjene na Kosovu.
- 2001. - U Japanu je održan prvi referendum na temu energetike. Stanovnici sela Kariva, u kome se nalazi najveća nuklearna elektrana na svetu, izjasnili su se protiv korišćenja recikliranog plutonijuma u njenim postrojenjima.
- 2004. - Srpski biznismen Bogoljub Karić registrovao je u Beogradu stranku Pokret "Snaga Srbije" i postao njen predsednik.
- 2005. - Umro je Dragoslav Andrić, srpski pisac, dramaturg, leksikograf, publicista, sastavljač antologija i prevodilac umetničke literature na srpski sa francuskog, engleskog, nemačkog, holandskog, ruskog i drugih jezika.
 
28. maj 2022.

- 585. p. n. e. - Pomračenje Sunca prekinulo je bitku kod Halisa između lidijskog kralja Alijata II i medijskog kralja Kijaksara.
- 1522. - Turci su zauzeli utvrđeni grad Knin i proglasili ga sedištem Ličkog sandžaka.
- 1738. - Rođen je Žozef Gijoten, francuski lekar i političar, najpoznatiji kao izumitelj giljotine.10. oktobra 1789. godine predložio je korišćenje mehaničkog uređaja za izvršavanje smrtne kazne u Francuskoj. Iako nije izmislio giljotinu, u stvari, bio je protiv smrtne kazne, njegovo ime postalo je eponim za tu spravu. Stvarni pronalazač giljotine je Antoan Luj.
- 1759. - Rođen je Vilijam Pit Mlađi, britanski političar, premijer Ujedinjenog Kraljevstva u dva navrata. Postao je 1783. godine najmlađi premijer Velike Britanije sa 24 godine. Napustio je funkciju 1801. godine, ali je bio ponovo premijer od 1804. sve do smrti 1806. godine. Bio je takođe i kancelar blagajne za vreme svog mandata premijera. Dobio je nadimak "mlađi" da bi se razlikovao od svog oca Vilijama Pita Starijeg, koji je takođe bio premijer. Vilijam Pit Mlađi najpoznatiji je po tom što je predvodio Britaniju u velikim ratovima protiv Francuske i Napoleona.
- 1786. - Rođen je Luis Maklejn, američki pravnik i političar, 12. državni sekretar SAD.
- 1812. - Osmansko carstvo i Ruska imperija potpisale su Bukureški mir kojim je okončan Rusko-turski rat.
- 1834. - U Kneževini Srbiji uveden je srpski jezik kao službeni u prepisci s turskim vlastima, koja je dotad vođena isključivo na turskom jeziku.
- 1879. - Rođen je Milutin Milanković, srpski matematičar, astronom, klimatolog, geofizičar, građevinski inženjer i doktor tehničkih nauka. Milanković je dao dva fundamentalna doprinosa nauci. Prvi doprinos je "Kanon osunčavanja" Zemlje koji karakteriše sve planete Sunčevog sistema. Drugi doprinos je teorijsko objašnjenje Zemljinih dugotrajnih klimatskih promena uzrokovanih astronomskim promenama njenog položaja u odnosu na Sunce.
- 1884. - Rođen je Edvard Beneš, češki političar, 2. predsednik Čehoslovačke. Bio je vođa Pokreta za nezavisnost Čehoslovačke, ministar spoljnih poslova i drugi predsednik Čehoslovačke od 1935. do 1938. godine i ponovo od 1940. do 1948. godine, kada je, po dolasku komunista na vlast, dao ostavku.
- 1905. - Okončana je bitka kod Cušime u kojoj je Japanska carska mornarica admirala Hejhačira Toroa uništila rusku Baltičku flotu.
- 1923. - Rođen je Đerđ Ligeti, mađarsko -austrijski kompozitor savremene klasične muzike.
- 1931. - Rođena je Karol Bejker, američka glumica.
- 1932. - Rođen je Aleksandar Gavrić, srpski glumac.
- 1933. - Rođena je Zelda Rubinstejn, američka glumica i aktivistkinja za ljudska prava.
- 1934. - Kanađanka Oliva Dion je u Kalenderu u kanadskoj državi Ontario rodila pet devojčica nazvanih "Dionove petorke", prve petorke u svetu za koje se zna da su preživele.
- 1937. - Nevil Čemberlen je posle povlačenja Stenlija Boldvina postao premijer Velike Britanije.
- 1937. - Umro je Alfred Adler, austrijski psiholog, osnivač škole individualne psihologije, jedan od Frojdovih sledbenika.
- 1940. - Belgijski kralj Leopold III je u drugom svetskom ratu potpisao kapitulaciju, istog dana počela je evakuacija poraženih savezničkih snaga iz francuske luke Denkerk u Drugom svetskom ratu kojom je do 2. juna spašeno 224.585 britanskih i 112.546 francuskih i belgijskih vojnika.
- 1944. - Umro je Tihomir Đorđević, srpski etnolog i folklorista, kulturni istoričar i profesor beogradskog univerziteta.
- 1961. - Ukunut "Orijent-ekspres", voz koji je 78 godina saobraćao na liniji Pariz-Istanbul.
- 1971. - SSSR lansirao kosmički brod u pravcu Marsa.
- 1972. - Umro je Vojvoda od Vindzora, abdicirani engleski kralj Edvard VIII.
- 1976. - SSSR i SAD potpisali su ugovor o ograničenju podzemnih nuklearnih proba.
- 1976. - Puštena u redovan saobraćaj železnička pruga Beograd-Bar, koja je, s prekidima, građena 24 godine.
- 1982. - Papa Jovan Pavle II stigao je u Veliku Britaniju, u prvu posetu rimokatoličkog pape toj zemlji od 1531. godine.
- 1986. - Dvojica sovjetskih kosmonauta izašli su iz orbitalne stanice "Saljut 7" i provela oko četiri časa u "kosmičkoj šetnji".
- 1987. - Devetnaestogodišnji Zapadni Nemac Matijas Rust preleteo je sportskim avionom "Cesna" od Helsinkija do Moskve i spustio se na centralni Crveni trg u glavnom gradu SSSR, prošavši neprimećeno kroz sovjetski vazdušni prostor.
- 1991. - Snage Etiopskog narodnog revolucionarnog demokratskog fronta ušle su u Adis Abebu, okončavši vladavinu Derga i Etiopski građanski rat.
- 1995. - U zemljotresu koji je pogodio ruski grad Heftegorsk na poluostrvu Sahalin poginulo je najmanje 2.000 ljudi.
- 1995. - Poginuo je bossnski ministar inostranih poslova Irfan Ljubjankić kada je helikopter u kojem se nalazio oboren raketom u blizini Bihaća.
- 1995. - Na filmskom festivalu u Kanu jugoslovenski reditelj Emir Kusturica dobio je "Zlatnu palmu" za film "Podzemlje - bila jednom jedna zemlja". Deset godina ranije Kusturica je dobio ovu nagradu za film "Otac na službenom putu".
- 1997. - Rusija i Ukrajina potpisale su ugovor kojim je ruskoj Crnomorskoj floti omogućeno da 20 godina koristi pomorsku bazu u luci Sevastopolj na poluostrvu Krim.
- 1998. - Izvršivši petu nuklearnu probu Pakistan je zvanično postao nuklearna sila.
- 1999. - Nakon što je avijacija NATO pojačala napade na SR Jugoslaviju (740 poletanja aviona u 24 sata) jugoslovenski predsednik Slobodan Milošević je, posle razgovora sa specijalnim predstavnikom ruskog predsednika Viktorom Černomirdinom, prihvatio uslove zapadnih zemalja za prekid bombardovanja.
- 2001. - U Kairu održana prva Dečja konferencija afričkih nacija.
- 2002. - Britanski operater mobilne telefonije Vodafon prijavio je gubitak od 13,5 milijardi funti (19,6 milijardi dolara), što je najveći zabeleženi gubitak neke velike britanske korporacije.
- 2004. - Direktor i glavni urednik podgoričkog lista "Dan" Duško Jovanović preminuo je u Kliničkom centru Crne Gore u Podgorici, od posledica teškog ranjavanja u atentatu prethodne noći ispred redakcije lista. Suđenje jedinom osumnjičenom za to ubistvo Damiru Mandiću počelo je 22. novembra u Podgorici.
- 2008. - Na prvom zasedanju konstitutivne skupštine Nepal je zvanično proglašen republikom, okončavši time 240-godišnju vladavinu dinastije Šah.
 
29. maj 2022.

- 1167. - Vojska udruženih italijanskih gradova Lombardijske lige porazila je u bici kod Lenjana trupe nemačkog cara Fridriha I Barbarosse.
- 1453. - Pad Carigrada u turske ruke nakon duge opsade i pogibija Konstantina Dragaša, poslednjeg vizantijskog cara.
- 1500. - Portugalski moreplovac Bartolomeo Dijaz, koji je otkrio Rt dobre nade, utopio se u brodolomu na olujnom moru.
- 1829. - Umro je Hamfri Dejvi, engleski hemičar Jedan je od vodećih naučnika Prve industrijske revolucije. Izumom Dejvijeve svetiljke smanjio se broj nesreća u rudnicima. Uspeva da elektrolizom razdvoji hemijske elemente. Dokazao je da je dijamant ugljenik. Stvorio je naprednu teoriju o kiselinama.
- 1839. - Uspostavljeni diplomatski odnosi Srbije i Velike Britanije.
- 1867. - Ugarski parlament je ratifikovao Austro-ugarsku nagodbu čime je Austrijsko carstvo preobraženo u Austrougarsku.
- 1868. - Knez Mihailo Obrenović ubijen je u atentatu u Košutnjaku.
- 1868. - Rođen je Abdulmedzid II, osmanski sultan. Bio je poslednji kalif iz dinastije Osmanlija i 37. poglavar osmanske dinastije u periodu od 1922. do 1924. godine. Nakon raspada Osmanskog carstva i gubitka titule prestolonaslednika , Abdulmedžid II je zadržao titulu kalifa sve do 3. marta 1924. kada je narodna skupština ukinula kalifat i proterala Abdulmedžida II i njegovu porodicu kao deo reformi koje je na modernizaciji zemlje pokrenuo predsednik Kemal Ataturk. Preminuo je 23. avgusta 1944. u Parizu. Njegova smrt desila se u vreme oslobođenja Pariza nemačke okupacije. Sahranjen je u Medini, Saudijska Arabija.
- 1875. - Rođen je Svetozar Ćorović, srpski književnik. Bio je jedan od poznatijih srpskih pripovjedača iz hercegovačkog kraja. Od pojedinačnih dela izdvajaju se romani "Majčina sultanija", "Stojan Mutikaša", "Jarani", "Ženidba Pere Karantena", "U ćelijama ", "U mraku ", "Kao vihor" i dr.
- 1880. - Rođen je Osvald Špengler, nemački istoričar i filozof istorije. Najpoznatiji je po svojoj knjizi Propast zapada objavljenoj 1918. i 1922. koji pokriva istoriju sveta. On je predložio novu teoriju po kojoj je životni vek civilizacija ograničen i na kraju se one raspadaju.
- 1903. - Ubijeni Aleksandar I Obrenović, srpski kralj i Draga Obrenović.. Aleksandar I Obrenović je bio kralj Srbije (1889-1903), poslednji iz dinastije Obrenović. Bio je sin kralja Milana i kraljice Natalije Obrenović. Za vreme Aleksandrove vladavine, Srbija je bila u haosu. Nezadovoljstvo Aleksandrovom vladavinom je vrhunac imalo u maju 1903. kada je grupa zaverenika predvođena Dragutinom Dimitrijevićem Apisom ubila kraljevski par i bacila kroz prozor u dvorište. Nakon smrti kralja Aleksandra, na tron Srbije je došla dinastija Karađorđević.
- 1903. - Rođen je Bob Houp, britansko -američki stendap komičar, glumac i pevač. Nastupao je i u vodviljima. Imao je jednu od najdužih karijera u istoriji američke industrije zabave. Bio je voditelj dodele Oskara 19 puta više nego bilo koji drugi glumac. Preminuo je 27. jula 2003. u dobi od 100 godina.
- 1903. - Umro je Milovan Pavlović, srpski general iz vremena Kraljevine Srbije, upravnik Vojne akademije i ministar vojske.
- 1914. - U sudaru britanskog putničkog broda "Carica Irske" i norveškog teretnjaka "Storstat" na reci Sen Loren u Kanadi poginulo je najmanje 1.012 ljudi.
- 1917. - Rođen je Džon Kenedi, američki političar, 35. predsednik SAD od 1961. do 1963. godine kao član Demokratske stranke. Atentat na njega, 22. novembra 1963. godine se često smatra ključnim momentom američke istorije 1960.-ih. Zvanična verzija je da ga je ubio bivši marinac, Li Harvi Osvald u Dalasu, prilikom zvanične političke posete Teksasu, mada postoje sumnje da se radi o zaveri.
- 1923. - Rođen je Milutin Tatić, srpski glumac. Ostvario je mnoštvo tv i filmskih uloga, ali je najveću popularnost stekao kao junak TV serije za decu "Na slovo, na slovo", gde je nastupao sa lutkom Aćimom, kome je i pozajmljivao glas. Najmlađe slušaoce Radio Beograda godinama je budio emisijom "Dobro jutro, deco". Deca i danas uživaju u njegovom glasu pozajmljenom crtanim junacima kao što su Brzi Gonzales, Pera Detlić, mornar Popaj i Paja Patak, a bio je i prvi glumac koji je davao glas Dušku Dugoušku i patku Dači, pre nego što su te uloge preuzeli Nikola Simić, odnosno Đuza Stojiljković.
- 1926. - Rođena je Kejti Bojl, britanska glumica, spisateljica, radijska voditeljka, TV ličnost i aktivistkinja za prava životinja. Postala je najpoznatija kao četvorostruka voditeljica Pesme Evrovizije (1960, 1963, 1968 i 1974).
- 1929. - Prvi zvučni film u koloru "On with the Snow" prikazan je u Njujorku.
- 1942. - Umro je Džon Barimor, američki filmski i pozorišni glumac. Postao je zvezda zahvaljujući glavnim ulogama u filmovima "Doktor Džekil i gospodin Hajd", "Šerlok Holms", "Morsko čudovište", "Grand Hotel", "Večera s ocem", "Dvadeseti vek" i "Ponoć".
- 1953. - Novozelanđanin Edmund Hilari i Nepalac Tenzing Norgaj, osvojili su, prvi u svetu, Mont Everest, najviši planinski vrh na svetu.
- 1968. - Savet bezbednosti UN uveo je sankcije Rodeziji zbog rasne diskriminacije režima Ijana Smita.
- 1972. - Generalni sekretar Centralnog komiteta Komunističke partije i predsednik Prezidijuma Vrhovnog Sovjeta SSSR Leonid Brežnjev i predsednik SAD Ričard Nikson potpisali su u Moskvi deklaraciju kojom je otvorena era boljih, miroljubivih odnosa dve svetske sile.
- 1985. - Na stadionu "Hejsel" u Briselu, u neredima pred finalni meč evropskog Kupa šampiona između italijanskog prvaka "Juventusa" i engleskog "Liverpula", poginulo je 39 i povređeno više od 400 ljudi, uglavnom italijanskih navijača.
- 1990. - Boris Jeljcin izabran za prvog predsednika Ruske federacije. U decembru 1999. podneo je ostavku i imenovao premijera Vladimira Putina za vršioca dužnosti. Putin je 26. marta 2002. izabran za novog predsednika Rusije.
- 1991. - Fudbalski klub Crvena zvezda je u Bariju osvojio titulu prvaka Evrope.
- 1997. - Loran Kabila preuzeo je dužnost predsednika Demokratske Republike Kongo (bivši Zair), 12 dana nakon što su njegove snage, u sedmomesečnom građanskom ratu, porazile armiju lojalnu diktatoru Mobutuu Sese Sekou.
- 2001. - Četvorica sledbenika Osame Bin Ladena, šefa terorističke mreže Al Kaida osuđena su u Americi za planiranje ubistava Amerikanaca u inostranstvu i postavljanje bombi u dve američke ambasade u Africi.
- 2002. - U Velikoj Britaniji, crnac Pol Boteng imenovan za generalnog sekretara Trezora i on je prvi crnac u vladinom kabinetu koji je zauzeo visoki položaj.
- 2003. - Američki predsednik Džordž Buš povukao je naredbe od pre 11 godina koje su omogućile uvođenje sankcija bivšoj Jugoslaviji. Na snazi su ostale sankcije koje se odnose na bivšeg jugoslovenskog predsednika Slobodana Miloševića i njegovu porodicu.
 
Danas je ponedjeljak, 30. maj, 150. dan 2022. Do kraja godine ima 215 dana.
1431. - Na lomači spaljena francuska nacionalna junakinja Jovanka Orleanka (na fotografiji), poslije procesa pred engleskim crkvenim sudom u Ruanu, na kojem se držala izuzetno hrabro. Na smrt je osuđena pod optužbom da je jeretik i vještica. Tokom Stogodišnjeg rata pridobila je francuskog kralja Šarla Sedmog - ubijedivši ga da su joj "glasovi s neba" naredili da spase Francusku - za oslobađanje Orleana i 1429. je na čelu odreda od oko 800 ljudi natjerala Engleze da obustave opsadu grada. Potukla ih je i kod Poatjea, a Šarla Sedmog odvela u Rems, gdje je krunisan. Burgunđani su je zarobili u maju 1430. i prodali Englezima. Bijes Francuza zbog njenog mučeništva i patriotsko oduševljenje koje je probudila omogućili su protjerivanje Engleza iz Francuske i 1453. završetak Stogodišnjeg rata.
1434. - Koaliciona armija Svetog Rimskog carstva od 25.000 vojnika u bici kod Lipana porazila vojsku taborita, borbene ljevice husitskog pokreta, koja je imala 18.000 boraca. Porazom sljedbenika češkog vjerskog reformatora i rektora Univerziteta u Pragu Jana Husa /spaljenog 1415. na lomači pod optužbom da je jeretik/, koji se borio protiv njemačkog uticaja u Češkoj i zloupotreba i besramnog bogaćenja rimokatoličke crkve, propala je zanosna ideja srednjovjekovne hrišćanske revolucije, ideja pravde i socijalne jednakosti.
1498. - Španski moreplovac italijanskog porijekla Kristofor Kolumbo isplovio sa šest brodova iz španske luke Sanlukar na treće putovanje u Novi svijet, tokom kojeg je otkrio Trinidad i obale Južne Amerike.
1536. - Engleski kralj Henri Osmi vjenčao se sa trećom ženom DŽejn Sejmor, samo 11 dana pošto je na gubilište poslao drugu suprugu Anu Bolen.
1574. - Umro francuski kralj Šarl Deveti, poslije čijeg su dolaska na prijesto 1560. godine počeli vjerski ratovi rimokatolika i hugenota. Na nagovor majke Katarine de Mediči, koja je djelovala u dogovoru sa papom Grgurom Trinaestim, odobrio je 1572. pokolj hugenota u Vartolomejskoj noći.
1593. - Engleski pisac Kristofer Marlo, koji je usavršio pisanje u jampskom desetercu i izuzetno uticao na Viljema Šekspira, ubijen je na misteriozan način u jednoj londonskoj taverni. NJegove tragedije prikazuju žudnju za vlašću, odlikuju se zvučnom retorikom i na mahove poetskim žarom. Djela: "Tamerlan Veliki", "Dr Faustus", "Jevrejin sa Malte", "Edvard Drugi".
1640. - Umro flamanski slikar Peter Paul Rubens, jedan od najvećih majstora baroka, koji je sjedinio najbolje tradicije sjevernjačkog i italijanskog slikarstva. Stvorio je slike pune dramatike, patosa, čulnosti, raskoši kostima i sjaja boja. Radio je istorijske, vjerske i mitološke kompozicije, seoske i galantne scene, portrete i pejzaže. Živio je pretežno u Antverpenu, ali je radio i u Francuskoj i Španiji, gdje je uticao na španskog slikara Dijega Rodrigesa de Silvu Velaskesa. Pošto je imao veliki broj porudžbina, često slika ogromnih dimenzija, dio posla je prepuštao učenicima, među kojima su najznačajniji flamanski slikari Anton Van Dajk i Jakov Jordans.
1744. - Umro engleski pisac Aleksander Poup, predstavnik klasicizma u engleskoj poeziji, koji je na engleski jezik preveo grčke epove "Ilijadu" i "Odiseju". Djela: poeme "Esej o čovjeku", spjev "O kritici", satirični ep "O gluposti" , komično-herojski spjev "Otmica uvojka".
1778. - Umro francuski filozof, pisac i istoričar Fransoa Volter, prosvjetitelj i jedan od najslobodoumnijih duhova Evrope 18. vijeka, veliki protivnik klerikalizma, ali ne i ateista. Bio je saradnik čuvene "Enciklopedije". Dugo je živio u izgnanstvu, izvjesno vrijeme i na dvoru pruskog kralja Fridriha Drugog Velikog, potom u Ferneju u Švajcarskoj. Djela: filozofski romani "Kandid", "Zadig", "Mikromegas", epopeje "Anrijada", "Djevica Orleanska", istorijska djela "Vijek Luja Četrnaestog", "Ogled o običajima i duhu nacija", "Istorija Karla Dvanaestog", tragedije "Edip", "Brut", "Zaira", "Cezar", "Meropa", "Tankred", komedije "Senjorsko pravo", "Nanina", filozofski spisi "Traktat o metafizici", "Rasprava o čovjeku", "Filozofski rječnik", "Filozofska pisma".
1814. - Rođen ruski revolucionar Mihail Aleksandrovič Bakunjin, najznačajniji mislilac anarhizma. Poslije vojne akademije služio je dvije godine u gardi, a zatim je od 1841. do 1847. putovao po Njemačkoj, Francuskoj i Švajcarskoj, istupajući protiv carskog samodržavlja i kmetstva u Rusiji. Carska vlada mu je naredila da se vrati u zemlju, a kad je to odbio - lišila ga je plemićke titule i oduzela svu imovinu. U revoluciji 1848. učestvovao je u praškom ustanku, a 1849. je rukovodio ustankom u Drezdenu. Poslije propasti ustanka uhapšen je i osuđen na smrt, ali mu je kazna zamijenjena doživotnom robijom, poslije čega je izručen ruskim vlastima i prognan u Sibir. Odatle je uspio da pobjegne i u zapadnoj Evropi se povezao s tajnom organizacijom ruskih revolucionarnih demokrata "Zemlja i sloboda", a 1869. je osnovao tajnu organizaciju "Alijansa socijalističke demokratije". Na Haškom kongresu 1872. je isključen iz Prve internacionale. Djela: "Državnost i anarhija", "Knutogermanska imperija i socijalna revolucija".
1848. - SAD i Meksiko ratifikovali sporazum - potpisan u februaru 1848. poslije poraza Meksikanaca u američko-meksičkom ratu - prema kojem su, kao naknadu za 15 miliona dolara, u sastav SAD ušle meksičke teritorije Novi Meksiko, Kalifornija, dijelovi Nevade, Jute, Arizone i Kolorada.
1876. - Zbačen turski sultan Abdul Azis, a na prijesto je stupio njegov nećak sultan Murat Peti.
1912. - Umro američki pilot i konstruktor aviona Vilbur Rajt, pionir avijacije, koji je 1903. sa bratom Orvilom, u avionu njihove izrade, izveo prvi let u istoriji vazduhoplovstva. Let je trajao 59 sekundi i avion je preletio 285 metara. Braća Rajt su već 1905. konstruisala avion koji je preletio 39 kilometara. Osnovali su 1909. "Ameriken Rajt kompani" za proizvodnju aviona i iste godine vojsci SAD isporučili prvi borbeni avion "signal korps prvi".
1913. - U Lodonu potpisan mirovni ugovor poraženog Otomanskog carstva sa Srbijom, Crnom Gorom, Grčkom i Bugarskom, čime je okončan Prvi balkanski rat. Srbija je dobila Vardarsku, Bugarska Pirinsku, a Grčka Egejsku Makedoniju. Prvi balkanski rat bio je posljednja faza u oslobodilačkoj borbi balkanskih naroda protiv turske vlasti, ali su ubrzo pojedine balkanske države ispoljile zavojevačke težnje i izbio je Drugi balkanski rat dojučerašnjih saveznika - iznenadnim napadom Bugarske na Srbiju u noći između 29. i 30. juna 1913. U tom ratu, u koji se uključila i Rumunija, Bugarskoj je nanesen težak poraz.
1918. - Umro ruski filozof i estetičar Georgij Valentinovič Plehanov, jedan od osnivača prve ruske socijaldemokratske organizacije i Druge internacionale. Djela: "Razvitak monističkog pogleda na svijet", "Naša razmimoilaženja", "Anarhizam i socijalizam", "Prilozi istoriji materijalizma", "O ulozi ličnosti u istoriji", "Osnovna pitanja marksizma", "Pisma bez adrese", "Umjetnost i društveni život", "Književni pogledi V. G. Belinskog", "Estetska teorija N. D. Černiševskog", "Dobroljubov i Ostrovski", "Karl Marks i Lav Tolstoj".
1942. - Britansko ratno vazduhoplovstvo RAF je sa 1.047 aviona bombardovalo njemački grad Keln, što je bio prvi bombarderski napad RAF-a s više od hiljadu letjelica u Drugom svjetskom ratu.
1944. - Britanska vlada u Drugom svjetskom ratu zvanično obustavila pomoć četnicima Draže Mihailovića.
1956. - Jugoslovenska državno-partijska delegacija na čelu sa Josipom Brozom doputovala u SSSR i tokom posjete su u razgovorima sa sovjetskim rukovodstvom potvrđena načela Beogradske deklaracije iz 1955, kojom je premošćen raskol dviju zemalja započet 1948. napadima na Jugoslaviju i njeno rukovodstvo. U Moskovskoj deklaraciji o odnosima Saveza komunista Jugoslavije i Komunističke partije SSSR istaknuto je da će biti nastavljena saradnja dviju vladajućih partija, u skladu s načelom o različitim putevima socijalističkog razvoja i utvrđeno da se saradnja mora zasnivati na dobrovoljnosti i ravnopravnosti.
1960. - Umro ruski pisac Boris Leonidovič Pasternak, dobitnik Nobelove nagrade za književnost 1958, oštar kritičar boljševičke diktature, čija je duboko intimna intelektualna lirika djelovala prekretnički i na rusku i na svjetsku poeziju. Proganjan je u vrijeme totalitarnog režima Josifa Staljina, ali ni kasnije nije bio miljenik vlasti. Odrastao u intelektualnoj sredini, počeo je da stvara u krugu futurističke grupe "Centrifuga" i Lefu. Uprkos bliskosti sa futuristima nije prihvatio njihovu revolucionarnu angažovanost. Teme prve i druge ruske revolucije oblikovao je u poemama kao tragediju intelektualaca u istorijskim turbulencijama. Bio je opčinjen Hristovim putem stradanja i slave, Hrista-žrtve i Hrista-sudije. Zbirka pjesama simboličnog naziva "Iznad barijera" kao da je odredila karakter njegove poezije, tematski apolitične, bogate metaforama, koja stvara utisak disharmonije i nemira, a zbirkom "Brat moj - život" uvrstio se među klasike evropske poezije 20. vijeka. Najveći uspjeh kod publike i književne kritike donio mu je roman "Doktor Živago", objavljen u inostranstvu, poslije čega su ga izbacili iz ruskog Saveza pisaca. U SSSR-u je "Doktor Živago" štampan tek 1988. Iskazao se i kao teoretičar književnosti i sjajan prevodilac Viljema Šekspira, Johana Volfganga Getea, Šandora Petefija i gruzijskih pjesnika. NJegova filozofska lirika snažno je uticala na mnoge ruske, evropske i američke pjesnike. Ostala djela: roman u stihovima "Spektorski", zbirke pjesama i poeme "Blizanac u oblacima", "Teme i varijacije", "Poručnik Šmit", "Devetsto peta godina", "Uzvišena bolest", "Drugo rođenje", "Kad se razvedri", "Umjetnik", pripovijetke "Djetinjstvo Liversove", "Povijest", autobiografije "Zaštitna povelja", "LJudi i situacije", drama "Slijepa ljepotica".
1961. - U zasjedi blizu Siudad Truhilja ubijen dominikanski diktator generalisimus Rafael Leonidas Truhiljo Molina. Dominikanskom Republikom je kao američki štićenik, surovo gušeći opoziciju, vladao od 1930.
1973. - Zapadna Njemačka i Čehoslovačka postigle dogovor o normalizaciji odnosa, okončavši 32-godišnje neprijateljstvo.
1981. - U Bangladešu u pokušaju državnog udara ubijen predsjednik Ziaur Rahman. Zavjerenike je predvodio general Mohamed Abdul Manzur, ali je pokušaj udara suzbijen 1. juna, Manzur je uhapšen i ubijen pod misterioznim okolnostima, a dužnost šefa države je preuzeo potpredsjednik Abdus Satar.
1987. - Gomila bijesnih seljaka, pripadnika niže kaste, masakrirala je najmanje 42 člana porodica zemljoposjedničke više kaste u indijskoj istočnoj državi Bihar.
1994. - Preminuo srpski fizičar i hemičar Pavle Savić, jedan od pronalazača procesa nuklearne fisije, profesor Beogradskog univerziteta, predsjednik Srpske akademije nauka i umjetnosti od 1971. do 1981. Svjetski poznat naučnik je postao kad je s Irenom Žolio Kiri 1937. i 1938. otkrio izotope poznatih elemenata bombardovanjem atoma urana sporim neutronima. Rezultat je bio neočekivan i epohalan - otkriveni su i elementi srednje atomske mase, a ne samo tzv. transuranski elementi kako se očekivalo, a drugi naučnici su ponavljanjem tog eksperimenta ustanovili da je bombardovanje neutronima proizvelo cijepanje jezgra atoma urana. U Drugom svjetskom ratu je od početka bio u Narodnooslobodilačkoj borbi, 1942. je izabran za potpredsjednika na Prvom zasjedanju AVNOJ-a, a poslije rata je organizovao Institut za nuklearne nauke u Vinči kod Beograda.
1995. - Rusija formalizovala odnose sa NATO, ali je ponovila upozorenje da bi širenje zapadnog vojnog saveza na istok moglo da podijeli Evropu.
1998. - U sjevernoj avganistanskoj provinciji Tahar u toku zemljotresa poginulo najmanje 3.000 ljudi.
1999. - Avioni NATO kod Varvarina sa četiri projektila, ispaljena u razmaku manjem od pet minuta, srušili most preko Velike Morave i ubili najmanje 11 civila, među kojima 16-godišnju Sanju Milenković, jednog od najtalentovanijih mladih matematičara u svijetu. Napad je otpočeo u 13.25 časova, pri vedrom vremenu, a most je zbog pijačnog dana u Varvarinu bio pun ljudi. U istom napadu ubijen je i protojerej-stavrofor Milivoj Ćirić, prva žrtva NATO agresije među sveštenstvom Srpske pravoslave crkve, koji je usmrćen na pragu obližnje crkve Uspenja presvete Bogorodice.
1999. - U napadu NATO avijacije na konvoj britanskih, italijanskih i portugalskih novinara na putu Prizren - Brezovica ubijen vozač Nebojša Radojević.
 
Prijavite se ili registrujte da biste poslali poruku.

Slične teme

tab503
"Nešto se razmišljam"
Odgovora
18
Pregleda
385
Ortak2
O
Plavooki Treptač
U kojoj zemlji u svetu se ljudi najviše zadržavaju na internetu?
Odgovora
7
Pregleda
243
Enigma
Enigma
O
Pripremite se za reprizu!
2
Odgovora
30
Pregleda
532
Ortak2
O

Back
Top