Na današnji dan_ desilo se

Rođeni na današnji dan:

- 1747. - Leopold II, car Svetog Rimskog carstva
- 1813. - Seren Kjerkegor, danski filozof, teolog i pesnik, poznat kao začetnik filozofije egzistencijalizma.
- 1818. - Karl Marks, nemački filozof, politički ekonomista, istoričar, novinar, sociolog, kritičar kapitalizma i teoretičar socijalističke misli.
- 1846. - Henrik Sjenkjevič, poljski novinar i pisac, dobitnik Nobelove nagrade za književnost 1905. Najpoznatiji i najpopularniji roman Quo vadis napisao je 1895. Ostala dela su mu: Uzalud (1870), Niko nije prorok u svojoj zemlji (1872), Dva puta (1873), Skice ugljem (1877), Bartek pobednik (1882), Čuvar svetionika (1884), Ognjem i mačem (1884), Potop (1886), Pan Bolodijovski (1888), Bez dogme (1891), Porodica Palanjecki (1895), Krstaši (1900), Kroz pustinju i prašumu (1911).
- 1883. - Petar Konjović, srpski kompozitor klasične muzike
- 1921. - Artur Lenard Šolou, američki fizičar, dobitnik Nobelove nagrade za fiziku (1981)
- 1939. - Jovan Zebić, srpski političar i ekonomista
- 1940. - Lens Henriksen, američki glumac i umetnik. Glumio je u filmovima Osmi putnik 2, Osmi putnik 3, Terminator, Predskazanje 2..
- 1947. - Vojkan Borisavljević, srpski kompozitor i dirigent. Komponovao je više od pet stotina pesama za najpoznatije jugoslovenske pevače - Lea Martina, Zdravka Čolića, Đorđa Marjanovića, Mikija Jevremovića i i mnoge druge, kao i za brojne televizijske serije i filmove, poput serija "Sivi dom" i "Vruć vetar" i filma "Lajanje na zvezde" za čiju je muziku nagrađen Zlatnom mimozom na Festivalu jugoslovenskog filma u Herceg Novom 1997. godine. Autor je pesama Odiseja, Ljubav je samo reč, A sad adio, Ja te volim...Preminuo je 23. februara 2021. u Beogradu.
_________________________________________

Umrli na današnji dan:

- 1705. - Leopold I, rimsko-nemački car
- 1821. - Napoleon I Bonaparta, francuski car
- 1977. - Ludvig Erhard, nemački državnik i ekonomista
- 1992. - Žan-Klod Paskal, francuski šlager pevač i pobednik na pesmi Evrovizije 1961. godine.
- 1993. - Irving Hou, američki pisac i intelektualac.
 
6. maj 2022.
Događaji na današnji dan:

- 1237. - U manastiru Mileševa sahranjene su mošti Rastka Nemanjića - Svetog Save, prvog srpskog arhiepiskopa, koji je umro 27. januara 1235. u Velikom Trnovu u Bugarskoj. Turci su 1594. izvadili mošti i spalili ih na Vračaru u Beogradu.
- 1527. - Vojska burbonskog Vojvode Karla opustošila je i opljačkala Rim i pobila oko 4000 njegovih stanovnika.
- 1626. - Holandski naseljenik Peter Minojt kupio je od Indijanaca ostrvo Menhetn, na kojem je kasnije izgrađen Njujork, za bižuteriju u vrednosti od 60 guldena.
- 1757. - U Sedmogodišnjem ratu pruski kralj Fridrih Iu osvojio je Prag, koji su branile austrijske trupe.
- 1804. - U Ostružnici kod Beograda održana prva Skupština predstavnika celog pobunjenog naroda u Beogradskom pašaluku - Skupština u Ostružnici
- 1840. - Puštene su u promet prve poštanske marke u Velikoj Britaniji od jednog i dva penija s likom kraljice Viktorije I.
- 1919. - Na Versajskoj mirovnoj konferenciji Nemačkoj su oduzete kolonije u Africi.
- 1932. - Francuskog predsednika Pola Dumea u Parizu je ubio ruski emigrant.
- 1937. - Nemački cepelin Hindenburg je izgoreo u požaru dok je pokušavao da pristane u mornaričku bazu Lejkherst u Nju Džerziju, odnevši živote 36 osoba.
- 1979. - Na izborima u Austriji pobedila je Socijaldemokratska partija Austrije Bruna Krajskog.
- 1994. - Otvoren je tunel ispod Lamanša
- 1996. - Vlada predsednika Gvatemale Alvara Arsua i vođe levičarske gerile su potpisali sporazum o okončanju 35-godišnjeg građanskog rata.
- 2000. - U blizini Nanta na jugu Francuske u izgorelom automobilu "fijat Uno" pronađeno je telo paparaca Žan-Pola Andansona, koji je poslednjih deset godina fotografisao kraljevske porodice i filmske zvezde. On i njegov auto dovođeni su u vezu sa saobraćajnom nesrećom u Parizu kada je poginula princeza Dajana i njen prijatelj Dodi el Fajed.
- 2001. - U Iranu, na fudbalskom stadionu u Sari, dva lica su poginula, a oko 300 povređeno, kada se tokom utakmice, koju je posmatralo oko 30.000 gledalaca, srušio krov na stadionu.
- 2003. - Savet bezbednosti UN produžio je sankcije uvedene Liberiji 2001. zbog njene navodne pomoći pobunjenicima u Sijeri Leoneu. Njima je uključen i embargo na uvoz oružja, kao i na izvoz dijamanata.
 
Rođeni na današnji dan:

- 1758. - Maksimilijan Robespjer, francuski političar, jedan od najpoznatijih vođa Francuske revolucije.
- 1856. - Robert Piri, američki istraživač, predvodnik prve ekspedicije koja je stigla na Severni pol.
- 1856. - Sigmund Frojd, austrijski neurolog, poznat kao utemeljitelj psihoanalize.
- 1868. - Mihailo Petrović Alas, srpski matematičar
- 1895. - Rudolf Valentino, italijansko-američki glumac.
- 1904. - Hari Martinson, švedski književnik, dobitnik Nobelove nagrade za književnost (1974). Najznačajnija dela su mu: Kad su cvetale koprive, Put u Klokrike i Snovi o ružama i ognju.
- 1915. - Orson Vels, američki glumac, reditelj, scenarista i producent. Njegov filmski prvenac, dvosatni film Građanin Kejn, kog je režirao 1941. godine spada među remek-dela svetskog filma. Nominovan je za Oskara za najbolji film, režiju i glavnu ulogu koju je odigrao sam Vels. Status filmske zvezde utvrdio mu je film Treći čovek, snimljen 1949. godine u kojem je odigrao lik superiornog kriminalca. Po Šekspirovoj tragediji Otelo, 1952. godine snimio je istoimeni igrani film koji mu je doneo Zlatnu palmu na festivalu u Kanu. Poslednje delo, film Istine i laži, snimio je 1974. godine. Godine 1975. dobio je nagradu za životno delo Američkog filmskog instituta. Svoj poslednji nastup Orson Vels je imao u animiranom filmu Transformersi, iz 1986. godine davši glas Unikronu. Preminuo je ubrzo nakon nastupa u tom filmu.
- 1923. - Dragan Savić, srpski autor stripova, karikaturista, slikar i novinar, poznat i kao jedan od osnivača lista Ošišani jež.
- 1924. - Puriša Đorđević, srpski reditelj i scenarista
- 1926. - Branka Mitić, srpska glumica
- 1941. - Ivica Osim, bosanskohercegovački fudbaler i fudbalski trener.
_________________________________________

Umrli na današnji dan:

- 1859. - Aleksandar fon Humbolt, nemački geograf i prirodnjak
- 1862. - Henri Dejvid Toro, američki pisac, esejista, pesnik, filozof i prirodnjak
- 1910. - Edvard VII, kralj Velike Britanije i Irske
- 1939. - Konstantin Somov, ruski pisac
- 1992. - Marlen Ditrih, američka filmska glumica nemačkog porekla. Filmsku karijeru počela je dvadesetih godina 20. veka, da bi za deset godina postala jedna od najcenjenijih i najtraženijih glumica, kao i najplaćenija kabaretska igračica na svetu. Ostvarila je zapažene uloge u filmovima Plavi anđeo, Žena za kojom se čezne, Šangaj ekspres, Đavo je žena i Plava Venera, kao i u filmu Maroko za koji je bila nominovana za Oskara za najbolju glavnu glumicu
- 1997. - Dušan Anđelković, srpski i jugoslovenski književnik
- 2001. - Božidar Timotijević, srpski književnik, pesnik i novinar
- 2007. - Stevan Raičković je bio srpski pesnik i akademik.
- 2007. - Đorđe Novković, hrvatsko/srp seki tekstopisac i kompozitor zabavne muzike. Šezdesetih je svirao sa Indeksima, a zatim 1967. godine osniva Pro Arte. 1968. na zagrebačkom festivalu, u večeri šansone, sa pesmom Stari Pjer postiže prvi veliki uspeh. Pisao je pesme za Mišu Kovača, Nedu Ukraden, Zdravka Čolića, Duška Lokina, Terezu Kesoviju, Ivicu Šerfezija, grupu Pro Arte, Gabi Novak, Srebrna Krila i mnoge druge.
- 2014. - Vojo Stojanovski, makedonski pevač
 
7. maj 2022.
Događaji na današnji dan:

-1429. - Jovanka Orleanka je okončala opsadu Orleans, presvodivši poslednji juriš.
- 1663. - U Londonu, pod pokroviteljstvom kralja Čarlsa II, otvoreno prvo pozorište.
- 1664. - Luj XIV je zvanično otvorio Versajsku palatu
- 1727. - Na osnovu dekreta ruske carice Katarine I Jevreji proterani iz Ukrajine.
- 1824. - U Beču je premijerno izvedena Betovenova Deveta simfonija
- 1832. - Bavarski princ Oto fon Vitlsbah izabran za kralja Grčke pošto je Grčka Londonskim ugovorom proglašena za kraljevinu.
- 1893. - Povodom 400. godišnjice osnivanja Obodske štamparije, Književno-umetnička zajednica priredila prvu izložbu srpskih knjiga u Beogradu.
- 1915. - Nemačka podmornica "Y20" torpedima potopila britanski brod "Luzitaniju", što je doprinelo odluci SAD da uđu u Prvi svetski rat. Poginulo 1198 putnika i članova posade, među njima mnogo Amerikanaca.
- 1928. - U Ujedinjenom Kraljevstvu starosna granica izbornog prava žena spuštena sa 30 na 21 godinu.
- 1939. - Nemačka i Italija sklopile politički i vojni savez, Osovina Berlin-Rim. Kasnije se savezu pridružio Japan.
- 1940. - Počela je debata o Norveškoj u britanskom Domu komona koja se okončala izborom Vinstona Čerčila za premijera umesto Nevila Čemberlena.
- 1960. - Leonid Brežnjev na mestu predsednika Prezidijuma Vrhovnog sovjeta SSSR zamenio maršala Klimenta Vorošilova
- 1993. - Srušena džamija Ferhadija u Banjoj Luci.
- 1995. - Na predsedničkim izborima u Francuskoj Žak Širak pobedio kandidata socijalista Lionela Žospena.
- 1999. Papa Jovan Pavle II posetio Rumuniju, kao prvi poglavar Rimokatoličke crkve koji je posle hiljadugodišnjeg raskola, posetio neku zemlju s većinski pravoslavnim stanovništvom.
- 2000. - Vladimir Putin je stupio na dužnost predsednika Rusije.
- 2002. - U padu aviona "Makdonel Daglas MD-82" kineske avio-kompanije u more u blizini grada Dalijana poginulo svih 112 putnika i članova posade.
- 2016. - Otvorena džamija Ferhadija u Banjoj Luci.
 
Rođeni na današnji dan:

- 1833. - Johanes Brams, nemački kompozitor, pijanista i dirigent. Jeda je od predstavnika kasnog romantizma.
- 1840. Petar Čajkovski, ruski kompozitor poznog romantizma. Dela su mu Labudovo jezero (prvi balet), Uspavana lepotica, Krcko orasčić (poslednj balet)
- 1901. - Gari Kuper, američki glumac.
- 1919. - Eva Peron, argentinska glumica, najpoznatija kao druga žena argentinskog predsednika Huana Perona
- 1922. - Daren Makgavin, američki glumac
- 1923. - En Bakster, američka glumica i pevačica
- 1936. - Ivan Jagodić, srpski glumac
_______________________________________

Umrli na današnji dan:
- 1682. - Fjodor III Aleksejevič Romanov, Ruski car
- 1950. - Gavrilo Dožić, mitropolit crnogorsko-primorski i patrijarh srpski.
 
Danas je nedjelja, 8. maj, 127. dan 2022. Do kraja godine ima 237 dana.

1429. - Predvođeni Jovankom Orleankom, Francuzi su u Stogodišnjem ratu probili sedmomjesečnu opsadu Orleana, natjeravši u bjekstvo engleske osvajače.
1794. - Na giljotini pogubljen francuski hemičar Antoan Loren Lavoazje, jedan od tvoraca moderne hemije, poslije suđenja održanog istog dana, na kojem je njega i još 27 optuženih revolucionarni sud osudio na smrt kao "zastupnika ubiranja kraljevskog poreza". Lavoazje je otkrio da je vazduh smješa kiseonika i azota, dokazao da je voda spoj kiseonika i vodonika, utvrdio značaj kiseonika za sagorjevanje i oksidaciju, postavio Zakon o neuništivosti materije, izradio niz novih metoda za kvantitativnu hemijsku analizu. Spalivši dijamant, dokazao je da je kristalizovani ugljenik.
1815. - Na brdu Ljubić kod Čačka Srbi u Drugom srpskom ustanku do nogu potukli trostruko jaču tursku vojsku. Oko 1.500 ustanika predvodili su Miloš Obrenović i Lazar Mutap, a oko 5.000 Turaka Imšir-paša, poznat kao Čaja paša. Pobjeda je ustanicima ulila silno samopouzdanje i Srbe masovno podigla na oružje.
1828. - Rođen švajcarski filantrop Žan Anri Dinan, tvorac ideje o Crvenom krstu, jedan od osnivača Međunarodnog komiteta Crvenog krsta 1863, dobitnik Nobelove nagrade za mir 1901. Iskustvo iz bitke kod Solferina 1859, kad je organizovao pomoć ranjenicima, navelo ga je da 1864. predloži konvenciju prema kojoj se u ratu moraju poštedjeti bolesni i ranjeni i sanitetsko osoblje. Pao je u zaborav i bijedu i tek u dubokoj starosti doživio je priznanje za ogroman filantropski rad. Kao priznanje za izuzetnu službu u radu Crvenog krsta, 1965. je ustanovljena "Medalja Anri Dinan", najviše odlikovanje Međunarodnog komiteta Crvenog krsta. Djela: "Sjećanje na Solferino", "Međunarodno bratstvo i milosrđe za vrijeme rata".
1873. - Umro engleski filozof i ekonomista Džon Stjuart Mil, jedan od tvoraca liberalne političke teorije. U logici je usavršio istraživanja uzročnih odnosa među pojavama, a u etici zastupao utilitarizam, polazeći od učenja DŽeremija Bentama. U ekonomiji je posljednji značajan predstavnik engleske klasične škole - poznat je po teoriji troškova proizvodnje. NJegovo najznačajnije djelo "O slobodi" na srpski je prvi preveo, napisao predgovor i objavio 1867. knez Petar Karađorđević, kasnije srpski kralj Petar Prvi. Ostala djela: "Sistem logike", "Utilitarizam", "O predstavničkoj vladi", "Principi političke ekonomije", "Ogist Kont i pozitivizam", "Potčinjenost žena".
1873. - Prvu knjigu o vinu na srpskom "Iskusni podrumar" u Beču je objavio Zaharije Stefanović Orfelin, u kojoj je pisao o berbi grožđa, spravljanju vina i podrumarstvu. Tvrdio je da su najbolja srpska vina manastirska, prije svih karlovačko.
1880. - Umro francuski pisac Gistav Flober, jedan od osnivača francuskog realizma, sjajan stilista. Bio je pesimista, skeptik i nepristrasan posmatrač činjenica, protivnik građanskog licemerja. Romanom "Gospođa Bovari" uznemirio je javnost i optužen je za povredu javnog morala. Ostala djela: romani "Buvar i Pekiše", "Sentimentalno vaspitanje", "Salambo", "Iskušenje svetog Antonija", dva pozorišna komada i više novela i obimna "Prepiska".
1884. - Rođen američki državnik Hari Truman (naslovna fotografija), predsjednik SAD od 1945. do 1953, upamćen po odluci da u avgustu 1945. baci atomske bombe na japanske gradove Hirošimu i Nagasaki, u trenutku kad je Japan praktično već bio poražen u Drugom svjetskom ratu, počinivši tako najveće pojedinačne ratne zločine u istoriji čovječanstva. Šef države je postao poslije smrti Frenklina Rozevelta. Stvorio je 1947. doktrinu o vojnoj i ekonomskoj pomoći zemljama "ugroženim komunističkim pokretima", čime je podstakao hladni rat. Uvukao je 1950. godine SAD u korejski sukob i započeo program izgradnje vojnih baza i remilitarizacije Zapadne Njemačke. Na osnovu zakona "o očuvanju uzajamne bezbjednosti", vlada SAD je 1951. od "Maršalovog plana" i "Trumanove doktrine" sačinila opšti plan ekspanzije Zapada i osnivanja agresivnih vojnih paktova. Tada su donijeti i propisi koji su onemogućavali radničko-sindikalno organizovanje u SAD, a njegovu vladavinu obilježila je i histerija krajnje desnice koju je predvodio republikanski senator DŽozef Makarti .

1894. - Srpski fizičar Mihailo Pupin u Njujorku prijavio patent za konstruisanje aparata za telefonske i telegrafske prenose na veće udaljenosti.

1902. - U erupciji vulkana Mon Pele na Martiniku potpuno uništen grad Sen Pjer, a katastrofu je preživjelo samo dvoje od 30.000 stanovnika.
1903. - Umro francuski slikar i vajar Pol Gogen, čiji je umjetnički pogled izgrađen na protivstavu impresionističkom shvatanju slikarstva. Njegov postupak karakterišu pojednostavljeni oblici u čvrstoj konturi, široko tretirani planovi, bogata hromatska skala, jaki kontrasti boja, ukidanje perspektive. Tako nastala sintetička forma, mirna, robustna i monumentalna, natopljena je poezijom čiste čulnosti, a tema je najčešće egzotičan svet domorodaca tahićanskog ostrva Fatu-Iva, među kojima je i umro. Najznačajnije slike je uradio tokom dva boravka na Tahitiju, gdje je pobjegao od civilizacije - "Ćeretanje", "Dvje djevojke s Tahitija", "Materinstvo", "Bjeli konj", "Plemkinja"...
1921. - U Švedskoj ukinuta smrtna kazna.
1944. - Sovjetske jedinice u Drugom svjetskom ratu oslobodile Sevastopolj, izbacivši Nijemce iz te strateški važne crnomorske luke na poluostrvu Krim.
1945. - Sovjetske trupe u Drugom svjetskom ratu oslobodile cijelu teritoriju Čehoslovačke.
1984. - Sovjetski olimpijski komitet odlučio da bojkotuje Olimpijske igre u Los Anđelesu, optuživši vladu SAD za kršenje Olimpijske povelje.
1992. - Predsjedništvo Jugoslavije usvojilo ostavku načelnika Generalštaba oružanih snaga Jugoslovije i vršioca dužnosti saveznog sekretara za narodnu odbranu general-pukovnika Blagoja Adžića i za načelnika Generalštaba imenovalo general-pukovnika Životu Panića. Smijenjen je i komandant Druge armijske oblasti general-pukovnik Milutin Kukanjac i penzionisano 38 generala.
1992. - Umro ruski pozorišni reditelj i glumac Sergej Vladimirovič Obrascov, jedan od utemeljivača parodijsko-satiričnog žanra minijatura i romansi s lutkama i osnivač Državnog centralnog pozorišta lutaka, jedinstvenog u svijetu. Stvaralac inventivnog duha i bogate mašte, režirao je više od 50 lutkarskih predstava koje se smatraju antologijskim djelima tog pozorišnog žanra, poput "Čarobne Aladinove lampe", "Neobičnog koncerta", "2:0 za nas", "Đavoljeg mlina".
1994. - Mađarska socijalistička partija Đule Horna na parlamentarnim izborima nadmoćno pobijedila dotad vladajuću stranku Slobodnih demokrata.
1995. - Francuski predsjednik Fransoa Miteran i lideri 80 zemalja obilježili su na svečanosti u Parizu pola vijeka od završetka Drugog svjetskog rata.
1996. - Umro Luis Migel Lukas Domingen, vjerovatno najbolji svjetski borac sa bikovima u 20. vijeku, čija je vještina inspirisala američkog pisca Ernesta Hemingveja.
1999. - Avioni NATO-a do temelja srušili zgradu glavne pošte u centru Užica, već oštećenu prilikom napada 16 dana ranije, a prilikom bombardovanja civilnih ciljeva u Nišu ubijene su dvije osobe.
2001. - SR Jugoslavija primljena u članstvo Svjetske banke.
 
...još neki događaji na današnji dan:

- 1852. - Potpisan je londonski protokol kojim se garantuje integritet Danske.
- 1945. - Nemački feldmaršal Vilhelm Kajtel u Berlinu potpisao završni dokument o okončanju Drugog svetskog rata.
- 1949. - Stvorena je Savezna Republika Nemačka u čiji sastav su ušle dotadašnje zone pod američkom, britanskom i francuskom kontrolom, uspostavljenom posle Drugog svetskog rata i poraza nacista.
- 1970. - Bitlsi izdali svoj poslednji album "Let It Be".
- 1980. - U Beogradu je sahranjen predsednik SFRJ Josip Broz Tito. Sahrani su prisustvovali najviši predstavnici više od 120 zemalja, kao i 200 partija. Direktan prenos sahrane preuzele su televizijske stanice iz više od 40 zemalja.
- 1999. - Pod nerazjašnjenim okolnostima ubijen je Fehmi Agani, najbliži saradnik lidera Demokratskog saveza Kosova Ibrahima Rugove. Njegovo telo pronađeno je kod Lipljana na Kosovu.
- 2001. - Papa Jovan Pavle II okončao je svoju istorijsku posetu Siriji, čime je postao prvi papa koji je ušao u džamiju. Tu zemlju je napustio molitvom za mir između Jevreja i Arapa.
- 2003. - Marokanski kralj Muhamed je povodom rođenja svog sina, naslednika, oslobodio više od 9.000 zatvorenika, što je najveća amnestija u istoriji ove zemlje.
- 2007. - Zamenik predsednika Srpske radikalne stranke, Tomislav Nikolić, izabran za predsednika Skupštine Srbije uz podršku poslanika Demokratske stranke Srbije.
_____________________________________

- 1828. - Rođen je Anri Dinan, švajcarski filantrop, osnivač Crvenog krsta i dobitnik prve Nobelove nagrade za mir (1901).
- 1859. - rođen je Johan Jensen, danski matematičar i inženjer.
- 1903. - rođen je Fernandel, francuski glumac i pevač. Poznat je kao jedan od najpopularnijih filmskih komičara sredine 20. veka.
- 1906. - rođen je Roberto Roselini, italijanski reditelj, scenarista i producent
- 1911. - rođen je Robert Džonson, američki bluz muzičar
- 1912. - rođen je Džordž Vudkok, kanadski književnik, esejista i književni kritičar
- 1930. - rođena je Olga Stanisavljević, srpska filmska, televizijska i pozorišna glumica. Bila je prva supruga glumca Vlastimira Đuze Stojiljkovića. Sahranjena je u Aleji zaslužnih građana na Novom groblju u Beogradu.
_____________________________________

- 1941. - umrla je kraljica Natalija Obrenović, kraljica Srbije 1882 - 1888, supruga kralja Milana Obrenovića
- 1999. - umro je Dirk Bogard, britanski filmski glumac i književnik. Smatra se jednim od najistaknutijih britanskih glumaca druge polovine 20. veka.
 
danas 9 Maj 2022
1502 - Španski moreplovac Kristofer Kolumbo (Cristoforo Colombo) isplovio je iz španske luke Kadiz na četvrto i poslednje putovanje u Novi svet. Kolumbo je umro 1506. u Španiji uveren da je na svojim putovanjima stigao u Aziju.
1788 - Britanski parlament je ukinuo trgovinu robljem.
1800 - Rodjen je Džon Braun (John Brown), borac za ukidanje ropstva u SAD. Izvršio je čuveni napad na arsenal u Harpers Feriju 1859, zbog čega je optužen za izdaju i pobunu robova i osudjen na smrt vešanjem. Njegovo pogubljenje 2. decembra 1859. dovelo je do zaoštravanja borbe abolicionista i robovlasnika.
1805 - Umro je jedan od najvećih nemačkih i svetskih pesnika Fridrih Šiler (Friedrich Schiller). Veliku slavu stekao je dramama "Razbojnici", "Don Karlos" i "Vilhelm Tel", koje su i danas na repertoarima svetskih pozorišta.
1850 - Umro je francuski hemičar Žozef Gejlisak (JosephGay-Lussac), koji je utvrdio da se pritisak gasa povećava u zavisnosti od temperature.
1860 - Rodjen je škotski pisac Džejms Metju Beri (James Matthew Barrie), autor knjige o Petru Panu.
1877 - Rumunija je proglasila nezavisnost, mesec dana nakon što je sklopila savez sa Rusijom protiv Otomanskog carstva.
1901 - U Melburnu je otvoren prvi parlament Australije.
1911 - Grupa oficira, učesnika u dvorskom prevratu i ubistvu kralja Aleksandra Obrenovića 1903, osnovala je u Beogradu tajnu organizaciju "Ujedinjenje ili smrt" ("Crna ruka").
1926 - Amerikanci Ričard Berd (Richard Byrd) i Flojd Benet (Floyd Bennett) prvi su preleteli avionom Severni pol.
1927 - Kanbera je postala glavni grad Australije umesto Melburna.
1931 - Umro je američki fizičar Albert Majkelson (Michelson) koji je pomoću rotirajućeg ogledala odredio tačnu brzinu svetlosti. Nobelovu nagradu za fiziku dobio je 1907.
1936 - Italija je zvanično okupirala Abisiniju (Etiopija) i italijanskog kralja Vitorija Emanuela III (Vittorio Emanuele) proglasila abisinskim carem.
1945 - Nemački feldmaršal Vilhelm Kajtel (Wilhelm Keitel) potpisao je u Berlinu završni dokument o okončanju Drugog svetskog rata. U ime saveznika dokument su potpisali sovjetski maršal Georgij Žukov i britanski general Artur Teder. Dokument o bezuslovnoj predaji Nemačke potpisan je 7. maja u Remsu.
1946 - Kralj Vitorio Emanuele III je abdicirao, a Italija je postala republika.
1948 - Komunistička partija Jugoslavije odbacila je optužbe sovjetskih komunista protiv politike jugoslovenskog rukovodstva. Usledila je Rezolucija Informbiroa i višegodišnji politički i ekonomski pritisak tadašnjeg sovjetskog bloka na Jugoslaviju.
1950 - Ministar inostranih poslova Francuske Rober Šuman (Robert Schuman) uputio je poziv za pomirenje Francuske i Nemačke i predložio stvaranje Zajednice za ugalj i čelik, prethodnice Evropske unije. Šumanov plan je 1951. godine potpisalo šest zemalja. Ovaj datum obeležava se kao Dan evropskih integracija.
1952 - Širom Jugoslavije održani su masovni protesti zbog Londonskog sporazuma kojim je Zona "A" Slobodne teritorije Trst pripala Italiji.
1960 - SAD su postale prva zemlja u kojoj su legalizovane pilule za sprečavanje začeća.
 
10. maj 2022:
Događaji na današnji dan:

- 1497. - Italijanski moreplovac Amerigo Vespuči krenuo je na prvo putovanje u Novi svet. Prema latinskoj verziji njegovog imena nemački kartograf Martin Valdzemiler Novi svet je nazvao Amerika, premda je novi kontinent 1492. otkrio Kristofor Kolumbo.
- 1655. - Englezi od Španije preuzeli Jamajku, pod španskom vlašću 161 godinu.
- 1774. - Luj XVI postaje kralj Francuske.
- 1844. - Načelnik Ministarstva prosvete u Vladi Srbije Jovan Sterija Popović uputio svim okružnim načelstvima dopis da se starine šalju u Narodni muzej. Taj datum smatra se danom osnivanja Narodnog muzeja u Beogradu, mada je akt o osnivanju donet u septembru.
- 1865. - Trupe Unije zarobile, u Američkom građanskom ratu, predsednika Konfederacije Džefersona Dejvisa.
- 1871. - Francuska i Nemačka u Frankfurtu potpisale sporazum kojim su Alzas i Lorena ustupljeni Nemcima.
- 1877. - Rumunija proglašava nezavisnost od Turske.
- 1881. - Krunisan rumunski kralj nemačkog porekla Karol I Hoencolern, prvi kralj Rumunije.
- 1882. - Počeo šahovski turnir u Beču, Austrija.
- 1904. - Osnovana firma Horh, koja kasnije postaje Audi.
- 1906. - Italijanski kralj i švajcarski predsednik zvanično otvorili "Simplon", tunel kroz Alpe kojim su povezane Italija i Švajcarska
- 1923. - Kraljevina Srba, Hrvata i Slovenaca i Grčka sklopile Konvenciju o osnivanju Slobodne zone u Solunu, kojom je na 50 godina Kraljevini SHS pripala carinska uprava. Novi aranžman Jugoslavija i Grčka potpisale 1975. u Atini, s važnošću od 10 godina.
- 1933. - U Berlinu, ispred Rajhstaga, nacisti spalili više od 25.000 knjiga Marksa, Frojda, Brehta, Ajnštajna i naveli da počinje novo razdoblje u istoriji nemačke kulture.
- 1940. - Nemačka bez objave rata napala Holandiju, Belgiju i Luksemburg, a Velika Britanija posle nemačke invazije na Dansku zaposela bivšu dansku koloniju Island.
- 1940. - Vinston Čerčil postao premijer Velike Britanije pošto je Nevil Čemberlen, potpisnik Minhenskog sporazuma, podneo ostavku.
- 1945. - Sovjetske trupe u Drugom svetskom ratu zauzele Prag. Saveznici preuzeli Rangun od Japanaca.
- 1954. - Bil Hejli i Komete izdaju "Rock Around the Clock", prvu rokenrol ploču koja postiže prvo mesto na muzičkim top-listama.
- 1960. - Američka nuklearna podmornica "Triton" završila putovanje oko sveta koje je trajalo 84 dana.
- 1981. - Fransoa Miteran postao predsednik Francuske pobedivši u drugom krugu Valerija Žiskara D'Estena.
- 1993. - Više od 200 tajlandskih radnika poginulo u požaru koji je zahvatio fabriku igračaka u provinciji Nakon Patom.
- 1994. - Nelson Mandela izabran za predsednika Južne Afrike i postao prvi crni predsednik te zemlje.
- 1994. - Italijanski medijski magnat Silvio Berluskoni postao predsednik Vlade Italije.
- 1995. - Svetska zdravstvena organizacija u Ženevi saopštila da bi uzročnik smrtonosne epidemije u Zairu mogao biti virus "ebola".
- 1997. - U zemljotresu u istočnom Iranu poginulo najmanje 1560 ljudi.
- 2001. - Skupština Jugoslavije ratifikovala Sporazum o specijalnim, paralelnim vezama s Republikom Srpskom koji su 5. marta u Banjaluci potpisali predsednik RS Mirko Šarović.
 
Rođeni na današnji dan:

- 1760. Klod Žozef Ruže de Lil, francuski oficir, pesnik i kompozitor.. Autor je francuske nacionalne himne Marseljeze. U aprilu 1792. u Strazburu napisao je tekst i muziku patriotske pesme "Ratna pesma za vojsku na Rajni" koja je vrlo brzo postala popularna, a "Marseljezom" je nazvana po događaju od 30. jula kada su je u maršu na Pariz pevali marseljeski dobrovoljci. Sem patriotskih pesama, De Lil je komponovao romanse, a pisao je i pesme, komedije i operna libreta.
- 1824. - Miloš Mile Dimitrijević, srpski pravnik, političar i predsednik Matice srpske.
- 1838. - Džon Vilks But, američki glumac, atentator na Abrahama Linkolna.
- 1876. - Ivan Cankar, slovenački književnik. U slovenačkoj književnosti javio se pesmama i zbirkom "Erotika" (1899), koja je ozlojedila konzervativne krugove te je ljubljanski biskup Jeglič otkupio celu zbirku i zapalio je. Jedan je od tvoraca slovenačke moderne književnosti, u savremenom političkom životu bio je angažovan kao socijaldemokrata, a njegove političke ideje našle su odraza u svim njegovim delima. Tematski je obuhvatio sve slojeve slovenačkog društva: od seljaka do inteligencije, a stilom varira od neoromantičkog do naturalističkog. Glavne su karakteristike njegovih proza i drama oštra psihološka i sociološka analiza. Dela su mu: poezija "Erotika", proze "Vinjete" (1899), "Knjiga za lakomislene ljude" (1901), "Stranci" (1901), "Na klancu" (roman, 1902), "Gospođa Judit" (1904), "Krst na gori" (1904), "Martin Kačur (roman, 1906), "Novi život" (roman, 1908), i druge, drame "Jakob Ruda" (1901), "Za dobro naroda" (1901), "Kralj Betajnove" (1902), "Sluge" (1910), "Romantične duše" (1922)..Umro je 11. decembra 1918. godine usled komplikacija prilikom upale pluća i sahranjen na groblju Žale u Ljubljani.
- 1899. - Fred Aster, američki glumac, plesač, pevač i koreograf. Njegova scenska i kasnija filmska i televizijska karijera obuhvatila je ukupno 76 godina, tokom kojih je glumio u više od 10 mjuzikla na Brodveju i u Londonu, snimio 31 muzički film..Kao plesač, najbolje je zapamćen po svom neobičnom osećaju ritma, perfekcionizmu, inovativnosti i kao plesni partner Džindžer Rodžers, sa kojom je glumio u seriji od 10 holivudskih mjuzikala.
- 1902. - Dejvid O. Selznik, američki producent i scenarista
- 1931. - Olja Ivanjicki, srpska slikarka, vajarka i pesnikinja, član Udruženja likovnih umetnika Srbije
- 1939. - Ivica Vidović, hrvatski glumac.
_____________________________________

Umrli na današnji dan:

- 1774. - Luj XV, kralj Francuske
- 1977. - Džoan Kroford, američka glumica
- 1979. - Ita Rina, jugoslovenska filmska glumica
- 1979. - Antun Augustinčić je bio hrvatski i jugoslovenski vajar
- 2005. - Vida Pavlović, pevačica srpske i romske narodne muzike.
 
330 - Rimski car Konstantin I Veliki , proglasio je grad Vizant za novu prestonicu Rimskog carstva. Grad koji je po njemu nazvan Konstantinopolj (Carigrad) osvojili su Turci 1453. i kao Istanbul bio je prestonica Otomanskog carstva do 1923.
483 - Rođen je vizantijski car Justinijan I Veliki, u mesto Tauresium u blizini Skopje, udaljeno 20km. , Makedonija , koji je tokom vladavine (od 527) nastojao da obnovi jedinstvo Rimskog carstva sa sedištem u Carigradu. Zaslužan je za kodifikaciju rimskog prava.
1686 - Umro je nemački fizičar i pronalazač Oto fon Gerike (Otto von Guericke). Prvi je demonstrirao vakuum, izumeo je vazdušnu pumpu, vazdušnu vagu i barometar.
1745 - Francuske trupe pobedile su Britance u bici kod Fontenoa i preuzele Holandiju od Austrije.
1778 - Umro je engleski državnik Vilijam Pit Stariji (William Pitt the Elder), jedan od pokretača Sedmogodišnjeg rata (1756-63) posle kojeg je Britanija postala kolonijalna sila.
1824 - Britanske snage preuzele su Rangun u Burmi.
1867 - Londonskim ugovorom zagarantovana je samostalnost i neutralnost Luksemburškog Vojvodstva.
1896 - Rođen je jugoslovenski kompozitor Josip Slavenski, profesor Muzičke akademije u Beogradu. U težnji ka oblikovanju nacionalnog izraza, spojio je elemente muzičkog folklora pojedinih balkanskih naroda s modernom evropskom muzičkom tehnikom ("Simfonija orijenta", "Haos", "Heliofonija", "Simfonijski ep").
1888 - Rođen je američki kompozitor Irving Berlin. Proslavio se kao autor zabavne muzike, a njegova pesma "Vajt Krismes" ubraja se i danas u bestselere američkog tržišta ploča.
1904 - Rođen je španski nadrealistički slikar Salvador Dali, jedan od najvećih slikara 20. veka. Radio je i kao kostimograf i scenograf u filmovima španskog režisera Luisa Bunjuela (Louis Bunuel) "Andaluzijski pas" i "Zlatno doba".
1931 - Propast najveće austrijske banke Kredit-Anstalt označila je početak finasijskog kolapsa centralne Evrope.
1949 - Sijam je promenio ime u Tajland; Izrael je primljen u UN.
1968 - U nastojanju da okonča žestoke sukobe studenata sa policijom, francuski premijer Žorž Pompidu (Georges Pompidou) učinio je ustupke studentskim zahtevima.
1973 - Uspostavljeni su diplomatski odnosi Savezne Republike Nemačke i Demokratske Republike Nemačke, čime je okončano razdoblje nepriznavanja DR Nemačke kao suverene države.
1981 - Umro je popularni rege pevač Bob Marli (Marley).
1987 - Indijski premijer Rađiv Gandi (Rajiv Gandhi) stavio je Penđab pod federalnu kontrolu zbog pobune Sika.
1988 - U Moskvi je umro britanski novinar i dvostruki agent Harold Adrijan Rasel, "Kim" Filbi (Adrian Rušell, Philby), jedan od najuspešnijih špijuna u sovjetskoj obaveštajnoj službi.
1992 - Zbog umešanosti jugoslovenske vojske u sukobe u Bosni, ministri inostranih poslova EZ doneli su odluku da povuku ambasadore iz Beograda i zatražili suspendovanje članstva SR Jugoslavije u OEBS-u.
1992 - Tokom pozorišnih susreta "Joakim Vujić" u Kruševcu umro je srpski glumac Jovan Milićević.
1996 - Američki putnički avion DC-9 se srušio u močvaru Everglejds na Floridi ubrzo po poletanju s aerodroma u Majamiju. Poginulo je svih 110 putnika i članova posade.
1997 - Superkompjuter kompanije IMB "Duboko plavo" pobedio je svetskog šampiona u šahu, ruskog velemajstora Garija Kasparova, u meču od šest partija.
2000 - Indija je dočekala svog milijarditog stanovnika - u državnoj bolnici Safdarjang u Nju Delhiju rođena je devojčica.
2002 - Umro je Džo Bonano (Joe Bonanno) poznat pod imenom "Džo Banana", jedan od osnivača američke mafije, koji nikada nije osuđivan tokom desetina godina koliko se nalazio na čelu "pet porodica" koje su se bavile organizovanim kriminalom.
 
Poslednja izmena:
11. maj 2022.
- 1858. - Minesota je primljena u Uniju kao 32. savezna država SAD
- 1916. - Predstavljena je Ajnštajnova Opšta teorija relativiteta. Teorija predstavlja relativističko poopštenje specijalne relativnosti i Njutnove teorije gravitacije. Ona pruža ujedinjeni opis gravitacije kao geometrijskog svojstva prostora i vremena.
- 1950. - Konrad Adenauer, zapadnonemački kancelar, postao predsednik jedinstvene Hrišćansko-demokratske unije.
- 1966. - U finalu Kupa šampiona odigranom na stadionu Hejsel u Briselu, Real Madrid pobedio Partizan rezultatom 2-1, osvojivši šestu titulu prvaka Evrope.
- 2001. - Beogradska grupa Kanda, Kodža i Nebojša održala oproštajni koncert u bašti SKC-a. Grupa se ipak, ponovo okupila dve godine kasnije.
- 2003. - Potpredsednik Demokratske partije socijalista Filip Vujanović izabran za predsednika Crne Gore.
- 2010. - Vođa britanskih laburista Gordon Braun podneo ostavku na mesto predsednika vlade, novi mandatar postao vođa konzervativaca Dejvid Kameron.
- 2021. - Terorizam: U Rusiji u Kazanju u terorističkom napadu koji se desio u školi učestvovalo je dvoje terorista. Oni su pucali u đake te škole i na licu mesta je ubijeno 8 učenika, dok je 32 njih ranjeno. Jedan od terorista je ubijen, a drugi je uhapšen. Treba napomenuti da je jedan od terorista išao u tu školu, nekoliko godina pre tog incidenta i da je znao tačan raspored svih prostorija škole.

_____________________________________

- 1892. - Rođena je Margaret Raderford, engleska glumica.
- 1909. - rođen je Janoš Herceg, vojvođanski pisac, urednik i prevodilac na mađarskom jeziku.
- 1911. - rođen je David Pajić, učesnik Narodnooslobodilačke borbe i narodni heroj Jugoslavije
- 1916. - rođen je Kamilo Hose Sela, španski pisac i esejista, dobitnik Nobelove nagrade za književnost (1989). Pisao je uglavnom romane i pripovetke, a bavio se i drugim književnim žanrovima, kao što su eseji, putopisi, drame. Pisao je i pozorišne komade i filmska scenarija.Važnija dela su mu: "Gaženje sumnjive svetlosti dana", "Put u Alkariju", "Sveti Kamilo", "Porodica Paskuala Duartea", "Šator za počinak", "Paviljon odmora", "Uši dečaka Raula", "Jato golubica", "Čovek i more"...
- 1918. - rođen je Ričard Fajnman, američki teorijski fizičar, dobitnik Nobelove nagrade za fiziku (1965). Jedan je od tvoraca savremene kvantne elektrodinamike. U naučnom radu posvetio se rešavanju problema kvantne teorije polja, kvantne elektrodinamike, fizike elementarnih čestica, statističke fizike, teorije superprovodljivosti i teorije gravitacije.
- 1924. - Entoni Hjuiš, britanski radio-astronom, dobitnik Nobelove nagrade za fiziku (1974).
- 1933. - rođen je Jordan Nikolić, srpski pevač, poznat po interpretacijama srpskih narodnih pesama sa Kosova i Metohije.
- 1933. - rođen je Zoran Radmilović, srpski i jugoslovenski filmski, televizijski i pozorišni glumac, koji je odigrao neke od najupečatljivijih uloga u istoriji jugoslovenske kinematografije. Njegova najpoznatija uloga bila je u pozorišnoj predstavi Radovan III, po kojoj je dobio titulu Kralja humora i improvizacije.

_____________________________________

- 912. - umro je Lav VI Mudri, vizantijskoj car
- 1976. - umro je Alvar Alto, finski arhitekta
- 1992. - umro je Jovan Milićević, srpski glumac
- 2006. - umro je Zoran Gluščević, srpski književnik, prevodilac, književni i likovni kritičar i esejista.
- 2007. - umro je Slobodan Kića Stanković, novinar i urednik emisije "Veselo veče* Radio Beograda.
 
1607 - Engleski avanturista Džejms Smit osnovao je prvo englesko naselje na tlu Severne Amerike, koje je kasnije po njemu dobilo ime Džejmstaun.
1820 - Rođena je engleska bolničarka Florens Najtingejl (Florence Nightingale), koja je otvorila prvu školu za bolničarke. U Krimskom ratu (1853-56) organizovala je prvu ekipu za negu ranjenika.
1842 - Rođen je francuski kompozitor Žil Masne (Jules Massenet). Komponovao je preko 20 opera, uglavnom lirske tematike, kao i balete, oratorijume, orkestarsku muziku, kantate, solo pesme ("Manon", "Verter", "Don Kihot", "Tais").
1871 - Umro je francuski kompozitor Danijel Fransoa Espri Ober (Daniel Francois Esprit Auber), autor opera u kojima se smenjuju govorne i pevačke deonice ("Fra Diavolo", "Crni Domino").
1884 - Umro je češki kompozitor Bedžih Smetana (Bedrich), osnivač češke opere i moderne muzike ("Prodana nevesta").
1888 - Britanija je uspostavila protektorat nad Severnim Borneom i Brunejom.
1904 - Rođen je čileanski pesnik Pablo Neruda. Bio je učesnik Španskog građanskog rata, nakon kojeg se posvetio idealima socijalne pravde. Dobitnik je Nobelove nagrade za književnost 1971. ("Suton", "Dvadeset ljubavnih i jedna očajna pesma", "Španija u srcu").
1918 - Rođen je američki inženjer Džulijus Rozenberg (Julius Rosenberg), koji je sa suprugom Etel (Ethel), 1953. kao prvi civil u SAD, osuđen na smrt i pogubljen zbog špijunaže, uprkos kampanji širom sveta da im bude pošteđen život. 1925 - Vrhovni Sovjet SSSR-a usvojio je prvi sovjetski ustav.
1926 - Maršal Jozef Pilsudski izvršio je državni udar i uspostavio je vojnu diktaturu u Poljskoj.
1937 - Engleski kralj Džordž VI (George) krunisan je u Vestminsterskoj opatiji u Londonu. Ceremoniju je prenosila televizija BBC, prvi put uživo.
1943 - Predajom nemačkog generala fon Arnima u Tunisu završene su borbe u severnoj Africi u Drugom svetskom ratu.
1949 - Zvanično je okončana sovjetska desetomesečna blokada Berlina tokom koje je grad snabdevan iz Savezne Republike Nemačke vazdušnim mostom.
1957 - Umro je američki filmski glumac i jedan od najvećih režisera nemog filma Erih fon Štrohajm (Erich von Stroheim) ("Pohlepa", "Svadbeni marš", "Kraljica Keli").
1965 - Zapadna Nemačka je uspostavila diplomatske odnose sa Izraelom, a arapske zemlje su prekinule odnose sa vladom u Bonu.
1988 - Svetska zdravstvena organizacija objavila je da u svetu ima više od 34.000 obolelih od side.
1992 - Skupština srpskog naroda u Bosni i Hercegovini je na zasedanju u Banjaluci donela odluku o formiranju Vojske Republike Srpske i osnivanju novinske agencije SRNA; nemoćni da spreče širenje sukoba u Bosni, posmatrači EZ napustili su Sarajevo.
1994 - Palestinska policija je stigla na Zapadnu obalu u okviru priprema da od Izraela preuzme grad Jerihon, sedište palestinske autonomije u toj oblasti.
1995 - Vlasnici "Rokfeler centra" u Njujorku, iza kojih je stajao japanski kapital, objavili su bankrot.
1997 - Predsednik Rusije Boris Jeljcin i čečenski vođa Aslan Mashadov potpisali su sporazum o obustavi neprijateljstava.
 
12. maj 2022.

- 1804. - U Prvom srpskom ustanku oslobođen je Požarevac.
- 2003. - U dva samoubilačka bombaška napada u Čečeniji poginulo najmanje 74, povređeno na stotine osoba.
- 2008. - Zemljotres jačine 7.8 stepeni Rihterove skale je pogodio provinciju Sečuan, u Kini. Poginulo je 69.016 ljudi, 18.830 ih se vodi kao nestalo, a bez krova nad glavom je ostalo preko 5 miliona ljudi. Zemljotres je za sobom ostavio i nekoliko stotina hiljada povređenih.
______________________________________________

- 1803. - rođen je Justus fon Libig, nemački hemičar. Poznat je kao "otac industrije veštačkih đubriva" zbog otkrića da je azot ključan za rast biljaka. Njegovo najveće otkriće je izum azotnih veštačkih đubriva.
- 1828. - rođen je Dante Gabrijel Roseti, engleski slikar i pesnik.
- 1839. - rođen je Adolf Svetopluk Osvald, slovački književnik i novinar, dobrovoljac u Srpsko-turskom ratu 1876. godine.
- 1872. - Rođen je Anton Korošec, slovenački političar i teolog, vođa Slovenske ljudske stranke.
- 1907. - rođena je Ketrin Hepbern, američka glumica. Glumila je u brojnim filmovima, a neki od njih su: "Male tebe", "Ladolez", "Dugo putovanje u noć", "Pogodi ko dolazi na večeru" , "Zima jednog lava", "Na zlatnom jezeru" i drugi.
- 1910. - rođena je Doroti Kroufut Hodžkin, britanska hemičarka, dobitnica Nobelove nagrade za hemiju (1964).
- 1910. - rođen je Karlo Bulić, hrvatski i srpski glumac
______________________________________________


- 1970. - umro je Mihailo Dinič, srpski istoričar
- 2018. - Borislav Mikelić, srpski privrednik i bivši predsednik Vlade Republike Srpske Krajine.
 
danas 13.05.2022
1717 - U Beču je rođena austrijska carica, češka i mađarska kraljica Marija Terezija (Maria Theresia), naslednica Karla VI od 1740, jedna od najznačajnijih ličnosti dinastije Habsburga.
1787 - Prvi brodovi sa robijašima krenuli su iz Engleske prema novoj koloniji Australiji koja je tada Engleskoj služila kao kažnjenička kolonija.
1792 - RoĐen je italijanski sveštenik Đovani Mastai Fereti (Giovanni, Ferretti), od 1846. papa Pije IX (Pius). Za vreme njegovog pontifikata, najdužeg u istoriji rimokatoličke crkve (31 godina i 236 dana), prestala je da postoji Crkvena država (1870). Najveći njen deo ušao je u sastav Kraljevine Sardinije, dok je papska država svedena na nekadašnji Patrimonij.
1795 - RoĐen je slovački filolog i istoričar Pavel Jozef Šafarik (Josef), jedan od osnivača slavistike. Bio je direktor srpske gimnazije u Novom Sadu od 1819. do 1833. ("Srpska čitanka").
1798 - RoĐen je Konstantin Danil, jedan od najvećih srpskih slikara 19. veka, predstavnik srpskog bidermajera.
1830 - Osnovana je Republika Ekvador, a za prvog predsednika izabran je Huan Hoze Flores (Juan Jose).
1840 - RoĐen je francuski pisac Alfons Dode (Alphonse Daudet) autor trilogije o zgodama Tarantena Taraskonca, remek dela francuske humorističke proze. Veliki uspeh donela mu je zbirka pripovedaka "Pisma iz mog mlina".
1846 - Kongres SAD je formalno objavio rat Meksiku, mada su borbe u Kaliforniji započele nekoliko dana ranije.
1848 - U Sremskim Karlovcima je počelo zasedanje "Majske skupštine" na kojoj su delegati 175 crkvenih opština iz Vojvodine i Srbije izabrali Josifa Rajačića za patrijarha, a pukovnika Stevana Šupljikca za vojvodu. Skupština je 15. maja proglasila Srpsko Vojvodstvo, ali austrijska i maĐarska vlada nisu priznali srpsku autonomiju.
1851 - RoĐen je srpski pisac i lekar Laza Lazarević ("Prvi put s ocem na jutrenje", "Sve će to narod pozlatiti", "Na bunaru", "Školska ikona", "On zna sve", "U dobri čas hajduci", "Verter").
1862 - RoĐen je srpski pisac Janko Veselinović, autor romana "Hajduk Stanko" sa tematikom iz Prvog srpskog ustanka i pripovedaka i romana ("Slike iz seoskog života", "Seljanka").
1881 - RoĐen je Dimitrije Tucović, voĐa socijalističkog pokreta u Srbiji. Bio je jedan od organizatora prve Balkanske socijaledmokratske konferencije (1910), a na kongresu Internacionale u Kopenhagenu (1910) odlučno se suprotstavio imperijalističkoj politici zvanične Austrije. Objavio je oko 600 radova u domaćim i stranim listovima. Poginuo je 20. novembra 1914. u Kolubarskoj bici ("Zakonsko osiguranje radnika", "Zakon o radnjama i socijalna demokratija").
1882 - RoĐen je francuski slikar Žorž Brak (Georges Braque) koji je s Pablom Pikasom (Picasso) 1905. osnovao kubistički pokret.
1887 - U Beogradu je osnovana Provizorna opservatorija Velike škole. Osnivanjem Republičkog hidrometeorološkog zavoda Srbije 1947. Opservatorija je postala njegov sastavni deo.
1888 - U Brazilu je ukinuto ropstvo.
1914 - RoĐen je američki bokser Džoe Luis (Joe) prvak sveta u teškoj kategoriji od 1937. do 1949, kada se povukao.
1930 - Umro je norveški polarni istraživač i diplomata Fritjof Nansen (Fridtjof), dobitnik Nobelove nagrade za mir 1922. Kao visoki komesar Društva naroda rukovodio je repatrijacijom ratnih zarobljenika nakon Prvog svetskog rata.
1931 - Umro je srpski kompozitor i horovoĐa Josif Marinković, član Srpske kraljevske akademije. Njegove solo pesme i mnoge horske kompozicije uz pratnju klavira poseban su doprinos srpskoj muzici. Bio je dirigent beogradskog pevačkog društva "Obilić".
1949 - Prvi britanski mlazni avion "Kanbera" izveo je prvi probni let.
1961 - Umro je američki filmski glumac Gari Kuper (Gary Cooper), dobitnik Oskara za filmove "Narednik Jork" i "Tačno u podne".
1968 - U Parizu su počeli zvanični pregovori predstavnika Severnog Vijetnama i SAD o okončanju rata u Vijetnamu.
1981 - Na trgu Svetog Petra u Rimu u atentatu je ranjen papa Jovan Pavle II. Atentator Mehmed Ali Agdža (Agca) je uhapšen. Pušten je iz zatvora nakon 20 godina i u junu 2000. predat Turskoj.
1990 - U Zagrebu na stadionu u Maksimiru na fudbalskoj utakmici zagrebačkog "Dinama" i beogradske "Crvene zvezde" dogodio se krvavi obračun navijača ova dva kluba.
1994 - Ministri inostranih poslova SAD, EU i Rusije postigli su u Ženevi saglasnost o zajedničkoj strategiji u rešavanju bosanskog konflikta.
1999 - Peru i Ekvador su potpisali dokument o razgraničenju, okončavši posle šest decenija spor zbog kojeg su te zemlje tri puta ratovale.
 
- 1907. - Rođena je Dafne di Morije, engleska književnica
- 1913. - Ruski konstruktor Igor Sikorski je poleteo prvim višemotornim avionom Ruskim vitezom, koji je sam napravio.
- 1938. - Umro je Šarl Eduar Gijom, švajcarski fizičar koji je dobio Nobelovu nagradu za fiziku 1920. godine
- 1940. - Nemačka vojska je prešla reku Mezu i napala Francusku..
- 1941. - U Srbiji, na Ravnoj gori pukovnik Dragoljub Mihailović osnovao Jugoslovensku vojsku u otadžbini.
- 1945. - Bitka na Zelengori, poslednja bitka u građanskom ratu između partizanskog i četničkog pokreta.
- 1948. - Milan Begović, hrvatski književnik
- 2000. - U Novom Sadu ubijen Boško Perošević (rođen 1956), predsednik Izvršnog veća Autonomne pokrajine Vojvodine.
 
14. maj 2022.

Događaji na današnji dan:

- 1607. - Engleski avanturista Džejms Smit osnovao prvo englesko naselje na tlu Severne Amerike
- 1610. - Verski fanatik ubio u Parizu francuskog kralja Anrija IV, prvog monarha iz dinastije Burbona.
- 1643. - Na francuski presto došao četvorogodišnji Luj XIV nakon smrti oca Luja XIII. Regentkinja je bila njegova majka Ana Austrijska, ali je stvarnu vlast imao kardinal Mazaren.
- 1796. - Engleski lekar Edvard Džener uspešno vakcinisao protiv velikih boginja jednog osmogodišnjeg i označio početak moderne imunologije.
- 1811. - Pedro Huan Kabaljero, Fulhensio Jegros i Hose Gaspar Rodrigez de Fransija su zbacili španskog guvernera Paragvaja i proglasili nezavisnost od Španije.
- 1900. - U Parizu otvorene Letnje olimpijske igre 1900., druge moderne Olimpijske igre i prve na kojima su učestvovale žene.
- 1940. -. Tokom pregovora o predaji holandske vojske u Drugom svetskom ratu, nemački bombarderi razorili su dve trećine Roterdama, pri čemu je poginulo oko hiljadu ljudi, a 80.000 je ostalo bez kuća.
- 1948. - David Ben-Gurion je javno pročitao Deklaraciju o osnivanju države Izrael.
- 1955. - Osam komunističkih zemalja je u Varšavi potpisalo ugovor o osnivanju Varšavskog pakta.
- 1962. - Milovan Đilas izveden pred Okružni sud i osuđen na 13 godina zatvora i ograničenje građanskih prava u trajanju od pet godina.
- 1968. - Komunistička vlada u Čehoslovačkoj na čelu sa Aleksandrom Dubčekom objavila početak širokih društvenih reformi, poznatih kao "Praško proleće". Reforme su prekinute već u avgustu, ulaskom sovjetskih trupa u Prag.
- 1973. - SAD su lansirale Skajlab, svoju prvu svemirsku laboratoriju
- 1989. - Vođa peronista Karlos Menem postao predsednik Argentine, pobedivši na izborima kandidata vladajuće Radikalne partije Eduarda Angelosa.
- 1991. - Radio-televizija Srbije počela emitovanje satelitskog programa
- 1992. - Glavnoj ulici u Beogradu, ulici Maršala Tita, posle 47 godina promenjen je naziv u Ulicu srpskih vladara. Naziv je kasnije promenjen u kralja Milana.
- 1999. - U vazdušnim udarima NATO na SR Jugoslaviju pogođena kolona izbeglica kod sela Koriša na Kosovu, pri čemu je poginulo 87 osoba, među kojima je najveći broj dece.
- 2001. - Lider koalicije desnog centra Silvio Berluskoni pobedio na parlamentarnim izborima u Italiji i potom formirao 59. italijansku vladu od 1945.
- 2003. - Irački zvaničnici saopštili da je iz masovnih grobnica u toj zemlji otkopano preko 2.200 tela, žrtava režima Sadama Huseina.
- 2003. - Posle blizu četrdeset godina planiranja i debata, otpočeli podzemni radovi na zaštiti Venecije od tonjenja.
- 2015. - Viši sud u Beogradu rehabilitovao je generala Dragoljuba Mihailovića i vratio mu građanska prava koja su mu bila oduzeta u Beogradskom procesu.
- 2021. - Terorizam: U eksploziji bombe koja se dogodila u stan džamiji u Šakar Daru u Avganistanu poginulo je najmanje 12 ljudi, a nekoliko desetina je povređeno.
 
1843. - umrla je Ljubica Obrenović, supruga kneza Miloša Obrenovića
- 1912. - umro je August Strindberg, švedski pisac, dramaturg i slikar. Smatra se "ocem" savremene švedske književnosti, a njegova Crvena soba (1879) često se opisuje kao prvi moderni švedski roman. Strindberg se smatra jednim od najznačajnijih švedskih pisaca i začetnikom modernog teatra. U svojim autobiografskim delima, posebno romanu Služavkin sin svoje detinjstvo je prikazivao težim nego što je zaista bilo.
- 1932. - umro je Čedomilj Mijatović, srpski političar, istoričar i ekonomist, član Srpske kraljevske akademije.
- 1998. - umro je Frenk Sinatra, američki pevač i filmski glumac
- 1974. - umro je Ljubo Babić, hrvatski i jugoslovenski slikar i istoričar umetnosti.
 
15. maj 2022.

- 1440. - Ladislav V Posmrče, star oko tri meseca, krunisan za ugarskog kralja u Stonom Beogradu. Ladislav, nazvan Posmrče pošto je rođen posle smrti svog oca Alberta II Nemačkog, krunisan je za kralja Ugarske već u trećem mesecu života. Njegova m majka Elizabeta Luksemburška pokušala je da mu sačuva presto, iako je većina plemstva izabrala za kralja drugog kandidata, kralja Poljske Vladislava III Jagelonca. Pošto se Elizabeta sa sinom povukla u Beč, posle njene smrti Ladislavov zaštitnik bio je austrijski vojvoda i car Svetog rimskog carstva Fridrih III Habzburški. Kada je Vladislav III stradao u borbi sa Osmanlijama kod Varne 1444, ugarsko plemstvo je pozvalo malog Ladislava nazad u zemlju. Kako je Fridrih oklevao da ispuni zahteve Mađara, Ugarskom je kao kraljevski regent od 1446. do 1452. godine upravljao proslavljeni vojskovođa i velikaš Janoš Hunjadi. Mladi kralj je 1453. najzad posetio Češku i Ugarsku, gde se oko njega okupljalo plemstvo nezadovoljno Hunjadijevom dominacijom. Tokom Ladislavove vladavine vrhunac borbi sa Turcima bila je uspešna odbrana Beograda 1456. posle koje je umro Hunjadi. Njegov stariji sin Ladislav je, kako bi zadržao očev privilegovan položaj, u Beogradu ubio svog glavnog protivnika Ulriha II Celjskog, kraljevog rođaka i zaštitnika, ali ga je zatim Ladíslav Posmrče osudio na smrt i pogubio. Od novog sukoba u Ugarskoj Ladislav V se sklonio u Prag gde je 1457. i preminuo u sedamnaestoj godini, po svemu sudeći od leukemije.
- 1567. - rođen je Klaudio Monteverdi, italijanski kompozitor, orguljaš, violinista i pevač iz epohe baroka. Njegovo delo obeležava prelaz od renesansne ka baroknoj muzici. Poslednji je veliki majstor renesansnog madrigala, i prvi izraziti operski dramatičar epohe baroka. Napisao je jednu od najranijih opera Orfej.
- 1571. - Tatari su osvojili i zapalili Moskvu.
- 1713. - rođen je Nikola Luj de Lakaj, francuski astronom koji je najpoznatiji po svom radu na katalogizaciji zvezda južnog neba.
- 1767. - Đenova je prodala Francuskoj ostrvo Korziku.
- 1796. - Trupe Napoleona Bonaparte ušle su u Milano.
- 1845. - rođen je Ilja Iljič Mečnikov, ruski zoolog i biolog, dobitnik Nobelove nagrade za fiziologiju ili medicinu (1908). Jedan je od osnivača uporedne patologije, mikrobiologije, embriologije i imunologije. 1892. godine postavio je teoriju stanične imunosti prema kojoj su za prvu imunološku reakciju organizma kod akutne infekcije odgovorni fagociti.
- 1848. - U Beču je izbio ustanak protiv apsolutističkog režima koji je primirao vladu da povuče oktroisani ustav donet 25. aprila i da raspiše izbore.
- 1859. - rođen je Pjer Kiri, francuski fizičar i hemičar, dobitnik Nobelove nagrade za fiziku (1903). Sa bratom Žakom 1880. godine je otkrio piezoelektricitet, proučavao magnetske pojave, a 1898. godine sa suprugom Marijom Kiri-Sklodovskom radioaktivne elemente polonijum (Po) i radijum (Ra).
- 1886. - umrla je Emili Dikinson, američka književnica.
- 1891. - rođen je Mihail Bulgakov, ruski književnik, dramaturg, pozorišni reditelj i lekar. Autor je velikog broja pripovedaka, priča, feljtona, pozorišnih komada, dramatizacija, filmskih scenarija i operskih libreta. Najpoznatiji je po romanu Majstor i Margarita, objavljenom posthumno, koji je nazvan jednim od remek-dela 20. veka.
- 1909. - rođen je Džejms Mejson, engleski glumac, producent i scenarista.
- 1911. - rođen je Maks Friš, švajcarski književnik, dramaturg i arhitekta.
- 1914. - umro je Jovan Skerlić, srpski istoričar i književni kritičar, profesor Beogradskog unuverziteta, član Srpske kraljevske akademije.
- 1918. - Prva avionska pošta u svetu krenula je između Njujorka, Filadelfije i Vašingtona.
- 1926. - rođen je Piter Šafer, engleski scenarista i dramaturg.
- 1930. - rođen je Džasper Džons, američki slikar, vajar i grafičar. Njegova najpoznatija slika je Zastava (en. Flag) iz 1955. na kojoj je zastava SAD. Godine 1986. dobio je Vulfovu nagradu za umetnost, 1993. godine Premiju imperijal, a 2011. godine predsednik SAD Barak Obama uručio mu je Predsedničku medalju slobode.
- 1933. - rođen je Stojan D. Vujičić, srpski književnik.
- 1935. - Otvorena prva linija moskovskog metroa.
- 1935. - umro je Kazimir Maljevič, ruski slikar i teoretičar umetnosti, pionir geometrijske apstraktne forme i jedan od najvažnijih članova ruske avangarde. Predstavnik je ruskog konstruktivizma i supermatizma, a bio je pod uticajem francuskog neoimpresionizma, fovizma i kubizma.
- 1937. - rođena je Madlen Olbrajt, američka političarka i diplomatkinja, prva žena državni sekretar SAD.
- 1940. - U SAD su počele da se prodaju prve najlon čarape.
- 1940. - Kapitulirala je holandska vojska u Drugom svetskom ratu.
- 1943. - Raspuštena je Kominterna (Komunistička Internacionala). Kominterna je nastala po ideji Lenjina. Kao rezultat stvaranja Kominterne, stvoreno je jedinstvo radničkih partija Evrope i uspostavljen je kolosek na novom društvenom uređenju u mnogim zemljama-socijalizmu.
- 1945. - Udruženim snagama jedinice Crvene armije i NOVJ-a isterale su Nemačke trupe iz Jugoslavije u Drugom svetskom ratu. U četvorogodišnjem ratu poginulo je, po zvaničnim podacima, 1.706.000 ljudi, a zemlja je porušena i opustošena.
- 1948. - Novostvorenu državu Izrael su napali egipatski avioni, a sa severa i istoka libanske i jordanske trupe čime je počeo Arapsko-izraelski rat 1948
- 1957. - Velika Britanija je izvršila prvu probu hidrogenske bombe u centralnom Pacifiku.
- 1964. - umro je Vlatko Maček, hrvatski političar iz prve polovine 20. veka. Maček je predvodio Hrvatsku seljačku stranku nakon smrti Stjepana Radića i tokom Drugog svetskog rata. Bio je jedan od hrvatskih političkih vođa u Kraljevini Jugoslaviji. Kao potpredsednik u vladi Dragiše Cvetkovića bio je pobornik približavanja Jugoslavije silama Osovine, a zatim i jedan od najodlučnijih zagovornika pristupanja Trojnom paktu. Preminuo je 1964. u Vašingtonu.
- 1967. - umro je Pavle Holodkov, ruski operski pevač.
- 1987. - umrla je Rita Hejvort, američka glumica. Najpoznatija je po ulozi u filmu Gilda
- 1989. - Osnovan Radio B92
- 1989. - Sovjetski predsednik Mihail Gorbačov objavio je u Pekingu kraj kinesko-sovjetskih raskola.
- 1991. - Edit Kreson postala je prva žena-premijer Francuske.
- 1992. - Hiljade pristalica opozicije u Azerbejdžanu zauzelo je u Bakuu zgradu parlamenta i predsedničku palatu. Narednog dana s vlasti je zbačen predsednik Ajaz Mutalibov koji je potom izbegao u Moskvu.
- 1992. - Tokom povlačenja Jugoslovenske narodne armije iz Bosne, u Tuzli je napadnut vojni konvoj. Ubijeno je 49 vojnika.
- 1994. - umrla je Olga Spiridonović, srpska glumica
- 1999. - Italija je dobila novog predsednika Karla Acelja Čampija.
- 2002. - Narodna banka Jugoslavije saopštila da je dinar postao konvertibilan u svim tekućim transakcijama sa inostranstvom, po prvi put od 1946. kada je bivša Jugoslavija postala član MMF.
- 2007. - Srbija posle višemesečnih pregovora dobila novu Vladu - premijer ponovo Vojislav Koštunica, lider DSS.
- 2008. - umro je Vilis Lem, američki fizičar.koji je 1955. godine osvojio Nobelovu nagradu za fiziku "za otkrića u vezi sa finom strukturom spektra vodonika".
- 2014. - umro je Saša Hadži Tančić, srpski književnik
- 2015. - umro je B. B. King, američki bluz muzičar
 
16. maj 2022.

- 1204. - Balduin I Flandrijski krunisan za latinskog cara Konstantinopolja koji su krstaši tokom Četvrtog krstaškog pohoda preoteli Vizantincima.
- 1532. - Španski osvajač Fransisko Pizaro ikrcao se s malom grupom vojnika na severnu obalu Perua. Savladavši otpor Indijanaca, Španija 1572. osvojila Peru i držala ga u svom posedu do 1824.
- 1703. - umro je Šarl Pero, francuski pisac, smatra se začetnikom moderne evropske bajke. Živeo je u vreme klasicizma.
- 1770. - U Versaju se venčali francuski prestolonaslednik Luj, kasnije Luj XVI, i Marija Antoaneta, kćerka austrijske carice Marije Terezije. Posle Francuske revolucije 1789. osuđeni su na smrt i pogubljeni na giljotini 1793.
- 1830. - umro je Žozef Furije, francuski matematičar i fizičar. Poznat je po istraživanju Furijeovih redova i njihove primene na probleme prenosa toplote i vibracija. U njegovu čast su nazvani Furijeova transformacija i Furijeov zakon. Furijeu se, takođe, pripisuje otkriće efekta staklene bašte.
- 1868. - Američki predsednik Endru Džonson je oslobođen optužbi nakon glasanja o njegovom opozivu u američkom Senatu pošto je nedostajao jedan glas do dvotrećinske većine.
- 1881. - U okolini Berlina u saobraćaj pušten prvi električni tramvaj.
- 1898. - rođena je Desanka Maksimović, srpska pesnikinja, spisateljica i prevodilac, profesorka književnosti i akademik Srpske akademije nauka i umetnosti. Objavila je oko pedeset knjiga poezije, pesama i proze za decu i omladinu. Njena poezija je i ljubavna i rodoljubiva, i poletna, i mladalačka, i ozbiljna, i osećajna. Neke od njenih najpopularnijih pesama su: "Predosećanje", "Strepnja", "Prolećna pesma", "Opomena", "Na buri", "Tražim pomilovanje" i "Pokošena livada". Čuvši za streljanje đaka u Kragujevcu 21. oktobra 1941. pesnikinja je napisala jednu od svojih najpoznatijih pesama "Krvava bajka" - pesmu koja svedoči o teroru okupatora nad nedužnim narodom u Drugom svetskom ratu. Najznačajnija dela Desanke Maksimović su: Vrt detinjstva (pesme), Zeleni vitez (pesme), Ludilo srca (pripovetke), Gozba na livadi (pesme), Kako oni žive (priče), Šarena torbica (dečje pesme), Paukova ljuljaška, Vetrova uspavanka, Otvoren prozor (roman), Šumska ljuljaška (pesme), Zarobljenik snova, Medvedova ženidba (pesme), Patuljkova tajna (priče), Ptice na česmi (pesme), Đačko srce, Zlatni leptir i druga. Umrla je 11. februara 1993. u Beogradu.
- 1898. - rođena je Tamara de Lempicka, poljska art deko slikarka i "prva žena slikar koja je postala glamurozna zvezda". Pod uticajem kubizma, Lempicka postaje vodeći predstavnik art deko stila na dva kontinenta, i omiljeni umetnik većine holivudskih zvezda, poznata kao "baronesa sa četkom". Bila je omiljena moderna slikarka portreta njene generacije među buržoazijom i aristokratijom.
- 1905. - rođen je Henri Fonda, američki glumac. Od 1929. godine do 1934. godine je glumio na Brodveju, a na film je došao nakon zapažene uloge u komadu Farmer se ženi po kojem je 1935. godine snimljen i istoimeni film. Godine 1978. dodeljena mu je nagrada za životno delo Američkog filmskog instituta, a neposredno pred smrt, 1981. godine, dobio je svog jedinog Oskara za ulogu u filmu Na zlatnom jezeru.
- 1909. - rođena je Margaret Salavan, američka glumica. Nominovana je za Oskara za najbolju glavnu glumicu za ulogu u filmu Tri ratna druga.
- 1915. - rođen je Mario Moničeli, italijanski reditelj i scenarista koji se smatra jednim od začetnika italijanske filmske komedije.
- 1916. - Ujedinjeno Kraljevstvo i Francuska su potpisale Sajks-Pikotov sporazum, tajni sporazum o podeli bliskoistočnih teritorija Otomanskog carstva.
- 1917. - umro je Vladislav Petković Dis, srpski pisac.
- 1929. - U Holivudu dodeljene prve nagrade Američke filmske akademije, od 1931. poznate kao "Oskar", filmu "Krila", glumici Dženet Gejnor i glumcu Emilu Dženingsu.
- 1932. - rođen je Dušan Poček, srpski i jugoslovenski pozorišni, televizijski i filmski glumac, najpoznatiji po ulozi Jezdimira Uskokovića u seriji Bolji život.
- 1941. - Parlament Islanda ukinuo ugovor s Kraljevinom Danskom, iz 1814. po kojem je zemlja pod danskom dominacijom, i proglasio nezavisnost. Nezavisna Republika Island proglašena je 17. juna 1944. posle plebiscita.
- 1943. - umrla je Drinka Pavlović, učesnica Narodnooslobodilačke borbe i narodni heroj Jugoslavije.
- 1961. - General Park Čung Hi izvršio vojni udar u Južnoj Koreji. Bio je na vlasti do 1979., kad ga je ubio šef obezbeđenja.
- 1966. - Kineski vođa Mao Cedung je pokrenuo Kulturnu revoluciju, zvanično kao kampanja da se Kina očisti od svojih liberalnih buržoaskih elemenata i da se nastavi revolucionarna klasna borba.
- 1969. - Sovjetski vasionski brod "Venera-5" približio se Veneri i izbacio sondu koja će slati podatke o toj planeti.
- 1972. - Predsednici SFRJ i Rumunije Josip Broz Tito i Nikolae Čaušesku u rad pustili hidroenergetski sistem "Đerdap" na Dunavu.
- 1974. - Skupština SFRJ proglasila Josipa Broza Tita za doživotnog predsednika države.
- 1974. - Helmut Šmit postao kancelar Zapadne Nemačke posle ostavke Vilija Branta.
- 1975. - Japanka Junko Tabei postala prva žena koja se popela na najviši svetski vrh, Mont Everest.
- 1984. - umro je Irvin Šo, američki romanopisac, scenarista i pisac kratkih priča. Najpoznatiji je po prvom romanu Mladi lavovi (1948), po kome je snimljen istoimeni film sa Marlonom Brandom, Montgomerijem Kliftom i Dinom Martinom. Ostali poznati romani su: Glasovi letnjeg dana, Bogataš i siromah, Veče u Vizantu, Prosjak i lopov, Na vrhu brega, Hleb povrh vode, Opklada na mrtvog džokeja, Indijanac u dubini noći.
- 1989. - Sovjetski predsednik Mihail Gorbačov i kineski lider Deng Sjaoping sreli se u Pekingu na Prvom kinesko-sovjetskom samitu, čime je i formalno, posle 30 godina, prekinut tihi hladni rat te dve najveće komunističke države.
- 1989. - Automobilom-bombom u Bejrutu ubijeni libanski verski vođa šeik Hasan Halid i 21 osoba.
- 1992. - Povlačeći se iz Bosne, JNA digla u vazduh bihaćki aerodrom Željava pod planinom Plješevicom, vredan oko šest milijardi dolara.
- 1997. - Predsednik Zaira Mobutu Sese Seko napustio Kinšasu, ka kojoj su nezadrživo nadirali pobunjenici, čime je okončana njegova autokratska vladavina duga 32 godine.
- 2013. umro je Hajnrih Rorer, švajcarski fizičar, dobitnik Nobelove nagrade za fiziku "za dizajn mikroskopa sa tunelskim skeniranjem".
- 2018. - umro je Bogoljub Stanković, srpski matematičar i akademik i redovni član Srpske akademije nauka i umetnosti i Vojvođanske akademije nauka i umetnosti.
 
Poslednja izmena:
17. maj 2022.

- 1102. - Koloman, ugarski kralj iz dinastije Arpadovića je krunisan u Biogradu za kralja Hrvatske i Dalmacije.
- 1395. - Umro Kraljević Marko, najstariji sin i naslednik kralja Vukašina.
- 1510. - Umro je Sandro Botičeli, italijanski slikar firentinske škole ranog renesansnog slikarstva. Pod uticajem prethodnika, slikao je teme iz grčke mitologije i alegorijske slike u duhu humanizma. Njegova pozna dela predstavljaju povratak na ekspresivno-emotivne religijske motive kasne Gotike.
- 1749. - Rođen je Edvard Džener, engleski lekar, pronalazač vakcine protiv velikih boginja.
- 1814. - Norveška proglasila nezavisnost od Švedske i usvojila novi ustav.
- 1861. - Tomas Kuk organizovao prvi turistički "paket aranžman" u svetu, šestodnevno putovanje iz Londona u Pariz
- 1866. - Rođen je Erik Sati, francuski kompozitor i pijanista.
- 1881. - Rođen je patrijarh srpski Gavrilo
- 1889. - Rođena je Doroti Gibson, američka glumica, pevačica i model poznata po tome što je preživela brodolom Titanika
- 1902. - Grčki arheolog Valerios Stais je pronašao mehanizam sa Antikitere, antički mehanički analogni računar.
- 1911. - Rođena je Morin O'Salivan, irsko-američka glumica
- 1917. - Umro je Radomir Putnik, srpski vojvoda
- 1918. - Birgit Nilson, švedska operska pevačica. Nilson je bila najpoznatija po svojim nastupima u operama Ričarda Vagnera i i Ričarda Štrausa. Njen glas je bio prepoznatljiv po snažnoj snazi, izobilnim rezervama moći i blistavom sjaju i jasnoći u gornjem registru.
- 1926. - Rođen je Ditmar Šenher, austrijski glumac, reditelj i scenarista.
- 1929. - Rođen je Branko Zebec, jugoslovenski i hrvatski fudbaler i fudbalski trener
- 1940. - Trupe nacističke Nemačke u Drugom svetskom ratu ušle su u Brisel.
- 1946. - Premijer Rumunije u vreme Drugog svetskog rata Mitri Antonesku osuđen na smrt i streljan zbog saradnje s nemačkim nacistima.
- 1949. - Ujedinjeno Kraljevstvo priznala nezavisnost Republike Irske i potvrdila pripadnost Severne Irske Ujedinjenom Kraljevstvu.
- 1954. - Vrhovni sud SAD je osporio propis iz 1896. da obrazovanje treba da bude "odvojeno, ali jednako", čime je formalno odbačena rasna segregacija u državnom školskom sistemu.
- 1965. - Prvi put prenet TV program u boji iz Velike Britanije u SAD. To je bio prenos emisije američke TV mreže NBC "Novi pogled na staru Englesku" preko američkog komercijalnog telekomunikacionog satelita "Erli Bird".
- 1966. - Osnovana Matematička gimnazija u Beogradu.
- 1967. - Egipatski predsednik Gamal Abdel Naser je zatražio povlačenje mirovne misije Ujedinjenih nacija sa Sinajskog poluostrva.
- 1973. - Specijalni komitet američkog Senata počeo istragu o aferi Votergejt u kojoj su pristalice republikanske stranke bile optužene da su pred predsedničke izbore 1972. radi špijunaže provalile u sedište Demokratske stranke. Administracija tadašnjeg predsednika SAD Ričarda Niksona optužena je da ometa istragu, pa je pokrenut postupak za opoziv predsednika. Nikson je u avgustu 1974. dao ostavku, a predsednički položaj preuzeo je dotadašnji potpredsednik Džerald Ford.
- 1974. - U tri eksplozije automobila-bombi u centru Dablina 32 osobe su poginule, a više stotina je ranjeno.
- 1982. - Umro je Jovan Marinović, crnogorski i jugoslovenski revolucionar.
- 1990. - Generalna skupština Svetske zdravstvene organizacije je uklonila homoseksualnost sa spíska psihijatrijskih bolesti.
- 1992. - Spaljen Orijentalni institut u Sarajevu. Nakon granatiranja zapaljivom municijom nepovratno izgubljena rukopisna zbirka sa 5263 kodeksa i arhiv sa preko 200.000 dokumenata.
-1997. - Loran Kabila je sa svojim trupama ušao u Kinšasu, preuzeo vlast u Zairu i promenio naziv države u Demokratska Republika Kongo. Kabila je ubijen u pokušaju državnog udara u januaru 2001., a vlast je preuzeo njegov sin Žozef.
- 1999. - Izbore u Izraelu dobio vođa Laburističke partije Ehud Barak, čime je okončana trogodišnja vladavina premijera Benjamina Netanjahua, lidera desničarskog Likuda.
- 2001. - Svih 30 putnika, uključujući i Iranskog ministra saobraćaja Rahmana Dadmana i zamenike ministara iz njegove delegacije poginulo je kada se na severu Irana srušio ruski avion Jak-40.
- 2003. - U najvećoj poplavi u poslednjih 50 godina, koja je posle velikih kiša zadesila Šri Lanku, poginulo je oko 250 ljudi, oko 55.000 kuća je potpuno uništeno, a neka sela su zbrisana sa lica zemlje. Procenjeno je da je oko 150.000 ljudi ostalo bez krova nad glavom.
- 2008. - U 23 grada u Srbiji održana kulturna manifestacija Noć muzeja koju je posetilo preko 450.000 posetilaca. Ovo je peta godina kako se Srbija uključila u "Evropsku Noć muzeja".
- 2012. - Umrla je Dona Samer, američka pevačica. Poznata je po pesmama kao što su Hot Stuff, I Feel Love, Last Dance, Bad Girls, Love to Love You Baby, She Works Hard for the Money i druge.
- 2017. - Umro je Kris Kornel, američki rok muzičar.
 
18. maj 2022.

- 1268. - Krstaška Antiohijska kneževina je pala pod vlast mamelučkog sultana Bajbarsa posle opsade Antiohije.
- 1565. - Počela je velika opsada Malte, u kojoj su osmanske snage neuspešno pokušale da osvoje Maltu.
- 1711. - rođen je Ruđer Bošković, srpski i hrvatski filozof, astronom, matematičar, fizičar, diplomata, inženjer, pedagog, geolog, arhitekta, arheolog, konstruktor, optičar, putopisac, profesor, najbolji pesnik na latinskom jeziku osamnaestog veka i prevodilac-poliglota.
- 1756. - Počeo je Sedmogodišnji rat kada je Velika Britanija objavila rat Francuskoj.
- 1799. - Umro je Pjer Bomarše, francuski dramski pisac
- 1800. - Umro je Aleksandar Súborov, ruski vojskovođa i strateg.
- 1803. - Britanija objavila rat Francuskoj zbog Napoleonovog uplitanja u unutrašnje stvari u Italiji i Švajcarskoj.
- 1804. - Napoleon Bonaparta proglašen za cara Francuske. U decembru krunisan kao Napoleon I.
- 1850. - Rođen je Oliver Hevisajd, engleski elektrotehničar, matematičar i fizičar.
- 1868. - Rođen je Nikolaj II Aleksandrovič, ruski car. Vladao je od 1. novembra 1894. do 15. marta 1917. godine. Krunisan je 1896. godine. Vladavinu je okončao abdikacijom tokom Februarske revolucije. Bio je sin i naslednik Aleksandra III i Marije Fjodorovne, danske princeze Dagmar pre udaje. Supruga mu je bila Aleksandra Fjodorovna sa kojom je imao peroro dece, četiri kćeri i jednog sina. Period njegove vladavine obeležen je ekonomskim razvojem Rusije i istovremeno porastom socijalno-političkih protivrečnosti i revolucionarnih pokreta koji su doveli do Ruske revolucije (1905) i Oktobarske revolucije (1917). U spoljnoj politici vodio je politiku ekspanzije na Daleki istok gde je vodio rat sa Japanom. U Prvom svetskom ratu priključio se bloku Sila Antante. U proljeće 1918. godine boljševici su ga prebacili u Jekaterinburg gde su ga i streljali 17. jula 1918. zajedno sa porodicom. U Beogradu mu je podignut spomenik 2014. godine.
- 1872. - Rođen je Bertrand Rasel, britanski filozof i matematičar, kao i dobitnik Nobelove nagrade za književnost 1950. godine.
- 1897. - Rođen je Frenk Kapra, italijansko-američki reditelj, producent i scenarista.
- 1911. - Umro je Gustav Maler, austrijski kompozitor i dirigent.
- 1914. - Rođen je Boris Hristov, bugarski operski pevač. Smatran je za jedan od najboljih bas glasova u dvadesetom veku.
- 1919. - Rođena je Margo Fontejn, britanska primabalerina.
- 1920. - Rođen je Papa Jovan Pavle II. Bio je poglavar Rimokatoličke crkve i šef države Vatikan od 1978. do 2005. godine.
- 1932. - Rođen je Jovan Janićijević Burduš, srpski glumac. Nadimak "Burduš" je dobio zbog odlične glume romskog muzičara Burduša u televizijskoj seriji "Muzikanti".
- 1934. - Rođen je Nikola Simić, srpski glumac i komičar. Bitne uloge odigrao je u filmovima Hitler iz našeg sokaka, Laf u srcu, Tesna koža, Davitelj protiv davitelja, Nema problema, Lude godine, Srećni ljudi, Porodično blago, Jagoda u supermarketu, Ljubav, navika, panika i dr.
- 1939. - Rođena je Silvana Armenulić, jugoslovenska pevačica i glumica. Bila je jedna od najistaknutijih pevačica narodne muzike u Jugoslaviji. Poginula je u saobraćajnoj nesreći u svojoj 37. godini 10. oktobra 1976.
- 1941. - Nemački bojni brod Bizmark u pratnji teške krstarice Princ Eugen, na svoju prvu i poslednju misiju pod tajnim nazivom Vežba Rajna pod komandom nemačkog admirala Gintera Litjensa.
- 1954. - Na snagu stupila Evropska konvencija o ljudskim pravima.
- 1974. - Indija izvršila prvu nuklearnu probu u pustinji u Radžastanu i postala šesta zemlja koja je izvela nuklearnu eksploziju.
- 1981. - Umro je Vilijam Sarojan, američki književnik.
- 1992. - Komesarijat Ujedinjenih nacija za izbeglice saopštio da je iz SFRJ zbog rata izbeglo 1,3 miliona ljudi, što je stvorilo najveću izbegličku krizu u Evropi od Drugog svetskog rata.
- 1996. - Romano Prodi postao premijer 55. saziva Vlade Italije od Drugog svetskog rata.
- 1996. - Pod pritiskom međunarodne zajednice predsednik Republike Srpske Radovan Karadžić povukao se sa mesta predsednika Republike Srpske. Dužnost predsednika preuzela potpredsednica Biljana Plavšić. Međunarodni sud za ratne zločine u Hagu u novembru 1995. optužio Karadžića za ratne zločine i genocid.
- 1998. - Vlada SAD podnela veliku tužbu protiv korporacije "Majkrosoft", najjače softverske kompanije na svetu, zbog monopola.
- 2007. - Umro je Pjer-Žil de Žen, francuski fizičar, dobitnik Nobelove nagrade za fiziku "za otkriće primene metoda proučavanja fenomena uređenosti u kompleksnije svrhe, posebno kod tečnih kristala i polimera".
- 2014. - Umro je Dobrica Ćosić, srpski književnik, član SANU, prvi predsednik SR Jugoslavije.
 
19. maj 2022.

- 1536. - Umrla je Ana Bolen, prva markiza od Pemburka i kraljica Engleske.
-1649. - Dugi parlament je usvojio zakon kojim je Engleska proglašena komonveltom i ostaće republika narednih 11 godina.
- 1802. - Napoleon Bonaparta ustanovio Orden legije časti za civilne i vojne zasluge.
- 1859. - Umro je Josip Jelačić, ban hrvatsko-dalmatinsko-slavonski u periodu od 1848. do 1859.
- 1866. - Srušena Stambol kapija u Beogradu. Stambol kapija je jedna od četiri kapije Beograda na izlasku iz varoši. Budući da je kroz nju vodio drum u pravcu Istanbula (Stambola), po tome je dobila i naziv. Nalazila se između današnjih Narodnog pozorišta i spomenika knezu Mihailu na Trgu republike. Stambol kapiju napravili su Austrijanci za vreme svoje vladavine severnom Srbijom 1718-1739. godine. Kapija je bila izrađena od tesanog kamena i cigle. Imala je prostorije za smeštaj vojnika koji su držali stražu. U blizini Stambol kapije Turci su nabijali na kolac buntovne Srbe. Stoga je kapija bila krajnje ozloglašena među Srbima i predstavljala je simbol stradanja pod Osmanskim carstvom. Stoga je srušena 1866. godine, po naredbi kneza Mihaila.
- 1871. - Srbin, Petar Manojlović poslao iz Beča svom ujaku, advokatu Demetriju Manojloviću u Sombor, najstariju poznatu poštansku razglednicu. Razglednica je potom vraćena u Beč. Napisana je na srpskom jeziku, ćiriličnim pismom.
- 1890. - Rođen je Ho Ši Min, vijetnamski revolucionar i političar. Bio je predsednik Demokratske Republike Vijetnam od njenog proglašenja 1945. , jedan od osnivača Komunističke partije Indokine 1930. Tokom Drugog svetskog rata bio je vođa gerilaca u borbi protiv Japana, a potom jedan od lidera otpora protiv kolonijalnih trupa Francuske i Indokine (1946 - 1954).
- 1890. - Rođen je Petar Pjer Križanić, jugoslovenski karikaturista, pisac i esejista, poznat i kao jedan od osnivača lista Ošišani jež.
- 1895. - Umro je Hose Marti, kubanski revolucionar i književnik.
- 1898. - Umro je Vilijam Juart Gledston, engleski dtžavnik.
- 1925. - Rođen je Malkolm Iks, američki borac za građanska prava.
- 1928. - Rođen je Pol Pot, kambodžanski revolucionar i političar. Bio je vođa kambodžanskog komunističkog pokreta poznatog pod imenom Crveni Kmeri, i premijer Demokratske Kampućije od 1976. do 1979.
- 1929. - Umro je Dragomir Krančević, srpski violinista i koncert majstor Peštanske opere.
- 1930. - Belkinje u Južnoj Africi dobile pravo glasa.
- 1934. - Zveno i bugarska vojska su izveli državni udar u Bugarskoj i postavili Kimona Georgijeva za novog premijera Bugarske.
- 1935. - Tomas Edvard Lorens, engleski pukovnik, arheolog i pisac, poznat kao Lorens od Arabije.
- 1939. - Rođen je Džejms Foks, engleski glumac. Glumio je u filmovima Put za Indiju, Ruska kuća, Patriotske igre, Ostaci dana, Ana Karenjina, Čarli i fabrika čokolade..
- 1961. - Venera 1 je postala prvi objekat koji je načinio čovek koji je prošao pored Venere.
- 1974. - Tesnom većinom Valeri Žiskar D'Esten pobedio Fransoa Miterana na predsedničkim izborima u Francuskoj.
- 1991. - Uprkos bojkota lokalnih Srba, glasači su na referendum podržali nezavisnost Hrvatske od SFRJ.
- 1994. - Umrla je Žaklina Kenedi Onazis, supruga predsednika SAD Džona Kenedija i grčkog brodovlasnika, milijardera Aristotela Onazisa. Bila je supruga Džona Kenedija, koji je bio 35. predsednik SAD. Bila je prva dama SAD sve do atentata u Dalasu, 1963. Godine 1968. udaje se za grčkog brodovlasnika Aristotela Onazisa sa kojim ostaje u braku do njegove smrti 1975. godine. Preminula je u Njujorku 19. maja 1994. godine.
- 1997. - U Bangladešu u snažnom ciklonu život izgubilo najmanje 350 ljudi, a više od milion ostalo bez kuća.
- 1998. - Indonežanski studenti upali u zgradu Parlamenta u Džakarti, zahtevajući ostavku šefa države Suharta.
 
Prijavite se ili registrujte da biste poslali poruku.

Slične teme

Z
  • Anketa Anketa
Где сте се налазили на данашњи дан?
Odgovora
14
Pregleda
233
Van_Helsing
Van_Helsing
G
  • Zatvorena
Mobing na forumu i kako mu se suprostaviti ?
Odgovora
6
Pregleda
173
Lagerta
Lagerta
Sensei
Da li ste se privikli na blokade kao na obične radove na putu?
Odgovora
9
Pregleda
262
Mister
Mister

Back
Top