- Poruka
- 2.316
To je tacno , da u vas "Slovena" danas , bez obzira Srba ili Hrvata ,Bosnjaka, je veliki dio od ovih prostora , ali religija ucinilo svoje .
-
- Popularno:
- Porijeklo srpskih i hrvatskih prezimena
- Bila je anđeo Aušvica
- Zasto studentska, a ne opoziciona lista?
- Marinika Tepić - SNS treba da bude...
- Preminuo je Halid Bešlić
- I šta ćemo sad?
- Da li vam je teško da kažete partneru...
- Dobre noge ili lepe grudi ?
- U kom smeru se rotira slika?
- Vučić - Dolazim po ,,Vas,,!
Slovenski toponimi čine većinu toponima Albanije - ko bi se tome nadao? (Google maps)
- Začetnik teme Mrkalj
- Datum pokretanja
To je tacno , da u vas "Slovena" danas , bez obzira Srba ili Hrvata ,Bosnjaka, je veliki dio od ovih prostora , ali religija ucinilo svoje .
Tandoori Masala
Iskusan
- Poruka
- 5.286
E, ovo bi bila lista toponima koji bi se dali objasniti preko albanskog jezika... Pojedine nazive sa liste je kritikovao Gottfried Schramm (Eroberer und Eingesessene. Geografische Lehnnamen als Zeugen der Geschichte Südosteuropas im ersten Jahrtausend, Stuttgart, 1981), detalji su mi nedostupni, a bilo bi zanimljivo da je Nis na Schrammovom spisku.
Idriz Ajeti, Neka pitanja iz istorije arbanaskog jezika u svetlu balkanistike, Godisnjak CBI, XVIII, Sarajevo, 1980, str. 164.
Idriz Ajeti, Neka pitanja iz istorije arbanaskog jezika u svetlu balkanistike, Godisnjak CBI, XVIII, Sarajevo, 1980, str. 164.
Casino Royal
Poznat
- Poruka
- 7.364
Dimitrije Bogdanović, "Knjiga o Kosovu", SANU, Knjiga DLXVI, Beograd, 1986.
ETNIČKE PRILIKE HA BALKANU PRE DOSELJAVANJA SRBA
Balkansko poluostrvo je prostor velike etničke nestabilnosti. Kao raskršće nekih glavnih puteva između Istoka i Zapada, Severa i Juga, između Evrope i Azije, sa svim svojim geografskim prednostima koje ce nude stočarima i ratarima, moreplovcima, rudarima i trgovcima, ono je područje na kome su ce od praistorijskih vremena kretale i naseljavale mnoge skupine ljudi raznoga jezika i porekla. Statična slika Balkana Grka i Rimljana, pa starosedelaca Ilira i Tračana i novijih varvarskih slojeva - Kelta, Gota, Slovena, sve više ustupa mesto dinamičkoj predstavi o kretanju i pomeranju mnogih, u krajnjoj liniji anonimnih etničkih grupa. Ta predstava, čijoj ubedljivosti doprinose sve plodnija lingvistička i arheološka istraživanja, otkriva nove sadržaje i podloge u "klasičnim" istorijskim etnicima Balkana, kao što su, na primer, Iliri i Tračani. Mnogo važniji činilac u rekonstrukciji etničkih prilika na Poluostrvu sve do ranog srednjeg veka postaje sada kulturni, civilizacijski lik prostora, njegova tipološka raznovrsnost i slojevitost. Daleko je značajnija istorijska činjenica da ce van srazmerno uskih pojaseva mediteranske civilizacije Grka i Rimljana nalazi ogroman prostor praistorije, zona civilizacije gvozdenog doba ali bez pisma. Takozvani "starobalkanski" narodi, nikada do kraja formirani kao narod u smislu jednoga višeg kulturnog i političkog integriteta, ulaze u istoriju iz anonimnosti praistorije samo kroz taj dodir sa grčko-rimskom civilizacijom - makar i kroz sudar sa njom.
Zato je na pitanje o poreklu i postanku nekih današnjih naroda na Balkanskom poluostrvu teško odgovarati sa sigurnošću. Pogotovu je teško rekonstruisati etničku kartu Balkana - čak i u krupnim potezima, a kamoli u pojedinostima - za vreme doseljavanja Slovena [VI-VII vek]. Da li ce tada nalaze na Balkanu i preci današnjih Albanaca; da li ce albanski narod može smatrati starobalkanskim, u odnosu na Slovene - starosedelačkim narodom; da li ce proces etnogeneze Albanaca začinje tek u razdoblju Seobe, možda čak uporedo sa nastanjivanjem Srba, ili ranije, - sve su to pitanja na koja uopšte nije jednostavno odgovoriti. Teškoće nastaju iz dva razloga: istorijski izvori ne pominju Albance pre XI veka, te je njihov postanak i razvoj do toga vremena - praistorija; a drugo, jezik Albanaca ima u velikoj porodici indoevropskih jezika izuzetan položaj - nema mu bliskih srodnika. Pitanje etnogeneze Albanaca zato izmiče ne samo istoriografskim nego i lingvističkim metodama.
Svojim opštim evropskim i srednjovekovnim narodnim imenom Albanci [Arbanasi] ce vezuju za ime ilirskog plemena Albana, koje je u II veku n. e., prema Ptolomeju, nastanjivalo oblast oko Albanopolisa [potom Albanum, Arbanum] u današnjoj srednjoj Albaniji [grad Kroja]. Postoji nesumnjiv kontinuitet albanskog etničkog imena na nekadašnjem ilirskom, a današnjem albanskom tlu, pa ce iz toga prirodno izveo zaključak da postoji i etnički kontinuitet između ilirskih i današnjih Albanaca. Otuda uverenje da su Albanci potomci starih Ilira, te da su "oduvek" nastanjivali krajeve svoga današnjeg etničkog prostora, jer je ovaj, uprošćeno rečeno, podudaran sa nekadašnjim ilirskim etničkim prostorom. "Ilirsku" teoriju formulisao je najpre J. Tunman, nemački istoričar, 1774. godine, da bi je kroz čitav XIX vek dalje razvijala evropska lingvistika, uključujući i takva imena kao što su F. Miklošič, G. Majer i P. Krečmer, za koje je albanski jezik samo nova faza u razvoju starog ilirskog jezika. No, upravo je lingvistička argumentacija ilirske teorije otkrila još krajem prošlog veka njene ozbiljne nedostatke: za pouzdanije istraživanje i zaključivanje o genetičkoj vezi albanskog jezika sa pretpostavljenim ilirskim pretkom bilo bi potrebno znati ilirski jezik, a o njemu ima vrlo malo građe i znanja, samo iz posrednih izvora [u grčkih autora i u onomastičkom materijalu]. Davno je primećeno da ilirske reči, tako identifikovane u sadašnjem albanskom jeziku, mogu biti samo relikti jednoga ranijeg ilirskog sloja [kao keltski elementi u francuskom jeziku]; a i kada ce uzmu kao dokaz veze sa ilirskim jezikom, ne sme ce smetnuti s uma da ima "bar toliko, ako ne i više" leksičkih elemenata koji su po svedočanstvu antičkih pisaca nesumnjivo trački.[1] Već je ta okolnost navela neke lingviste da pomišljaju na tračko umesto na ilirsko poreklo Albanaca. K. Pauli, X. Hirt, pa N. Jokl, a u nas X. Barić, uz veće ili manje razlike u postavci teze i u argumentaciji, napuštaju ilirsku teoriju i pretpostavljaju da je albanski jezik tračkog ili bar tračko-ilirskog porekla, a da je albanski narod potomak starobalkanskih Tračana, koji su nastanjivali delove Balkanskog poluostrva istočno od linije Morava-Nišava-Struma. Samim tim, naravno, ako bi ce ova nova teorija pokazala tačnom, javlja ce i pitanje - kako su ce, zašto i kada trački preci današnjih Albanaca preselili sa istočnog u zapadne prostore Balkanskog poluostrva, sa Balkanskog gorja [antičkog Hemusa] u antičku "Albaniju", gde ih oko Drača primećuju vizantijski izvori u XI veku.
Ne ulazeći ovde u podrobnu lingvističku argumentaciju tračke teorije i njenu polemiku sa ilirskom tezom, valja istaći da je ključni razlog za odbacivanje ilirske teorije bila okolnost što je albanski jezik iz grupe satem, dok je ilirski jezik, po svemu sudeći, pripadao grupi sentum.
Nasuprot tome, trački jezik je satemski kao i albanski. Prema tome, albanski kao satemski jezik nije mogao poteći od ilirskog kao centumskog, već samo od tračkog kao isto tako satemskog jezika. Za to bi, navodno, govorile i neke druge osobine albanskog jezika, u fonetici, morfologiji, deklinaciji itd.[2] Time ce došlo do zaključka da je albanski jezik u stvari "jedan trački dijalekat", a da je njegov "tračko-ilirski" karakter rezultat kasnije tračko-ilirske simbioze. Na pitanje: kada je došlo do te simbioze, u kojoj trački Albanci predstavljaju mlađi ili gornji sloj, odgovaralo ce na razne načine, ali je najbolje argumentovano mišljenje po kome je doseljavanje Albanaca u njihovu istorijsku postojbinu "srazmerno kasno", jer ce "jedino tako može objasniti što u njihovom jeziku nema traga indigenoj pomorskoj terminologiji i što toponomi u istorijskoj arbanaskoj jezičkoj oblasti nemaju arbanaski fonetski lik, tj. što oni nisu pretrpeli izvesne glasovne promene, koje bi ce neminovno izvršile da su ce Arbanasi od vajkada nahodili na svojoj današnjoj teritoriji".[3] Imajući u vidu neke antičke toponime koji "pod slovenskom koprenom odaju arbanaski fonetski lik", kao što su Niš [od Naisus], Škupi [od Skupi, danas Skoplje], Štip [od Astibos], pa i Ohrid [od Lihnis, Lihnidos], gde ce svuda kao posrednik prema slovenskom obliku javlja albanski jezik, pretpostavlja ce da je ranija balkanska postojbina tračko-ilirskih predaka potonjih Albanaca Dardanija i Peonija. Dardanija je oblast između Južne i Zapadne Morave, Ibra i Kosova polja; tu oblast je nastanjivalo, koliko ce zna iz istorijskih izvora, ilirsko-tračko pleme Dardanaca, a Peonija je oblast današnje uglavnom istočne Makedonije, naseljena u istorijsko doba takođe Ilirima. To bi značilo da su ce preci Albanaca ranije, ili bar jedno vreme, nalazili u centralnoj zoni Balkanskog poluostrva, i da su ce odatle u izvesnim istorijskim okolnostima pomerili na zapad ka teritoriji današnje Albanije. Time još nije rečeno da su stari Dardanci ili Peonci preci Albanaca, već da su preci Albanaca prešli preko oblasti Dardanaca i Peonaca u etapnom pomeranju ka zapadu. Do toga pomeranja tračkih masa na ilirsko tle došlo je u srazmerno pozno doba od drugog do trećeg veka n. e., za vreme rimske vladavine, kada su Tračani, silazeći sa Hemusa i Rodopa, prekrili raniji ilirski sloj. To bi, ujedno, bila prva etapa balkanske migracije Praalbanaca. Druga etapa je doseljavanje u dinarsko-pindske planine i jadransko primorje, a ovo ce odigralo, kako ce pretpostavlja, pod kraj latinske epohe, uzastopce i u talasima, najdalje do VI veka n. e.[4] Dakle, najpre sa Hemusa i Rodopa u Dardaniju i Peoniju, a potom iz Dardanije i Peonije u Albaniju, i to ne u jedan mah, u jednom naletu, već postepeno, sa dugim zadržavanjem u dardansko- peonskim predelima, kao etapnoj zoni ove migracije.
Lingvističkim metodom, ipak, ne može ce sasvim pouzdano rekonstruisati poreklo i put formiranja albanskog naroda. Nijedan od ovih argumenata, koji nisu za potcenjivanje, nema snagu dokaza.[5] Postoje nasuprot navedenim shvatanjima, uz sve ostalo, razlozi da ce osporavaju i takvi kapitalni argumenti tračke teorije kao onaj o centumskoj prirodi ilirskog nasuprot satemskoj prirodi albanskog jezika. A ima i drugih lingvističkih teorija. Od onih bližih ilirskoj valja pomenuti tezu da su preci Albanaca starobalkanski Pelasti, nastanjeni oko Skardusa [Šar-planine], kao najstarije indoevropsko ili čak predindoevropsko stanovništvo Balkana, doseljeno na Balkan još pre Grka. Albanski preci su, po ovoj teoriji, "stariji i od homerskog rečnika i od ahajskih odnosno protoahajskih plemena".[6]
Zato je na pitanje o poreklu i postanku nekih današnjih naroda na Balkanskom poluostrvu teško odgovarati sa sigurnošću. Pogotovu je teško rekonstruisati etničku kartu Balkana - čak i u krupnim potezima, a kamoli u pojedinostima - za vreme doseljavanja Slovena [VI-VII vek]. Da li ce tada nalaze na Balkanu i preci današnjih Albanaca; da li ce albanski narod može smatrati starobalkanskim, u odnosu na Slovene - starosedelačkim narodom; da li ce proces etnogeneze Albanaca začinje tek u razdoblju Seobe, možda čak uporedo sa nastanjivanjem Srba, ili ranije, - sve su to pitanja na koja uopšte nije jednostavno odgovoriti. Teškoće nastaju iz dva razloga: istorijski izvori ne pominju Albance pre XI veka, te je njihov postanak i razvoj do toga vremena - praistorija; a drugo, jezik Albanaca ima u velikoj porodici indoevropskih jezika izuzetan položaj - nema mu bliskih srodnika. Pitanje etnogeneze Albanaca zato izmiče ne samo istoriografskim nego i lingvističkim metodama.
Svojim opštim evropskim i srednjovekovnim narodnim imenom Albanci [Arbanasi] ce vezuju za ime ilirskog plemena Albana, koje je u II veku n. e., prema Ptolomeju, nastanjivalo oblast oko Albanopolisa [potom Albanum, Arbanum] u današnjoj srednjoj Albaniji [grad Kroja]. Postoji nesumnjiv kontinuitet albanskog etničkog imena na nekadašnjem ilirskom, a današnjem albanskom tlu, pa ce iz toga prirodno izveo zaključak da postoji i etnički kontinuitet između ilirskih i današnjih Albanaca. Otuda uverenje da su Albanci potomci starih Ilira, te da su "oduvek" nastanjivali krajeve svoga današnjeg etničkog prostora, jer je ovaj, uprošćeno rečeno, podudaran sa nekadašnjim ilirskim etničkim prostorom. "Ilirsku" teoriju formulisao je najpre J. Tunman, nemački istoričar, 1774. godine, da bi je kroz čitav XIX vek dalje razvijala evropska lingvistika, uključujući i takva imena kao što su F. Miklošič, G. Majer i P. Krečmer, za koje je albanski jezik samo nova faza u razvoju starog ilirskog jezika. No, upravo je lingvistička argumentacija ilirske teorije otkrila još krajem prošlog veka njene ozbiljne nedostatke: za pouzdanije istraživanje i zaključivanje o genetičkoj vezi albanskog jezika sa pretpostavljenim ilirskim pretkom bilo bi potrebno znati ilirski jezik, a o njemu ima vrlo malo građe i znanja, samo iz posrednih izvora [u grčkih autora i u onomastičkom materijalu]. Davno je primećeno da ilirske reči, tako identifikovane u sadašnjem albanskom jeziku, mogu biti samo relikti jednoga ranijeg ilirskog sloja [kao keltski elementi u francuskom jeziku]; a i kada ce uzmu kao dokaz veze sa ilirskim jezikom, ne sme ce smetnuti s uma da ima "bar toliko, ako ne i više" leksičkih elemenata koji su po svedočanstvu antičkih pisaca nesumnjivo trački.[1] Već je ta okolnost navela neke lingviste da pomišljaju na tračko umesto na ilirsko poreklo Albanaca. K. Pauli, X. Hirt, pa N. Jokl, a u nas X. Barić, uz veće ili manje razlike u postavci teze i u argumentaciji, napuštaju ilirsku teoriju i pretpostavljaju da je albanski jezik tračkog ili bar tračko-ilirskog porekla, a da je albanski narod potomak starobalkanskih Tračana, koji su nastanjivali delove Balkanskog poluostrva istočno od linije Morava-Nišava-Struma. Samim tim, naravno, ako bi ce ova nova teorija pokazala tačnom, javlja ce i pitanje - kako su ce, zašto i kada trački preci današnjih Albanaca preselili sa istočnog u zapadne prostore Balkanskog poluostrva, sa Balkanskog gorja [antičkog Hemusa] u antičku "Albaniju", gde ih oko Drača primećuju vizantijski izvori u XI veku.
Ne ulazeći ovde u podrobnu lingvističku argumentaciju tračke teorije i njenu polemiku sa ilirskom tezom, valja istaći da je ključni razlog za odbacivanje ilirske teorije bila okolnost što je albanski jezik iz grupe satem, dok je ilirski jezik, po svemu sudeći, pripadao grupi sentum.
Nasuprot tome, trački jezik je satemski kao i albanski. Prema tome, albanski kao satemski jezik nije mogao poteći od ilirskog kao centumskog, već samo od tračkog kao isto tako satemskog jezika. Za to bi, navodno, govorile i neke druge osobine albanskog jezika, u fonetici, morfologiji, deklinaciji itd.[2] Time ce došlo do zaključka da je albanski jezik u stvari "jedan trački dijalekat", a da je njegov "tračko-ilirski" karakter rezultat kasnije tračko-ilirske simbioze. Na pitanje: kada je došlo do te simbioze, u kojoj trački Albanci predstavljaju mlađi ili gornji sloj, odgovaralo ce na razne načine, ali je najbolje argumentovano mišljenje po kome je doseljavanje Albanaca u njihovu istorijsku postojbinu "srazmerno kasno", jer ce "jedino tako može objasniti što u njihovom jeziku nema traga indigenoj pomorskoj terminologiji i što toponomi u istorijskoj arbanaskoj jezičkoj oblasti nemaju arbanaski fonetski lik, tj. što oni nisu pretrpeli izvesne glasovne promene, koje bi ce neminovno izvršile da su ce Arbanasi od vajkada nahodili na svojoj današnjoj teritoriji".[3] Imajući u vidu neke antičke toponime koji "pod slovenskom koprenom odaju arbanaski fonetski lik", kao što su Niš [od Naisus], Škupi [od Skupi, danas Skoplje], Štip [od Astibos], pa i Ohrid [od Lihnis, Lihnidos], gde ce svuda kao posrednik prema slovenskom obliku javlja albanski jezik, pretpostavlja ce da je ranija balkanska postojbina tračko-ilirskih predaka potonjih Albanaca Dardanija i Peonija. Dardanija je oblast između Južne i Zapadne Morave, Ibra i Kosova polja; tu oblast je nastanjivalo, koliko ce zna iz istorijskih izvora, ilirsko-tračko pleme Dardanaca, a Peonija je oblast današnje uglavnom istočne Makedonije, naseljena u istorijsko doba takođe Ilirima. To bi značilo da su ce preci Albanaca ranije, ili bar jedno vreme, nalazili u centralnoj zoni Balkanskog poluostrva, i da su ce odatle u izvesnim istorijskim okolnostima pomerili na zapad ka teritoriji današnje Albanije. Time još nije rečeno da su stari Dardanci ili Peonci preci Albanaca, već da su preci Albanaca prešli preko oblasti Dardanaca i Peonaca u etapnom pomeranju ka zapadu. Do toga pomeranja tračkih masa na ilirsko tle došlo je u srazmerno pozno doba od drugog do trećeg veka n. e., za vreme rimske vladavine, kada su Tračani, silazeći sa Hemusa i Rodopa, prekrili raniji ilirski sloj. To bi, ujedno, bila prva etapa balkanske migracije Praalbanaca. Druga etapa je doseljavanje u dinarsko-pindske planine i jadransko primorje, a ovo ce odigralo, kako ce pretpostavlja, pod kraj latinske epohe, uzastopce i u talasima, najdalje do VI veka n. e.[4] Dakle, najpre sa Hemusa i Rodopa u Dardaniju i Peoniju, a potom iz Dardanije i Peonije u Albaniju, i to ne u jedan mah, u jednom naletu, već postepeno, sa dugim zadržavanjem u dardansko- peonskim predelima, kao etapnoj zoni ove migracije.
Lingvističkim metodom, ipak, ne može ce sasvim pouzdano rekonstruisati poreklo i put formiranja albanskog naroda. Nijedan od ovih argumenata, koji nisu za potcenjivanje, nema snagu dokaza.[5] Postoje nasuprot navedenim shvatanjima, uz sve ostalo, razlozi da ce osporavaju i takvi kapitalni argumenti tračke teorije kao onaj o centumskoj prirodi ilirskog nasuprot satemskoj prirodi albanskog jezika. A ima i drugih lingvističkih teorija. Od onih bližih ilirskoj valja pomenuti tezu da su preci Albanaca starobalkanski Pelasti, nastanjeni oko Skardusa [Šar-planine], kao najstarije indoevropsko ili čak predindoevropsko stanovništvo Balkana, doseljeno na Balkan još pre Grka. Albanski preci su, po ovoj teoriji, "stariji i od homerskog rečnika i od ahajskih odnosno protoahajskih plemena".[6]
Casino Royal
Poznat
- Poruka
- 7.364
Nastavak:
Zbog svega toga neophodno je primeniti i arheološki metod, koji bi, uz neka već ranije poznata fakta iz istoriografije, mogao da potvrdi ili obezvredi pretpostavke do kojih ce dolazi proučavanjem jezika. Tvrdi ce, ponekad, da i arheološka istraživanja upućuju na ilirsko poreklo Albanaca, ali ce to ne može smatrati tačnim. Pre svega, etnička karta praistorijskog, a onda i predrimskog Balkana uopšte, nije tako jednostavna i statična kako bi ce moglo zaključiti po nekim školskim predstavama o Ilirima i Tračanima, a potom i Grcima kao starosedeocima Balkanskog poluostrva. Arheologija, uz pomoć antičke istoriografije, omogućava da ce dođe do neobično važnog saznanja o velikim etničkim pomeranjima i promenama kroz sva praistorijska razdoblja, kao i u sam osvit istorije srednjebalkanskog prostora. Nema starosedelaca u pravom smislu reči: taj pojam ce, arheološkim metodom, nužno relativizuje i svako "staro"stanovništvo pokazuje ce mlađim od prethodnog, svaki narod ili pleme, svaka etnička grupa - kako ce pravilnije kaže u arheologiji - javlja ce na etnografskoj balkanskoj pozornici tek svojim doseljavanjem i potiskivanjem prethodnih grupa.
Za etničku situaciju Balkana povodom pitanja koje nas interesuje važan je početak sedmog veka pre n. e., kada ce zaustavlja prodor nomada i ratnika sa područja današnje Bosne i Hercegovine na goliji i u gornjem toku Raške, da bi ce ta granica, posle usporenog pomeranja ovih grupacija na istok ustalila krajem VII veka na liniji Moravica-Maljen, na severu, a južnije na liniji Beli Drim-Dečanska Bistrica u Metohiji, početkom VI veka pre n. e.[7] Na severnom sektoru ove dugačke granice radilo ce o ratnicima tzv. glasinačke grupe [sa Romanije i Devetaka], dok su na južnom, metohijskom sektoru, arheološki identifikovani isto tako dobro naoružani ratnici na suvatima i pašnjacima između severnih padina Paštrika, desne obale Belog Drima i Dečanske Bistrice; njihov dolazak i vekovno zadržavanje u ovom, jugozapadnom delu Metohije najpotpunije su dokumentovani arheološkim nalazima sa velike nekropole u selu Romaji [Metohija]. Istovetan materijal, ali i pogrebni rituali posvedočeni su i na većem broju nekropola na području severne Albanije, posebno oko Kukesa, pa to navodi na zaključak da su ratnici sahranjeni u Romaji prispeli u Metohiju sa jugozapada, i to dolinom Belog Drima. Ova grupacija ce ni kasnije nije odvajala od doline Belog Drima, niti je zaposela ostale delove Metohije. Domoroci, stabilizovane zajednice grupe Donja Brnjica [Kosovo], verovatno su bez otpora ustupili tuđincima neplodno zemljište i krševite površi između Belog Drima, Dečanske Bistrice i Paštrika, ali su žilavo branili svoje plodne njive u Prizrenskom polju, severnoj Metohiji i na Kosovu. Prva grupacija [glasinačka] verovatno je ilirsko pleme Autarijata, a druga, u Metohiji, ogranak "Ilira u užem smislu reči" [Illyrii proprie dictu]. Istočno i severoistočno od Ilira - znači već istočno od Belog Drima pa sve do Pčinje i Južne Morave na istoku, a Zapadne Morave na severu, protezale su ce oblasti Dardanaca, za koje ce c pravom napominje da su bili ilirsko pleme sa tračkim nanosom.[8] Južno od Dardanaca delili su teritoriju Makedonije: Dasareti oko Ohridskog jezera i Penesti u zapadnoj Makedoniji sa Peoncima [Pajoncima] na istoku od Vardara sve do Rodopa, gde ce protezala zapadna granica tračkih plemena. Između Tračana i Dardanaca nalazio ce jedan pojas Tribala, čija su glavna staništa bila severno od dardanske teritorije, a južno od Save i Dunava. Njih u IV veku počinju potiskivati i preplavljivati Kelti, čiji dolazak na Balkan u tom stoleću izaziva nova veća etnička pomeranja i promene na poluostrvu. Sukobi Kelta sa antičkom makedonskom državom razvijali su ce na moravsko-vardarskom pravcu, što znači preko dardanske zemlje; potom su i sami Dardanci bili na udaru ekspanzije makedonskih vladara i najzad Rimljana, čije su vojne operacije - osvajački pohodi - usmerene s juga na sever ka Singidunumu i Viminaciju krajem I veka pre n. e. i početkom same naše ere, tako da su usled toga razne etničke grupe sa dardanske teritorije sigurno bile odbacivane na zapad. Ako je tračka teorija tačna u onom vidu u kome je izlaže Henrik Barić, to bi mogao biti istorijski razlog za spuštanje Tračana sa Hemusa i Rodopa upravo na teritoriju izmeštenih tribalskih i dardanskih plemena. Oslabeli u stalnim sukobima sa makedonskim i rimskim osvajačima, Dardanci su ce mogli lakše podati tome novom, mada još uvek starobalkanskom uticaju sa istoka, pogotovu ako ce taj etnički nanos shvati kao stočarsko-nomadski elemenat koji ce zadržava više na planinama nego u ravnici, gde prolaze vojske i ratari s toliko nezahvalnog truda obrađuju zemlju. Primećeno je, upravo u arheologiji, da kultura Dardanaca i Skordiska nije uništena sa rimskim osvajanjem: uporedo sa stabilizacijom rimske civilizacije duž granice i magistralnih puteva tokom prva dva veka naše ere, domorodačke zajednice po zabitim varošicama i selima i dalje čuvaju predačke običaje i uporno neguju tradicionalnu kulturu; te razlike nestaju tek u toku III veka, kada počinje opsežnija romanizacija starobalkanskih plemena.[9]
Posledica ovog poslednjeg procesa ogledala ce u velikim romanskim, tačnije latinsko-grčkim infiltratima na teritoriji Balkana, posebno u primorskim oblastima i starim ili novoosnovanim gradovima. Područje Albanije na toj etapi, pri kraju rimskog perioda, bez obzira na to da li je albanski narod bio na toj teritoriji autohton ili ce doselio na nju sa istoka, u civilizacijskom pogledu nije albansko, pa ni ilirsko, već romansko: ono je određeno kulturom gradova u jadranskom primorju i prometom duž glavnih rimskih komunikacija, od kojih dve izuzetno značajne vezuju jadransko primorje sa središnjim oblastima Poluostrva: jedna iz Skadra preko Prizrena prema Nišu odnosno Skoplju, i druga - od Drača preko Ohrida na Solun [Via Egnatia]. Istorijski izvori iz tog vremena uopšte ne govore o Albancima: niti o njihovim naseobinama u albanskim planinama, niti o eventualnom njihovom doseljavanju sa dardansko-peonskog područja, a razlog je za to svakako u nomadsko-stočarskom karakteru Praalbanaca, u "političkoj i vojnoj beznačajnosti doseljavanja stočara, koji u novoj postojbini zacelo dugo izbegavaju kontakt sa zatečenim građanskim i zemljoradničkim svetom, držeći ce leti planina i spuštajući ce zimi na obronke udaljenije od saobraćajne mreže".[10] Preci Albanaca, to je jedino pouzdano, nisu predstavljali ni snažnu etničku grupu ili pleme, niti kakav plemenski savez koji bi ce nametnuo kao aktivan istorijski činilac, još manje državu ili narod s kojim bi ce rimska ili vizantijska vlast morala sukobljavati ili usklađivati.
Albanski etnikum je bio određen, bez sumnje, svojim poreklom i jezikom, i svojim balkanskim putevima, ali pre svega načinom proizvodnje, organizacijom društva i srazmerno malom masom: stočarske zajednice hermetičkog tipa, pokretljive i veoma patrijarhalne, dugo su izmicale velikoj aferi istorije. Po suvatnim visoravnima, ograđene prašumom i bujnim rekama, te su zajednice čekale svoj istorijski trenutak.
Nema, dakle, naučnog osnova za apodiktična tvrđenja kada je reč o ukupnom problemu porekla albanskog naroda. Već kratak pogled na ovo pitanje pokazuje da ce bar dve značajne teorije drže na nizu ozbiljnih naučnih argumenata, a ima i drugih, manje raširenih i ne toliko značajnih, ali opet naučno zasnovanih teza. Nama ce čini da bi jedna tračka teorija sa većim naglaskom na dardanskoj etapi migracije mogla bolje objasniti etnogenezu Albanaca, pri čemu valja imati u vidu sociološke činioce, a isto tako i kasnija zbivanja - kao što su migracije, pohodi ili kolonizacija drugih naroda u toku Seobe, zaključno sa naseljavanjem Srba na srednjobalkanskom prostoru i u jadranskom primorju. Međutim, nema dovoljno opravdanja za prenaglašavanje "tračkog" porekla Albanaca, kao ni za insistiranje na "ilirskoj" tezi. U krajnjoj liniji, ne može ni biti toliko važno da li su Albanci potomci Ilira ili Tračana ili nekog trećeg praistorijskog ili istorijskog naroda. Za istoriju Balkana dovoljna je činjenica da su Albanci na svom užem etničkom prostoru najkasnije u XI, a možda i ranije, još u VII veku, u vreme dodira sa jugoslovenskim narodima prilikom njihovog razmeštanja po vizantijskom poluostrvu i potom formiranja prvih jugoslovenskih država.
Za etničku situaciju Balkana povodom pitanja koje nas interesuje važan je početak sedmog veka pre n. e., kada ce zaustavlja prodor nomada i ratnika sa područja današnje Bosne i Hercegovine na goliji i u gornjem toku Raške, da bi ce ta granica, posle usporenog pomeranja ovih grupacija na istok ustalila krajem VII veka na liniji Moravica-Maljen, na severu, a južnije na liniji Beli Drim-Dečanska Bistrica u Metohiji, početkom VI veka pre n. e.[7] Na severnom sektoru ove dugačke granice radilo ce o ratnicima tzv. glasinačke grupe [sa Romanije i Devetaka], dok su na južnom, metohijskom sektoru, arheološki identifikovani isto tako dobro naoružani ratnici na suvatima i pašnjacima između severnih padina Paštrika, desne obale Belog Drima i Dečanske Bistrice; njihov dolazak i vekovno zadržavanje u ovom, jugozapadnom delu Metohije najpotpunije su dokumentovani arheološkim nalazima sa velike nekropole u selu Romaji [Metohija]. Istovetan materijal, ali i pogrebni rituali posvedočeni su i na većem broju nekropola na području severne Albanije, posebno oko Kukesa, pa to navodi na zaključak da su ratnici sahranjeni u Romaji prispeli u Metohiju sa jugozapada, i to dolinom Belog Drima. Ova grupacija ce ni kasnije nije odvajala od doline Belog Drima, niti je zaposela ostale delove Metohije. Domoroci, stabilizovane zajednice grupe Donja Brnjica [Kosovo], verovatno su bez otpora ustupili tuđincima neplodno zemljište i krševite površi između Belog Drima, Dečanske Bistrice i Paštrika, ali su žilavo branili svoje plodne njive u Prizrenskom polju, severnoj Metohiji i na Kosovu. Prva grupacija [glasinačka] verovatno je ilirsko pleme Autarijata, a druga, u Metohiji, ogranak "Ilira u užem smislu reči" [Illyrii proprie dictu]. Istočno i severoistočno od Ilira - znači već istočno od Belog Drima pa sve do Pčinje i Južne Morave na istoku, a Zapadne Morave na severu, protezale su ce oblasti Dardanaca, za koje ce c pravom napominje da su bili ilirsko pleme sa tračkim nanosom.[8] Južno od Dardanaca delili su teritoriju Makedonije: Dasareti oko Ohridskog jezera i Penesti u zapadnoj Makedoniji sa Peoncima [Pajoncima] na istoku od Vardara sve do Rodopa, gde ce protezala zapadna granica tračkih plemena. Između Tračana i Dardanaca nalazio ce jedan pojas Tribala, čija su glavna staništa bila severno od dardanske teritorije, a južno od Save i Dunava. Njih u IV veku počinju potiskivati i preplavljivati Kelti, čiji dolazak na Balkan u tom stoleću izaziva nova veća etnička pomeranja i promene na poluostrvu. Sukobi Kelta sa antičkom makedonskom državom razvijali su ce na moravsko-vardarskom pravcu, što znači preko dardanske zemlje; potom su i sami Dardanci bili na udaru ekspanzije makedonskih vladara i najzad Rimljana, čije su vojne operacije - osvajački pohodi - usmerene s juga na sever ka Singidunumu i Viminaciju krajem I veka pre n. e. i početkom same naše ere, tako da su usled toga razne etničke grupe sa dardanske teritorije sigurno bile odbacivane na zapad. Ako je tračka teorija tačna u onom vidu u kome je izlaže Henrik Barić, to bi mogao biti istorijski razlog za spuštanje Tračana sa Hemusa i Rodopa upravo na teritoriju izmeštenih tribalskih i dardanskih plemena. Oslabeli u stalnim sukobima sa makedonskim i rimskim osvajačima, Dardanci su ce mogli lakše podati tome novom, mada još uvek starobalkanskom uticaju sa istoka, pogotovu ako ce taj etnički nanos shvati kao stočarsko-nomadski elemenat koji ce zadržava više na planinama nego u ravnici, gde prolaze vojske i ratari s toliko nezahvalnog truda obrađuju zemlju. Primećeno je, upravo u arheologiji, da kultura Dardanaca i Skordiska nije uništena sa rimskim osvajanjem: uporedo sa stabilizacijom rimske civilizacije duž granice i magistralnih puteva tokom prva dva veka naše ere, domorodačke zajednice po zabitim varošicama i selima i dalje čuvaju predačke običaje i uporno neguju tradicionalnu kulturu; te razlike nestaju tek u toku III veka, kada počinje opsežnija romanizacija starobalkanskih plemena.[9]
Posledica ovog poslednjeg procesa ogledala ce u velikim romanskim, tačnije latinsko-grčkim infiltratima na teritoriji Balkana, posebno u primorskim oblastima i starim ili novoosnovanim gradovima. Područje Albanije na toj etapi, pri kraju rimskog perioda, bez obzira na to da li je albanski narod bio na toj teritoriji autohton ili ce doselio na nju sa istoka, u civilizacijskom pogledu nije albansko, pa ni ilirsko, već romansko: ono je određeno kulturom gradova u jadranskom primorju i prometom duž glavnih rimskih komunikacija, od kojih dve izuzetno značajne vezuju jadransko primorje sa središnjim oblastima Poluostrva: jedna iz Skadra preko Prizrena prema Nišu odnosno Skoplju, i druga - od Drača preko Ohrida na Solun [Via Egnatia]. Istorijski izvori iz tog vremena uopšte ne govore o Albancima: niti o njihovim naseobinama u albanskim planinama, niti o eventualnom njihovom doseljavanju sa dardansko-peonskog područja, a razlog je za to svakako u nomadsko-stočarskom karakteru Praalbanaca, u "političkoj i vojnoj beznačajnosti doseljavanja stočara, koji u novoj postojbini zacelo dugo izbegavaju kontakt sa zatečenim građanskim i zemljoradničkim svetom, držeći ce leti planina i spuštajući ce zimi na obronke udaljenije od saobraćajne mreže".[10] Preci Albanaca, to je jedino pouzdano, nisu predstavljali ni snažnu etničku grupu ili pleme, niti kakav plemenski savez koji bi ce nametnuo kao aktivan istorijski činilac, još manje državu ili narod s kojim bi ce rimska ili vizantijska vlast morala sukobljavati ili usklađivati.
Albanski etnikum je bio određen, bez sumnje, svojim poreklom i jezikom, i svojim balkanskim putevima, ali pre svega načinom proizvodnje, organizacijom društva i srazmerno malom masom: stočarske zajednice hermetičkog tipa, pokretljive i veoma patrijarhalne, dugo su izmicale velikoj aferi istorije. Po suvatnim visoravnima, ograđene prašumom i bujnim rekama, te su zajednice čekale svoj istorijski trenutak.
Nema, dakle, naučnog osnova za apodiktična tvrđenja kada je reč o ukupnom problemu porekla albanskog naroda. Već kratak pogled na ovo pitanje pokazuje da ce bar dve značajne teorije drže na nizu ozbiljnih naučnih argumenata, a ima i drugih, manje raširenih i ne toliko značajnih, ali opet naučno zasnovanih teza. Nama ce čini da bi jedna tračka teorija sa većim naglaskom na dardanskoj etapi migracije mogla bolje objasniti etnogenezu Albanaca, pri čemu valja imati u vidu sociološke činioce, a isto tako i kasnija zbivanja - kao što su migracije, pohodi ili kolonizacija drugih naroda u toku Seobe, zaključno sa naseljavanjem Srba na srednjobalkanskom prostoru i u jadranskom primorju. Međutim, nema dovoljno opravdanja za prenaglašavanje "tračkog" porekla Albanaca, kao ni za insistiranje na "ilirskoj" tezi. U krajnjoj liniji, ne može ni biti toliko važno da li su Albanci potomci Ilira ili Tračana ili nekog trećeg praistorijskog ili istorijskog naroda. Za istoriju Balkana dovoljna je činjenica da su Albanci na svom užem etničkom prostoru najkasnije u XI, a možda i ranije, još u VII veku, u vreme dodira sa jugoslovenskim narodima prilikom njihovog razmeštanja po vizantijskom poluostrvu i potom formiranja prvih jugoslovenskih država.
Casino Royal
Poznat
- Poruka
- 7.364
Završni dio ovog poglavlja:
Svako prenaglašavanje pitanja etnogeneze odvodi nas sa područja nauke i ima druge, političke motive. To ce, pak, ne može ignorisati, niti ce ova politizacija naučnih teorija sama po sebi mora posmatrati kao zloupotreba nauke. Ona je pre svega izraz jedne kolektivne svesti, njen oblik i formula njenog dejstva. Svest o kojoj je reč može, sa svoje strane, biti znamenje jedne manje društvene grupe, ali i opšta svest jednog naroda, njegova nacionalna svest. Bez obzira na to koliko ona bila stvarna ili fiktivna, ona tad određuje ponašanje grupe ili nacije, ugrađuje ce u program s kojim ce valja suočavati bez neumesnih i nepotrebnih diskvalifikacija.
Kada je reč o ilirstvu na prostorima Balkanskog poluostrva, ono ima i stariju istoriju i šire kulturno i nacionalno područje od ovoga poslednjeg, albanskog ilirstva. Polazeći od tradicionalne srednjovekovne nomenklature mlađih evropskih naroda prema nazivima starijih, posebno od predstave o mlađim "varvarskim" narodima kao sukcesorima antičkih varvarskih naroda na periferiji ili u graničnim oblastima civilizovanog grčko-rimskog sveta, ilirsko ime ce upotrebljavalo za južnoslovenske narode - Srbe, Hrvate i Slovence - još od XV veka ["natio illyrica"], pa ce i slovenski jezik nazivao "ilirskim jezikom". Kaptol svetog Jeronima u Rimu ustanovljen je 1589, bulom pape Siksta V, za "ilirsku naciju" odnosno "pokrajinu" [Dalmacija i Ilirik - Hrvatska, Bosna i Slavonija, bez Slovenije] i za one koji znaju "ilirski", a Zavod svetog Jeronima u Rimu sve je doskora nosio tradicionalno ime Collegium Sancti Hieronymi Illyricorum in Urbe [naziv je 1971. godine promenjen u Pontificium Collegium Chroatorum]. Znameniti Matija Vlačić, protestantski teolog, istoričar i lingvist iz Labina u Istri [1520- 1575], nazivao ce Matthias Flacius Illyricus; njegov pojam ilirstva poklapa ce, kao oznaka narodnosti i jezika, sa južnoslovenskim narodima i jezicima. Na samom početku XVIII veka, Pavao Riter Vitezović [1652-1713] takođe pod ilirstvom podrazumeva jugoslovenstvo, što dolazi do izražaja naročito u njegovim delima Croatie rediviva [1700] i Stemmatographia [1701]; ovo drugo delo poslužilo je kao osnov za "Stematografiju" Hristofora Žefarovića 1741. godine. Ha srpskom području, patrijarhom "celog Ilirika" prvi ce naziva Arsenije III Čarnojević [1672-1706], a grof Đorđe Branković, nesuđeni obnovitelj "Ilirske kraljevine", nosi od 1688. godine titulu "despota Ilirika". Klasicistička i naročito neoklasicistička Evropa na prelazu iz XVIII u XIX vek naziva jugoslovenske zemlje skoro isključivo "Ilirikom". Pod francuskom vlašću 1809-1813, to su "Ilirske provincije" [Les Provinces Illyriennes]. U tom duhu i "ilirski pokret u Hrvatskoj", "pokret hrvatskog preporoda", u prvoj polovini XIX veka ulazi, kao što je poznato, u genezu jugoslovenstva.
"Ilirstvo" je na Balkanu, dakle, argumenat istorijske fikcije i dugog trajanja - od barokne istoriografije do nacionalnog romantizma. Albanski "ilirizam", makar na prvi pogled sa više etnogenetskih razloga, dolazi sasvim kasno, pa čak i anahronično u ovo naše stoleće. Njegovim održavanjem i negovanjem, danas, pošto je albanska nacija već obrazovana, sa suverenom državnošću priznatom već sedam decenija, hoće ce u stvari revitalizacija jednoga nacionalnoromantičarskog, nacionalističkog albanskog programa, koji teži ne samo okupljanju svih Albanaca u Velikoj ili "Etničkoj" Albaniji nego i novom položaju albanskog naroda na Balkanu, s "pravima" starobalkanskih predaka. Saznanja istorije, lingvistike i arheologije u stvarnoj, rekonstruisanoj slici etničke situacije Balkana u epohi kada ce još moglo govoriti o Ilirima i drugim starosedeocima ne daju za pravo takvim argumentima. Dinamička etnografija antičkog Balkana ne zna za čvrste i vekovečne posede - sve je u pokretu, pomeranju i previranju. Stoga je ilirska teza, politizovana u nacionalnoromantičarskom duhu, danas sasvim apsurdna. Ako bi ce krenulo za tom argumentacijom [pod pretpostavkom da ce ona shvata ozbiljno, a ne samo kao propagandni simbol], morao bi ce časovnik evropske istorije vratiti bar za petnaest vekova unazad, u vreme seobe naroda. Raspored evropskih naroda, bez obzira na mnoge promene tokom srednjeg i novog veka, počiva već toliko stoleća na rezultatima toga velikog pomeranja, premeštanja i nameštanja etničkih masa na celom prostoru od Urala do Atlantika. Doseljenje Slovena na Balkan je samo pojedinost tog opšteg zbivanja. Pozivanjem na prava starosedelaca iz epohe pre seobe naroda došlo bi ce do apsurdnog "vraćanja" slovenskih i germanskih naroda na prostor severne i istočne Evrope. Pre seobe naroda nema ni Francuza i Francuske, ni Nemaca i Nemačke, ni Engleza i Engleske, nema ni Poljske, ni Austrije, ni Rusije. To je, jednostavno, jedan drugi, davno prošli, zanavek iščezli svet, a promene koje su ce u Evropi dogodile seobom naroda u razdoblju od III do VII veka u svakom su pogledu nepovratne i konačne.
1 H. Barić, Lingv. studije, 8.
2 H. Barić, Lingv. studije, 9-23.
3 H. Barić, Lingv. studije, 24-25 Nema nesumnjivih istorijskih i lingvističkih dokaza da su preci Albanaca nastanjivali rimsku i grčku Albaniju u prvim stolećima naše ere - smatra i Seliščev; kod Albanaca nema neposredne veze sa starodalmatinskim stanovništvom. Preci Albanaca živeli su negde dalje od mora: nemaju svoje termine za moreplovstvo i ribolov, nego su ih kasnije pozajmili od Romana, Grka, Slovena i Turaka. Loše poznaju more, nisu imali veza sa drugom obalom Jadrana (A. M. Seliščev, Slav. naselenie, 49).
4 H. Barić, Lingv. studije, 29.
5 Istorija srp. naroda I, 129 (P. Ivić) upor. P. Ivić, Srpski narod i njegov jezik, Beograd 1971, 26-28.
6 M Budimir, Mesto arbanskog u krugu indoevropskih jezika, Gjurmime albanologjike 2 (1965) 5-13.
7 Ovo i dalje prema Istoriji srp. naroda I, 59-61 (D Srejović).
8 Za ovo i što sledi vid. monografiju F. Papazoglu, Srednjobalkanska plemena u predrimsko doba, Sarajevo 1969. Metohijski enklav ilirske etničke grupe između Paštrika, Dečanske Bistrice i Belog Drima govorio bi možda u prilog ilirske teorije: to je ono područje za koje ce, kako ćemo kasnije videti, pouzdano sme tvrditi da je u XIV i XV veku u nešto užem opsegu naseljeno i starim albanskim (katoličkim) stanovništvom. Ali i ova pretpostavka počiva na drugoj: da između toga praistorijskog naseljavanja Ilira "u užem smislu" na terenu jugozapadne Metohije i srednjovekovnog albanskog stanovništva u istoj oblasti postoji stvarni istorijsko-etnički kontinuitet. Za to, međutim, nema nikakvih potvrda: o albanskim pastirima na tom terenu znamo iz dokumenata XIV-XV veka, a srpska toponimija ovog područja u primarnom sloju govori mnogo protiv kontinuiteta.
9 Istorija srp. naroda I, 60, 65 (D. Srejović), 68, 84 (M. Mirković).
10 H. Barić, Lingv. studije, 29.
Kada je reč o ilirstvu na prostorima Balkanskog poluostrva, ono ima i stariju istoriju i šire kulturno i nacionalno područje od ovoga poslednjeg, albanskog ilirstva. Polazeći od tradicionalne srednjovekovne nomenklature mlađih evropskih naroda prema nazivima starijih, posebno od predstave o mlađim "varvarskim" narodima kao sukcesorima antičkih varvarskih naroda na periferiji ili u graničnim oblastima civilizovanog grčko-rimskog sveta, ilirsko ime ce upotrebljavalo za južnoslovenske narode - Srbe, Hrvate i Slovence - još od XV veka ["natio illyrica"], pa ce i slovenski jezik nazivao "ilirskim jezikom". Kaptol svetog Jeronima u Rimu ustanovljen je 1589, bulom pape Siksta V, za "ilirsku naciju" odnosno "pokrajinu" [Dalmacija i Ilirik - Hrvatska, Bosna i Slavonija, bez Slovenije] i za one koji znaju "ilirski", a Zavod svetog Jeronima u Rimu sve je doskora nosio tradicionalno ime Collegium Sancti Hieronymi Illyricorum in Urbe [naziv je 1971. godine promenjen u Pontificium Collegium Chroatorum]. Znameniti Matija Vlačić, protestantski teolog, istoričar i lingvist iz Labina u Istri [1520- 1575], nazivao ce Matthias Flacius Illyricus; njegov pojam ilirstva poklapa ce, kao oznaka narodnosti i jezika, sa južnoslovenskim narodima i jezicima. Na samom početku XVIII veka, Pavao Riter Vitezović [1652-1713] takođe pod ilirstvom podrazumeva jugoslovenstvo, što dolazi do izražaja naročito u njegovim delima Croatie rediviva [1700] i Stemmatographia [1701]; ovo drugo delo poslužilo je kao osnov za "Stematografiju" Hristofora Žefarovića 1741. godine. Ha srpskom području, patrijarhom "celog Ilirika" prvi ce naziva Arsenije III Čarnojević [1672-1706], a grof Đorđe Branković, nesuđeni obnovitelj "Ilirske kraljevine", nosi od 1688. godine titulu "despota Ilirika". Klasicistička i naročito neoklasicistička Evropa na prelazu iz XVIII u XIX vek naziva jugoslovenske zemlje skoro isključivo "Ilirikom". Pod francuskom vlašću 1809-1813, to su "Ilirske provincije" [Les Provinces Illyriennes]. U tom duhu i "ilirski pokret u Hrvatskoj", "pokret hrvatskog preporoda", u prvoj polovini XIX veka ulazi, kao što je poznato, u genezu jugoslovenstva.
"Ilirstvo" je na Balkanu, dakle, argumenat istorijske fikcije i dugog trajanja - od barokne istoriografije do nacionalnog romantizma. Albanski "ilirizam", makar na prvi pogled sa više etnogenetskih razloga, dolazi sasvim kasno, pa čak i anahronično u ovo naše stoleće. Njegovim održavanjem i negovanjem, danas, pošto je albanska nacija već obrazovana, sa suverenom državnošću priznatom već sedam decenija, hoće ce u stvari revitalizacija jednoga nacionalnoromantičarskog, nacionalističkog albanskog programa, koji teži ne samo okupljanju svih Albanaca u Velikoj ili "Etničkoj" Albaniji nego i novom položaju albanskog naroda na Balkanu, s "pravima" starobalkanskih predaka. Saznanja istorije, lingvistike i arheologije u stvarnoj, rekonstruisanoj slici etničke situacije Balkana u epohi kada ce još moglo govoriti o Ilirima i drugim starosedeocima ne daju za pravo takvim argumentima. Dinamička etnografija antičkog Balkana ne zna za čvrste i vekovečne posede - sve je u pokretu, pomeranju i previranju. Stoga je ilirska teza, politizovana u nacionalnoromantičarskom duhu, danas sasvim apsurdna. Ako bi ce krenulo za tom argumentacijom [pod pretpostavkom da ce ona shvata ozbiljno, a ne samo kao propagandni simbol], morao bi ce časovnik evropske istorije vratiti bar za petnaest vekova unazad, u vreme seobe naroda. Raspored evropskih naroda, bez obzira na mnoge promene tokom srednjeg i novog veka, počiva već toliko stoleća na rezultatima toga velikog pomeranja, premeštanja i nameštanja etničkih masa na celom prostoru od Urala do Atlantika. Doseljenje Slovena na Balkan je samo pojedinost tog opšteg zbivanja. Pozivanjem na prava starosedelaca iz epohe pre seobe naroda došlo bi ce do apsurdnog "vraćanja" slovenskih i germanskih naroda na prostor severne i istočne Evrope. Pre seobe naroda nema ni Francuza i Francuske, ni Nemaca i Nemačke, ni Engleza i Engleske, nema ni Poljske, ni Austrije, ni Rusije. To je, jednostavno, jedan drugi, davno prošli, zanavek iščezli svet, a promene koje su ce u Evropi dogodile seobom naroda u razdoblju od III do VII veka u svakom su pogledu nepovratne i konačne.
1 H. Barić, Lingv. studije, 8.
2 H. Barić, Lingv. studije, 9-23.
3 H. Barić, Lingv. studije, 24-25 Nema nesumnjivih istorijskih i lingvističkih dokaza da su preci Albanaca nastanjivali rimsku i grčku Albaniju u prvim stolećima naše ere - smatra i Seliščev; kod Albanaca nema neposredne veze sa starodalmatinskim stanovništvom. Preci Albanaca živeli su negde dalje od mora: nemaju svoje termine za moreplovstvo i ribolov, nego su ih kasnije pozajmili od Romana, Grka, Slovena i Turaka. Loše poznaju more, nisu imali veza sa drugom obalom Jadrana (A. M. Seliščev, Slav. naselenie, 49).
4 H. Barić, Lingv. studije, 29.
5 Istorija srp. naroda I, 129 (P. Ivić) upor. P. Ivić, Srpski narod i njegov jezik, Beograd 1971, 26-28.
6 M Budimir, Mesto arbanskog u krugu indoevropskih jezika, Gjurmime albanologjike 2 (1965) 5-13.
7 Ovo i dalje prema Istoriji srp. naroda I, 59-61 (D Srejović).
8 Za ovo i što sledi vid. monografiju F. Papazoglu, Srednjobalkanska plemena u predrimsko doba, Sarajevo 1969. Metohijski enklav ilirske etničke grupe između Paštrika, Dečanske Bistrice i Belog Drima govorio bi možda u prilog ilirske teorije: to je ono područje za koje ce, kako ćemo kasnije videti, pouzdano sme tvrditi da je u XIV i XV veku u nešto užem opsegu naseljeno i starim albanskim (katoličkim) stanovništvom. Ali i ova pretpostavka počiva na drugoj: da između toga praistorijskog naseljavanja Ilira "u užem smislu" na terenu jugozapadne Metohije i srednjovekovnog albanskog stanovništva u istoj oblasti postoji stvarni istorijsko-etnički kontinuitet. Za to, međutim, nema nikakvih potvrda: o albanskim pastirima na tom terenu znamo iz dokumenata XIV-XV veka, a srpska toponimija ovog područja u primarnom sloju govori mnogo protiv kontinuiteta.
9 Istorija srp. naroda I, 60, 65 (D. Srejović), 68, 84 (M. Mirković).
10 H. Barić, Lingv. studije, 29.
- Poruka
- 2.316
ok. Hvala Casino za trud , procitao sva dela sta si postovao , izdvajao sam ovaj deo :
Znatno prije , cak i od vizantijskih izvora ,i posle ..
Mada ima dosta toga za replicirianje ali to sutra .
,
Znatno prije , cak i od vizantijskih izvora ,i posle ..
Mada ima dosta toga za replicirianje ali to sutra .
Viden
Primećen član
- Poruka
- 765
Jedna mapa koja pokazuje rasprostranjenost timočko-lužičko-prizrenskog-makedonskog itd.. dijalekta srpskog jezika..s kojom se ja u principu ne slažem, jer je srpski govoren na istoku bogami do reke Jantre neku deceniju pre te 1914.g. ,a verovatno je ista stvar i u predelu do Jadrana i Egeja, s obzirom da je sačinio A.Belić , pa nelogičnosti da timočki govore oko donjeg toka Timoka, aoko gornjeg toka više ne? etc... ali ,eto, pogledajte i to
Map from "Report of the International Commission To Inquire into the Causes and Conduct of the Balkan Wars" 1914.
Map from "Report of the International Commission To Inquire into the Causes and Conduct of the Balkan Wars" 1914.
Casino Royal
Poznat
- Poruka
- 7.364
Grude su i danas albansko pleme. Što se tiče Kuča, dijelom si u pravu - u Dečanskoj hrisovulji iz 1330. godine u katunu Arbanasa nalazimo Lješa Tuza i Petra Kuča (to je prvi spomen imana Kuč), kao i izvjesne Bušate, Lazorce, Bitadose itd, koje ćemo naći kasnije kao katune i plemena na prostoru Crne Gore. I ne samo da su starokuči bili arbanaškog porijekla, već su Arbanasi bili osnova mnogih brdskih, pa i hercegovačkih i crnogorskih plemena. Naglašavam ovo "osnova", jer će samom teritorijalizacijom ovih plemena ona obuhvatati i okolno župsko slovensko stanovništvo, a prodiraće u njih i slovenizirane vlaške skupine. Evo odličnog rada Branislava Đurđeva "Teritorijalizacija katunske organizacije do kraja XV veka":
http://www.megaupload.com/?d=FAW3ADTK
Za dio o religiji i njenom kasnijem uticaju na našim balkanskim prostorima si apsolutno u pravu.
Kor
Poznat
- Poruka
- 7.634
Draga moja, nije savrseno nista potrebno da se cita ako danas imamo nauku koja se bavi proucavanjem gena. Geni su nesto sto se ne moze falsifikovati. U juznoj Albaniji imamo gene koji su dosta slicni srpskim ali su mnogo slicniji bugarskim.
Kor
Poznat
- Poruka
- 7.634
Da, oko 1/2. No ne znaci da su svi bliski stanovnistvu danasnje Albanije. Sa Albanijom jaku vezu imaju pogranicni delovi slovenskih naroda.
Pri tom, uzmi u obzir da je 1/3 Toska slovenskog porekla.
Dakle, procesi asimilizacije nisu bili jednostrani niti su bili ograniceni sa religijom.
- Poruka
- 30.453
Jos samo da dokaze da to Ilirsko pleme Albana koje pominje Ptolomej ima bilo kakve veze sa Arbancima(Shipetarima),koji se pominju na tim prostorima citavih 1000 godina kasnije,zato obrati paznju na teskoce koje uocava isti autor.
Rechke
Veoma poznat
- Poruka
- 11.792
koliko je meni poznato Grci su tokom XIX veka vršili intenzivno uklanjanje slovenskih (i drugih) toponima, inače vrlo rasprostranjenih, kao i reči slovenskog i uopšte negrčkog porekla u svom jeziku
Pumpaj Dinstanović
Zaslužan član
- Poruka
- 104.977
Bio nekad nedostupno, više nije!
For free and unrestricted transition of knowledge!
Poslednja izmena:
Сребрена
Poznat
- Poruka
- 8.130
Sadašnjim bugarskim ili blgarskim (proto-bugarskim) ?
Vracam se na ovo.. sa krilaticom always science,never fiction
ALEKSANDAR LOMA (Belgrade)
YU ISSN 0350–185x, LXÇÇ, (2006), p. (31–37)
UDK 811.18’373.6
ALBANO-CAUCASICA PASTORALIA
The paper deals with two Balkan words belonging to the ovine terminology: Albanian dash, Romanian das ‘ram’ and Alb. ugic, ogic, Serbian ugič, Bulgarian jugič, jogič ‘bellwether’. In the Balkans, they both seem to be of an Albanian origin, but in a larger perspective their closest parallels are found in the Caucasian and East-Anatolian area.
This paper is arosen in margins of my work on the maps 320 ‘belier’ and 321 ‘belier chatre’ of the Atlas linguarum Europae (ALE). The insight
into the comprehensive materials collected in the frame of this Pan-European project enables us to provide a typology of designations for the concrete notions, which further may be supplied by the additional data from the ancient and modern languages and as a result lead to establishing new
and/or reconsidering some old etymologies of the terms in question. Here two Balkan designations for male sheep are focused, both of Albanian
provenance but without an etymology generally accepted, for lack of a transparent internal derivation in Albanian as well as of external cognates
undoubtedly recognized. It remained unnoticed so far that both terms have close parallels in the Caucasian and East-Anatolian area, which might
throw some light on their ultimate origins.2
2 I will make it clear that the present research is indiferent to the old concept of a
Caucasian origin of Albanians, based on the homonymy between them and an ancient peo-
ple in the Caucasus region, whose country was named Albania (in fact, it is so called by
Greek and Roman authors, the local name being Aghbania or Aghvania).
...However, dash is, like most Albanian words, ambiguous as for its phonetic reconstruction, and the vague possibility of tracing it back to *dalsh cannot justify any far reaching conclusion. Nevertheles, the comparison with Ossetic dalys / dalis opens a new horizon for further discussion on its origin.
... The word Alb. ugic, ogic ‘bellwether’ ...In the new etymological dictionary of Kurdish (Cabolov 445) we find the word hoga~, hogi~, oga~ (m.) ‘two years old ram; barren sheep’. Two words are so similar both in form and the meaning, that there must be some connection between them. The Kurdish word is derived by Cabolov from Turkish ove~ ‘two or three years old ram’,Azerbaijan ogaj ‘two or three years old sheep; four years old sheep; ram
under three years’. In a paper (VJa 1973/2, 40) E. V. Sevortjan cites also the form hogu~ and argues that both the shift v/g and the h-prothesis may
have taken place in Turkic languages. As for the ultimate provenance the word, Cabolov seems to assume for it an Altaic origin when he compares Mong. hokar ‘bull’. If the word is originating in Turkic languages,we can only guess about the time and the place it entered Albanian and
Balkan Slavic. It could be one of many (Ottoman)Turkish loanwords in Balkan languages, but also an earlier borrowing from another Turkic language, perhaps even Proto-Bulgarian.
...etc..etc...etc...(bolded and coloured by Srebrena, AD 2012)
into the comprehensive materials collected in the frame of this Pan-European project enables us to provide a typology of designations for the concrete notions, which further may be supplied by the additional data from the ancient and modern languages and as a result lead to establishing new
and/or reconsidering some old etymologies of the terms in question. Here two Balkan designations for male sheep are focused, both of Albanian
provenance but without an etymology generally accepted, for lack of a transparent internal derivation in Albanian as well as of external cognates
undoubtedly recognized. It remained unnoticed so far that both terms have close parallels in the Caucasian and East-Anatolian area, which might
throw some light on their ultimate origins.2
2 I will make it clear that the present research is indiferent to the old concept of a
Caucasian origin of Albanians, based on the homonymy between them and an ancient peo-
ple in the Caucasus region, whose country was named Albania (in fact, it is so called by
Greek and Roman authors, the local name being Aghbania or Aghvania).
...However, dash is, like most Albanian words, ambiguous as for its phonetic reconstruction, and the vague possibility of tracing it back to *dalsh cannot justify any far reaching conclusion. Nevertheles, the comparison with Ossetic dalys / dalis opens a new horizon for further discussion on its origin.
... The word Alb. ugic, ogic ‘bellwether’ ...In the new etymological dictionary of Kurdish (Cabolov 445) we find the word hoga~, hogi~, oga~ (m.) ‘two years old ram; barren sheep’. Two words are so similar both in form and the meaning, that there must be some connection between them. The Kurdish word is derived by Cabolov from Turkish ove~ ‘two or three years old ram’,Azerbaijan ogaj ‘two or three years old sheep; four years old sheep; ram
under three years’. In a paper (VJa 1973/2, 40) E. V. Sevortjan cites also the form hogu~ and argues that both the shift v/g and the h-prothesis may
have taken place in Turkic languages. As for the ultimate provenance the word, Cabolov seems to assume for it an Altaic origin when he compares Mong. hokar ‘bull’. If the word is originating in Turkic languages,we can only guess about the time and the place it entered Albanian and
Balkan Slavic. It could be one of many (Ottoman)Turkish loanwords in Balkan languages, but also an earlier borrowing from another Turkic language, perhaps even Proto-Bulgarian.
...etc..etc...etc...(bolded and coloured by Srebrena, AD 2012)
Alb. ‘ovan’ najbliže je jeziku severnog Kavkaza, a alb. ‘ovan predvodnik’, ima najbližu paralelu u jeziku Kurda Zakavkazja i Male Azije. iako može biti i turskog porekla.
Several ancient cartographers placed Albania north of the Caucaus mountains.
http://www.lib.utexas.edu/maps/historical/eastern_roman_empire.jpg
Protobugari , deja vu
Poslednja izmena:
- Poruka
- 2.316
Kor
Poznat
- Poruka
- 7.634
Pa sreco moja, nikada ja nisam rekao da su protobugari Sloveni. Sva sreca pa nisu nametnuli svoju kulturu i jezik kao sto su to ucinili Huni sa Madjarima.
Ukoliko budemo tvrdili da su svi Bugari- protobugari onda cemo doci do zakljucka da su i Srbi neka vvrsta protobugara
there are Slavic toponyms of the Bulgarian/Macedonian type in northern Albania and in Kossovo as well.
Lesandar
Buduća legenda
- Poruka
- 27.930
Specially Kanasubigi Omurtag Shigor elem e.t.c.
Excuse me, but Albania have had all slavic toponymia long before Omurtag came. You have to invent some slavic tribe distinct fom Serbs and their southern dialects to convince me.
Poslednja izmena:
not quite. I counted approximately 688 Slavic and 1443 non-Slavic toponyms on Selishchev's map of Albania, i.e. some 32% ot the toponyms are Slavic.
too early. It couldn't have been in ~AD500. Must be later. At least after the Avar power reached its maximum in Pannonia. The Avars were instrumental in spreading the Slavic tribes over the eastern Balkans.
too late. The Slavs must have been there before AD800, or let's say, the process of Slavisization was already in force before AD800. We know there were Slavic tribes (or tribes in the process of Slavicization) in Macedonia in AD773 (Tervel's plans for re-settling the Berzitae).
I don't see a big drop in the frequency of the Slavic toponyms to the south of the Albanian border in Greece:
The Slavic toponymy is in fact very rich there, in Epirus. Max Vasmer lists 334 Slavic toponyms in the district of Janina, 50 - in the district of Arta, and 34 in the district of Preveza. Even much more to the south - a very local study of Phaedon Malingoudis in the district of Messenia, close to the very tip of Peloponnese, lists 267 Slavic toponyms in its register:
Lesandar
Buduća legenda
- Poruka
- 27.930
Lexical cleansing: Slavic toponyms in Albania (or out of?)
01.12.2009 Marjola Rukaj
At first people in Albania thought it was a joke, but politicians in that country have proposed the creation of*government commission to Albanize all place names of Slavic origin and there are many of those. A commentary
Since Kosovos declaration of independence, Albanian politicians appear to have gained popularity by coloring their talk with patriotism in an attempt to increase ratings rendered vulnerable by the countrys serious political and economic problems. Patriotism has become the lens through which issues like public works, economic initiatives, debates on history, and identity are viewed. Over the last few months, that rhetoric has led to the increasingly common suggestion that Albanian toponymy should be de-Slavized.
Current president Bamir Topi first mentioned the idea during a routine visit to a village in the countrys northeast. At first, it seemed like a simple gaffe made by a president who lacked better speech ideas for a minor event. But a few months later, Prime Minister Berisha also mentioned Slavic toponymy. Berisha, discussing the issue in one of his new government's first meetings, did not hesitate to take the idea further. We have to create a commission to replace all the Slavic toponymy in the country with corresponding Albanian toponyms originating before the Slavic invasion, Berisha said.
At the same time Berisha mentioned the issue of Slavic toponyms, the Albanian government was discussing the need for mandatory Albanian names for all icensed private ventures and enterprises in the country. The Prime Minister suggested that a commission be created to go through the names and apply censorship as needed. In that sense, Berisha went even further with a proposal to Albanize all place names in the country.
The stance, while not new, comes unexpectedly and is difficult to understand. The widespread Slavic toponyms, found all over Albania's territory, have always been a concern for Albanian nationalist intellectuals. These Slavic place names undermine a thesis crucial to the legitamacy of the Albanian nation-state and the basis of the country's nationalism: the story of Illyrian-Albanian indigenousness.
What is more, the prime ministers statement derives from a common thesis found in Albanian classical nationalism according to which the abundance of Slavic toponyms across present-day Albania is a result of past invasions by neighboring states' and their repression of Albanian territory.
The valid view of the Albanian nationalist politicians and intellectuals is that the Slavic toponymy in Albanian lands was imposed by ethnic Slavic rulers who, at different times, dominated this part of the Balkans. This view assumes that Albanians were an indigenous people, continuously present without interruption, who were constant victims of waves of migration of other Balkan peoples. This view, in response to neighboring nationalisms, attempts to firmly exclude the presence of the Slavic population on Albanian territory.
In order to reconcile history with the existence of the present-day Albanian nation, this particular presentation of Albanian history depicts the Albanians as static and ethnically and culturally unchanged over time.
But the issue is very complex. Albanian territory is so crammed with Slavic place names that non-Slavic place names, such as those of Albano-phone, Greek, Turkish , and Italian origin, seem like a tiny minority.
Even Prime Minister Berishas idea to form a commission to create Albanian place names seems like a huge and costly initiative, not to mention being out of order and ridiculous on account of its primitive eighteenth-century nationalism. But for the time being Greek place names in southern Albania, Turkish ones in other regions, and Latin and Italian ones along the coast do not seem to be a source of concern.
Albanians were indifferent to the proposal and did not debate it. The only retort came from some journalists who ironically suggested that the Prime Minister should start the place name de-Slavization process in his own village of birth, Vinidol. The Albanian bloggosphere greeted the news with excitement. Albanian bloggers consider the Albanization of the toponymy a necessary measure, pointing to policies enacted by other various newly-founded nation-states.
The practice of renaming places is not new in Albania. Enver Hoxha's national-communism made many attempts at de-Slavization, particularly in the southeast regions of the country. Even the family names of the Slav-speaking minority were Albanized, their typical endings replaced by more Albanian-sounding,Illyrian endings. Some Slavic family names were fully replaced by Albanian names. The mechanism at present does not seem very different from that of the Hoxha regime. National-communism interpreted the Albanian past according to its own criteria and moulded national identity.
The fact that the issue of Slavic place names has resurfaced, even today, contradicts the Albanian government's continuous international declarations that Albania wants good relations with its neighbors. It is also an indicator of the typical way in which Albanian nationalist rhetoric cultivates a sense of victimhood and paints Albania's neighbors as continuously creeping in on Albanian territory.
But the issue extends beyond Albanian territory. It is worse in the youngest Balkan state of Kosovo where the replacement of Slavic toponyms with Albanian ones in the tradition of one of the oldest instruments of nation-building - has been carried out. Villages and regions were renamed and the name of the new republic was also an issue. The country's former leader, Ibrahim Rugova, had proposed renaming the country after an ancient Illyrian region: Dardania.
Given the great problems facing Albanian political establishment and the relatively minor importance of toponymy, few take the Prime Minister's initiative seriously. Certainly the message Berishas statements send to the media does nothing but exacerbate the cliche of Albanian nationalism.
- Poruka
- 2.316
'The Plea of Albania' Aubrey Hurbert
Bajo Pivljanin
Domaćin
- Poruka
- 4.059
- Poruka
- 2.316
I meni dolazi isto kad cujem da 70% Albanije je srpsko
Ja bar postujem neke dokumente od stranih Authora , kao sta je ovo sa s'Skadarom pred 400 godina
1614
Mariano Bolizza:
Report and Description of the Sanjak of Shkodra
http://www.albanianhistory.net/texts16-18/AH1614.html
