Albanci nisu Iliri: Dokumenti, argumenti, činjenice i svedočanstva (1)
Pitanjem porekla Albanaca svetska nauka bavi se već dva veka. Ima pojedinaca koji su se time bavili i u ranijim vekovima, a od početka svog nacionalnog preporoda (1878) bave se i sami Albanci, koji su, prirodno, posebno motivisani za to. Rađanje savremene albanske nacionalne mitomanije utemeljeno je upravo na teškim istorijskim zabludama i planskom izmišljanju nepostojećeg porekla što je i dovelo do jedan vek zakasnele velikodržavne ideje
Piše: Prof. dr Kaplan Burović, akademik
Egejska seoba naroda, prema nemačkom akademiku, prof. dr V. Milojčiću (Jugosloven koji je živeo i radio u Zapadnoj Nemačkoj), imala je tri uzastopna talasa.
U prvom i drugom talasu, vekovi XIII-XI pre naše ere, uzela su učešće grčka plemena, koja silaze iz Centralne Evrope i smeštaju se na Balkan, na obale Egejskog mora, Male Azije i Istočnog Mediterana, pa su svojim brodovima dospeli i do obala Severne Afrike, kao i do obala Južne Italije - Sicilije, tamaneći i asimilirajući Pelazge.
U trećem talasu, vekovi IX-VIII p. n. e, uzela su učešće plemena poznata pod zajedničkim imenom Iliri, koja isto tako silaze iz Centralne Evrope i smeštaju se na Zapadni deo Balkana, konkretno: u Severoistočnoj Italiji, Sloveniji, Hrvatskoj (duž obala Jadranskog mora, Dalmacija), Hercegovini, Crnoj Gori i u predelima današnje Severne i Srednje Albanije. Kako se zna, ova plemena su se često premeštala iz jedne oblasti u drugu, pa su tako prispela i do obala Lihnidnih jezera (Ohridsko i Prespansko), do obala reke Vardar, pa i Morave, Dunava i Save.
Sa akademikom Milojčićem složili su se svi naučnici sveta, izuzev albanskih ekstremnih nacionalista, koji pretenduju za sebe da su Iliri. Izuzetak čini prof. Aleks Buda (1911-1993), predsednik Akademije nauka Albanije, koji priznaje da su Iliri došli na Balkan iz Srednje i Severne Evrope u kasna vremena, zajedno sa kulturom gvožđa.
Drugi Albanci pretenduju da su Iliri došli na Balkan pre Grka, jer - pošto uvideše da ne mogu dokazati da su autohtoni, ni Pelazgi - hteli bi da budu bar prvi došljaci na Balkan, pre svakog drugog naroda. U toj kolotečini među Albancima (pa i među njihovim "akademicima"!) ima i takvih koji i dan-danas pretenduju da su Iliri i Pelazgi isti narod, da su Iliri promenili svoj supstrat i tako proizašli od Pelazga (kao Trojanci, Tračani, Dačani, antički Makedonci, Dardanci, Etrurci, Latini, Kelti i drugi koji su to učinili bez promene supstrata!), iako su - kako sam to izneo u jednoj drugoj studiji - svetski naučnici, pa i najveći albanski istoričari (sami oni!), već javno i službeno priznali da Albanci sa Pelazgima nemaju nikakve veze.
Isto tako i Iliri sa Pelazgima nemaju nikakve veze. To su dva sasvim drukčija naroda, ma da su oba Indoevropljani, ali sa sasvim posebnim jezičnim karakteristikama. Dok je jezik Pelazga, koji su ušli na Balkan preko Male Azije i Mramornog mora, imao karakteristiku SATEM, ilirski je imao karakteristiku KENTUM. Jedan narod sa karakteristikom kentum, bez promene supstrata ne može proizaći iz jednog jezika sa karakteristikom satem. I samo ovo je dovoljno da se obori pretendovanje Albanaca da su Iliri pelaškog porekla. Mi se nećemo baviti opširnije ovim problemom, pošto je naučno tretiran od drugih, koji su se složili sa pomenutim nemačkim akademikom Milojčićem, pa i sa austrijskim Akademikom Majerom, koji nam je naučno dokazao da Albanci nemaju ništa zajedničkog sa Pelazgima.
Iliri su se smestili na Balkanu po ognjištima Pelazga i Grka, pa i Tračana - kako kaže Karl Paul (Carl Paul), koje su proterali, tamanili ili i asimilirali, obična stvar u ta vremena, sa svim narodima. Kasnije, kad će se ojačati grčki elemenat po primorskim gradovima Jadrana, izgrađenih od grčkih kolonista, Iliri će se podvrći grciziranju, koje je prekinuto invazijom Rimljana na obale Jadrana u II- I veku pre nove ere.
Prvi koji spominje Ilire je istoričar antičke Grčke Herodot (oko 490-425), poznat kao otac istorije. Znači, u vreme Trojanskog rata (vek XI) Iliri nisu bili na Balkanu, jer - da su bili - spomenuli bi ih u nama svima poznate grčke epove ILIJADA i ODISEJA, kao što se spominju svi drugi narodi tog vremena. Nespominjanje Ilira je i jedan argument da oni nisu proizašli od Pelazga. Dardanci se spominju, što znači da ovi nisu Iliri.
Upola grcizirani, duž rimske okupacije, Iliri su se podložili romaniziranju i hristijanizaciji, koje im dođe iz Rima sa rimskim konzulom Emilijanusom Paulusom, poznatim kasnije kao Sveti Pavle. Do kraja rimskog perioda Iliri su se romanizirali potpuno, za šta je na poseban način doprinela crkva i hrišćanstvo, koje nisu tolerisale politeizam. Pošto Rimljani prihvatiše hrišćanstvo, ono je postalo snažna poluga za romaniziranje svih naroda Rimske imperije i učvršćivanje vlasti rimskih konzula i imperatora u pokorenim zemljama. Ovako, sa isključenjem Grka, romanizirali su se ne samo nepismeni Iliri, već i pismeni Etrurci, svi narodi Apeninskog poluostrva, narodi Iberskog poluostrva, Španci, Portugalci, zatim Francuzi (Gali), narodi Balkana, Albanoi, Tračani, Dačani, Rumuni, Vlasi, Dardanci, pa i dobar deo Grka.
Sve do početka helenizacije, Iliri su živeli u primitivnoj zajednici, mada su tu i tamo i oni imali robove. Helenizacijom i, posebno romaniziranjem, raspala se njihova primitivna zajednica i plemensko ustrojstvo. Iz dana u dan u njihov život sve dublje i dublje prodiru robovlasnički elementi života i ustrojstva.
Kao primitivan narod, Iliri nikada nisu upotrebljavali njihov jezik u pisane stvari, pa ni na svom nadgrobnom kamenju. Opismenjeni Iliri upotrebljavali su isključivo ili grčki ili latinski jezik i pismo, jer su se samo preko tih jezika kulturno uzdizali i sporazumevali. Tako da do danas nije otkriven nijedan tekst na ilirskom jeziku. Prema tome, ilirski se jezik ne poznaje. I pored toga, bazirajući se na neke reči, koje su sačuvane i stigle do naših dana posredstvom drugih jezika, nauka je konstatovala da je ilirski jezik bio tipa KENTUM.
U IV p. n. e. desila se tzv. Seoba Kelta. Ova je seoba potresla i Balkan, pa i predele današnje Srednje Albanije, gde su živeli Iliri. Većina Kelta se povukla sa Balkana i nastavila svoj put preko današnje Rumunije, Ukrajine, Rusije, prema Kavkazu i obalama Kaspijskog mora. Ali su tu i tamo, gde god su našli pogodne uslove za život, ostala pojedina plemena, bratstva. Tako su u Matu, pokrajina današnje Srednje Albanije, ostali delovi plemena Albanoi, više bratstava, o kojima sam pisao u mojoj studiji "Ko su Albanoi?"
Duž vekova III-V naše ere Balkan su preplavili tzv. Varvari, Goti, Vizigoti, Ostrogoti, Gali, Sarmati, Alani, Markomani, Huni, Avari, koji ga opljačkaše, spališe i opustošiše. Evo šta piše sv. Jeronim iz Stridona Dalmacije, hroničar kraja IV veka:
"Ježim se kad pomišljam da prikažem razaranja našeg vremena. Ima više od 12 godina što krv teče kao reka: Goti, Sarmati, Alani, Markomani pustoše i pljačkaju Trakiju, Makedoniju, Dardaniju, Tesaliju, Akaju, Epir i svu Panoniju. Svuda nasilja, teror, svuda uzdasi, svuda strašna figura smrti. Za ovo svedok je Ilirija, svedok je Trakija, svedok je i mesto gde sam se rodio, gde se sve razori, sem neba i zemlje, drača i gustih šuma."
Varvari nisu samo ubijali, već su odvodili i sa sobom, putevima njihovih pustošenja, desetinama i stotinama hiljada zarobljenika, sve pretvoreno u roblje, sve odvedeno sa Balkana. Sledstveno, posle ovih razaranja i pustošenja stanovništvo Balkana se mnogo-mnogo proredilo.
