Znamenitosti Beograda

[Nina]

NOVI DVOR

Nalazi se na adresi Andricev venac br.1 u Beogradu

Ideja o izgradnji Novog dvora,inicirana je nakon majskih događaja 1903, i rušenja Starog konaka naredne godine, gde se do tada nalazila vladarska rezidencija. Kralj Petar I Karađorđević, po dolasku na vlast, boravio je u Starom dvoru Obrenovića, koji u prethodnom razdoblju nije korišćen za stanovanje, već za reprezentativne potrebe vladara. Kako je prostor Starog dvora bio nepogodan za stalni boravak kraljevske porodice, rešenje je bilo u izgradnji nove rezidencije. Novi dvor, i ujedno i poslednje podignuto zdanje dvorskog kompleksa na Terazijama, i zajedno sa susednim palatama Starog dvora, i Narodne skupštine, čini ansambl najznačajnih javnih građevina Beograda i Srbije.

Podizanju Novog dvora za prestolonaslednika Aleksandra I Karađorđevića pristupilo se 1911. godine,
prema projektu Stojana Titelbaha,istaknutog srpskog graditelja sa početka 20. veka.

Kamen temeljac je položen 14. septembra 1911, u prisustvu kralja Petra Prvog Karađorđevića, mitropolita Dimitrija, ministara, državnih savetnika i viših oficira.
Izgradnja dvora je završena 1914. godine.Sastoji se od podruma, suterena i dva sprata, sa kubetom na uglu dveju ulica.

Ulične fasade deluju strogo i mirno, dok je glavna fasada, okrenuta ka vrtu, razigranija i otvorenija. Zgrada je oblikovana u akademskom maniru sa elementima renesansne i barokne arhitekture. Ima četiri etaže i karakteristično ugaono kube, na kome je do polovine 20. veka stajao stub sa kraljevskom krunom i dvoglavim orlom raširenih krila.Zgrada je znatno oštećena u toku bombardovanja u Prvom svetskom ratu, u fazi kada još uvek građevinski nije bila u potpunosti dovršena. Godine 1918. obnovljena je, dovršena i dograđena, pod nadzorom arhitekte Momira Korunovića. Tokom naredne dve godine izvršeni su unutrašnji dekorativni radovi i opremanje enterijera.Juna 1922, kada se u zdanje uselio kralj Aleksandar I Karađorđević sa kraljicom Marijom, Novi dvor postao je zvanična vladarska rezidencija od 1922. do 1933.godine. U njoj je i rođen njihov prvi sin, kralj Petar II. Kada su se Karađorđevići preselili na Dedinje, dvor je pretvoren u muzej kneza Pavla od 1934.god. Druga rekonstrukcija izvedena je 1952. godine, po projektu arhitekte Milana Minića.

Tada je zgrada proširena prema Starom dvoru, urađene su nove fasade, novi ulaz i svečana sala.
Zgradu Novog dvora koristilo je Izvršno veće Srbije, Skupština Srbije i poslednjih decenija,
Predsedništvo Srbije,sa kancelarijom Predsednika Srbije.

U zgradi na Andrićevom vencu 1 nalaze se i mnogobrojni pokloni koji su predsedniku donosili strani državnici.
Oni se čuvaju u posebnoj prostoriji, a prebrojavaju se početkom godine..
Među darovima,tu je sat Vladimira Putina koji je 2006. godine poklonio bivšem predsedniku Srbije.

Umetnička zbirka koja krasi zgradu Predsedništva Srbije obuhvata radove 119 uglednih autora među kojima Đorđa Andrejevića Kuna,
Miloša Bajića, Save Šumanovića, Marka Čelebonovića, Nedeljka Gvozdenovića, Tome Rosandića, Fila Filipovića, Ksenije Divjak,
Peđe Milosavljevića, Frana Kršinića, Slavka Šohaja ,Mila Milunovića, Petra Lubarde i drugih.

U prizemlju zgrade, pre ulaska na prvi sprat gde se nalaze saloni u kojima se predsednik sastaje sa visokim zvaničnicima,
postavljena je veličanstvena skulptura doajena vajarstva Tome Rosandića iz 1950. godine - "Alegorija stočarstva".

Kada prođete kroz mermerni hol u prizemlju, dolazite do stepenica koje vas vode na prvi sprat u kome se nalaze saloni i pres sala,
a čim se popnete oseća se duh srpske istorije zahvaljujući izložbi fresaka koja krasi zidove Predsedništva.

U zgradi Predsedništva Srbije nalazi se pet salona u kojima se predsednik Srbije sastaje sa drugim predsednicima,
stranim zvaničnicima, i drugim važnim gostima. Saloni su podeljeni po bojama i veličini.

Najmanji je “Plavi salon” u kome naravno dominira plava boja, a pored njega se nalazi i ovalna soba. “Plavi salon” je jednostavan i sveden, svetlih tonova sa stilskim nemaštajem, a krase ga dela Save Šumanovića i Miloša Golubovića.
Pored njega nalazi se “Zeleni salon” koji je nešto veći i pre svega namenjen sastancima srednjeg formata. “Zeleni salon” u zelenoj boji isto krasi Sava Šumanović, ali posebno mesto zauzimaju dve slike neimenovanih autora s portretima naših velikih naučnika, Mihajla Pupina i Nikole Tesle.

Sledeći je “Žuti salon”. U nešto toplijim tonovima namenjen je za više gostiju, u njemu može sedeti i više od 20 ljudi. Njemu poseban šmek daje Lubardin “Let ka suncu” iz 1966. godine.
Tu je i “Ružičasti salon”.

U “Ohridskom salonu” koji je delo ohridskih rezbarskih majstora nalazi se kabinet savetnice predsednika Srbije, a pogled se pruža na Ulicu kralja Milana.

U svakom od navedenih salona, kao i u svakoj prostoriji u kojoj boravi presednik, nalaze se dve zastave ,
državna zastava i standarta kvadratnog oblika koju koristе prеdsеdnik Rеpublikе i prеdsеdnik Narodnе skupštinе.

Ovo zdanje, kao umetničko i arhitektonsko delo, ima status zaštićenog spomenika kulture od 1963 godine.

 

[Gospodin Darsi]

Lepe slike, nema sta.

 

[Nina]

BOŽIĆEVA KUĆA

Nalazi se u Gospodar Jevremovoj ulici br. 19..Sagrađena je 1836.god.posle Carskog hatišerifa, za beogradskog trgovca svinjama, Miloja G. Božića, o čemu svedoči natpis na timpanonu iznad ulaznog trema. Zgrada je prizemna, nadzidana nad podrumom srušene turske građevine, na neravnom terenu koji se spušta prema Dunavskoj padini. Primer je građevine prelaznog tipa u beogradskoj arhitekturi XIX veka, sa arhitektonsko prostornim rešenjem simetričnih gradskih kuća balkanskog tipa, dok fasade svojim proporcijama, ritmom otvora i dekorativnim arhitektonskim elementima nagoveštavaju uticaj zapadnoevropske arhitekture klasicističke orijentacije. U pitanju je prizemna kuća, ukupne površine oko 250 m2 (od čega podrumske prostorije zauzimaju preko 50 m2).Sa ulične strane je glavni ulaz sa malim isturenim tremom sa dva polukružna stuba i zasvedenim prolazom. Ono što je slično sa turskom kućom je divanhana, prostorija za sedenje, isturena prema dvorištu. Divanhana u Božićevoj kući se nastavlja na četvrtasto predsoblje iz koga se ulazi u bočne sobe, tako da kuća deluje prostrano i svetla je. Još jedan detalj je sličan sa turskom kućom: niski ragastovi sobnih vrata. Visina, 180 santimetara. Poznavaoci kažu da su ljudi tog vremena bili niski, u proseku 165 santimetara i da o tome govori i visina ragastova, ali socio etnolozi su drugačijeg mišljenja: ko prilazi domaćinu, ipak, treba malo da se savije. Tek toliko da se zna da u Božićevoj kući niko nije viši od njega.

Tokom XIX veka zgrada je imala isključivo stambenu namenu. Do 1920. bila je vlasništvo Riste Hadži Popovića, od 1920–1924. u njoj se nalazio atelje i stan vajara Tome Rosandića,
od 1924–1951. pretvorena je u „slikarsku kuću“ u kojoj su živeli i stvarali mnogi beogradski slikari i vajari, a od 1951. u njoj je Muzej pozorišne umetnosti.

Odmah po useljenju u Božićevu kuću postavljena je stalna postavka kojom je bio predstavljen razvoj pozorišnog života u Srbiji,
od prvih tragova u srednjem veku do savremenog perioda.
Pod istim ovim krovom, čuvaju i izlažu muzejski predmeti, ali se tu nalaze i kancelarijske prostorije, jer drugih nema.

Tek nešto preko dve stotine kvadratnih metara korisne površine kojima Muzej raspolaže pokazalo se nedovoljnim. Božićeva kuća, inače spomenik kulture pod zaštitom države, jedini je prostor kojim Muzej raspolaže. Unutrašnjost je podeljena na osam prostorija. Šest manjih se koriste kao kancelarije i za smeštaj građe, a dve nešto veće kao izložbeni prostor koji istovremeno služi i za odvijanje svih drugih programskih aktivnosti (promocije, tribine, predavanja, projekcije, koncerti). Podrumske prostorije su vlažne, tako da Muzeju ne mogu biti od koristi, i izdate su pod zakup.

Na ulju Jovana Popovića iz 1841, trgovac Božić je stamena ličnost. Na licu mu se vidi izdržljivost. Šumadinac iz sela Čumića, kod Kragujevca, vlasnik šume Žirovnjača. Kada su otkopavani temelji njegove kuće, otkrili su gvozdene profile visoke 25 santimetara, koji su uvezani kao gvozdeni kavez u temelju. Ojačali su kuću podignutu na padini, ispod koje je jurilo nekoliko podzemnih potoka.

Do čvrstine je Božić naročito držao.U podrumu su zidovi debeli metar i osamdeset. Spoljna površina kuće iznosi 240 kvadrata, dok je unutrašnja 210, što će reći da na zidove otpada 30 kvadratnih metara.

Kuca je izdrzala mnogo toga, kao i njen gazda. Istrpeo je da mu se knez Miloš nametne u poslu kao ortak i da nezasluženo uzima veći deo zarade, a istrpeo je i da mu se umeša u porodični život. Naredio je da se Božićeva ćerka Ruža uda za svog brata od tetke Topalovića. Po povratku Milosa u Srbiju nastali su crni dani za celu porodicu. Kuća je prodata trgovcu iz Skoplja Risti Hadži Popoviću, a trag porodici Božić se gubi u dinastičkom i ratnom tumbanju Srbije.

Boziceva kuca je Spomenik kulture od velikog značaja , „Sl. glasnik SRS“ br. 14/79

 

[Nina]

GENČIĆEVA KUĆA

Genčićeva kuca nalazi se u Krunskoj ulici br.51,u Beogradu, na uglu sa ulicom Prote Mateje, opstina Vracar, i predstavlja nepokretno kulturno dobro i spomenik kulture.Pripadala Đorđu Genčiću, industijalcu i političaru, čoveku koji se vrlo burno potpisao na srpsku istoriju,sa kraja 19. i početkom 20. veka.Podignuta je između 1927. i 1929. godine, prema projektu arhitekte Dragiše Brašovana koji je pre ove vile projektovao i realizovao nekoliko zapaženih objekata koji su ga učinili veoma poznatim graditeljem privatnih kuća u Beogradu.

Zidanje zgrade započeto je u junu 1927. godine, a završeno je decembra 1929 god, kada se penzionisani ministar Genčić,obraća,Građevinskom odboru Opštine Beogradske,da „izvrši pregled nove zgrade“. Tamo je precizno upisano da zdanje pokriva površinu od 315,66 kvadrata i da je izvođenje koštalo 995.000 dinara.

1930.god

Kuća ima četiri nivoa: suteren, prizemlje, sprat i krovnu terasu.Pogled sa terase jasno govori da je ovo najviša tačka Terazijskog grebena i da je ova kuća sigurno dominirala ondašnjim Beogradom. Temelji današnjeg hotela „Slavija“,znatno su ispod nivoa temelja ovog zdanja. Na terasi su posebno dizajnirani stubovi koji su trebalo da budu oslonac za puzavice, ili eventualno vinovu lozu, kao dekoraciju.

Iznad velike terase, izvija se i jedna znatno manja. Ona ima i svetlarnik odakle se sunčeva svetlost probijala ka donjim prostorijama, pa je pretpostavka da su dve terase bile izuzetno prijatan prostor za balove koji su često organizovani u ono doba. Na gornjoj terasi mogao je da bude orkestar i takav ambijent bi bio ravan najvišem luksuzu i najglamuroznijim društvenim događajima onog doba.Zgrada je koncipirana kao građevina kubičnog volumena, sa akademski raščlanjenom fasadom, kojom dominira ulazni deo, rešena u formi trijumfalnog luka. Po svojim karakteristikama, zgrada pripada grupi objekata na kojima je arhitekta Brašovan započeo proces postepenog modernizovanja akademskih formi, koji se pre svega ogleda u istom tretmanu svih fasada građevine. Fasada je oživljena pravilnim rasporedom prozorskih niša i parovima udvojenih stubova sa jonskim kapitelima. Ravnotežom masa i svedenošću dekoracije nagovešteno je približavanje modernom arhitektonskom izrazu.

Kada je reč o enterijeru, u prizemlju se nalazila trpezarija, kuhinja, salon i drugi prostori za prijem gostiju. Na spratu su bile sobe za spavanje, kabinet za rad i kupatilo. Sve prostorije su grupisane oko centralnog hola okrenutog ka ulici Prote Mateje. Izvođenje radova bilo je povereno birou inž. Milana Jovanovića i Radomira Zlatičanina. Prvobitni projekat je u toku građenja menjan, najviše zbog toga što je lokacija objekta bila u izvesnom neskladu sa ulaznim partijama koje su zahtevale veću predbaštu. Sve do Drugog svetskog rata zgrada je bila privatna porodična kuća.Od 1952. godine u zgradi je smešten Muzej Nikole Tesle, posvećen životu i delu čuvenog naučnika. Muzej čuva obimnu Teslinu naučnu i ličnu zaostavštinu.

Đorđe A. Genčić

Bio je industrijalac, vlasnik rudnika, ministar unutrašnjih poslova i gradonačelnik Niša.Pored toga što je bio jedan od lidera Liberalne stranke, ostalo je zabeleženo da je bio blizak sa kraljem Milanom Obrenovićem, kao i ministar u vladama kralja Aleksandra Obrenovića i kralja Petra Karađorđevića.
Rođen u selu Veliki Izvor pored Zaječara 1861. godine u bogatoj i uglednoj porodici. Posle završene srednje škole u Zaječaru i Beogradu odlazi u Beč gde studira ekonomske nauke, a kasnije u Rusiju, gde studira vojne nauke. Po povratku radio je u Nišu kao upravnik grada (gradonačelnik). Bio je oštar protivnik ženidbe kralja Aleksandra Obrenovića sa građankom Dragom Mašin. Zbog javne osude ovog braka i političkih rasprava Genčić je bio osuđen i imao je problema.Najdublji istorijski pečat dao je kao jedan od najvažnijih zaverenika koji su osmislili i ostvarili atentat na poslednje Obrenoviće, kralja Aleksandra i kraljicu Dragu ,29.05.1903. godine.

Genčić je bio odan prijatelj kralja Milana i stoga naklonjen i njegovom sinu Aleksandru. Ali kad je ovaj saopštio da će se oženiti dvorskom damom svoje majke, razvedenom i 12 godina starijom Dragom Mašin, 1900. god, svu svoju energiju i veze usmerio na osujećivanje tog braka jer ga je smatrao štetnim za Srbiju. Pretnjama i ucenama Genčić je ubedio Dragu „da u interesu Srbije“ ostavi Aleksandra. Aleksandra je hteo da nagovori da se odrekne krune i da na presto vrati Milana, oženi ga nekom princezom i nastavi lozu Obrenovića. Uplašena Draga je, prema onome što je Genčić pričao, bila spremna da pođe njegovim kolima u dobrovoljno izgnanstvo. „Ali tada moj pratilac oficir Nešić pokvari sve to jednim netaktičnim gestom. Pošto je vrlo nespretno pohvalio Dragino odricanje izrekom da je bolji mršav mir nego debela parnica, dodao je s nešto ironije da je to bolje, jer, uostalom: “Gde ste vi za kraljicu!“ Na te reči neumesne i netaktične Draga se usplahiri, njene oči sevnuše strahovitom ljutnjom i ona se ugrize za usne. Bolno uvređena, ‚prevrte‘ se i ja to osetih.“

Kad je i Milan iz Beča poručio da se neće vraćati u Beograd, Genčić je prelomio. U intervjuu koji je dao na tu temu godinu dana pred smrt, 1938, rekao je: „Kroz svest mi je prostrujala misao: na tvoje rame i na tvoju glavu, Genčiću, pada jedna teška dužnost. Ti ćeš da uspostaviš red u ovom haosu i u ovoj smoli što se zapekla u mašineriji naše političke budućnosti!“
Uz pomoć sestrića, poručnika Antonija Antića, izgradio je zavereničku mrežu među mladim oficirima, zatim je uspostavio kontakte s Karađorđevićima, i Obrenovićima je 29. maja 1903. došao kraj. Nije mu od prevrata išlo dobro u životu.Za svaku dobit u poslu govorilo se da je „naplatio prevrat“, a zbog krvavih ruku nije bio poželjan politički partner.

Gencic i njegov sestric Antonije ( obojice sede)

Nakon obrazovanja nove vlade pod Karađorđevićima bio je ministar narodne privrede, ali se ubrzo povukao.
Tokom balkanskih ratova i Prvog svetskog rata bio je dopisnik ruskih listova u srpskoj vojsci.

Ironično je da je Genčića, žena ostavila zbog Arsena, brata Petra I Karađorđevića, kojeg je baš on doveo na presto.
Nije imao dece. Umro je 1938.godine,u Beogradu u 77. godini zivota u svojoj kuci u Krunskoj r.51
Posle njegove smrti, tri godine pre nego što je izbio Drugi svetski rat ,u ovog zgradi bio je smešten Institut italijanske kulture, da bi ga nasledio Sveslovenski komitet.
Posle Drugog svetskog rata tu je bio i Akademijski savet FNRJ, a naposletku Muzej Nikole Tesle.

Ko su sve naslednici Genčićeve vile u Krunskoj 51 i gde su oni danas?

Gencic i sestricina Danica

Genčićevu kuću je kao domaćica vodila njegova sestričina Danica Jovanović, kćerka Genčićeve rođene sestre Pene. Testamentom je Genčić svoje imanje u Beogradu i Zaječaru ostavio upravo njoj i Peninom unuku Radomiru Zlatičaninu. Radomir nije imao potomaka niti je ostavio testament. Danica se takođe nije udavala niti imala decu, a 1950. godine napisala je testament koji je danas ključni dokument za određivanje naslednika ove vile. Danica je nasledstvo nad vilom u Krunskoj podelila na četiri jednaka dela i svaki namenila potomcima svojih sestara (Mileve, Zorke i Nikolete) i brata Stanka. Od svih njih (a ima ih ukupno 14) i njihovih potomaka, samo tri žene podnele su zahtev za restituciju. Sve tri žive u Beogradu.

 

[Nina]

SAHAT KULA
Kalemegdan gornji grad bb
11000 Beograd , opstina Stari Grad

Sahat kula se nalazi iznad kapije koja je bila glavni ulaz na Gornji grad Beogradske tvrđave. Gradnja je počela 1740. godine za vreme austrougarske uprave pod vođstvom venecijanskog graditelja Andrea Kornara,a dovršena 1789. godine, tada već pod turskom vlašću .
Sve do izgradnje sahat kule , kapiju iznad koje je kula podignuta nazivana je, Kornarova kapija.

Kulom dominiraju naglašeni elementi baroka, što dodatno svedoči o vremenu njenog nastanka.
Kula sa satom je prepoznatljiv detalj u turskim čaršijama, ali se u tvrđavama retko javlja,
tako da se beogradska po tome može smatrati skoro jedinstvenim primerkom.

Današnji časovnik izrađen je početkom 20. veka u zvonolivnici Pantelić iz Zemuna.

Časovnik ima centralni mehanizam i tegove, kao i dva gonga, a između dva navijanja časovnik može da radi oko nedelju dana.
Satni mehanizam u potpunosti je obnovljen 2002. godine i danas radi na savremenim principima.
Sat koji se vidi sa četiri strane sveta, otkucava gongove na sat, pola sata i 15 minuta, s tim što počevši od jedan, redom,
na pun sat, do dvanaest sati otkuca ukupno dvanaest gongova kako bi se znalo da je podne.

Ova građevina stoji na vrhu kapije. U nižoj zoni ima četvorougaonu osnovu, na koju se nastavlja dominirajući osmostrani toranj. Na vrhu tornja nalaze se četiri časovnika okrenuta ka četiri strane,tj.po jedan časovnik na svakom drugom zidu. Vrh kule je pokriven metalnom krovnom konstrukcijom, koja se završava u jednoj tački. Celokupno zdanje kule nad kapijom ima fasadu bele boje. Zahvaljujući vitkoj građi i visini od 27,5 metara, Sahat kula uz još nekoliko objekata značajno dominira Kalemegdanom.

Kula je istovremeno jedno od retkih zdanja Beogradske tvrđave, koje nije pretrpelo veća oštećenja kroz istoriju.
Do danas čuva autentična obeležja svoje arhitekture i stila. Maja 2012. u Sahat kuli je izbio manji požar, koji je brzo ugašen,
tako da nije ostavio značajne posledice na spomeniku. Posetioci kule, pored jedinstvene panorame, mogu videti kako je
satni mehanizam radio nekada, a kako radi danas.

Beogradska Sahat kula ima dve specifičnosti. Prva specifičnost je ime kule u odnosu na kapiju, iznad koje se kula nalazi. Toranj i sat izgrađeni su iznad kapije, koja je starija od kule. Međutim, uprkos starosnim razlikama, ovo je jedinstven slučaj da je kapija dobila ime po kuli, iako je kula mlađa. Kada se prođe kroz Sahat kapiju nailazi se na Stambol kapiju, koja je bila glavna kapija u pravcu Carigradskog druma. Sahat kapija u svom sklopu ima kazamate koji su nekada sluzili za smestaj straze, oruzja i drugog vojnog materijala.U bocnoj prostoriji Sahat kapije danas se nalazi Galerija beogradske tvrdjave.

Kapija je povezana drvenim mosovima sa unutrasnjom Stambol kapijom.
Drveni mostovi, postavljeni su i izgradjeni tako da su se u slucaju,napada mogli spaliti,
i na taj nacin bi se neprijatelju onemogucio pristup tvrdjavi

Druga specifičnost tiče se kulture zidanja sahat kula unutar otomanske države. Sahat kule bile su karakteristične za mala mesta,pa je ovo redak primer kule u utvrđenom gradu.
Reč sahat na turskom znači sat, pa iako potiče iz arapskog jezika, u naš jezik došla je sa Turcima.
Devetnaesti vek bilo je vreme brojnih kulturnih promena u Otomanskoj imperiji. Satne kule širom imperije najsažetiji su primer modernizacije urbanih naselja. Građene su na važnim i upadljivim mestima, najpre iz praktičnih razloga, a potom kao simbol promene, koja se ogledala kroz merenje vremena. Stanovnici osavremenjene turske države nisu morali meriti vreme samo prema molitvenom pozivu sa minareta, već prema satu ,dobijajući centralno mesto unutar verski i kulturno mešovite zajednice. Sahat kule nisu tek estetska potreba ili graditeljska ambicija vladara, već simbolični pokazatelj težnje za dubokom promenom vrednosnog sistema, gde religija sela biva zamenjena kulturom grada, a narodni mentalitet idejama učenjaka. Koliko je sat bio značajan, potvrđuje podatak da je od 1901-1903. u Otomanskoj imperiji sagrađeno više od sto satnih kula.
Sat Beograda, jedini takve vrste, ljude i danas kao nekada,zvukom obaveštava o vremenu.

 

[☆Aždaha☆]

Od ove divne teme ću napraviti virtuelnu knjižicu uz poštovanje autorke -samo za ličnu upotrebu-to jest uživanje
Hvala Ninče na trudu

 

[Nina]

PRIRODNJACKI MUZEJ

ima dve lokacije:
Sedište: 11000 Beograd, Njegoševa 51
Galerija: 11000 Beograd, Mali Kalemegdan 5
Promene adrese:

1899: Zadužbinska kuća Stevče Mihajlovića na Vračaru (ugao ulica Miloša Velikog br. 15, kasnije 31, i Birčaninove)
1939: Zgrade Prve ženske gimnazije u Njegoševoj 51 i Knjeginje Zorke 57.

Njegoseva 51

Pre osnivanja Muzeja, jestastveničke (prirodnjačke) zbirke nalazile su se u Velikoj školi u Kapetan Mišinom zdanju, a delom i u Ministarstvu privrede. Odobrenjem Ministra prosvete Andre Đorđevića, od 28. oktobra 1899. Muzej je zajedno sa etnografskim zbirkama Narodnog muzeja privremeno, dok se ne izgradi nova zajednička zgrada, smešten u Zadužbinskoj kući Stevče Mihajlovića. Nakon 40 godina privremenog smeštaja Muzeja, zgrada zadužbine Stevče Mihajlovića je srušena da bi se na istom mestu izgradila nova muzejska zgrada. Muzej je 1939. ponovo privremeno, prema Rešenju Ministra prosvete Dimitrija Magaraševića od 3. maja 1938. smešten u prostorijama Prve ženske gimnazije.

Kako namenska zgrada na placu zadužbine Stevče Mijhajlovića nikada nije izgrađena, a do sada nije nađeno ni neko drugo odgovarajuće rešenje za smeštaj, Muzej se i dalje nalazi u svakom pogledu nepodesnim zgradama nekadašnje Prve ženske gimnazije. Površina od oko 1200 m2 apsolutno je nedovoljna za potrebe i aktivnosti Prirodnjačkog muzeja, za odgovarajući smeštaj i bezbedno čuvanje zbirki, kao i za radne prostorije. Shodno tome Muzej nema uslove za realizaciju stalne izložbene postavke i nije u mogućnosti da javnosti pokaže bogatstvo zbirki koje poseduje. Galerija Prirodnjačkog muzeja na Kalemegdanu, površine 196 m2, podesna je samo za manje tematske izložbe.
Prirodnjački muzej useljen je u zgradu Prve zenske gimnazije sa namerom da to bude privremeno rešenje, ali je tu ostao do danas.
Zgrada je značajna i kao svedočanstvo razvoja školstva u Beogradu i Srbiji i kao redak primer škole internatskog tipa.

Izlozbena galerija, Mali Kalemegdan br.5

Galeriji Prirodnjačkog muzeja na Kalemegdanu podignuta je krajem 18. veka. Ucrtana je kao karaula na jednom turskom planu iz četrdesetih godina 19. veka.Sluzila je za smeštaj straže koja je čuvala glavni prilaz tvrđavi iz pravca Stambol kapije. Zgradu je ovekovečio i fotograf Anastas Jovanović, 1867. godine. Kao i danas, vidne su odlike turske arhitekture, ali se smatra da predstavlja prelaz od balkansko-turskog ka evropskom graditeljstvu.Ima i onih koji misle drugacije.
Delegacija masonske lože Pobratim, iz Beograda, 2003.god pozvali su se na istorijat svog reda, u kojem zdanje sa belim stubovima zauzima ishodišno mesto. Masoni su tražili da im se zgrada ustupi za obavljanje rituala, jer je zgrada, u stvari, njihova, iako nema nikakvih tapija, ni čvrstih dokumenata. Predanje je sačuvano u masonskim krugovima preko 200 godina. A po tom predanju, na Kalemegdanu je početkom 19. veka radila masonska loža „Ali koč“. Veliki majstor je bio Turčin, a „braća”, članovi reda, nacionalno mešani: najviše Turaka, ali i Srba, i poneki stranac na privremenom radu u Beogradu. Veliki majstor Mustaf-paša, zvani „srpska majka”, ustanički vođa Janko Katić, kasnije je starešina Mehmed Said Ismail, sekretar lože Toma Vučić-Perišić. Kao članovi Ali koča u masonskim krugovima Beograda, pominju se i Petar Ičko, braća Čardaklije, što sve nije potkrepljeno dokumentima, ali legenda je legenda.

Ono što je masonima značajnije su simboli utkani u arhitekturu zdanja na Kalemegdanu. Po tim „tajnim” znacima oni bezgrešno prepoznaju slobodnozidarski rukopis. Neki od masonskih znakova laičkom oku su nevažni. Do ulaza vodi pet stepenika koji simbolizuju broj koraka kojima članovi pomoćničkog stepena ulaze u hram. Na frizu su ucrtani ravnostranii trouglovi, koji su masonski simbol prvog reda, označavaju ravnotežu i sklad božanske prirode sveta. Unutrašnji raspored, po slobodnozidarskom tumačenju, namenjen je njihovom ritualu. Glavna prostorija je pravougaonog oblika, postavljena je u osi sa ulazom, predstavlja hram, centralno mesto, na kojem sedi Veliki majstor, okrenuto je istoku. Sa strane su dve pomoćne prostorije. Jedna služi za smeštaj regalija,ritualnih predmeta, a druga je „soba izgubljenih koraka”, namenjena kandidatima.

Šta je istina, možda će se saznati jednog dana, kada se otvore arhive tajnih službi iz turskog vremena. Do tada nam se čini, da se odgovor krije u estetici: ova zgrada je suviše elegantna da bi bila napravljena da samo bude karaula.

Prirodnjački muzej je jedan od najstarijih muzeja i jedini muzej tog tipa u Srbiji. Osnovan je pod nazivom „Jestastvenički muzej” aktom Ministra prosvete i crkvenih dela Kraljevine Srbije 19. decembra 1895. godine.U Srbiji je jedini muzej takve vrste, a po bogatstvu i raznovrsnosti primeraka, postignutim rezultatima u oblasti muzeologije i nauke jedan je od vodećih prirodnjačkih muzeja u jugoistočnoj Evropi. Prve zbirke prikupljale su se i čuvale u Jestastveničkom kabinetu Velike škole pod rukovodstvom Josifa Pančića, prvog srpskog botaničara i upravnika Liceja.
Josif Pančić smatra se utemeljivačem Prirodnjačkog muzeja, koji je sa grupom svojih saradnika i učenika sistematski prikupljao i proučavao primerke iz prirode. Bio je prvi predsednik Srpske kraljevske akademije i profesor Velike škole. Detaljno je istražio floru tadašnje Srbije, a otkrio je i opisao oko 50 i danas validnih, za nauku novih vrsta (Picea omorica, Ramonda sebica, Eryngium serbicum, Centaurea derventana i druge).

Njegovu ideju o osnivanju muzeja ostvarili su njegovi sledbenici, među kojima su: Sava Petrović, Lazar Dokić, Jovan Žujović, Đoka Jovanović, Svetolik Radovanović, Sava Urošević, Dimitrije Antula i Mihajlo Petrović Alas. Prvi upravnik Jestastveničkog muzeja bio je akademik Petar Pavlović, paleontolog
Prva izložba muzeja otvorena je 7.septembra 1904. godine u Beogradu Na dan stogodišnjice Prvog srpskog ustanka, u prisustvu Kralja Petra I i zvaničnika, a prvo gostovanje prirodnjačkih eksponata u inostranstvu bilo je iste godine na Svetskoj izložbi u Parizu. Prvi upravnik Muzeja bio je akademik Petar Pavlović, geolog i predavač na Velikoj školi.

Muzej ima četiri sektora: Geološki sektor (koji se bavi mineralogijom, petrologijom i paleontologijom),
Biološki sektor ( koji se bavi botanikom, zoologijom i mikologijom),
Sektor za edukaciju i odnose s javnošću i Sektor zajedničkih službi.

Muzej je dobitnik nagrade Mihailo Valtrović za Muzej godine za 2012. koju dodeljuje Muzejsko društvo Srbije.
U toku Prvog i Drugog svetskog rata mnoge zbirke su oštećene ili uništene, ali se muzej posle toga oporavio.

U privremenom prostoru čuva se prirodna i kulturna baština u 117 prirodnjačkih zbirki, sa približno 1500000 različitih primeraka iz Srbije,Balkanskog poluostrva, ali i celog sveta. Po broju primeraka izdvajaju se: mineraloška, petrološka, zbirke fosilnih i recentnih mekušaca, insekata, ptica, sisara, kao i Generalni herbarijum Balkanskog poluostrva, koje imaju veliku naučnu i muzeološku vrednost. Prirodnjački muzej poseduje jednu od najstarijih i najbogatijih stručnih biblioteka na Balkanu. Prirodnjački muzej nema stalnu postavku, a izložbena aktivnost, promocije, prezentacije i stručni skupovi odvijaju se u Galeriji na Kalemegdanu. Pedagoško propagandna služba muzeja ostvaruje intenzivnu saradnju sa sa brojnim školama Srbije, sa decom svih uzrasta. Prirodnjački muzej još uvek nema odgovarajući prostor za kompleksno izlaganje prirode Srbije, a svoje postavke organizuje u Galeriji na Kalemegdanu.

Brojne izložbe muzeja privlače veliku pažnju publike u Beogradu i širom Srbije: Dinosaurusi Argentine – džinovi Patagonije, Životinjsko carstvo, Od sumraka do svitanja, Ajkule i raže Jadranskog mora, Minerali Trpeče, Alergene biljke, Zeleno i crno – priča o čaju, Čokolada, Staro i nestalo voće Srbije, Suživot sa zverima, Dodirnimo prirodu, Srpsko jezero, 6 nogu, Mente et malleo, Drvo ili život sam, Iz riznice biblioteke Prirodnjačkog muzeja, Putovanja - Pančić, Kroz svet insekata Srbije, Nebeski lovci, Dino park, Dobrodošli u mezozoik, Arčibald Rajs – prirodnjak i mnoge druge.

Prirodnjačkom muzeju je 1972. godine pripojen Muzej šumarstva i lova, sa svojim zbirkama lovačkih trofeja i lovačkog oružja.
U okviru muzeja postoji i specijalizovana naučna biblioteka, među najstarijim na Balkanu, osnovana pre 110 godina, sa više od 22.000 naslova.

http://www.muzejisrbije.rs/wp-content/themes/_arts-culture/********.php?src=http://www.muzejisrbije.rs/wp-content/uploads/2016/05/Sumovi6.jpg&q=90&w=630&zc=1

Stručnjaci muzeja rade na zaštiti više značajnih lokaliteta i drugih prirodnih dobara paleontoloških lokaliteta „Gluvi potok”,
Gornja Prebreza, Nosak, „Buštranje”, Babušnica – Valniš, Kostolac, kao i mnogih bioloških lokaliteta.
U sastavu muzeja je Galerija na „Beogradskoj tvrđavi” koju godišnje poseti više od 32.000 zaljubljenika u floru i faunu,
dok brojne izložbe u muzejima širom Srbije obiđe više od 100.000 posetilaca.
Prirodnjački muzej je 2013. godine, zbog izuzetnih rezultata u radu i doprinosu razvoja kulture Srbije,
dobio prestižnu nagradu „Mihajlo Valtrović” za najbolji muzej u Srbiji, koju dodeljuje Muzejsko društvo Srbije.

 

[Nina]

Josif Pancic

Josif Pančić je bio prvi predsednik Srpske kraljevske akademije, prvi upravnik Botaničke bašte, šest puta rektor Velike škole, državni savetnik, narodni poslanik, potpredsednik Narodne skupštine.U svoje doba bio jedan od najškolovanijih i najobrazovanijih ljudi u Srbiji -doktor medicine, govorio je nekoliko jezika. Otac srpske botanike, ali i međunarodno poznati i priznati naučnik, koji je u pionirsko doba botaničke nauke u Srbiji ostvario i najviše domete.Začetnik prirodnjačke naučne misli i prirodnjačke nauke u Srbiji. Osnovao je Jestastvenički kabinet, preveo na srpski jezik veći broj stranih udžbenika kojima je dao lični pečat dodajući i saznanja do kojih je sam dolazio tokom istraživanja, u delu dvorišta Konaka Knjeginje LJubice, u kome se tada nalazio Licej, osnovao je prvu botaničku baštu. Prvi sakupljač prirodnjačkih predmeta (za Jestastvenički kabinet) od kojih mnogi predstavljaju inicijalni fond nekoliko zbirki u Prirodnjačkom muzeju, i mada je umro 7 godina pre osnivanja Prirodnjačkog muzeja posredno je zaslužan za njegovo osnivanje.

15. februara 2016. godine, ukazom predsednika Republike Srbije, Muzej je odlikovan Sretenjskim ordenom drugog stepena za naročite zasluge u oblasti nauke,kulture i muzeologije, a povodom 120 godina postojanja. Muzej je obeležio jubilej svečanim skupom u SANU u decembru 2015.

Prirodnjački muzej proglašen je ustanovom kulture od nacionalnog značaja.
Od svog nastanka do danas Muzej nema svoju zgradu niti odgovarajući izložbeni prostor

 

[Nina]

IGUMANOVA PALATA

Terazije 31
11000 Beograd , opstina Stari Grad

Igumanova palata poznata je zgrada na Terazijama.Nalazi se na uglu ulica Kralja Milana i Nikole Pašica. Sagrađena je 1936. godine u stilu modernizma, u vreme napora da se Terazije, koje su u međuratnom periodu postale gradski centar obogate reprezentativnim objektima. Zadužbina je trgovca Sime Igumanova Prizrenca.Konkurs za projekat palate raspisan je krajem 1935. godine. Konkurs je vodio Pera Popović, pobornik srpsko vizantijskog stila, a na konkurs su pozvani arhitekta Aleksandar Deroko i arhitekte Branko i Petar Krstić. Zahtev je bio da palata bude monumentalna i u traženom stilu. Rad braće Krstić, modernizovana verzija srpsko vizantijskog stila, sa širokim arkadama u prizemlju,usvojen je na konkursu i tokom 1936. godine,počela je izrada glavnog projekta.

1938.g.

Tokom razrade projekta arhitekte Krstić su odustale od nefunkcionalnih elemenata, poput arkada u prizemlju i konačno završile projektovanje krajem 1936. godine. Izgradnja je započeta 1937., a završena u aprilu 1938. godine. I u vreme gradnje izvršene su neke manje ispravke, a neposredno posle Drugog svetskog rata urađene su neke manje prepravke u prizemnim prostorijama. Igumanova palata je ugaona petospratnica. Dekorativni motiv izduženog zalučenog otvora vodi poreklo iz srpsko vizantijskog stila, a projektanti su ga suprotstavili formalnim odlikama modernizma, mermernoj oblozi fasade, nizovima pravougaonih prozora na poslednjem spratu, jakoj nadstrešnici u prizemlju, dekorativnim okruglim prozorima na vrhu građevine, dekorativnoj šipki za zastavu. U prizemlju je poslovni prostor, dok su na spratovima stanovi za stanovanje. Upotrebljeni materijali odgovaraju standardima perioda u kome je objekat izgrađen. Ulazi u zgradu su dekorativno obrađeni u gipsu i štuko mramoru.

Na fasadi zgrade nalazi se natpis: Zadužbina Sime Andrejevića Igumanova Prizrenca.

Skulpturalna kompozicija Sima Igumanov sa siročićima, visoka 3,6 metara,
delo je slovenačkog vajara Lojza Dolinara,krasila je vrh palate na Terazijama nepune dve decenije,
od 1936. kada je zdanje podignuto do leta 1950. godine,kada su je unistili mladi Skojevci .

Zadužbina danas ostvaruje prihode od zakupa poslovnog prostora u prizemlju i stanarine od stanova na spratnom delu od nosilaca stanarskih prava.
Finansira i rad 1999. prognane Prizrenske bogoslovije u Nišu, a takođe i obnovljeni rad Bogoslovije u Prizrenu.Zadužbina stipendira oko 150 učenika i studenata sa KiM.

Igumanova palata je jedno od najznačajnijih dela arhitekata Petra i Branka Krstića, kao i jedan od ključnih objekata na kome se ogleda
proces transformacije tradicionalnog akademskog metoda u moderni, te je zbog svojih vrednosti proglašena za spomenik kulture 1977.god

Sima Andrejević Igumanov

Rođen je u Prizrenu, 30.januara 1804. godine, baš kad je Karađorđe digao Srbe na ustanak. Njegov otac Andrija bio je vrlo bogat čovek, i veliki srpski patriota koji je, nabavljajući oružje za ustanike, materijalno sasvim propao, ostavivši četiri sina bez ičega. Najmlađi, Sima, odrastao je u manastiru Sveti Marko kod Prizrena, gde je njegov najstariji brat Aksentije, koji se još kao vrlo mlad zamonašio, bio iguman.
Sima je u manastiru naučio da čita i piše, a pošto su ga po bratu već zvali Sima igumanov, i zvanično je uzeo to prezime.
Jedno vreme bio je suvlasnik fabrike burmuta, duvana koji se šmrkao, a kada mu je propao taj posao, odlazi u Makedoniju. Tamo je zakupio bare i jezera kod Bitolja da bi sakupljao pijavice i prevozio u Beograd. Odatle ih je preuzimao neki Francuz i distribuirao po čitavoj Evropi.Pijavice su bile na ceni i posao je cvetao toliko da mu je turski paša jednom oduzeo već spremljenu isporuku, s namerom da je lično proda.Uz to, paša je preko svojih veza uredio da Sima bude utamničen, pa je ovaj u zatvoru proveo pet meseci sve dok i zvanično paši nije prepustio posao sa pijavicama.
U carigradskoj tamnici zatekao je jednog prizrenskog Turčina, agu, dobrog prijatelja svog brata igumana. Po izlasku na slobodu, Sima je brinuo o agi, posećivao ga je i donosio mu hranu, a aga mu je poverio novac koji je krio, da ga upotrebi kao kapital u trgovini, uz uslov da mu vrati sa delom zarade, ili, ako ga pogube, da novac da njegovoj porodici u Prizrenu.
Sima je kasnije održao reč .Do kraja života se brinuo o aginoj porodici i izdržavao ih, davši i bogat miraz aginoj ćerki. Posao prerade i trgovine duvanom mu je dobro krenuo, prvo u Carigradu, a zatim i u Rusiji, u Odesi i Kijevu, pa u Beogradu.
Darivao je crkve, manastire, sirotišta, škole, domove učenika, pevačka društva, ali pomagao i bolesne i nemoćne, stipendirao učenike.

U tuzi za sinom Manojlom koji je umro 1865. godine, Sima Igumanov je usinio svu omladinu svog kraja. Osnovao je zadužbinu kojoj je zaveštao sva dobra koja je dugodišnjim radom i štednjom stvorio.Tako će Zadužbina Sime Andrejevića Igumanova Prizrenca postati jedna od najplodonosnijih ustanova te vrste u srpskom narodu. Testamentom je odredio da Zadužbinom uvek upravlja patrijarh SPC. Godine 1871. osnovao je i Pravoslavnu srpsku bogosloviju u Prizrenu.

Crkva Svetog Marka u Prizrenu

To je bio veliki događaj, ne samo za još neoslobođene Srbe u Staroj Srbiji, nego i za ceo srpski rod. Zadatak Bogoslovije, kako je zapisano u Projektu njenog ustrojstva, bio je da sprema mladiće srpske narodnosti, a pravoslavne vere u Otomanskoj imperiji za narodne sveštenike i učitelje.

Velika Igumanovljeva palata na Terazijama, bila je glavno vlasništvo fonda iz kojeg su finansirane dobrotvorne i prosvetne akcije.
Sima Igumanov umro je 1883. godine.Malo se zna da je Prizrenska bogoslovija školovala više učitelja nego sveštenika, a dala je
i više vladika i trojicu srpskih patrijarha: Varnavu, Gavrila i Pavla. Prva dvojica su bili njeni učenici, a treći njen profesor.

“Kada sam još kao student Bogoslovskog fakulteta u Beogradu prolazio pored velikog zdanja na Terazijama, na čijem zidu krupnim slovima piše ‘Zadužbina Sime Andrejevića Igumanova Prizrenca’, divio sam se toj velelepnoj građevini i njenom zadužbinaru. Tada ni slutio nisam da ću već kroz petnaestak godina biti profesor Bogoslovije u Prizrenu, koju je takođe osnovao i podigao Sima Andrejević Igumanov”,zapisao je patrijarh Pavle.

Zaslugom patrijarha Pavla zadužbina je 1991. godine obnovila rad, što je podrazumevalo,i vraćanje palate na Terazijama .

 

[vecic]

Kako neko može ovo da iskoristi za maturski rad. Nina svaka čast na ovolikom trudu

 

[Nina]

Hvala
Potreban je trud da se pronadju podaci o svakoj znamenitosti, obrade i usklade za ovu temu, pa slike pronaci itd.
Bilo bi mi drago da nekome ova tema pomogne kao sto su meni pomogli mnogi tekstovi,sa neta,koje sam nalazila,
proucavala i cesto prenosila u delovima ili u celosti,pored mojih pisanja. Zahvaljujem se tim autorima

 

[Nina]

KUCA KRALJA PETRA I
Vase Pelagića 40
11040 Beograd , opstina Savski Venac

U beogradskoj ulici Vase Pelagića broj 40, na Senjaku, nalazi se zdanje od istorijskog i kulturnog značaja. U dubokom dvorištu stoji žuto-bela, dvospratna kuća od 122. godine, više puta menjala je svoju namenu. Izgrađena je kao letnjikovac imućnog beogradskog trgovca, da bi potom bila dom kralju Petru I, dom za nezbrinutu decu, škola, dom za zaštićene stanare, izbegla lica, a danas je kulturni centar. U njenim lagumima se, 80-ih godina prošlog veka, nalazila jedna od prvih diskoteka u Beogradu. Danas, ovo imanje nosi naziv Kuća kralja Petra I po svom stanaru, srpskom vladaru Petru I Karađorđeviću koji je u njoj živeo samo dve i po godine.

Kuća je podignuta 1896. godine na Topčiderskom brdu. Kuću je kao vilu za odmor u vinogradu podigao trgovac Đorđe Pavlović. Iako podignuta za privremeni boravak, ugled i bogatstvo njenog vlasnika uslovili su da kuća bude znatno veća i reprezentativnija nego što su bili letnjikovci u njenom okruženju. Porodica Pavlović je kuću koristila kao letnjikovac dve decenije. Projektovana u neorenesansnom stilu, sa elementima baroka, predstavljala je tipičan primer vile u vinogradima onoga doba.Godine 1919. godine ju je iznajmila Dvoru koji je tražio pogodnu kuću za stanovanje kralja Petra Prvog Karađorđevića koji se upravo vratio iz izbeglištva u kom je proveo četiri godine nakon povlačenja sa svojom vojskom iz Srbije 1915. godine. . U kuću na Senjaku, Kralj Petar Prvi uselio se 24. septembra 1919. godine i u njoj je živeo do 16. avgusta 1921. godine U vreme useljenja u vilu na Topčiderskom brdu Petar Prvi Karađorđević više nije bio ni formalno kralj Srbije, odnosno Kraljevine Srba, Hrvata i Slovenaca jer je potpisao abdikaciju, 11. marta 1919. godine.
U ovoj kući Kralj Petar Prvi je preminuo. Predstavlja nepokretno kulturno dobro kao spomenik kulture od 1992 god.

Kralj Petar je u iznajmljenoj kući koju je plaćao sopstvenim sredstvima živeo veoma skromno i povučeno. U sobi na spratu nalazili su se krevet, sto, orman, umivaonik, stona lampa, u trpezariji pored nje sto za ručavanje, stolice i orman za posuđe, a u biblioteci orman sa knjigama. Saloni su imali samo najneophodnijim nameštaj. Zidovi su bili skromno dekorisani. Jedino su se u salonu u kom je kralj Petar primao retke posetioce na zidovima nalazili portreti i slike kraljevske porodice. U trpezariji se nalazila ikona sv. Andrije Prvozvanog, zaštitnika Doma Karađorđevića. Kralj je na ovom imanju živeo poprilično skromno i asketski. Nije imao mnogo svoje imovine. Dosta kraljevih predmeta sačuvano je u njegovoj kući na Oplencu, u Topoli, ali i uništeno i pokradeno u ratu. Većinu svog vremena je provodio u pisanju i šetnjama po vrtu.

Kralj Petar je umro 16. avgusta 1921. godine. Vlada je iste večeri donela proklamaciju građanima SHS u kojoj se kaže:

„Ceo naš narod, bez razlike imena i vere, duboko će ostati zahvalan Velikom Kralju, koji je svojom strogo ustavnom i parlamentarnom
vladavinom obezbedio narodne slobode i tako stvorio mogućnost punog razvijanja narodnih snaga za izvršenje velikih nacionalnih ciljeva
i zadataka..“

Na sednici Vlade održanoj posle smrti kralja Petra doneta je odluka da se kuća u kojoj je kralj bolovao i umro otkupi,
za Narodni muzej pod uslovom da sve sobe ostanu kakve su sada.Na zalost to se nije desilo..Osim gvozdenog vojnickog
kreveta na kome je Kralj Petar spavao sve druge stvari i pokucstvo su u najvecem broju nestali ili razneti.

Replika svecane i vojne uniforme Kralja Petra koje su izlozene u Petrovoj sobi secanja

Tek tri godine nakon smrti kralja Petra Ministarstvo prosvete je oformilo je odbor za podizanje Muzeja kralja Petra Prvog. U tu svrhu je otkupljena kuća, podignuta nova ograda sa reprezentativnom ulaznom kapijom ,čiji je portal izrađen po uzoru na portale dvorskog kompleksa na Terazijama. Na portalu je bio grb Kraljevine Srbije, kraljev monogram i tri ključne godine iz života kralja, godina rođenja 1844, godina kada je stupio na presto 1903. i godina smrti 1921, sa natpisom Muzej kralja Petra I .. Izrada kapije poverena je majstoru preduzimaču Branku Filipoviću 17. marta 1926. i odobreno je da se na izgrađenoj kapiji podigne natpis Muzej kralja Petra i Oslobodioca. Slova su bila od bakra, pozlaćena, a forma je bila iz Miroslavljevog jevanđelja. Izrada slova poverena je građevinsko-limarskoj radionici Božidara Kosovića

Muzej nikada nije ni bio zvanično otvoren,sve do 2010. godine, kada je na inicijativu opštine Savski Venac koja je kuću adaptirala
i sa spomen sobom kralja Petra ona oživljava kao savremeni kulturni centar

 

[Nina]

„Bez ljubavi narodne, slabi su prestoli zemaljski.“
Kralj Petar

Petar Prvi Karađorđević, ujedinitelj srpskog naroda, opevan u narodnim pesmama kao Petar Mrkonjić, u narodu prozvan Čika Pera,
još za života je postao legenda zbog lične hrabrosti, poštenja, ali i izgradnje Srbije kao moderne i najmoćnije države na Balkanu.

Ove godine je 122. godine je od rodjenja „njegovo veličanstvo svetog starca“, kako su ga nazivali Francuzi, posle proboja Solunskog fronta.
A Srbi mu ostavili pesmu: „Čika Pera jaše konja bela, za njim ide Srbadija cela“.Pod njegovom vlascu Srbija je bila pijemont slobode.
Ideal ustavnog uređenja i demokratske vladavine.

Petar I Karađorđević (Beograd, 11. jul 1844 — Beograd, 16. avgust 1921) bio je kralj Srbije, od 1903. do 1918. i kralj Srba, Hrvata i Slovenaca od 1918. do 1921. godine.

kruna i zezlo Kralja Petra

Kralj Petar rođen je kao peto dete Kneza Aleksandra i Kneginje Perside,kćerke Vojvode Jevrema Nenadovića na Petrovdan, 11. jula 1844. godine. Osnovnu školu i gimnaziju završio je u Beogradu, a dalje školovanje je nastavio u Švajcarskoj u zavodu Venel-Olivije u Ženevi. Po završenom školovanju septembra 1861, Knežević Petar se upisuje u pariski Kolež Sen Barb, a 1862. u čuvenu vojnu akademiju u Sen-Siru koju završava 1864. godine. U Parizu se bavio fotografijom i slikarstvom, i usavršavao svoje vojničko i političko obrazovanje. Ono mu je otvorilo vidike ideja političkog liberalizma, parlamentarizma, demokratije i njenih institucija. Početkom 1868, sa svega 24 godine, Knežević Petar je u Beču štampao svoj prevod knjige engleskog političara i filozofa DŽona Stjuarta Mila “O slobodi”, sa svojim predgovorom, koji će kasnije postati njegov politički program.
Posle ubistva Kneza Mihajla u maju 1868, politički krugovi bliski dinastiji Obrenović priključili su novom srpskom Ustavu i odredbu kojom se porodici Karađorđević zabranjuje povratak u otadžbinu i oduzima sva imovina.Knežević Petar se pridružio Legiji stranaca francuske vojske 1870. i sa njom je učestvovao u ratu između Francuske i Pruske, zbog čega je odlikovan Ordenom Legije časti. Godine 1875. radio je na organizovanju i aktivno učestvovao u bosansko-hercegovačkom ustanku. Nakon neuspele Topolske bune 1877, vodio je živu političku aktivnost.

1875. Kralj Petar I je ratovao pod pseudonimom Petar Mrkonjić.

U leto 1883. godine na Cetinju se oženio Kneginjom LJubicom – Zorkom, najstarijom kćerkom crnogorskog Knjaza Nikole. U tom braku rođeno je petoro dece: kćerke Jelena i Milena (umrla kao dete), i sinovi Đorđe (odrekao se prava nasledstva prestola 1909), Aleksandar i Andrija (umro kao dete). Posle kraćeg boravka u Parizu, porodica Karađorđević preselila se na Cetinje, gde je ostala sledećih deset godina. Zbog lošeg materijalnog položaja, Knežević Petar prodao je kuću u Parizu 1894, i nastanio se sa porodicom u Ženevi. Njegovi kontakti sa ljudima iz Srbije, naročito sa vođom radikala Nikolom Pašićem nikada nisu prestajali.

Knjeginja Zorka Karadjordjevic

Nj. V. knez Petar Karađorđević u emigraciji na Cetinju
1. Nj. V. knez Petar 2. Kneginja Zorka 3. Knez Đorđe (umro na Cetinju) 4. Knez Arsen

Tokom 1897, Knežević Petar odlazi u Rusiju, i biva primljen kod cara Nikolaja II. Tri godine kasnije pokušao je da se sporazume sa Kraljem Aleksandrom Obrenovićem o priznavanju prinčevske titule i povraćaju oduzete imovine, ali bez uspeha. Knežević Petar je još više pojačao svoju političku aktivnost za povratak u Srbiju. Godine 1901. nastojao je da stupi u bliže odnose sa Austro-Ugarskom, nudeći joj svoj politički program.

U noći između 28. i 29. maja 1903. oficiri zaverenici ubili su Kralja Aleksandra Obrenovića i Kraljicu Dragu. Vojska je na svoju ruku izvela državni udar i proglasila Kneževića Petra Karađorđevića za Kralja Srbije, što je svojim izborom potvrdila Narodna Skupština 15. juna. Posle 45 godina Karađorđevo potomstvo ponovo dolazi na čelo srpske države, čime počinje novi period u njenom razvoju. “Želim da budem pravi ustavni Kralj Srbije“ , rekao je Kralj Petar I u svom proglasu tokom polaganja zakletve.

zakletva u skupstini

krunisanje i miropomazanje u Zici

Od samog početka svoje vladavine, Kralj Petar I suočio se sa ozbiljnim preprekama. Zemlja je bila rastrzana unutrašnjom političkom borbom,
a Austro-Ugarska, isprva naklonjena novom srpskom Kralju, postala je ubrzo otvoreni neprijatelj Srbije, naročito posle krize izazvane aneksijom Bosne i Hercegovine 1908. godine.

Prvi balkanski rat protiv Turske 1912, i Drugi ,protiv Bugarske 1913. okončani su trijumfom srpske vojske,
pod vrhovnom komandom Kralja Petra I, i oslobađanjem Raške oblasti, Kosova, Metohije i Makedonije, i njihovim pripajanjem Srbiji.

kralj petar na bojistu

Usled stalnih i teških napora u Balkanskim ratovima, zdravstveno stanje Kralja Petra I se pogoršalo, i on je 24. juna 1914. preneo kraljevska ovlašćenja na svog sina Prestolonaslednika Aleksandra. Mesec dana kasnije, Austro-Ugarska je objavila rat Srbiji, čime je započet Prvi svetski rat. Posle veličanstvenih pobeda na Ceru i Kolubari 1914, nakon ulaska Nemačke i Bugarske u rat 1915, srpska vojska bila je prinuđena na povlačenje i napuštanje zemlje. Albanska golgota ostavila je velikog traga na zdravlje ostarelog Kralja. On je ipak doživeo da dočeka konačnu pobedu i oslobođenje Srbije, i stvaranje nove države nastale ujedinjenjem Srba, Hrvata i Slovenaca.

Grupna fotografija Kralja Petra I sa saradnicima pre Prvog balkanskog rata 1912.god.

Tri grada ponela su i njegovo ime :Mrkonjić Grad u BiH od 1924. godine (ranije Varcar Vakuf),
u Crnoj Gori Petrovac na Moru od 1919. godine (ranije Kastel Lastva)
i Petrovgrad u Vojvodini od 1935. do 1946. godine (ranije Bečkerek, danas Zrenjanin).

Među brojnim priznanjima kralj Petar je bio nosilac i najvećeg ruskog odlikovanja, Velike lente Svetog Andreje sa mačevima,
ordenom koji je pre njega nosio samo car Aleksandar Prvi, pobednik nad Napoleonom.

Umro je 16. avgusta 1921. u Beogradu. Sahranjen je u svojoj zadužbini na Oplencu.
Zbog svojih zasluga u Balkanskim ratovima i u Prvom svetskom ratu u srpskom narodu ostao je zapamćen,
kao Kralj Petar I Oslobodilac.

 

[Nina]

ETNOGRAFSKI MUZEJ

Studentski trg br.13, Beograd

Еtnоgrаfski muzеј u Bеоgrаdu nаlаzi sе nа uzvišici iznаd ušćа Sаvе u Dunаv.
Najstariji je etnografski muzej u Srbiji i jedan od najstarijih etnografskih muzeja na Balkanu.
Ove godine navrsava se 115 godina od njegovog osnivanja kao cuvara blaga tradicionalne kulture.

1935.god

Etnografski muzej je osnovan februara 1901. godine, ali sakupljanje etnografskih predmeta otpočelo je sredinom XIX stoleća.
U okviru Narodnog muzeja Srbije (Serbskonarodni muzeum) nalazio se, još 1844. godine, jedan broj etnografskih predmeta.
Prvo značajno sistematsko sakupljanje obavljeno je radi učešća na Sveslovenskoj izložbi, održanoj u Moskvi 1867. godine
Uprkos tome što su svi tada prikupljeni predmeti ostali u Moskvi, ta izložba je važna zbog toga što je u Srbiji, i na Balkanu uopšte,
otpočelo sistematsko sakupljanje etnografskih predmeta i etnološko proučavanje tog prostora.

prva izlozba i depo

U okviru Srpskog učenog društva 1872. godine dat je konkretan predlog za osnivanje muzeja koji bi čuvao etnografske predmete.Te godine je Stojan Novaković,redovni član Srpskog učenog društva (današnja Srpska akademija nauka i umetnosti) izložio Predlog i nacrt za osnivanje Srpskog istorijsko-etnografskog muzeja,i od tada se radilo na formiranju posebnog etnografskog muzeja.Ideja o takvom muzeju konačno je realizovana februara 1901. godine.

Stojan Novakovic

Tada je iz Narodnog muzeja u posebnu zgradu, kојu је Stеvаn Мihајlоvić, trgоvаc i ministаr, zаvеštао Kraljevini Srbiјi za muzej, preseljena etnografska zbirka,i ta godina se smatra datumom osnivanja Etnografskog muzeja. Prvih dana nakon osnivanja Etnografski muzej je posedovao 909 etnografskih predmeta, 32 knjige, manji broj fotografija i veoma vredan Album akvarela i crteža narodnih nošnji Nikole Arsenovića.

dr. Sima Trojanović

Za prvog upravnika postavljen je Sima Trojanović, a za prvog kustosa, nešto kasnije, imenovan Nikola Zega.
Jos 1902.g. započeto je obimno sakupljanje predmeta,i već 1904. godine u fondu muzeja je bilo oko 8.500 eksponata.
Sakupljeni predmeti bili su sa područja čitavog Balkanskog poluostrva i nisu pripadali samo tradicionalnoj kulturi Srba,
već i drugim etničkim grupama sa tog prostora.

Prvobitna zgrada u kojoj je bio muzej, Stevcina zaduzbina

Prva stalna postavka Etnografskog muzeja otvorena je 20. septembra 1904. godine,pоvоdоm krunisаnjа krаlја Pеtrа Prvоg i prоslаvе stоgоdišnjicе Prvоg srpskоg ustаnkа,i od tada kustosi muzeja neprestano sakupljaju etnografske predmete, tako da se fond muzeja neprekidno uvećava. Tokom Prvog i Drugog svetskog rata Etnografski muzej,je ostao bez velikog broja predmeta koji su uništeni u ratnom vihoru.

seoska kuca

primorska kuca

gradska kuca

Zahvaljujući očuvanosti tradicionalnog načina života na Balkanu, posle Prvog svetskog rata nastavlja se sa popunom fonda muzeja,a 1926. godine odštampana je prva sveska Glasnika Etnografskog muzeja, koji do danas redovno izlazi. Posle Drugog svetskog rata otpočelo je sistematsko etnološko proučavanje etnografskih oblasti, obavljen je veliki broj pojedinačnih istraživanja, a započinje i rad na sistematizovanoj i naučno zasnovanoj konzervaciji predmeta.

Muzej se 1951. godine useljava u zgradu nekadašnje Beogradske berze na Studentskom trgu 13.Zgrada je sagrađena 1933-1934. godine po projektu arhitekte Aleksandra Đorđevića,kao objekat poslovno-stambene namene. Poslednjom rekonstrukcijom prilagođena je funkciji muzeja. Po svojim arhitektonskim osobinama objekat pripada zrelom modernističkom konceptu, dok naglašeni vertikalizam nosi inostrane, pretežno nemačke uticaje. Tročlana kompozicija glavnog, ulaznog dela odlikuje se monumentalnošću. U opusu autora, Aleksandra Đorđevića, više poznatog po akademskim nego po modernističkim delima, zgrada Berze predstavlja izuzetak u stilskom pogledu. Kao velika javna građevina na istaknutom položaju u okviru ambijenta Studentskog trga predstavlja značajno delo arhitektonsko-urbanističkih vrednosti.Spomenik je kulture.

..

U Etnografskom muzeju je do danas otvoreno osam stalnih postavki i priređeno oko 300 povremenih izložbi.
Muzej ima jednu od najbogatijih stručnih biblioteka na Balkanu,i sam izdaje stručne publikacije, ima konzervatorsku službu koja obrađuje gotovo sve vrste materijala, raspolaže velikim izložbenim prostorom, organizuje obimna etnografska istraživanja.

Iаkо је u svеtskim rаtоvimа strаdао vеliki brој prеdmеtа, dаnаs sе u vlаsništvu Мuzеја nаlаzi оkо 60.000 prеdmеtа, svrstаnih u 32 zbirkе,
(nаrоdnе nоšnjе, pоkućstvо, privrеdа, kеrаmikа, ...) i prеkо 100.000 fоtоgrаfiја, fоtоgrаfskih nеgаtivа, аrhivskih dоkumеnаtа i filmskе grаđе,
kао i bibliоtеkа sа prеkо 50.000 stručnih nаslоvа.

Pоrеd tоg štо čuvа prеdmеtе kulturnо istоriјskе vrеdnоsti, Еtnоgrаfski muzеј dvаdеsеt gоdinа оrgаnizuје Mеđunаrоdni fеstivаl еtnоlоškоg filmа.Таkоđе, pоsеtiоcimа nudi i rаznоvrsnе prоgrаmе: stаlnu izlоžbеnu pоstаvku „Nаrоdnа kulturа Srbа u XIXi XXvеku”. Stalna postavka zauzima tri nivoa zgrade.Priprema pоvrеmеnе tеmаtskе izlоžbе, stručnо tumаčеnjе izlоžbi i srpskе kulturе, еdukаtivnе prоgrаmе i rаdiоnicе zа dеcu „Dеtе i trаdiciја“, kоncеrtе, prеdаvаnjа,kursеvе stаrih zаnаtа.
Uоkviru rаdnоg vrеmеnа izlоžbе, оtvоrеni su prоdаvnicа suvеnirа i muzејski kаfе.

U sаstаvu Еtnоgrаfskоg muzеја је i Маnаkоvа kućа u kојој sе čuvа „Spоmеn zbirkа Hristifоrа Crnilоvićа“ sа 2.600 prеdmеtа vеlikе kulturnе vrеdnоsti, оkо 2.000 stаklеnih nеgаtivа muzејskih prеdmеtа i snimаkа sа tеrеnа, višе оd 20.000 listоvа rukоpisnе grаđе zаbеlеžеnе nа tеrеnu i iz litеrаturе, priručnu bibliоtеku istоriјskо-еtnоgrаfskоg sаdržаја sа višе оd 700 knjigа i čаsоpisа, kао i zbirku ličnih prеdmеtа Hristifоrа Crnilоvićа.

 

[☆Aždaha☆]

 

[Nina]

KRALJICA MARIJA KARADJORDJEVIC

U kraljici Mariji narod je našao sve ono za čime je žudeo: idealnu vladarku, dobru suprugu, požrtvovanu majku, vrednu domaćicu, dostojanstvenu kraljicu.
Kraljica Marija rođena je 1900. u Goti u Nemačkoj, a osnovno obrazovanje stekla je na rumunskom dvoru. Posle završetka Prvog svetskog rata, nastavila je školovanje u Engleskoj u “Hilfild školi”, gde su se školovala deca engleske kraljevske porodice. Osim maternjeg jezika, dobro je govorila engleski, nemački i francuski, a kad je postala jugoslovenska kraljica, naučila je i srpski jezik.
Princeza Marija, koja je pre udaje, kao praunuka engleske kraljice Viktorije, imala titulu princeze Engleske i severne Irske, venčala se sa Aleksandrom Prvim Karađorđevićem, kraljem Kraljevine Srba, Hrvata i Slovenaca, 8. juna 1922. godine. Činodejstvovao je patrijarh Dimitrije, uz sveštenstvo i sadejstvo članova Svetog Sinoda, mitropolita Varnave skopljanskog, episkopa Georgija temišvarskog, Kirila bokokotorsko-dubrovačkog i Jevrema žičkog sa mnogobrojnim sveštenstvom.

Nakon što je oko hiljadu članova šest pevačkih društava otpevalo „Pozdrav kraljevoj verenici”, pesmu koju je Stanislav Binički komponovao specijalno za tu priliku, mlada kraljica je s balkona Starog dvora uzviknula: „Ja vam od srca blagodarim!” Bile su to prve reči koje je uputila narodu čije će sveopšte obožavanje ubrzo zaslužiti.

Odmah posle venčanja sa jugoslovenskim kraljem Aleksandrom Karađorđevićem, osnovala je Fond koji je pomagao siromašnu i bolesnu decu, stare i nemoćne, a čitav njen život u emigraciji, u toku i posle Drugog svetskog rata, bio je obeležen angažovanjem u humanitarnim organizacijama, kao što su Komitet Jugoslovenskog crvenog krsta i Društvo “Sveti Jovan”. Preko njih slati su paketi pomoći našem narodu, kako u zemlji, tako i zarobljeničkim logorima širom Evrope i emigrantima koji su posle rata dolazili u Veliku Britaniju.
Na venčanju u Sabornoj crkvi, kum je bio sin engleskog kralja i potonji kralj Albert

U braku s kraljem Aleksandrom rodila je tri sina,prestolonaslednika Petra, kome je ime dato u znak počasti prema dedi,
kralju Petru Prvom. U prilog ideje jugoslovenstva, imena su data po narodima: kraljević Tomislav (hrvatski) i Andrej (slovenački).

Ubistvo muža, kralja Aleksandra I 9. oktobra 1934. godine u Francuskoj, teško je pogodilo kraljicu Mariju koja je dve godine je provela u dubokoj crnini.

Kraljica je dostojanstveno i nemo podnosila svoju bol postavši sa 34 godine udovica sa tri sina, od kojih je najstariji imao 11 i trebalo je da postane kralj.
Kada su joj javili vest,Kraljica je sklopila oči i uzdahnula. Nije plakala. Posle lake nesvestice i uzetih kapljica za smirenje, odlučno je rekla: „Umro je na dužnosti, a to je smrt koje je On dostojan", piše u izveštaju koji je francuskoj vladi tog dana podneo komandant lionske policije koji je kraljici Mariji saopštio da je na njenog supruga izvršen atentat.
Crninu je nosila dve godine potpuno se za to vreme okrenuvši obrazovanju svojih sinova i dobrotvornom radu. U godinama koje su usledile ona je preuzela brigu o Društvu Crvenog krsta, potpisala Povelju o pravima deteta i darovala na desetine humanitarnih organizacija. Kraljica Marija je ličnim sredstvima pomogla zidanje Dečje klinike u Tiršovoj ulici i Instituta za onkologiju.
Nekonvencionalni odnos kraljice Marije s osobljem dvora i neposrednost u kontaktima s običnim ljudima u narodu je uzdignuta do mitskih razmera. Jugoslovenska kraljica je često viđana u parku dvora kako sedi i krpi čarape, a u šetnju je išla u običnim „bata“ patikama, kakve su tada nosile mnoge naše žene. Uz svu tu skromnost, kao jedna od prvih žena sa vozačkom dozvolom, veoma je volela lepe automobile. U jednom od njih 8. oktobra 1959, na 25. godišnjicu ubistva u Marselju, stigla je u Pariz gde ju je primio predsednik Francuske, general Šarl de Gol.

Krstenje Kralja Petra

Drugi događaj koji ne nepovratno izmeni život 'narodne kraljice bio je početak Drugog svetskog rata i odlazak iz Jugoslavije. Kako je istorija pokazala, taj odlazak bio je zauvek.Posle kapitulacije jugoslovenske vojske, 17. aprila 1941.u Englesku dolazi i kralj Petar Drugi

U toku rata, Kraljica je najveći deo života provodila na farmi Old Mild, koju je kupila 1938. godine. U ovoj kući je sa porodicom živela do 1946. godine, kad je kuću prodala. Iste godine je kupila kuću sa imanjem u Kentu, gde se nastanila sa svojim sinovima. Živela je sa Tomislavom i Andrejom, mirnim seoskim životom. Sinovi su se bavili poljoprivredom, dok je kraljica obavljala kućne poslove, a u slobodnom vremenu slikala i vajala. Bavila se i izučavanjem umetnosti slikanja.Bila je to mala seoska kuća, od koje je kraljica želela da za sebe i decu ponovo stvori porodični dom. Družila se jedino sa svojom prijateljicom, dvorskom damom Rozmari Kresvel, koja je bila uz nju i u Jugoslaviji.
U logore u Nemačkoj, Norveškoj, Italiji, Poljskoj i drugim državama, za vreme Drugog svetskog rata bilo je internirano više od 200 hiljada naših ljudi. Kraljica Marija je sa Komitetom Crvenog krsta slala pomoć. Nedeljno je otpremano oko 200 paketa hrane. Do kraja 1943. godine upućeno je 7,5 miliona kilograma pošiljki, od toga 5,5 miliona kilograma hrane. Od odeće je upućeno 30 hiljada šinjela i kompletne preobuke. Na pošiljkama, da Nemci ne bi otkrili prave pošiljaoce, kraljica nije stavljala svoje ime, već samo Marija Đorđević.

Jugoslovenska kraljica se nikad nije bavila politikom. Posvetila se svom domu, učeći srpske narodne običaje i verno ih poštujući. I u Engleskoj je slavila porodičnu krsnu slavu, Svetog Andreja Prvozvanog. Kako je slava padala 13. decembara o božićnom postu, spremana je posna hrana. Tad se okupljala čitava porodica i najbliži prijatelji.

 

[Nina]

Kasnije je, zbog bolesti i nemoći, kraljica Marija, u srpskoj crkvi u Londonu, predala slavu svojim sinovima i od tada je ona njima dolazila na slavu. Kraljica je strogo poštovala sve pravoslavne praznike, posebno Božić kad se opet okupljala cela porodice. Postila je i uskršnji post, čak i kad je bila teško bolesna. Nekoliko meseci pred smrt, kad je bila veoma slaba i vrlo malo jela, primila je pričest.

Po završetku Drugog svetskog rata, kraljica je shvatila bolnu istinu da se ni ona ni njena deca više ne mogu vratiti u zemlju. Komunistička vlast je sve nedaće rata prebacila na teret porodice Karađorđević. Nikad se nije obratila novim vlastima u Jugoslaviji, tražeći bilo kakvu pomoć.

Zdravstveno stanje kraljice Marije, posle ubistva njenog supruga, kralja Aleksandra, stalno se pogoršavalo. Imala je dve operacije, mučio je reumatizam, dok je poslednju godinu života, zbog paralize leve strane tela, provela nepokretna u postelji.
Lekovi koje je kraljica Marija koristila, bili su veoma skupi, pa je morala da prodaje svoj nakit. Aukcijska kuća “Sotbi” je 1960. izložila na prodaju njenu veličanstvenu dijademu sa 875 kamena, koja je dizajnirana u Carskoj Rusiji.

Kraljica je na aukciju poslala i veliki dijamantski broš, napravljen u formi srpskog belog orla,
koji joj je poklonio kralj Aleksandar. Dijamantska dijadema s brošem prodata je za 10.800 funti.
Kupac je bio Hari Vinston, kralj dijamanata iz Njujorka.

...

Dijadema izlozena u Muzeju na Oplencu sa pramnom kose

Njeno veličanstvo, Kraljica Marija Karađorđević, preminula je u snu 22. juna 1961. godine, u svom stanu u Londonskom umetničkom kvartu Čelzi. Sutradan je njeno telo izloženo u sali pogrebnog preduzeća, da bi prvog jula, kovčeg bio prenet u Srpsku crkvu Svetog Save u Londonu. Kraljica je pomogla podizanje ovog pravoslavnog hrama, koji je 1950. godine osveštao vladika Nikolaj Velimirović.

Marija Karađorđević sahranjena je u Vindzoru, blizu groba engleske kraljice Viktorije, svoje prabake, na privatnom groblju Frogmor, u sredini kraljevskog parka.
Grob je jednostavan, sa mermernom pločom, na kojoj po sredini, niže reljefnog krsta, stoji: Marija – Kraljica Jugoslavije

Od 2013.god Zemni ostaci kraljice Marije će počivati u kapeli do 26. maja, kada je sahranjena na Oplencu, pored sina, kralja Petra Drugog i snahe, kraljice Aleksandre.

Za prenos tela kraljice Marije, bila je neophodna dozvola britanske kraljice Elizabete, jer je Marija Karađorđević praunuka kraljice Viktorije i bratanica kralja Edvarda.

 

[☆Aždaha☆]

evo jedne lepe slike Kraljice Marije
izgleda ko vila
rođena na Badnje veče
ima lepotu i dostojanstvo prave Jarice ( u horoskopu naravno) - i u poznim godinama je lepa i u bedi je elegantna

sa novorođenim sinom Petrom

na novčanici - portret koji je radio paja Jovanović

a evo i slatke knjige za decu da se upoznaju sa svojom istorijom

 

[Nina]

PALATA ANKER

...

Palata Anker , nalazi se u Beogradu, opstina Stari grad na adresi Terazijama 26 i ima status spomenika kulture
Zgrada je sagrađena 1899. godine po projektu arhitekte Milana Antonovića.
Ovu dvospratnu kuću sa lokalima u prizemlju i poslovnim prostorijama na spratovima podiglo je za svoje potrebe Osiguravajuće društvo Anker.

Konstruktivno i funkcionalno rešenje zgrade ima karakter arhitekture sa kraja 20. veka. Položaj ovog objekta od posebnog je značaja,
jer sa palatom Atina, hotelom Moskva, kućom Alekse Krsmanovića i Smederevskom bankom, čini deo gradskog ambijenta Terazija,
koji se formirao krajem 19. i početkom 20. veka.

Neki istoričari arhitekture tvrde da ni do dan danas nije utvrđeno da li je M. Antonović, sam projektovao zgradu Ankera 1898-99 ili je, što je verovatnije,dobio gotov projekat od bečkog osiguravajućeg društva Anker . Ali, sudeći po stilu Antonović je radio detalje i vodio nadzor nad izgradnjom ove velike palate na Terazijama.
Ono što Dom ankera karakteriše je, znatno slobodni akademizam u kome nije prisutna renesansna podloga. Zgrada je zidana klasičnim materijalom, opekom i krečnim malterom

Zgrada ima prizemlje i dva sprata, sa skladnim stilskim elementima gde su karakteristične visoke lizene kroz oba gornja sprata i neuobičajeno rešenje srednjeg rizalita,sa dve osovine.
U prizemlju se lokali a osnove spratova sadrže po dva stana koji predstavljaju znatno moderniju organizaciju, nego u ranijim primerima.

Milan Antonović je rođen u Beogradu 1868. goddine. Arhitekturu je studirao je Cirihu (1886-87) i Minhenu (1887-91). Kratko vreme je radio u Tehničkoj doirekciji Opštine grada Beograda, a potom je skoro čitav radni vek je proveo kao privatan arhitekta što je u ono vreme bila prava hrabrost, jer su svi inženjeri i arhitekte bili u državnoj službi. Kao stvaralac, sudeći po iskazima savremenika, bio je neverovatno invetivan: njegov opus se kreće od eklektičkog renesansa preko slobodnog akademizma do čiste secesije. Antonović je projektovao u svim oblastima: školstva, zdravstva, ugostiteljstva, prodajno-skaldištenog prostora, umetničkih ateljea.

Hodnik

 

[Nina]

Kuće u kojima stanuju uspomene

Za Beograd i srpsko graditeljstvo uopšte, posebno značajan vremenski period predstavlja druga polovina 19. i početak 20. veka.
Kuća čoveku uliva sigurnost, pruža zaštitu i predstavlja utočište. Iako je svrha njene gradnje ispunjenje životnih potreba pojedinca ili porodice, kroz nju se u velikoj meri odražava tradicija, kao i arhitektonski jezik određenog područja ili epohe.
Za Beograd i srpsko graditeljstvo uopšte, posebno značajan vremenski period predstavlja upravo razvoj gradske kuće u tom razdoblju jer su se tada desile veoma značajne promene koje su umnogome bile posledica gubljenja uticaja Istoka i okretalja ka Zapadu. Novi stambeni oblici koji su začeti u ovom razdoblju bili su osnov na kome se kasnije razvijalo moderno stanovanje u Srbiji

Poseban pomak u graditeljstvu ostvaren je, počev od sedamdesetih godina 19. veka, kada su značajna državna zdanja, ali i privatne kuće bogatih građana projektovali graditelji srpskog porekla rođeni u Austrijskoj carevini ili u Srbiji, koji su se obrazovali u evropskim centrima i to kod najznačajnijih arhitekata toga doba. Na početku perioda u Pešti, poput Aleksandra Bugarskog, koji je projektovao prvo Pozorište, zatim u Beču, kao Jovan Ilkić, dvorski arhitekta, pa u Minhenu, Karlsrueu, Berlinu, Ahenu i Cirihu.

Čak je knez Miloš, još tridesetih godina 19. veka, tražio da mu se nađe jedan arhitekta iz Beča, da bi izgradio svoj dvorac u Savamali, jer ovdašnji graditelji nisu znali da grade po „zapadnom kroju”, i tad je došao prvi pravitelstveni inženjer Franc Janke. Iz tog razloga, ne možemo da kažemo da je to samo naša, već prvenstveno srednjoevropska tradicija gradnje. Postoje slične prostorne organizacije kuće i stanova, gde se vidi da je struktura stana koja je postojala kod nas, bila ista kao u jednom srednjoevropskom stanu. Čak je i nameštaj donošen iz Beča. Mi često zaboravljamo da su Beč i Budimpešta počeli da se rekonstruišu i razvijaju u moderne metropole baš krajem 19. veka, tačnije počev od 1876. godine, istovremeno kad i Beograd, samo što je Beograd kasnije, zbog ratova, izgubio taj korak.

Podrazumeva se, na način građenja i koncept stambenog prostora presudno su uticali poreklo, ekonomska moć i društveni status vlasnika. Tako su prve porodične kuće u užem gradskom jezgru među prvima počeli da podižu bogati trgovci, a jedan od najreprezentativnijih primera podignutih među prvim zdanjima u tek regulisanoj Knez Mihajlovoj ulici, i danas sačuvanih, jeste kuća Julke Garašanin (Knez Mihailova 43), koju je od oca dobila u miraz. NJihove kuće su podrazumevale dućan imagacineu prizemlju, a na spratu prostran stan. Ako bi se zavirilo u unutrašnjost, što se organizacije tiče, može se, videti da su bile vrlo jednostavne, ali i dosta drugačije u odnosu na današnje.

Sve te kuće uglavnom su imale dva ulaza. Glavni, iz ulaznog vestibila u prizemlju, preko reprezentativnog stepeništa, i sporedni, preko uskih konzolnih terasa sa dvorišne strane. Pomoćna stepeništa bila su odraz socijalnog statusa i tadašnje organizacije života u kući. Ona su vodila u izdvojeni deo stana u dvorišnom krilu, sa kuhinjom i sobom za devojku, koja je pomagala u kućnim poslovima .Trpezarija je obično bila veza sa reprezentativnim delovima stana, predsobljem, salonom, radnim i spavaćim sobama. Čitav stambeni prostor grejao se na kaljeve peći, a ogrev se takođe dopremao sa dvorišne strane, da se stan ne bi prljao.

Na dvorišnoj je postojao deo u vidu male terase na kome se nalazio čekrk za podizanje tereta. Kupatila i toaleti, recimo, najčešće nisu bili u sastavu stana. Ona u projektima počinju da se pojavljuju krajem 19. veka, kada počinje da se uvodi vodovod u stanove, a kanalizacija tek nakon Prvog svetskog rata. Do tada su u dvorištima postojale česme i vešernice sa kazanom za iskuvavanje i pranje veša, a klozeti su bili na kraju dvorišnih krila i u njih se ulazilo iz dvorišta ili sa terasa

Podaci iz popisa 1906–1907. godine potvrđuju da su se u Beogradu tada pretežno gradile prizemne stambene zgrade, dok je jednospratnica bilo svega šesnaest odsto, a višespratnica tek jedan odsto od ukupnog fonda, odnosno 60 zgrada uglavnom na Terazijama, Knez-Mihailovoj ulici i na Malom Pijacu na Savi. Sve do polovine 19. veka od konstrukcija i materijali za gradnju bili su tradicionalni: drvena konstrukcija sa ispunama zidova od čatme, čerpića i opeke ili zapadnjačka masivna konstrukcija od opeke, a početkom narednog veka korišćeni su liveno-gvozdeni stubovi i grede, što je omogućavalo otvaranje većih izloga ka ulici i većih prozora za osvetljavanje unutrašnjosti stana.

Kuće su do četvrte decenije 19. veka podizane po ugledu na tradicionalnu narodnu i orijentalnu kuću, a od tog doba preovladava uticaj zapadnih stilova, klasicizma, romantizma, neorenesanse, neobaroka i, oko 1900. godine, tada moderne secesije. Malo-pomalo, grad se širio, a osim trgovačkih, nicale su nove, skromne porodične kuće, ali i gradske palate i vile,prelepe kuće s baštama, koje su prvo počele da se grade u Kopitarevoj gradini, Krunskoj ulici, istočnom i zapadnom Vračaru, na Senjaku (kuća kralja Petra – kupljena za kralja od trgovca Đ. Pavlovića), a Dedinje je počelo da se razvija tek između dva rata.

Među najlepšim palatama iz 19. veka u centru grada bile su Krsmanovićeva kuća na Terazijama broj 34 i kuća Milana Piroćanca u Francuskoj ulici broj 7, gde se sada nalazi Udruženje književnika, obe delo arhitekte Jovana Ilkića sagrađene oko 1885. godine, kao i kuća Koste Milenkovića, u Zmaj Jovinoj 9, delo arhitekte Konstantina Jovanovića iz 1900. godine. Reprezentativan primer je i kuća koja je projektovana za trgovca Dimitrija Krsmanovića preko puta Saborne crkve, 1898–1899. godine, arhitekte Milorada Ruvidića. Veoma je interesantna i kuća na Kosančićevom vencu u kojoj je živeo matematičar Mihajlo Petrović Alas, arhitekte Petra Bajalovića, sa elementima klasične, srpske srednjovekovne i secesijske arhitekture.

Lepa vila, primer kakve su građene na perifernim delovima grada, jeste baš i kuća Jovana Ilkića u Miloša Pocerca 32, danas na žalost u izuzetno lošem stanju. Ilkić, rođen u Zemunu, bio je učenik Teofila Hanzena, profesora na bečkoj Umetničkoj akademiji, jednog od najznačajnijih evropskih arhitekata 19. veka. Kao dvorski arhitekta od velikog ugleda, Ilkić je projektovao i izgradio mnoge privatne kuće i neke od najznačajnijih državnih građevina, između ostalog projektovao je i Skupštinu kraljevine Srbije (kasnije Jugoslavije), a njegova kuća propada.Iz nje sada raste kiselo drvo.Ona bi trebala da postane Dom arhitekata, ali je to teško ostvariva ideja.

U lepe ,porodicne kuce spada i kuća nekadašnjeg ministra pravde Jevrema Grujića u Svetogorskoj ulici broj 17, pored „Ateljea 212”. Kuća je prvi privatni muzej u Srbiji, član Evropskog udruženja istorijskih kuća i predstavlja kompleksan spomenik kulture, jedinstven u Beogradu i Srbiji.Održava je potomak Lazar Šećerović,a kad su „Dani evropske baštine” moguće su i posete.

I u Birčaninovoj ulici postoje dve zaista vredne. Jedna, na broju 21, pripadala je porodici Veljković (koja je takođe dostupna javnosti u vreme „Dana evropske baštine”), a druga, na broju 24, bila je vlasništvo porodice Jovanović (u kojoj je ogranak biblioteke, te se može posetiti). Takođe je značajna i kuća profesora arhitekte Nikole Nestorovića u Ulici kneza Miloša 40 (preko puta opštine Savski venac).

Međutim, pored ovih reprezentativnih primera, na Kosančićevom vencu, istočnom i zapadnom Vračaru postoje i brojne skromnije prizemne porodične kuće, koje danas postepeno propadaju i nestaju (Svetozara Markovića 66, Kosančićev venac 13, Kneza Miloša 49, Beogradska 17, Knez Miletina 28.). Između Muzičke škole „Stanković“ i hotela „Ekscelzior“ takođe postoji lepa, mala porodična kuća, koja se danas, kako čujemo, na sreću renovira. Izuzetan primer secesije je i kuća trgovca Radosava Jovanovića, u Ulici Stevana Sremca 5, delo arhitekte Branka Tanazevića oko 1910. godine.

Da bi svoje graditeljsko nasleđe sačuvali, u Budimpešti su, na primer, neke stare stambene zgrade u centru grada preuredili u stanove za umetnike i studente. Većina ovih naših je u veoma lošem stanju i njihova sudbina je izvesna. Po svoj prilici mnoge će biti srušene i na tom mestu biće podignute velelepne višespratnice. Jedino što će tako nestatičitava jedna epoha i duh tog vremena!

dana stankovic,politika 2011.god.

 

[Nina]

ZGRADA SMEDEREVSKE BANKE

Zgrada Smederevske banke nalazi se u Beogradu, na Terazijama 39. Zgrada ima status spomenika kulture od velikog značaja Podignuta je 1910-1912. godine po projektu arhitekata Milorada Ruvidića, kao kuća trgovca Milana M. Stefanovića-Smederevca. Palatu, koja je stambeno-poslovnu namenu zadržala do danas, jedno vreme koristila je filijala Smederevske banke,te se među Beograđanima ustalio naziv Zgrada Smederevske banke. Postavljena na uličnoj regulacionoj liniji, na uskoj parceli, rešavana je po dubini,u šest nivoa, sa podrumom, prizemljem, međuspratom, dva sprata i potkrovljem. Primenjen stilski i graditeljski postupak svrstava ovu palatu među najreprezentativnije u Srbiji, kao i među ključne objekte u razvoju srpske moderne arhitekture.

Oblikovana je u stilu secesije sa akcentom na uličnoj fasadi na kojoj je po prvi put u srpskoj modernoj arhitekturi primenjen princip prostornog a ne dekorativnog raščlanjivanja zidnog platna, variranjem lođa i balkona, dok je sekundarna plastika stavljena u drugi plan.Ona, međutim, prati arhitektonske oblike i karakteriše je čistoća izraza i nedvosmislena pripadnost stilu. Kao jedna od retkih sačuvanih uvidićevih objekata i jedna od malog broja očuvanih primera secesijske arhitekture u Beogradu, znacajna je po tome što u razvoju srpske moderne arhitekture označava prekid sa tradicijom akademskog eklektičkog arhitektonskog izraza.
Konzervatorski radovi na objektu rađeni su 1972. i 1978, restauracija fasada 2002. i 2005.

 

[Nina]

PALATA ATINA

Palata Atina se nalazi u Beogradu, na Terazijama 28 i ima status spomenika kulture od velikog značaja.

Palatu, kao stambeno-poslovnu zgradu, po projektu arhitekte Dimitrija T. Leka, podigao je trgovac Đorđe Vučo 1902. godine.
na mestu kuce u kojoj je bila manje ugledna kafana „Kod dva tigra“ dvorskog podrumdžije R. Jankovića.
Na ovoj zgradi, sa podrumom, prizemljem, dva sprata i potkrovljem, radove je izvodio građevinar Janaćko Kostić.

Zidana je od opeke i krečnog maltera, sa masivnim zidovima ravnih tavanica ili plitkih pruskih svodova. Palata je komponovana akademski, sa strogo simetričnim arhitektonskim rešenjem. Izražajnost fasada postignuta je stilskim oblikovanjem u duhu renesanse. Horizontalna podela fasada naglašena je međuspratnim profilisanim vencem, krovnim vencem i atikom sa balustradom. Iznad bočnih rizalita postavljene su kupole. Arhitektonskom konceptu reprezentativne građevine doprinosi spratno rešenje centralnog rizalita sa lođama sa arkadama. Zidne površine oživljene su aplikacijama u obliku cvetnih pervaza, što se u Beogradu toga vremena javlja još jedino na zgradi Smederevske banke arhitekte M. Ruvidića.

Fasadna platna su obogaćena plastičnom dekoracijom na prozorskim okvirima, timpanonima, arkadama i atici. Po čistoći stilskih i kompozicionih karakteristika palata Atina spada u red antologijskih primera beogradske arhitekture s početka veka. U prizemlju zgrade Antonio de Franko, koga je u Beograd doveo Nikola Pašić i postavio ga za dvorskog kuvara Petra I Karađorđevića, otvorio je restoran Atina, pa je zdanje vremenom postalo poznato kao Palata Atina.Deo je gradskog ambijenta Terazije, koji se formirao krajem XIX i početkom XX veka.

Konzervatorsko-restauratorski radovi obavljani su 1969, 1988–1989. i 2003–2004.

Dimitrije T. Leko bio je poznati srpski arhitekta i urbanista, cincarskog porekla.
Rodio se u uglednoj beogradskoj porodici Leko1863 god, a veci deo zivota proveo je u inostranstvu.
Porodično imanje njegovog oca prostiralo se između današnjih ulica: Vasine, Zmaj Jovine, Čika Ljubine i Marka Leka ,uličica iza zgrade u kojoj je sada smešten Narodni Muzej dobila je ime po njegovom bratu, poznatom srpskom hemičaru .
Srednju skolu zavrsio je u Vinterturu, a arhitekturu je studirao u Cirihu, Ahenu i Minhenu.Po povratku u Srbiju krajem 19. veka pokusao je da primeni model savremenih evropskih gradova i arhitekture u Beogradu i bio je pooznat kao ejdan od prvih najostrijih kriticara urbanizma i arhitekture kod nas.Borio se za Beograd na rekama, smatrao je da glavnom gradu nedostaje vis etrgova, a na konkursima kaos to su oni za uredjenje Terazija ili Malog Kalemegdana osvajao je prve nagrade, no nijedan od tih n jegovih projelata nije izveden.I danas je vecina zamerki i nedostataka koje je on isticao u vezi sa Beogradom , od pre vise od sto godina aktuelna, a Leko je zbirku svojih kritika objavio u knjizi Nase prilike.
Projektovao je znamenite beogradske građevine kao što su Beogradska meteorološka opservatorija,1891 g. kuću porodice Vučo u Deligradskoj ulici,1893 g. Ova kuća je na početku prošlog veka bila najviša i najlepša kuća na Slaviji. U njoj je rastao i dečji pisac Aleksandar Vučo, spavao u sobi u kojoj je na tavanici bilo oslikano nebo sa zvezdama. Od devedesetih godina u ovoj kući jedemo Big Mac, u kojoj je 1988. otvoren prvi Makdonalds u istočnoj Evropi, zgradu nove Vojne akademije u Nemanjinoj ulici ,1899, u kojoj je od 2006. smešten Muzej grada Beograda, Palatu Atina na Terazijama 1902 g.Vučinu kuću na Savi u Karađorđevoj ulici(1908g. kao i škole u Makenzijevoj i u Ulici Gavrila Principa i mnoge druge kuće i vile. Projektovao je više objekata za jednog od najbogatijih trgovaca u Beogradu s kraja 19. veka, Đorđa Vuča.Leko je projektovao i kapelu iznad Ćele-kule u Nišu.
Umro je u Kragujevcu 1914.god, kao jdna od najpoznatijih srpskih arhitekata i urabanista.

 

[RemauM]

20. oktobra ove godine posjetili smo Beograd. To je bila 72. godišnjica od oslobođenja Beograda od fašizma. Imamo i video zapis, obilazili smo neka mjesta, između ostalih i Kuću Cvijeća.

https://www.facebook.com/video.php?v=10209814168898311

Lijep pozdrav iz Živinica!

 

[Nina]

KRSMANOVICEVA KUCA

Opstina Stari Grad.Spomenik je kulture od velikog znacaja

Kada je, krajem 19. veka podignuta kuća na adresi Terazije 34 Beograđani su je, sa divljenjem i pomalo zavisti, opisivali kao "mali dvorac neobaroka".
Sa osnovom od neverovatnih 30 metara, bogato dekorisano spolja i iznutra i sa velelepnom dvorišnom terasom sa stepeništem,
ovo zdanje je zaista i bilo pre dvor nego "obična" gradska kuća.

Čovek gradi kuću kako bi se zaštitio od atmosferskih uticaja, ali i da bi zaštitio svoju privatnost od spoljnjeg sveta. U njoj pronalazi sigurnost i utočište. Međutim kuća nije samo sklonište, ona je i odraz kulture onih koji u njoj žive, ali i odraz kulturnog standarda sredine. Ona, poput ostalih prostornih oblika reprezentuje kolektivni duh izražen individualnim graditeljskim činom. Tako se kroz kuću u velikoj meri odražava tradicija, kao i arhitektonski jezik određenog područja ili epohe.

Neke kuće vremenom nadrastu svoju osnovnu funkciju, mesta za stanovanje pojedinca ili porodice, i dobiju sasvim druge namene i značenja, poput kuće na Terazijama broj 34, utvrđene 1964. godine za spomenik kulture pod nazivom Krsmanovićeva kuća na Terazijama.

Izgrađena davne 1885. godine za beogradskog trgovca Marka O. Markovića, prema projektu arhitekte Jovana Ilkića, ova kuća, malih dimenzija, predstavlja pravo reprezentativno zdanje. Jedna od najlepših jednoporodičnih kuća sa kraja XIX veka, svedoči o vremenu kada se Beograd, posle viševekovnog turskog ropstva, počeo transformisati u moderan evropski grad.

Njen projektant, Jovan Ilkić, srpski je arhitekta koji je znatno uticao na razvoj arhitekture u Srbiji u poslednjoj četvrtini XIX i početkom XX veka. Studije je završio u Beču 1883. godine kao jedan od najboljih studenata za šta je dobio i posebno pismeno priznanje. Pripadao je grupi mladih obrazovanih Srba koji su imali prilike da svojim talentom i radom steknu visok položaj i bogatstvo u Evropi, gde su se školovali, ali su odlučili da stečeno znanje primene u domovini. Tako je i Ilkić napustio rad kod svog slavnog profesora sa Umetničke akademije, Teofila Hanzena, sa kojim je kao student radio na razradi projekta za bečki Parlament i koji ga je još tada odabrao za svog mladog saradnika. Zahvaljujući odluci da se vrati Beograd je dobio neka od svojih najlepših zdanja.

Jovan Ilkic

Krsmanovićeva kuća na Terazijama, izgrađena je dve godine po diplomiranju Jovana Ilkića i predstavlja jedan od njegovih prvih realizovanih objekata u Beogradu. Iste godine, po Ilkićevom projektu izgrađena je još jedna velelepna porodična kuća, za Milana Piroćanca u Francuskoj ulici broj 7, gde se danas nalazi Udruženje književnika. Pored ovih kuća, u poznata Ilkićeva dela spadaju i Oficirski dom (današnji SKC), hotel Moskva, Narodna skupština, Dom svetog Save i mnoga druga. Sva nabrojana dela utvrđena su za spomenike kulture.

Kuća je izgrađena na uličnoj regulaciji Terazija i kalkanima povezana sa susednim objektima. Podignuta na nagnutom terenu,osnove u duzini od 30 metara,sa padom od Terazija ka Balkanskoj ulici, sa ulične strane izgleda kao prizemna kuća sa suterenom, a sa dvorišne kao spratna kuća. Koristeći denivelaciju terena Ilkić je ispod prizemlja, u suterenu, organizovao brojne pomoćne prostorije.

U kuću se ulazi bočno, preko kolskog prilaza i bočno postavljenih ulaznih vrata, u predprostor sa reprezentativnim stepeništem i u prostrani centralni hol, sa zastakljenom lanternom. Oko centralnog prostora grupisani su reprezentativni prostori: saloni, kabinet, trpezarija, balska dvorana.

Uličnu fasadu Ilkić je projektovao klasično, s naglašenim horizontalnim vencima, a pilastrima s jonskim kapitelima izedelio ju je na sedam polja. U šest polja smestio je po jedan polukružno zasvedeni prozor, a u sedmom ulazni portal velikih dimenzija. I pored toga ostvaren je utisak klasične simetričnosti fasade, jer je arhitekta vešto izbacio malo napred središnja tri polja i nadvisio ih atikom sa balustradama i krovom konveksnih površina. Da je vrstan poznavalac stilova, Ilkić je pokazao i na ovoj kući, bogotom baroknom profilacijom kojom je ukrasio njene otvore. Prilikom projektovanja pažnju je posvetio i dvorišnoj fasadi akcentovanoj simetrično postavljenim polukružnim stepenicama koje sa polokružne terase sa bogatim baroknim balustradama vode ka lepoj i prostranoj bašti. I na dvorišnoj fasadi su vrata i prozori prema terasi bogato dekorisani, obrađeni u istom duhu kao i oni prema Terazijama.Reprezentativno je obrađena i unutrašnjost kuće.

Njenoj reprezentativnosti doprinose podovi od parketa sa intarzijom, kao i zidovi obrađeni u štuko malteru s pozlatom.
Među prostorijama u kući posebno se ističe velika balska dvorana sa bogatom neobaroknom dekoracijom zidova i radni kabinet s drvenom kasetiranom tavanicom.

Kuća je u posedu Marka O. Markovića bila do 1898. godine, kada su je na javnoj licitaciji kupila braća Krsmanović, Dimitrije i Aleksa. Po deobi među braćom kuća je pripala Aleksi Krsmanoviću koji je u njoj živeo sve do svoje smrti 1914. godine. Aleksa Krsmanović, trgovac po profesiji, poznat je kao veliki srpski dobrotvor koji je celokupnu svoju imovinu ostavio državi. Pored ove kuće njegovu zadužbinu su činile i zgrade u Knez Mihailovoj ulici 56, kao i u ulicama Braće Krsmanović 11, 12 i 17, Koste Glavinića 3 i 5, Karađorđevoj 46.
I posle tog čina sudbina kuće na Terazijama 34, počinje da dobija neverovatan tok. U njoj počinju da se smenjuju različiti stanari i sadržaji. Najpoznatiji stanar ove zadužbine je svakako regent Aleksandar Karađorđević, koji je u njoj boravio od 1918. do 1922. godine, dok su se izvodili radovi na obnovi, u bombardovanju oštećenog, kraljevskog dvora (danas Skupština grada Beograda). Obzirom na to da je on u to vreme menjao bolesnog kralja Petra, kuća je postala zvanična kraljeva rezidencija. Najznačajniji događaj za vreme njegovog boravka desio se 1. decembra 1918. godine. Tada je regent Aleksandar u salonu ove kuće svečano proglasio ujedinjenje Srba, Hrvata i Slovenaca u zajedničku državu. Šta je navelo budućeg kralja da za svoj privremeni dvor izabere baš ovu kuću, ne zna se pouzdano. Da li njena reprezentativnost, lokacija u blizini Starog dvora ili pak činjenica da je ovu kuću projektovao isti arhitekta koji je bio angažovan na uređenju Starog dvora, pa se kralj nadao da će ambijent novog doma ličiti na stari, ili pak sve to pomalo?

 

[Nina]

U Krsmanovićevoj kući na Terazijama su se odvijale i brojne bioskopske i druge predstave, u periodu dok su, Milorad Savić i Ivan Obradović vlasnici poznatog restorana Kleridž-a, suteren i baštu kuće držali u zakup. Međutim, zakup je raskinut posle pet godina, jer se smatralo da zabavljački karakter namene degradira istorijski značaj zgrade. Od 1934. godine pa do Drugog svetskog rata ovde je bio smešten i Savez sokola Kraljevine Jugoslavije. Postoje navodi da je za vreme okupacije objekat služio i kao luksuzna kantina osoblja nemačke Uprave grada, da bi potom bio nacionalizovan i u njega smešten Omladinski dom Prvog rejona Beograda. Ipak, nakon rata zgrada je bila najviše poznata po tome što se u njoj tri decenije nalazio Protokol Saveznog sekretarijata za inostrane poslove Socijalističke Federativne Republike Jugoslavije i Diplomatski klub. Upravo iz tog razloga, ova građevina je dugi niz godina nazivana Zgrada protokola. Godine 1979. Protokol je iseljen sa ovog mesta.Na kraju, interesantno je napomenuti da su se i predratna i posleratna Srbija slagale u vrednovanju ove kuće. U periodu između I i II svetskog rata, tretirana je kao značajan spomenik i Uredbom o zaštiti beogradskih starina iz 1935. godine predlagana za zaštitu. Među mnogim značajnim javnim ličnostima koji su se zalagale za njeno očuvanje bio je i poznati srpski pisac Branislav Nušić.Godine 1964. upisana je u Registar spomenika kulture .Obzirom na to da je zbog svojih arhitektonskih, urbanističkih, istorijskih i umetničkih vrednosti značajna ne samo za Beograd već i za šire područje i razdoblje kao i da predstavlja svedočanstvo o značajnim događajima i istaknutim ličnostima iz naše istorije, 1979. godine utvrđena je za kulturno dobro od velikog značaja .
Danas se u ovoj kuci nalazi Kuća kulture fakulteta za medije i komunikacije iz Beograda, a tim povodom zgrada je renovirana i opremljena
u skladu sa pravilima o restauraciji i obnavljanju spomenika kulture. Odatle i današnje ime, kuća kulture.
Beogradsko nasledje

Pogledajte prilog 421106

KRALJEVINA JUGOSLAVIJA

Stvaranje nove države u palati Krsmanović na Terazijama u Beogradu proglasio je regent Aleksandar Karađorđević, koji je 1921. postao kralj.
Kraljevina Srba, Hrvata i Slovenaca zauzimala je teritoriju današnje Srbije, BiH, Makedonije i Crne Gore, te najveći deo današnje Hrvatske i Slovenije.

Kraljevina Srbija je još početkom Prvog svetskog rata zvanično objavila da su njeni ratni ciljevi ujedinjenje Srba, Hrvata i Slovenaca, što je potvrđeno Niškom deklaracijom Skupštine Kraljevine Srbije 7. decembra 1914. godine.Formiranje Jugoslovenskog odbora usledilo je 1915. godine, a sačinjavali su ga istaknuti Srbi, Hrvati i Slovenci sa prostora tadašnje Austro-Ugarske opredeljeni za stvaranje nove zajednice Južnih Slovena.Konkretni pregovori o ujedinjenju u buduću državu postignuti su na grčkom ostrvu Krf, gde je 20. jula 1917. donesena Krfska deklaracija, a u Ženevi 9. novembra 1918. godine, takozvani Ženevski sporazum.Skupu u Ženevi prisustvovali su predstavnici Kraljevine Srbije, Narodnog veća iz Zagreba i Jugoslovenskog odbora s centralom u Londonu.

U jeku raspada Austro-Ugarske pod vođstvom čelnika i pristalica Jugoslovenskog odbora u Zagrebu je proglašena država Slovenaca, Hrvata i Srba, kao zemlja Južnih Slovena dotadašnje Austro-Ugarske.U Novom Sadu je Velika narodna skupština 25. novembra 1918. godine donela odluku o prisajedinjenju Kraljevini Srbiji, a 24. novembra i Skupština Srema u Rumi, pa je Vojvodina stupila kao sastavni deo Srbije u novu zajedničku državi obrazovanu 1. decembra 1918. godine.

Krajem novembra i Podgorička skupština donela je odluku o pripajanju Crne Gore Kraljevini Srbiji. Tako je 1. decembra 1918. godine regent Aleksandar Karađorđević proglasio stvaranje nove države.Ime u Kraljevina Jugoslavija promenila je 1929. godine. To je bio dosledni nastavak izvorne koncepcije s kojom je i obrazovana zajednička država, što je bilo uneseno i u Ustav iz 1921. godine, poznat kao Vidovdanski.Kraljevina Jugoslavija postojala je do Drugog svetskog rata.

Aleksa Krsmanovic

Trgovački, bankarski, nekada bogati Beograd, uglavnom su stvarala braća. Čim je počelo iseljavanje Turaka, u Beograd su pohrlili mnogi da u njemu steknu i da im pretekne. Braća Krsmanovići su došli iz Bosne.Živeli su u Brčkom, bavili se izvozom šljiva i stoke, a imali su i veliku kolonijalnu radnju za koju su robu dobavljali preko Trsta. U Beograd je hadži-Mića došao sa trojicom sinova, Nikolom, Ristom i Jovanom i zetom Ristom Paranosom. Doplovili su lađom i pričalo se da su doneli puno bure dukata. Krsmanovići su u valjevskom i šabačkom kraju podigli mnoge šljivike, sušili su šljive, sortirali ih i izvozili u Ameriku i mnoge evropske zemlje. To im nije bio jedini posao, jer su izvozili i pšenicu, krzno divljači i sitnu stoku. Bure dukata sa kojim su došli brzo se umnožilo.
Nikola je obavljao najveći deo posla. Protivio se uvođenju stranog kapitala u Srbiju, a kad je osnovana beogradska Kreditna banka sa čisto srpskim kapitalom, firma Krsmanovića postala je jedan od njenih najvećih akcionara. Imao je sinove Dimitrija i Aleksu. Risto je bio najveštiji trgovac, posebno u vezama sa inostranstvom. Uspevao je da uvek zgrne veliki dobitak koji je stavljao u zajedničku kasu.
Bio je bogat i imao nekoliko kuća i magacina u Karađorđevoj. Treći brat Jovan ostao je neženja. Bio je veoma poslovan, elegantan, lep, ali je imao naviku da nosi stare i otrcane šešire. Krsmanovići su bili veliki rodoljubi. Učestvovali su u svim srpsko-turskim ratovima i snabdevali vojsku brašnom i pasuljem o svom trošku. Firma Krsmanović zvanično je prestala da postoji posle smrti Nikole i njegovog sina Dimitrija, 29. oktobra 1912. godine.
Kuće Krsmanovića bile su među najlepšim u tadašnjem Beogradu, a one najlepše i danas postoje i to su: kuća Ljubomira Krsmanovića, u Karađorđevoj 59 podignuta 1894, kuća Dimitrija Krsmanovića u kojoj je sada austrijska ambasada, i najpoznatija, kuća Alekse Krsmanovića na Terazijama 34, luksuzna barokna palatica podignuta 1885. po projektu arhitekte Jovana Ilkića.
Aleksa je u njoj živeo do smrti 1914. kada je po njegovom amanetu pripala srpskom narodu kao Zadužbina Alekse Krsmanovića. Poznata je i kao privremeni dom Karađorđevića, a najpoznatija stoga što je u njoj 1. decembra 1918. godine proglašeno ujedinjenje Srba, Hrvata i Slovenaca.


O tome da Krsmanovićeva kuća treba da postane spomenik kulture bilo je govora još tridesetih godina prošlog veka, a među onima koji su to podržali bio je i naš veliki komediograf Branislav Nušić. Napori pojedinaca su urodili plodom 1964. godine kada je zgrada upisana u Registar spomenika kulture.