Kako je u SFRJ u praksi ostvarivano ustavno načelo ravnopravnosti ćirilice i latinice

[JulianAlpsMedia]

Pa šta je bilo u praksi? Koji se to jezik učio kroz obrazovni sistem u cijeloj Jugoslaviji? Koji se jezik upotrebljavao u JNA?

Upravo je ta neslaganje između apsolutne jednakosti na papiru i nejednakosti u praksi dovelo do velikog nezadovoljstva u Sloveniji. Opasnost da srpskohrvatski jezik sve više postane lingva franka SFRJ bila je vruća politička tema, posebno osamdesetih godina 20. veka.

 

[JulianAlpsMedia]

\ajde neka neko pomene Grcima..Jermenima..Gruzinima i dr tim navodno malim ali ukorenjenim i ponosnim narodima da sa svoga pisma predju na latinicu..demonstracije bi bile milionske a vladu i ministre bi pojeli za dorucak..e to je ta razlika..

Jedna važna razlika bio je status srpskog jezika u Jugoslaviji. Da je bio pisan isključivo ili čak pretežno ćirilicom, srpski jezik ne bi mogao postati lingva franka Jugoslavije. Srpskohrvatski jezik tog vremena bi efikasno bio podeljen, a domet srpskih knjiga, na primer, bio bi uglavnom ograničen na istočni deo SFRJ. Upotreba latinice dala je srpskom jeziku širi domet, a za srpske intelektualne elite to je bilo važno.

Uporedite to sa Slovenijom ili Makedonijom, koje su imale svoje jezike: zbog toga je njihov medijski ili književni domet u Jugoslaviji bio puno ograničeniji. Naravno, za njih je to bila sasvim prihvatljiva cena očuvanja njihovih jezika, ali za Srbiju, koja je uvek sebe videla kao prima inter pares u SFRJ, ograničavanje svog uticaja samo da bi se promovisala ćirilica bio bi problem.

 

[qvey]

Jedna važna razlika bio je status srpskog jezika u Jugoslaviji. Da je bio pisan isključivo ili čak pretežno ćirilicom, srpski jezik ne bi mogao postati lingva franka Jugoslavije. Srpskohrvatski jezik tog vremena bi efikasno bio podeljen, a domet srpskih knjiga, na primer, bio bi uglavnom ograničen na istočni deo SFRJ. Upotreba latinice dala je srpskom jeziku širi domet, a za srpske intelektualne elite to je bilo važno.

Uporedite to sa Slovenijom ili Makedonijom, koje su imale svoje jezike: zbog toga je njihov medijski ili književni domet u Jugoslaviji bio puno ograničeniji. Naravno, za njih je to bila sasvim prihvatljiva cena očuvanja njihovih jezika, ali za Srbiju, koja je uvek sebe videla kao prima inter pares u SFRJ, ograničavanje svog uticaja samo da bi se promovisala ćirilica bio bi problem.

ako hoces lingva franku u visenacionalnoj federalnoj drzavi uvedes lepo Latinski ili Staro-Grcki kao sluzbeni-zavisno od dogovora o tome..i nema ljutnje i svi jezici i pisma su ravnopravni..a ne ovako neki kvazimodo sklepani jezik sa dva pisma jer Srpsko Hrvatski ili Hrvatsko Srpski ne postoji kao sto ona sklepotina od drzave zvana Jugoslavija nikad u stvarnosti postojala nije nego samo na papiru..a papir trpi sve..

 

[mr Kiza]

Kome je to namenjeno? Ljudi u delovima Jugoslavije gde ćirilica nije bila u svakodnevnoj upotrebi, čak da su ju znali, često nisu mogli dovoljno brzo da pročitaju ćirilične titlove da bi pratili film. Posmatrajte to ovako: slovenački, makedonski i srpskohrvatski jezik imali su ravnopravan status u Jugoslaviji, ali bi ljudi u Srbiji gledali filmove sa slovenačkim titlovima na televiziji?

Ako sam ja kao ondasnje dete u centralnoj Srbiji u drugoj polovini 80ih prvo samoinicijativno i bez ikakvog upliva roditelja najpre bio naucio da citam pa i pisem latinicu upravo zbog uticaja sa tv-a i medija (crtaci i stripovi), ne vidim zasto bi bio problem sto bi neko sa druge strane isto tako naucio i makar samo ponekad citao cirilicu iako ona u tim krajevima nije bila "domicilna", tim pre sto su oba pisma bila ravnopravna.
Sto se tice slovenackog i makedonskog jezika tice, to su druge stvari (ali i tu su npr. natpisi na novcanicama i kovanicama bili u sve cetiri varijante). Ovo sam citirao primer za hrvatsku komponentu nekada zajednickog srpskohrvatskog jezika (mada su ga se Hrvati zvanicno odrekli jos s kraja 60ih godina proslog veka).

 

[Mej bregami]

Svi mi imamo masu raznih službenih dokumenata iz druge Jugoslavije, vjerojatno i iz prve. Kod mene nema ni jednog da je izdan na području Hrvatske a da ima ćirilicu na sebi.
Zapravo jedini koji imam je vojni formular iz kraljevine Jugoslavije gdje je sve na oba pisma.

 

[JulianAlpsMedia]

Sto se tice slovenackog i makedonskog jezika tice, to su druge stvari (ali i tu su npr. natpisi na novcanicama i kovanicama bili u sve cetiri varijante). Ovo sam citirao primer za hrvatsku komponentu nekada zajednickog srpskohrvatskog jezika (mada su ga se Hrvati zvanicno odrekli jos s kraja 60ih godina proslog veka).

Makedonski i slovenački sam pomenuo jer nema previše smisla očekivati paritet između dva pisma (tadašnjeg) srpskohrvatskog kada je barem površna jednakost *jezika* bila daleko važnija. Na kraju krajeva, srpskohrvatski se mogao pisati na oba pisma, pa nije iznenađenje da je latinica, koja je bila zajednička svim govornicima srpskohrvatskog jezika, bila istaknutija od ćirilice, koju su koristili samo Srbi (i, donekle, Crnogorci). Ali kao što je Frontiersman gore pomenuo, slovenački i makedonski su često bili svedeni na status drugorazrednih jezika (u slučaju tih JNA, čak i unutar njihovih matičnih republika).