zvaljko
Primećen član
- Poruka
- 510
Čitajući literaturu vezanu za Vlahe na podrucju Bosne i Dalmacije, i to posebno u periodu 14,15 vijek, znaci predturska osvajanja i netom nakon njih, upada u oči prilično mali broj pisanih pomena njihove dvojezičnosti.
Ovu činjenicu par autora zaista i ističe, npr A.Milošević Stećci i Vlasi: Stećci i vlaške migracije 14. i 15. stoljeća u Dalmaciji i jugozapadnoj Bosni, M.Ančić, Srednjovjekovni Vlasi kontinentalne Dalmacije.
Par primjera koji su meni ostali u pamćenju:
Hrabak, Naseljavanje herc. i bosanskih Vlaha u dalm.zagoru spominje u XIII vijeku dvojezične vlahe na Dinari. U istom djelu priča o Ćićima u Istri, gdje ne može da isključi Miklošićevu teoriju o makedonsko-epirskom porijeklu (ovo je bitno)
zbog slavenskih riječi koje upotrebljavaju. Imamo onda na više mjesta spominjanje Nerija o dvojezičnm Vlasima na obodu Dinare ili dolini Cetine, svede se na isto, u XVI st. Ivan Mužić Vlasi i starobalkanska pretkršćanska
simbolika jelena na stećcima u fusnoti 51 citira
U XVII. stoljeću bilo
je Vlaha koji su ljetovali na Vitorog planini i Kupresu, a
zimovali u Makarskom primorju i oni su govorili “vlaškim”
jezikom, bili su katoličke vjere, a pratio ih je jedan
franjevac. (Džaja 1970, str. 20 – 21.)
Još par slučajeva po ostrvima,onda neko bosansko selo gdje je kasnije utvrdjeno da su u pitanju cigani iz Rumunije ili skoro doseljeni Cincari iz Epira, ne mogu se više sjetiti da sam igdje pročitao. Namjerno sam malo više birao hrvatske autore zbog njihove poznate želje da nas sve povlaše (dodti ovdje i N.Malcolma Povjest Bosne) a donekle izbjegavao radove srpskih istoričara
zbog meni nerazumljive želje da nas kolko god je moguće više odvoje od starobalkanskog elementa u nama. U principu, mali broj izvora o bilingualnosti se objašnjava brzom teritorizacijom, udaljenosti od tadašnjeg matičnog vlaškog područja, mješanjem sa većinskim Slavenima itd, sve logični argumenti. Onda neki dan naletim na već pomenuto I.Muzicevo djelo i u njemu
fusnota 76
76 „Prema rečima dr Ž. Mikića, tridesetih godina engleski
antropolog Kun je utvrdio da se taj, dinarski tip najjužnije
prostire do reke Mati u Albaniji, dok se južno od te reke
nailazi na mediteranski tip. Na severozapadu je granica
prostiranja alpskog, takođe brahikranog antropološkog
tipa. Od Alpa do reke Mati u Albaniji, dakle, svi smo iste
gore list… Sloveni su drugi (dugoglavi) antropološki tip
koji se veoma lako razdvaja od starosedelačkog, dinarskog.
Ispitivanja nekropola u Vinči, kod Beograda, zatim kod
Bugojna, u Bosni, na Radovišta kraj Ohrida − znači, u
oblastima centralnog, istočnog i južnog Balkana − pokazala
su, kaže dr Mikić, da sve do 12, 13. veka nema na
ovim prostorima mešanja sa novopridošlim Slovenima.
Do značajnih populacionih mešanja dolazi tek sa osmanlijskom
okupacijom.“ (Razgovor sa Ž. Mikićem. Politika/
Beograd/, LXXXVIII/1991, 27762, 13. Broj od 21. I. 1991.)
To je onaj Ž.Mikić čiji je grafikon o brahikefalnom indeksu postavio Slaven777 na temi Dokazi o doseljavanju Slovena.
Čitajući temu o rimskoj romanizaciji Balkana, u nizu argumenata upotrebljenih u prilog romanizacije je bilo genetsko mješanje "umirovljenih rimskih branitelja" koji su dobili zemlju na Balkanu sa lokalnim ženama,
kulturna dominacija Rima koja je prvo asimilovala domorodačku elitu i tako otvorila put potpunoj asimilaciji, pojava hrišćanstva...
Znači, antropološki dokazi ukazuju da značajnijeg genetskog mješanja nema, što je meni lično najneshvatljiviji aspekt cijele ove priče. Logički, mozak mi uopšte ne prihvata kao realan scenario u kom bez orodjavanja jedna zajednica u kratkom vremenskom periodu može da izgubi svoj jezik
Glede kulturne asimilacije, imamo pominjanje da su katuni slali jednog predstavnika, ponekad kneza, u dalmatinske gradove gdje su iznajmljivali kuće i bili oficiri
za vezu izmedju gradova i katuna. Taj knez je vjerovatno bio na kraju kulturno asimilovan ali ako izvori pišu o kćerima koje je udao jednu za tesara, jednu za nekog drugog majstora, logika kaže da bi pomenuli i dvojezičnost. Na kraju, te Vlahe od Slavena odvaja unutrašnja struktura njihovih katuna,
što bi značilo da vjerovatno žive ili zajedno ili bliski jedni drugima. Hrišćanski faktor dovodi se u pitanje kod Ančića, gdje stoji da su veze pravoslavnih Vlaha sa nadležnom srpskom crkvom slabe, da imaju svoje popove koji duznost prenose na svoje sinove...
Šta ih razlikuje od Slovena, Hrabak kaze da oni djeci daju slovenska imena, Sloveni hrišćanska, imamo po kojeg Olivera, Brajana, slavenska imena plus nastavak -ul, odredjen broj riječi iz latinskog i grčkog za titule, stočarske termine...
Situacija u području Epira, Tesalije, Makedonije, Albanije djeluje potpuno drugačija, dvojezičnost je zasvjedočena skoro do današnjih dana, negdje i višejezičnost. I Ćići su bili dvojezični do skoro a vidjeli smo da ih vezuju upravo za ovo područje. Za bosansko-dalmatinske Vlahe takodje se tvrdi da dolaze sa istih prostora ali ovi dvojezičnost gube.
Kod svih navedenih autora uopšte nema trunke sumnje da kad se priča o Vlasima u navedenom vremenskom periodu na prostorima Bosne, Hercegovine i Dalmacije misli se upravo na balkanske starosjedioce, nema mješanja ni sa Srbima ni sa Hrvatima, kao što ga ima kasnije
36 „I da ne drže Hrvati Vlahov mimo jednoga bravara (pastira).“
(Klaić 1972, str. 280 – 281.)
37 „ I da ne more otdati (tužiti) najamnik (plaćenik) ni lovas
(konjušar) na gospodara, i Srblin da ne more otdati
na Vlaha, ni Vlah na Srblina.“ (Klaić 1972, str. 281.)
Svi listom upozoravaju da nipošto sve Vlahe ne trebamo svrstavati u jedan koš, gledajući ih kao monolitan narod (mada ipak to i sami rade) vec kao na vrlo raznovrsnu skupinu sa značajnim međusobnim razlikama.
Koliko uopšte znamo o razlikama izmedju samih Vlaha, medjusobnim sukobima, savezima, njihovom odnosu prema sopstvenom vlaškom etnicitetu, ima li ili da li je bilo vlaških nacionalista (mimo Rumuna, naravno)
Dok sam pisao pade mi na pamet skoro jeretična ideja, nazovimo to misaoni eksperiment. Mozemo li zamisliti da u toj svojoj raznolikosti imaju dio naroda blizak Slovenima, nešto kao Balti na sjeveru a ovi na jugu, gdje bi imali Balto-Slovensko-Vlašku grupu naroda i jezika?
Ako sam se nalupetao, slobodno opletite, ne štedite me
Ovu činjenicu par autora zaista i ističe, npr A.Milošević Stećci i Vlasi: Stećci i vlaške migracije 14. i 15. stoljeća u Dalmaciji i jugozapadnoj Bosni, M.Ančić, Srednjovjekovni Vlasi kontinentalne Dalmacije.
Par primjera koji su meni ostali u pamćenju:
Hrabak, Naseljavanje herc. i bosanskih Vlaha u dalm.zagoru spominje u XIII vijeku dvojezične vlahe na Dinari. U istom djelu priča o Ćićima u Istri, gdje ne može da isključi Miklošićevu teoriju o makedonsko-epirskom porijeklu (ovo je bitno)
zbog slavenskih riječi koje upotrebljavaju. Imamo onda na više mjesta spominjanje Nerija o dvojezičnm Vlasima na obodu Dinare ili dolini Cetine, svede se na isto, u XVI st. Ivan Mužić Vlasi i starobalkanska pretkršćanska
simbolika jelena na stećcima u fusnoti 51 citira
U XVII. stoljeću bilo
je Vlaha koji su ljetovali na Vitorog planini i Kupresu, a
zimovali u Makarskom primorju i oni su govorili “vlaškim”
jezikom, bili su katoličke vjere, a pratio ih je jedan
franjevac. (Džaja 1970, str. 20 – 21.)
Još par slučajeva po ostrvima,onda neko bosansko selo gdje je kasnije utvrdjeno da su u pitanju cigani iz Rumunije ili skoro doseljeni Cincari iz Epira, ne mogu se više sjetiti da sam igdje pročitao. Namjerno sam malo više birao hrvatske autore zbog njihove poznate želje da nas sve povlaše (dodti ovdje i N.Malcolma Povjest Bosne) a donekle izbjegavao radove srpskih istoričara
zbog meni nerazumljive želje da nas kolko god je moguće više odvoje od starobalkanskog elementa u nama. U principu, mali broj izvora o bilingualnosti se objašnjava brzom teritorizacijom, udaljenosti od tadašnjeg matičnog vlaškog područja, mješanjem sa većinskim Slavenima itd, sve logični argumenti. Onda neki dan naletim na već pomenuto I.Muzicevo djelo i u njemu
fusnota 76
76 „Prema rečima dr Ž. Mikića, tridesetih godina engleski
antropolog Kun je utvrdio da se taj, dinarski tip najjužnije
prostire do reke Mati u Albaniji, dok se južno od te reke
nailazi na mediteranski tip. Na severozapadu je granica
prostiranja alpskog, takođe brahikranog antropološkog
tipa. Od Alpa do reke Mati u Albaniji, dakle, svi smo iste
gore list… Sloveni su drugi (dugoglavi) antropološki tip
koji se veoma lako razdvaja od starosedelačkog, dinarskog.
Ispitivanja nekropola u Vinči, kod Beograda, zatim kod
Bugojna, u Bosni, na Radovišta kraj Ohrida − znači, u
oblastima centralnog, istočnog i južnog Balkana − pokazala
su, kaže dr Mikić, da sve do 12, 13. veka nema na
ovim prostorima mešanja sa novopridošlim Slovenima.
Do značajnih populacionih mešanja dolazi tek sa osmanlijskom
okupacijom.“ (Razgovor sa Ž. Mikićem. Politika/
Beograd/, LXXXVIII/1991, 27762, 13. Broj od 21. I. 1991.)
To je onaj Ž.Mikić čiji je grafikon o brahikefalnom indeksu postavio Slaven777 na temi Dokazi o doseljavanju Slovena.
Čitajući temu o rimskoj romanizaciji Balkana, u nizu argumenata upotrebljenih u prilog romanizacije je bilo genetsko mješanje "umirovljenih rimskih branitelja" koji su dobili zemlju na Balkanu sa lokalnim ženama,
kulturna dominacija Rima koja je prvo asimilovala domorodačku elitu i tako otvorila put potpunoj asimilaciji, pojava hrišćanstva...
Znači, antropološki dokazi ukazuju da značajnijeg genetskog mješanja nema, što je meni lično najneshvatljiviji aspekt cijele ove priče. Logički, mozak mi uopšte ne prihvata kao realan scenario u kom bez orodjavanja jedna zajednica u kratkom vremenskom periodu može da izgubi svoj jezik
Glede kulturne asimilacije, imamo pominjanje da su katuni slali jednog predstavnika, ponekad kneza, u dalmatinske gradove gdje su iznajmljivali kuće i bili oficiri
za vezu izmedju gradova i katuna. Taj knez je vjerovatno bio na kraju kulturno asimilovan ali ako izvori pišu o kćerima koje je udao jednu za tesara, jednu za nekog drugog majstora, logika kaže da bi pomenuli i dvojezičnost. Na kraju, te Vlahe od Slavena odvaja unutrašnja struktura njihovih katuna,
što bi značilo da vjerovatno žive ili zajedno ili bliski jedni drugima. Hrišćanski faktor dovodi se u pitanje kod Ančića, gdje stoji da su veze pravoslavnih Vlaha sa nadležnom srpskom crkvom slabe, da imaju svoje popove koji duznost prenose na svoje sinove...
Šta ih razlikuje od Slovena, Hrabak kaze da oni djeci daju slovenska imena, Sloveni hrišćanska, imamo po kojeg Olivera, Brajana, slavenska imena plus nastavak -ul, odredjen broj riječi iz latinskog i grčkog za titule, stočarske termine...
Situacija u području Epira, Tesalije, Makedonije, Albanije djeluje potpuno drugačija, dvojezičnost je zasvjedočena skoro do današnjih dana, negdje i višejezičnost. I Ćići su bili dvojezični do skoro a vidjeli smo da ih vezuju upravo za ovo područje. Za bosansko-dalmatinske Vlahe takodje se tvrdi da dolaze sa istih prostora ali ovi dvojezičnost gube.
Kod svih navedenih autora uopšte nema trunke sumnje da kad se priča o Vlasima u navedenom vremenskom periodu na prostorima Bosne, Hercegovine i Dalmacije misli se upravo na balkanske starosjedioce, nema mješanja ni sa Srbima ni sa Hrvatima, kao što ga ima kasnije
36 „I da ne drže Hrvati Vlahov mimo jednoga bravara (pastira).“
(Klaić 1972, str. 280 – 281.)
37 „ I da ne more otdati (tužiti) najamnik (plaćenik) ni lovas
(konjušar) na gospodara, i Srblin da ne more otdati
na Vlaha, ni Vlah na Srblina.“ (Klaić 1972, str. 281.)
Svi listom upozoravaju da nipošto sve Vlahe ne trebamo svrstavati u jedan koš, gledajući ih kao monolitan narod (mada ipak to i sami rade) vec kao na vrlo raznovrsnu skupinu sa značajnim međusobnim razlikama.
Koliko uopšte znamo o razlikama izmedju samih Vlaha, medjusobnim sukobima, savezima, njihovom odnosu prema sopstvenom vlaškom etnicitetu, ima li ili da li je bilo vlaških nacionalista (mimo Rumuna, naravno)
Dok sam pisao pade mi na pamet skoro jeretična ideja, nazovimo to misaoni eksperiment. Mozemo li zamisliti da u toj svojoj raznolikosti imaju dio naroda blizak Slovenima, nešto kao Balti na sjeveru a ovi na jugu, gdje bi imali Balto-Slovensko-Vlašku grupu naroda i jezika?
Ako sam se nalupetao, slobodno opletite, ne štedite me
