Da li je to bila jedina
Vlaška?
A Journey Through Albania, and Other Provinces of Turkey in Europe and Asia ... By John Cam Hobhouse Broughton, Page 491:
"The country inhabited by the southern Valachi, properly so called, is composed of the contines of Macedonia, Thessaly, and Epirus"
Mala Vlaška ili Mala Raška u Slavoniji.
http://www.veritas.org.rs/SrpskaZapadnaSlavonija/srpska-zapadna-slavonija-vise-ne-postoji/
- - - - - - - - - -
Područje Zapadne Slavonije etnički je reducirano i tamo više nema Srba. Njih su etnički očistili Hrvati.
Srbi su u Zapadnoj Slavoniji bili koncentrisani na prostoru nazvanom Mala Srbija ili Mala Vlaška. Naziv Kleine Njallahei ubilježen je u austrijske karte još 1630. godine. Naziv Vlasi bio je sinonim za pravoslavne Srbe iako oni nemaju nikakve etničke ni jezičke veze sa vlaškim stanovništvom romanskog porijekla.
Mala Vlaška se stere obroncima slavonskih planina Papuka i Psunja i omeđena je opštinama Slavonska Požega – Pakrac – Daruvar – Grubišno Polje – Podravska Slatina – Orahovica. Ovu teritoriju Srbi su naseljavali u više mahova od 16. do 18. vijeka i to, uglavnom, potaknuti turskim osvajanjima i austro-turskim ratovima tokom 17. i 18. vijeka. Oni su bili ratnici i na turskoj i na austrijskoj strani i zbog toga su uživali izvjesne privilegije, naročito u vidu oslobađanja od kmetskog položaja. Zbog njihovih vojničkih vrlina i zasluga austrijski generali su ih često zaštićivali. Car Ferdinand II 5. oktobra 1630. izdao je poznati “Statuta Vallachorum” kojim je uređen građanski i vojnički život Srba i u Zapadnoj Slavoniji. Taj život je bio sa izvjesnom internom samoupravom pod neposrednim carskim žezlom. Srbi su u ovom dijelu Slavonije bili dobro vojnički, građanski i crkveno organizovani narod. Oni su upravo zbog te dobre organizovanosti izdejstvovali od cara Leopolda I privilegije u kojim se garantovala “potpuna sloboda pravoslavne vjeroispovijesti i jedinstvena, za sav srpski narod, narodno-crkvena samouprava, na čelu sa arhiepiskopom koga će birati srpski narodno-crkveni sabori”. Hrvatski i slavonski staleži su bili protiv srpskih privilegija, ali su ih austrijski carevi i dalje potvrđivali.
Srbi iz Zapadne Slavonije duhovno su se okupljali oko svojih vjerskih centara, naročito oko pakračke eparhije. To im je pomoglo da kroz vjekove očuvaju nacionalnu svijest pa su svoje narodne institucije i jezik uvijek nazivali srpskim imenom. Pod kraj 18. vijeka Srbi odlučno odbijaju da se u srpske škole uvede latinica mjesto njihovog nacionalnog pisma ćirilice. Za srpsku ćirilicu borili su se u 18. vijeku i neki katolički fratri, držeći se svoga etničkog srpskog korijena.
Jedan od katoličkih pisaca iz 18. vijeka, Matija Antun Reljković, pjeva:
” O Slavonče ti se mnogo varaš
Koji meni tako odgovaraš.
Naši stari jesu knjige znali
Srpski štili i srpski pisali.”
Uprkos velikim pritiscima koji su dolazili od katoličke crkve i od vlasti iz Beča, Srbi u Slavoniji su uspjeli da sačuvaju svoje ime, vjeru, nacionalne ustanove i nacionalna obilježja, boreći se kroz vjekove, sve do našeg vremena. Njihova snažna nacionalna svijest ogledala se i u otvorenosti prema Hrvatima i njihovim nacionalnim potrebama, pa su bili tolerantni u političkom životu druge polovine 19. i tokom 20. vijeka. Ona se ogledala i u isticanju Srba svetitelja u crkvenom slikarstvu, gdje vidimo likove Sv. Save, Sv. Simeona, Kneza Lazara, svetitelja iz loze Nemanjića …
U narodu razvijene srpske narodne pjesme, i uopšte usmeno narodno blago, svjedoče takođe o snažnoj nacionalnoj samosvijesti.
Teška vremena za Srbe u Slavoniji nastupila su osobito početkom Drugog svjetskog rata, kada ih Hrvati masovno odvode u logore i na gubilišta, a katolički sveštenici na prekrštavanje, često odmah potom, opet na klanicu. Srpske crkve u Slavoniji tada su varvarski devastirane i obeščašćivane, njihove kuće paljene i materijalna dobra uništavana. Sve je to imalo oblik tragičnog genocida nad narodom koji je bio kriv progonitelju samo zato što je pravoslavni i što je srpski.
Na ovom području je bio smješten i Jasenovac jedan od najzloglasnijih koncentracionih logora u Drugom svjetskom ratu, gdje je na najbestijalniji način umoreno preko 700.000 Srba. Ovaj zločin genocida planiran je, organizovan i sproveden od strane nacističkih vlasti ustaške nezavisne države Hrvatske u periodu 1941-1945. godine.
Pola vijeka poslije izvršenog genocida nad Srbima Slavonije pod patronatom njemačkog naci-fašizma, Hrvati su ga ponovili, ovoga puta uz pomoć Amerike i njenih zapadnoevropskih saveznika. I to potpuno uspješno.
Septembar 1997.
Svetozar Borak, profesor srpskog jezika i književnosti
- - - - - - - - - -
For
Mala Vlaška in Slavonia, see Karger, Die Entwicklung der Siedlungen im westlichen Slawonien, p. 64. 16. Martinet, Des Steppes aux océans, pp. 27–28. 17.
