Manastiri Srbije

[Nina]

Manastir Manastirica

Manastir Manastirica je stari manastir, koji danas nema ništa starog sem uspomene i predanja o njegovom postanku
Manastirica leži na malom planinskom potoku Šajna, oko dvadeset kilometara udaljen od Kladova prema zapadu. Po predanju manastir je osnovao Sveti Nikodim tismanski pod kraljem Milutinom i u njemu je po jednom starom narodnom predanju kćer kneza Lazara koja je bila udata za Bajazita turskog vladara, posle njegovog poraza i pogibije u bitci kod Angore od strane Tamerlana, našla utočište bežeći sa istoka.
Stara crkva služila je do sedamdesetih godina devetnaestog veka. Tada je svod na crkvi prepukao i sredina njena se srušila. Usled toga je manastir bio zatvoren i gotovo sasvim zapusteo.

Godine 1900. na mestu stare podignuta je nova crkva .Budući da se građevina hrama nalazi na nestabilnom terenu koji je porozan i isprepletan podzemnim vodama, istu sudbinu doživeo je danas i hram iz 1900. godine svod je popustio i njegova se konstrukcija srušila u sredinu crkve i potpuno onesposobila hram za bilo kakvo Bogosluženje.
Doborovoljnim prilozima meštana okolnih sela i šire okoline Manastirica je obnovljena

 

[vecic]

Manastir Bradača

Bradača se nalazi u ataru srednjevekovnog pazarnog mesta Kula, jednog od najbogatijih naselja u Braničevu u to vreme. Oko 3 kilometra je udaljen od glavog puta, na šumovitim obroncima brda Kožuh u dolini Bradačkog potoka, skrajnut od glavnih putnih pravaca koji vode dolinama Mlave i Vitovnice.

Crkva posvećena Blagoveštenju je najverovatnije sagrađena krajem XIV i početkom XV veka. U istorijskim izvorima se prvi put pominje 1566. godine, kada je u manastiru stolovao iguman Pankratije. Potom se pominje i u turskim defterima, a 1676. godine posetio ga je patrijarh Arsenije III Crnojević, zatekavši ga u opustelom stanju. Svi kasniji pomeni ukazuju da manastir potom više nije obnavljan. Narodno predanje vezuje nastanak manastira za kult Jelice, čija tragična sudbina je opisana u pesmi „Bog nikome dužan ne ostaje“.

Tokom 1985. i 1986. godine Regionalni zavod za zaštitu spomenika kulture Smederevo je sproveo sistematska arheološka istraživanja temeljnih ostataka crkve. Zidovi crkve bili su očuvani maksimalno do 3 metra visine. Imala je pravilnu orijentaciju sa oltarom na istoku, trikonhalnu osnovu i pripratu odvojenu od naosa pilastrima. Dimenzije crkve su 13X7,5m.

Zidana je od lomljenog i pritesanog kamena vezanog krečnim malterom. Tokom arheoloških istraživanja otkriveni su delovi časne trpeze, pod od opeke, pet grobova, tragovi živopisa i skrivnice. Oko crkve su postojali tragovi slabo očuvanih objekata, koji su verovatno pripadali manastirskim konacima ili trpezariji.

Na osnovu arhitektonskih karakteristika i analogija Regionalni zavod za zaštitu spomenika kulture Smederevo je 1990. obavio radove na konzervaciji i rekonstrukciji crkve, kojoj su tada vraćene liturgijska i manastirska funkcija.

 

[Nina]

Manastir Mesić

Nastao najverovatnije u XV veku, mada ga po lokalnoj legendi osniva 1225. godine Arsenije Bogdanović Hilandarac koga je lično Sv. Sava postavio za igumana manastira. Druga verzija ima najviše verovatnoće, naime po njoj je manastir Mesić osnovao Jovan Branković, poslednji iz loze Brankovića, krajem XV veka. Prvi pisani dokumenat koji pominje manastir Mesić je katastig Pećke patrijaršije iz 1660. i 1666. godine. To je vreme osnivanja prvih srpskih manastira na teritoriji južne Ugarske tokom XV i XVI veka, u vreme velikih migracija srpskog naroda u ove krajeve. Takođe, iz ovog dokumenta se saznaje da je Mesić bio rezidencija vršačkih episkopa u vreme odmah nakon velike seobe, kada je privilegijama austrijskog cara Leopolda I potvrđeno postavljanje Spiridona Štibice za vršačkog vladiku. Manastir je rušen u nekoliko navrata 1716. i 1788. od strane Turaka ali i ubrzo obnavljan, drugi put trudom vršačkog episkopa Josifa Jovanovića Šakabente, kao i u zemljotresu 1892. godine kada je najviše oštećenja u manastirskom kompleksu imala sama crkva. U crkvi posvećenoj Sv. Jovanu Preteči, nalaze se ostaci ranijih fresaka iz XVII veka (detalji u naosu), kao i freske koje su nastale u XVIII veku i koje karakteriše izvesna konzervativnost i oslanjanje na ranije srednjevekovno iskustvo i veliki otpor ka nastupajućoj baroknoj umetnosti. Crkva je, kao i većina crkava u Vojvodini, pretrpela intervenciju u vidu dodavanja baroknih zvonika, koji kasnije menja svoj prvobitni oblik nastao po planu majstora Antona Blobergera. Manastir u svojoj riznici čuva više vrednih rukopisnih i štampanih knjiga, kao i niz slika poznatih slikara kao što su Jovan Popović iz Opova , Johan Tobias Kaergling, Arsenije Petrović, Pavel Đurković i drugih manje poznatih autora.

 

[vecic]

MANASTIR BOĐANI


Udaljen je 15 km zapadno od Bača, u pravcu Dunava. Kompleks čine crkva, konaci i prateći ekonomski objekti.

Nekoliko puta je razaran i obnavljan, a u doba Rakocijeve bune je bio spaljen do temelja. Prvi manastir izgradio je trgovac Bogdan iz Dalmacije 1478. godine u znak zahvalnosti Bogorodici za isceljenje obolelih očiju. Sadašnju crkvu je tokom 17. veka podigao bogati Mihajlo Temišvarlija iz Segedina, kao četvrto crkveno zdanje na istom mestu posvećeno Vavedenju Presvete Bogorodice. Veliki konak i crkva u Bođanima sagrađeni su u baroknom stilu, a živopis je slikao poznati zoograf toga doba Kristofor Žefarović. U konaku se nekada nalazio i bogat, stručno uređen Muzej posvećen upravo ovom umetniku, sa mnogim starinskim gravurama, uljanim slikama, crkvenim posudama, štamparskom presom i drugim raritetima, koji treba obnoviti. Ovde se čuvaju i brojni predmeti doneti iz manastira Manasije, a ponos manastira je čudotvorna ikona Bogorodica Bođanska (jedna od šest pravoslavnih kanonizovanih ikona u svetu) koja ima čudotvorne isceliteljske moći, a naročito pomaže roditeljima bez dece. Manastir je od izgradnje, u 15. veku, sve do 1991. godine bio muški manastir. U posedu manastira je i nekoliko hektara zemlje pod šumom i voćnjacima i dvorište sa dosta cveća i drveća. U okviru konaka nalazi se mala kapela sa izvorom na kome se po predanju ktitor ovog manastira Bogdan koji je imao bolesne oči, umio i ozdravio.

Da čuda u vezi sa manastirom Bođani nisu samo legenda, potvrđuje odluka SPC da ikonu Presvete Bogorodice Bođanske uvrsti u šest kanonizovanih čudotvornih ikona, “koje ljudima donose isceljenje, preumljenje, olakšanje, blagodat i umiljenje”. Smatra se da je ikonu Bogorodice Bođanske naslikao izvesni jeromonah Vasilije i da je ona stigla u Bođane iz Rusije u 16. ili 17. veku. Prema rečima oca Panareta, donedavnog igumana manastira Bođani, pred ikonom Majke Božije Bođanske događaju se dve vrste čuda: ljudi dobijaju utehu kad su u problemima i pomaže im kod telesnih boljki.

 

[proka]

da li neko zna gde su čuvane mošti cara lazara od kosovskog boja do 1946 godine?

 

[vecic]

Sahranjen 1389. g u Prištini i posle tri godine prenete mošti u Ravanicu gde su bile do 1942. , pa prenete u Sabornu crkvu u Beogradu i sada su opet u Ravanici

 

[Samsonight]

Drag i lep krajolik, jedino mesto gde mi se duša odmara, u crkvi sam doživela neki naročit mir... Mir koji ponesem da mi traje danima.
Gradnja je počela 2001. godine u novembru. Lokacija na kojoj je počela gradnja je pažljivo izabrana I dominantna, vidljiva iz svakog dela grada I skoro paralelna sa Zvečan kulom koja je izgrađena pre sedam vekova. Gradnja crkve je završena u novembru 2005. godine a osveštana je na Mitrovdan iste godine.
Crkva Svetog Dimitrija po svom izgledu podseća na spomenike raške stilske grupe. To je jednobrodna sedmokupolna građevina sa jednom glavnom centralnom kupolom I četiri manje kupole između krakova upisanog krsta, još dve dodate manje kupole iznad proskomidije I đakonina sa odvojenom kulom zvonarom na zapadu. Prošireni delovi glavnog broad obrazuju neku vrstu bočnih brodova nejednake visine.
Divno mesto, preporučujem!
Tekst: Ivan Veselinović ©
Fotografije: Darko Veselinović ©

 

[proka]

Sahranjen 1389. g u Prištini i posle tri godine prenete mošti u Ravanicu gde su bile do 1942. , pa prenete u Sabornu crkvu u Beogradu i sada su opet u Ravanici

tačije rečeno, mošti su posle kosovskog boja pa sve do 1942 godine čuvane na fruškoj gori u manastiru "MALA RAVANICA" GDE I DAN DANAS čuvaju jednu šaku cara Lazara

bio, video !!

 

[Nina]

Manastir Kać

Nalazi se na oko 10 km od Novog Sada.Manastir je ženski i novijeg je datuma. Temelji su izliveni 2007. godine. Građen je u stilu svetogorskih manastira sa kapijom i ogradama koje opasuju ceo manastirski kompleks.Manastir je posvecen Vaskrsenju Hristovom

 

[Nina]

Manastir Sisojevac

Nalazi se kraj reke Crnice, u selu Sisevcu u opštini Paraćin.
Podignut je najverovatnije krajem 14. veka, a u izvorima se prvi put pominje 1398. godine, u jednoj povelji kneginje Milice, izdatoj, verovatnom ktitoru manastira, monahu Sisoju Sinaitu. Manastir je bio zadužbina iz vremena srpskog kneza Lazara Hrebeljanovića] Manastirska crkva je podignuta u Moravskom stilu i posvećena je Preobraženju, a živopis u njenoj unutrašnjosti, sačuvan samo u fragmentima, potiče iz vremena posle 1402. godine. Krajem 17. veka je manastir napušten i vremenom je zarušen, kakvim ga opisuje i Feliks Kanic. Obnovu manastira je obavio Republički zavod za zaštitu spomenika kulture, u periodu od 1972. do 1978. godine. Sisojevac je 1985. godine postao metoh obližnjeg manastira Ravanice, a narteks na manastirskoj crkvi je obnovljen 1993. godine.

Danas se nalazi pod zaštitom Republike Srbije, kao spomenik kulture od velikog značaja.

 

[vecic]

Manastir Dobreš


Manastir Dobreš se nalazi 12 kilometra od Svilajnca i 2 kilometra udaljen od Miljkovog manastira čiji je danas i metoh. Od Miljkovog manastira se skrene levo od manastirske kapije i nastavi još 2 kilometra makadamskim putem. Kod manastira Dobreš se put završava. Smatra se da je sagrađen u doba kneza Lazara ali je opljačkan i porušen tokom turskih osvajanja. Crkva je posećena svetom Nikolaju čudotvorcu. Manastir je danas u završnoj fazi obnove, sazidana je nova crkva, novi zvonik i mastirski konak.

Nema monaštvo i o njemu se brinu monahinje iz Miljkovog manastira. Ceo ovaj potez, od Svilajnca koji prati obalu Velike Morave se u narodu naziva Resavska sveta gora, zbog većeg broja manastira koji se nalaze u tom delu. Manastir Dobreš je na pola sata hoda šumskim putem od manastira Zlatenac ali kako taj put nije obeležen i između njih je gusta šuma, nije poželjno uputiti se bez lokalnog vodiča.

Poput mnogih drugih crkava i manastira tokom naše burne istorije nekoliko puta je rušen i obnavljan posle čega je jedno vreme bio zapušten, da bi se aktivnost u njemu obnovila oko 1467. godine.
Ovaj ženski manastir dobio je veliku obnovu 2003. godine i aktivan je i danas.

 

[Nina]

Manastir Ajdanovac

Nalazi na obroncima Jastrepca, nedaleko od Prokuplja. Predstavlja nepokretno kulturno dobro kao spomenik kulture od velikog značaja.
Ne zna se pouzdano čija je ovo zadužbina, ali sudeći po ploči na zapadnom zidu koja govori o istorijatu manastira, ktitor bi mogao biti neko od Nemanjića. Nastanak manastira je vremenski najbliži vladavini kralja Milutina. Manastirska crkva je podignuta negde oko 1321. godine a živopisana 1492. godine. Negde se pominje da je sagrađena i neposredno po turskom osvajanju Balkana. Postoji predanje da je manastir upravo dobio ime po turkom begu Ajdanu koji je sačuvao manastir od kasnijih pustošenja.
U nekoliko navrata (1887, 1907. i 1949) manastir je obnavljan i tada je dobio konake i spomen-česmu, a radovi na konzervaciji njegovog freskoslikarstva i arhitekture obavljeni su tokom 1996. i 1997. godine

 

[vecic]

Manastir Banja

Manastir Banja ili Manastir Svetog Nikole Dabarskog /kako je ranije nazivan/, nalazi se u neposrednoj blizini Priboja, na uzvišenoj zaravni Banja Brdo, na desnoj obali reke Lim. Manastir Banja nosi ime po lekovitim izvorima na manastirskom imanju koji su korišćeni za lečenje od davnina.

Banjsko lečilište – Pribojska Banja se nalazi upravo na manastirskom posedu. Manastir posvećen Svetom Nikoli Dabarskom u naselju Pribojska Banja je zadužbina Nemanjića i jedan je od najstarijih i najvažnijih srpskih manastira. Manastir Banja se pominje u 12. veku u Studeničkom tipiku, kada je njegov iguman učestvovao u izboru studeničkog igumana. Na Studeničkom saboru 1219. godine, kada je Sveti Sava osnovao srpsku samostalnu crkvu, manastir Banja proglašen je za četvrto eparhijsko sedište i postao je centar cele Dabarske eparhije, na čelu sa episkopom Hristoforom iz Hilandara, sabratom Svetog Save. U 14. veku je manastir Banja uživao veliki ugled kog lokalnog stanovništva. Od kraja 14. veka do sredine 15. veka, manastir Svetog Nikole je bio značajno stecište trgovaca koji su prenosili robu iz Dubrovnika ka centralnim delovima Srbije, prema Bosni i Konstantinopolju. Tokom turske vladavine je manastir Banja nekoliko puta rušen. Oko 1570. godine je obnovljen nakon turskih razaranja. O značaju manastira Banja do pada srpske države svedoče grobovi najistaknutijih vlastelinskih porodica iz vremena vladavine srpskih careva Dušana i Uroša, a jedno vreme crkva je bila mauzolej njihove rodbine – moćne vlastelinske porodice Vojnović.

Današnju crkvu Svetog Nikole je 1329. godine podigao kralj Stefan Dečanski ili Kralj Uroš I /car Dušan/ na mestu pored nekadašnje crkvice Svetog Ilije i dao mu ime Manastir Svetog Nikole, zahvaljujuci čvrstoj veri u sveca čijom zaslugom je smatrao poboljšanje svog zdravlja. Manastirski kompleks čine crkva Svetog Nikole, manja crkva Uspenja, dozidana uz južni zid crkve Svetog Nikole i temelji crkve Svetog Ilije. Crkva Svetog Nikole u Priboju ima osnovu u obliku upisanog krsta sa polukružnom apsidom i dve polukružne niše na istoku, pripratom i prostranim otvorenim tremom na zapadu. Konstruktivni sklop hrama manastira Banja čine dve kupole nad središnjim prostorom naosa i priprate.

 

[Nina]

Manastir Grnčarica

Najstariji pisani zapis govori da je manastir podignut na početku 16. veka, 1521-1567. Dok predanje govori, da je reč o zadužbini kralja Dragutina, ili o svetinji novijeg datuma koji su osnovali majstori grnčari iz okoline Sverljiške banje.

Manastirski kompleks smešten je u blagoj dolini, desetak kilometara jugoistočno od Kragujevca, kod sela Prnjavora. Prema narodnom predanju, Grnčaricu je podigao kralj Dragutin krajem XIII i početkom XIV veka. Manastir, po narodnom verovanju, nije bio sagrađen na mestu gde se danas nalazi, već na obližnjem brdu Cukari u Kovanovićima. Posle Kosovskog boja crkva je srušena i od njenog materijala podignuta je nova Grnčarica na današnjem skrovitom mestu.

Verovatnije je da je manastir Grnčarica sagrađen sredinom XVI veka, posle obnove Pećke patrijaršije. Prema natpisu iznad ulaznih vrata, koji je postojao i na crkvi koja je prethodila sadašnjoj, Grnčarica „sazda se i popisa se“ za vreme turskog sultana Sulejmana trudom i nastojanjem igumana Maksima. Pronalazak fragmenata prvobitnog živopisa duž južnog zida ovo potvrđuju, jer se komadi fresaka stilskim osobinama vezuju za slikarstvo druge polovine XVI veka.

Manastir do naših dana nije očuvan u prvobitnom obliku. Za vreme Kočine krajine, više puta je bio paljen i rušen. Jedno vreme je bio zapusteo, da bi početkom XIX veka ponovo oživeo i počeo da dobija na značaju. Najveća obnova je izvršena 1869. godine kada su crkva i zapadni konak iz temelja podignuti i kada je kamenim zidom ograđen čitav manastirski kompleks.

Tokom Prvog svetskog rata austrougarska vojska je opustošila manastir, spalila arhivu i odnela tri zvona. Istu sudbinu doživela je ova svetinja i tokom Drgog svetskog rata. Nemci su prognali monahe, manastirske konake i manastir zapalili. Posle rata (1946) u zapusteli i razoreni manastir dolazi igumanija Efrosinija sa četiri monahinje iz Svete Petke kod Paraćina. Od tog vremena Grnčarica postaje ženski manastir koji se vredno obnavlja.

Manastirska crkva, posvecena Svetom Nikoli ,je trikonhalne osnove, zasvedena poluobličastim svodom sa vitkom osmostranom kupolom iznad centralnog prostora. Oltarska apsida i bočne konhe su spolja i iznutra polukružne. Na zapadu je masivan kvadratni zvonik sa četiri bifore. Fasade su bez dekorativne ornamentike. Krov je dvoslivan i pokriven je pocinkovanim limom.
Živopis je iz druge polovine XX veka i zadužbina je prvog Episkopa šumadijskog Valerijana (Stefanovića).

 

[Nina]

Manastir Divša

Manastir Divša ,u narodu je poznat i kao manastir Đipša. Smešten je na južnim padinama zapadnog dela Fruške gore, u prelepoj dolini obrasloj gustom šumom. Po nekim predanjima, ovaj manastir je podigao despot Jovan Branković krajem XV veka sa manastirskom crkvom posvećenom Svetom Nikoli.Zbog svog geografskog položaja i i velike udaljenosti od naseljenih mesta, ovo je oduvek bio siromašan manastir, stoga nikada nije posebno ni privlačio pažnju Turaka. Početkom XVIII veka pao je pod upravu manastira Kuveždin od koga je udaljen pet kilometara, i godinama nakon toga pokušavao je da povrati samostalnost koju je stekao tek 1923. godine. Po nekim tvrdnjama, ova dva manastira su mogla da padnu pod upravu Hilandara, ali to nisu dozvolili lokalni seljaci. Tokom burne istorije ovaj manastir, kao i ostali, bio je mnogo puta rušen i pljačkan, pa tako i krajem Drugog svetskog rata, kada je manastir miniran. Tom prilikom je svod crkve delimično srušen a zvonik teško oštećen. Danas manastir čine Crkva Svetog Nikole i spratni konak

 

[Nina]

Manastir Lipovac

Blizu Aleksinca, kod izvora Svetostefanske reke u selu Lipovac nalazi se manastir svetog Arhiđakona i prvomučenika Stefana. Iznad današnjeg manastira, na steni Leskovik, nalazio se utvrđeni srednjevekovni Lipovački grad. Ovaj grad se pominje kao tvrđava Srpske despotovine, a zauzeo ga je 1413. godine Bajazitov sin Musa.

Današnji hram podignut je najverovatnje pre 1399. godine, kao pridvorna Crkva lokalnog velikaša, koji je vladao iz Lipovačkog grada. Arheolog Marko Popović smatra, da je hram podignut u periodu između 1370. i 1375. godine, na temeljima starije nekropole iz X veka. Arheološka istraživanja su dokazala da je arhitektonska celina bila mnogo veća od današnjeg manastirskog kompleksa. Celina je obuhvatala utvrđeni Lipovački grad, zamak i njegovu pridvornu, trikonhalnu Crkvu sa kupolom. Ovaj velmoža, čije ime na žalost nije sačuvano, sahranjen je zajedno sa suprugom preminulom na porođaju i troje dece, uz bogate grobne priloge, u jugozapadnom delu Crkve.

Nedaleko od ovog hrama, krajem XIV veka podvizavao se prepodobni German Sinait. Kao što je poznato, u vreme kneza Lazara, mnoštvo monaha sa Svete Gore i iz Svete Zemlje, pod najezdom islama, došlo je u srednjevekovnu Srbiju. Predanje kazuje da se prepodobni German Sinait nastanio na ovom mestu 1399. godine. Na portalu iznad ulaznih vrata u naos, ostalo je zabeleženo da je prepodobni German 1399. godine pridvornoj Crkvi dogradio i naslikao pripratu i na ovom mestu osnovao manastir, po opštežiteljnom ustavu Svetih Otaca Pravoslavne Crkve. Pripratu je podigao i oslikao uz pomoć srpskih despota Stefana Lazarevića i njegovog brata Vuka, koji su manastiru darivali i vinograde. Zbog toga se u narodu odomaćio naziv Lipovačkog manastira kao manastira svetog Stefana, iako je on posvećen Preobraženju Gospodnjem. Krajem XV veka, manastirska Crkva je ponovo živopisana. Manastir se pominje u turskim defterima i skoro svim turskim popisima, kao manastir u kome borave monasi.

Prvo razaranje manastir je doživeo 1413. godine, kada je sultan Musa opustošio Lipovački grad. Manastir je brzo obnovljen, a nekoliko puta je lakše stradao od Turaka. Nakon oslobođenja Južnih krajeva 1878. godine, manastir je ponovo obnovljen. U vreme igumana Josifa Živanovića 1869. godine podignut je manastirski konak, a 1883. godine na zapadnom delu hrama podignuta je visoka kula zvonara. Veliku obnovu manastir je doživeo 1938. godine, kada je urađena fasada, a moldavski Rus Ivan Dikij ponovo oslikao čitavu unutrašnjost Crkve. Manji zaštitni radovi na arhitekturi manastirske Crkve obavljeni su 1953. godine.

Nakon Drugog svetskog rata, skoro sva imovina manastira je nacionalizovana, a monaški život u manastiru se ugasio. Obnovljen je 1974. Godine. 1978. godine ispred manastira je podignuta česma, a 1982. godine podignut je oko manastira veliki kameni zid. 1996. godine započeta je izgradnja novog konaka, koji je u potpunosti završen i osvećen 2002. godine. U novom konaku nalazi se paraklis svetog despota Stefana Lazarevića.
Manastir se nalazi pod zaštitom države kao spomenik kulture od velikog značaja.

 

[Nina]

Manastir Bavanište

Manastir se nalazi blizu Pančeva na putu za Kovin, u šumi udaljenoj dva kilometra. Manastir je posvećen Rođenju Presvete Bogorodice.
Po predanju manastir je osnovan na ovim prostorima sa kraja XVI veka a pominju ga u pisaniju manastira Pećka Patrijaršija. Manastir je smešten u šumu kako ne bi bio na udaru razjarenim turcima. Tako prikriven manastir je opstajao do 1716. godine kada je spaljen i razoren kao i selo. Narod se tada razbežao po okolnim mestima, da bi se već sledeće godine vratio i započeo obnovu sela.

Dubovčani, Gajčani, Dolovci, Kovinci i narod preko Dunava spustili su se sa brega u močvarnu udolinu i naselili Bavanište. Prvo su podigli crkvu 1776. godine na mestu današnjeg krsta. U ratu sa turcima 1788. godine hram je zapaljen i oštećen a 1790. godine je sagrađena današnja crkva na mestu gde se i sada nalazi, prvobitno je prekrivema šindrom, a 1812. godine je postavljen crep.

Uvek je bilo čuvara svetinje, jedan je svoje kosti ostavio tu i oformio prvo groblje. „Ovde počiva Rab Božiji Jovan Jovanov bi nadziratelj ovde kapele poživ 65. g. Predstav: 1. dec. 1866. s. diže zet i ćerka“.

 

[vecic]

Manastir Dokmir

Do manastira Dokmir se dolazi, kada se na putu Valjevo – Šabac skrene prema Pambukovici a zatim kod putokaza skrene do mesta Dokmir po kome je i dobio ime. Manastir u selu Dokmir potiče iz 15. veka. Preciznija istraživanja ukazuju da je manastir obnovljen 1415. godine, tako da se smatra da manastir potiče iz ranijeg perioda. Sestrinstvo manastira čine monahinje manastira Žitomislić, koje su pobegle od ratnih strahota.

Crkva je obnovljena 1734. a ponovo uništena iste godine u zemljotresu. Sledeće godine je ponovo obnovljena i pokrivena šindrom.
U manastiru Dokmir postojala je škola koja je radila 8 godina, sve do 1788. kada ju je zapalio Mahmud-paša Bušatlija.
U drugoj polovini XVIII veka tu je živeo Hadži Ruvim koji je osnovao slikarsku i duborezačku školu. Jedan od njegovih učenika je bio Petar Nikolajević Moler, slikar i kasnije jedan od Karađorđevih vojvoda.
Manastir Dokmir je jednobrodna građevina sa kružnom kupolom iznad centralnog dela. U crkvi su ikone sa kraja XVIII veka.

Manastir je postao mirska crkva 1837. i ostao to do kraja 20. veka. Sredinom 1992. godine posle rušenja manastira Žitomislić u Hercegovini, sestre iz ovog manastira su se preselile u Dokmir sa svojim duhovnikom ocem Jovanom.
U dvorištu manastira, nekoliko metara od njegovih zidova, nalazi se nadgrobni spomenik u obliku kvadratnog stuba, na čijem vrhu se nalazi kameni krov na četiri vode. Ovaj spomenik sličan je nekim oblicima stećaka na prostoru Hercegovine i Bosne, kao i nekim drugim spomenicima, kao što su npr. spomenici u starom groblju u mjestu Rajac kod Negotina. Ono što još više dovodi ovaj spomenik u vezu sa stećcima jesu ukrasi na njemu. Na spomeniku je prikazana ljudska figura, vjerovatno pokojnika koji je sahranjen pod spomenikom, zatim mač i štit, rozeta, dve ukrštene linije na čijim krajevima se nalazi prikaz koji podsjeća na ljiljan, itd. Mač i štit, rozete i ljiljani su prilično česti ukrasi na stećcima zapadno od rijeke Drine. Možemo zaključiti da se ovdje definitivno radi o stećku, što pokazuje da se pitanje porijekla i rasprostranjenosti stećaka mora ponovo istražiti.

Dokmirski stećak pripada vjerovatno nekom velikašu čije ime nam nije poznato, iz 15. vijeka. To što se nalazi kraj pravoslavnog manastira, i što je nastao kad i manastir govori nam da stećke definitino moramo posmatrati kao pravoslavne spomenike, a nikako kao jeretičke, bogumilske, itd. Gdje god ima Srba u srednjem vijeku, tu nalazimo i stećke ili spomenike koji su slični stećcima.

 

[Nina]

Manastir Kovilj

Nalazi se pored sela Kovilj blizu Novog Sada. Podignut je u čast Svetih arhanđela Mihaila i Gavrila, koji se slave 26. jula. Pod zaštitom je države od 4. avgusta 1949. godine, kao spomenik kulture

Prema predanju ulogu osnivača imao je prvi srpski arhiepiskop Sveti Sava u 13. veku, ali o tome ne postoje nikakvi istorijski izvori. Najraniji pisani spomen nalazi se u Minhenskom psaltiru iz 14. veka, ali bez datiranja. Pouzdano ce jedino može tvrditi da je sadašnji manastir Kovilj već postojao krajem 16. ili početkom 17. veka. Takođe, postoje podaci da je 1651. godine oslikana stara crkva, pa se na osnovu toga, po starim običajima, pretpostavlja da je nekoliko decenija pre toga bila izgrađena. U poslednjim decenijama 17. veka dolazi do ratnih razaranja. Bratstvo, koje se nalazilo rasejano po Ugarskoj, sa sobom je nosilo vredne knjige i zapisivalo događaje. U periodu od 1686—1697. godine, Turci su u četiri navrata rušili manastir. Tek posle Karlovačkog mira 1699, preživeli monasi i novi, pridošli iz Srbije, obnovili su bratsvo, a stara crkva je obnovljena 1705-1707g.

Današnji hram je građen od tesanih kamenih kvadera krečnjaka sive boje 1741—1749.[2] Graditelji crkve su bili Teodor Kosta i Nikola Krapić. Tokom druge polovine 18. veka crkva je ukrašavana i snabdevana svim potrebama i mobilijarom. Godine 1758. carica Marija Terezija je manastiru dodelila diplomu (privilegiju), kojom cu utvrđene granice zemljišnog poseda, sa tačnim razgraničenjima od susednog naselja Koviljskog Šanca.

Zahvaljujući osnivanju Šajkaškog bataljona 1763. godine koga su sačinjavali najvećim delom Srbi, sačuvana su srpska naselja u području manastira. U takvoj sredini manastir se razvijao i uživato podršku i pomoć naroda u duhovnom i materijalnom pogledu.

U toku 1849. ratne godine, za vreme Ugarske revolucije, kaluđeri sa igumanom Kovilja su bili primorani da se na brzinu povuku u Srem, ostavivši gotovo svu imovinu, koja je posle toga opljačkana

Obnova je sprovedena, već 1850, sredstvima države, pomoći od Rusije i darovima od naroda. Za novi hram izrađen je ikonostas čiju je drvenariju i rezbariju uradio Jovan Kistner, a za oslikavanje je angažovan tada mladi akademski slikar Aksentije Marodić.] Marodić je hram ukrasio scenama iz Hristovog života, kao i kopijama iz čuvenih galerijama Beču, Minhenu, Parizu, Rimu, Veneciji, Napulju. Pozlatu ikonostasa uradio je pozlatar Ludvig Tauš 1890. godine .

Prvi svetski rat je manastir prošao neoštećen. Posle rata je sprovedena agrarna reforma, pa mu zemljišni posed u izvesnoj meri smanjen, a 1933. manastir je ostao ženski. Već 1941. ugarske okupacione vlasti su opljačkale manastir i proterale kaluđerice, tako da su se one preselile u Manastir Fenek. Odatle su ih pak proterale ustaše, tako da je sestrinstvo na kraju završilo u Manastiru Sv. Petke kod Paraćina.

Bratstvo danas broji 30 monaha, a manastir se ubraja u jedan od najbrojnijih muških manastira u okviru Srpske pravoslavne crkve.

Svi rade na manastirskom imanju od oko 50 hektara. Prave čuveni med od belog bosiljka, voćnu rakiju, konjak i liker od oraha. Imaju manastirski hor, koji neguje tradicionalno vizantijsko pojanje. Takođe, prave sveće i izrađuju ikone.

 

[vecic]

Manastir Fenek

Manastir se nalazi u blizini Jakova, 25km od Beograda, nekada opština Zemun a sada Surčin. Iako geografski ne pripada Fruškoj Gori postoji velika istorijska povezanost sa fruškogorskim manastirima. Manastirska crkva posvećena je svetoj mučenici Paraskevi. Prema narodnom predanju manastir je sagrađan u drugoj polovini 15. veka a osnovali su ga Stefan i Angelina Branković. Prvi pisani zapis o manastiru nalazi se u mineju jeromonaha Zaharija iz 1563. Za razliku od fruškogorskih manastira Fenek je ostao pod turskom vlašću sve do 1717. Zapisi iz 18. veka svedoče o tome da je stara manastirska crkva bila podignuta u drugoj polovini 15. veka u duhu srpske srednjevekovne arhitekture. Nova crkva podignuta je u periodu 1793-1797. i osveštana je za vreme igumana Vikentija Rakića koji je napisao istoriju manastira. Manastirska kapela posvećena sv. Petki sazidana je 1800. na mestu stare, nad bunarom za koji se veruje da ga je sagradila mati Angelina Branković. Za ovu vodu se u narodu verovalo da ima čudotvorna lekovita dejstva.

Krajem 18. i početkom 19. manastir Fenek je bio u centru nekoliko istorijskih događaja. U njemu su se 1788. sastali knez Aleksa Nenadović i austrijski car Josif II. Posle propasti Prvog srpskog ustanka 1813. u njemu su mesec dana boravili vožd Karađorđe i njegov sin Aleksa, o čemu postoji i spomen ploča. Takođe tom prilikom sve do 1815. ovde su boravili studenički monasi zajedno sa moštima sv. kralja Stefana Prvovenčanog (u monaštvu Simona). Tu je bio i jedan Karađorđev susret sa protom Matejom.

U Prvom svetskom ratu manastir je zapaljen, a u Drugom 1942. godine gotovo sasvim razoren.

Manastir je obnavljan 1991. i sada je u potpunosti obnovljen. U njemu je do 2006. bilo žensko monaštvo od tri starije monahinje od kojih se jedna upokojila a preostale dve su raspoređene u Hopovo i u Radovašnicu. Odlukom nadležnih episkopa sremskog Vasilija i raško-prizrenskog Artemija u manastir je sredinom 2006. došlo novo muško monaštvo, Mihailo i Evsevije iz Sopoćana i Makarije iz Dečana. Od tada je posećenost manastira porasla i u toku je obnova konaka.

 

[Nina]

Manastir Četereže

Nova crkva Rođenja Bogorodičinog u Četerežu (opština Žabari), sagrađena je 1854. godine pored stare crkve brvnare s početka 19. veka (1805). Obe crkve u Četerežu su zasebno evidentirane kao spomenici kulture.

Crkva je posvećena Rođenju presvete Bogorodice, podignuta je u klasicističkom duhu uz primenu elemenata baroka. U osnovi je jednobrodna građevina, sa oltarskom apsidom na istoku i bočnim pevnicama, dok je na zapadu priprata sa zvonikom. Prostorno je podeljena na oltar, naos i pripratu sa galerijom. Fasadnu dekoraciju karakterišu arhitektonski elementi u vidu kordon i krovnog venca, lezena, lučno završenih prozorskih otvora – monofora, od kojih su pojedini slepi, kao i skromna obrada portala. Poseban naglasak je na zapadnoj fasadi kojom dominira masivan zvonik.

Ikone na ikonostasu nastale su u drugoj polovini 19. veka. Po svom slikarskom kvalitetu naročito se izdvajaju prestone ikone, koje ukazuju na slikara bliskog delu Živka Pavlovića. Zidno slikarstvo je rad ruskog emigranta Todora Farafanova iz 1934. godine.

Crkva Rođenja presvete Bogorodice u Četerežu poseduje i vredne bogoslužbene knjige i sasude uglavnom iz 19. veka.

 

[vecic]

МАНАСТИР РЕШКОВИЦА

Srpski pravoslavni manastir Reškovica nalazi se nedaleko od mesta Ždrelo, na putu Petrovac na Mlavi-Žagubica. Pripada Braničevskoj eparhiji. Manastir ima tri hrama u izgradnji, postavljena su na sprat jedan iznad drugog, a posvećena Svetim Apostolima, Svetoj Ekatarini i Svetoj Trojici. Ovaj čudesni hram u dolini među planinskim vrhovima istočne Srbije zadužbina je kneza Lazara. To je prvi skitski manastir u Srbiji posle srednjeg veka, u kom se živelo i živi po jerusalimskim pravilima.

Premа nаrodnom predаnju, а i nekim istorijskim potvrdаmа, sаgrаdio gа je knez Lаzаr. Mаnаstir je bio posvećen svetoj Trojici, pа se u stаrim zаpisimа pominje kаo svetotrojički ili troicki. Lekovit izvor krаj mаnаstirа po predаnju je sаzidаo knez Lаzаr. Tаj izvor se nаlаzio nа sedаmdesetаk metаrа severno od stаre mаnаstirske crkve. Ceo mаnаstir bio je ogrаđen zаštitnim zidom čiji se temelji još uvek ponegde nаziru. Od sаme crkve ostаlo je veomа mаlo, zаprаvo delovi zidа ne viši od jednog metrа. Vidi se dа je bilа dostа mаlih dimenzijа, zbog čegа neki sumnjаju dа je to bilа cаrskа zаdužbinа, iаko je poznаto dа Lаzаreve crkve nisu bile grаndiozne grаđevine, već mаle i skromne bogomolje, što odlikuje i njegа kаo čovekа i teško vreme u kojem je živeo.

Posle teških vremenа u kojimа je mаnаstir bio od 1467. godine, kаdа je privremeno nаpuštаn do 1528. godine, crkvа je obnovljenа, nаjverovаtnije nа stаrim temeljimа. Mаnаstir je bio znаčаjаn duhovni centаr u vreme kаdа je iz duhovnosti izvirаlа ukupnа nаšа kulturа.

Lekovit izvor kraj manastira po predanju je sazidao knez Lazar. Taj izvor se nalazio na sedamdesetak metara severno od stare manastirske crkve. Ceo manastir bio je ograđen zaštitnim zidom čiji se temelji još uvek ponegde naziru. Od same crkve ostalo je veoma malo, zapravo delovi zida ne viši od jednog metra. Vidi se da je bila dosta malih dimenzija, zbog čega neki sumnjaju da je to bila carska zadužbina, iako je poznato da Lazareve crkve nisu bile grandiozne građevine, već male i skromne bogomolje, što odlikuje i njega kao čoveka i teško vreme u kom je živeo.

Litije u manastiru na Duhove

 

[Nina]

Manastir Trška crkva

Nalazi u nekadašnjem selu Trgu,4.5 kilometra severozapadno od Žagubice.Crkva je posvećena je Rođenju Presvete Bogorodice (ranije svetom Nikoli)

Ne zna se ko joj je ktitor, niti kada je podignuta, pošto prvi pisani podatak potiče iz 1734. godine, kada je zabeleženo da je podignuta 460 godina ranije tj. 1274. godine Stilska analiza same crkve svedoči da potiče sa kraja XIII veka i da pripada Raškom stilu. Prema natpisu sa jedne kamene ploče, crkva je obnavljana 1430. godine, tokom otomanskog perioda se na defteru iz 1572. godine se pominje kao aktivan manastir, nakon čega porušena, da bi krajem XVIII veka, bila ponovo obnovljena. Poslednje prepravke i dogradnje, crkva je doživela 1860. godine, kada je radove finansirao trgovac iz Žagubice Lambra Đorđević, a tokom '80 godina XX veka su na njoj obavljeni konzervatorsko-restauratorski radovi, kojima je crkva poprimila svoj verovatan prvobitan izgled.

Trška crkva se nalazi pod zaštitom Republike Srbije, kao spomenik kulture od velikog značaja. Značajna je po tome što predstavlja redak spomenik Raške škole, koji je podignut u perifernim oblastima tadašnje države Nemanjića, a od 1985. godine je ponovo središte aktivnog ženskog manastira.

 

[Nina]

Manastir Merkšinac

Crkva Vaznesenja Hristovog sagrađena je 1871. god. Crkva je kategorisana kao spomenik kulture od velikog značaja.
Od 2014. godine, parohijska crkva je preimenovana u manastir
Narodno predanje kazuje, a i letopisi hroničara se slažu, da je na ovom svetom mestu do sredine 19. veka bio aktivan manastir Merkšinac, nazvan po potoku čiji žubor upotpunjuje nedirnute prirodne lepote. Na jednoj od starih bogoslužbenih knjiga stoji natpis: „Ovu knjigu Jevrem Negić iz Raduše priloži u obitelj Merkšinca". Datira iz 1839. Na svetoj i božanstvenoj knjizi Heortologiji stoji: „Raba Anica iz sela Korena supruga počivšeg Stanislava Zimonića priloži u sveti manastir Vaznesenija Hristovog" 15. maja 1840. Nesumnjivo, najdragocenije svedočanstvo da je Mrkšina crkva nekada bila molitveni dom trudoljubivog bratstva, jeste stvaralaštvo jeromonaha Mardarija, jednog od najznamenitijih Srba u 16. veku, izuzetnog intelektualca naprednih ideja. Nije poznato gde je ovladao štamparskim zanatom, ali je sasvim sigurno 1544. godine iz Venecije dopremio štamparsku mašinu i upravo u Merkšincu, slovima čijoj su se lepoti divili širom sveta, otisnuo „Četvorojevanđelje“ (1562.) i „Cvetni triod“ (1566). Imajući u vidu da je prva južnoslovenska ćirilična štamparija Crnojevića na Obodu osnovana tek pedesetak godina pre (1492.) i da je radila svega četiri godine, ne treba trošiti reči o kulturnom značaju pambukovačke svetinje u to doba koja je jos tada bila manastir.

 

[vecic]

Manastir Mislođin sa crkvom Svetog Hristofora

Manastir Svetog Hristofora se nalazi u selu Mislođin, blizu Obrenovca. Manastirska crkva je podignuta nad ostacima manje trikonhalne crkve, čiji temelji su sačuvani i nalaze se u kripti današnjeg hrama. U kripti se nalazei kivoti sa 15 velikomiučenika čije kosti su pronađene pri obnovi manastira.

Po predanju na prostoru današnjeg Mislođina, postojala je hrišćanska crkva u vreme Rimljana, da bi u 13 veku kralj Dragutin, koristeći se njenim građevinskim materijalom podigao manastir Sv. Hristofora. Manastir je srušen 1521.god, kada je turska vojska krenula u osvajanje Beograda, da bi bio obnovljen u periodu despotovine Sefana Lazarevića. U istorijskim izvorima crkva se pominje u 16 veku. U tadašnjem popisu carskih hasova u beogradskoj nahiji iz 1560. godine nalazi se manastir Hristofor kod sela Bariča. Poslednji put je srušen u austrougarsko-turskim sukobima tokom 18 veka. Materijal sa ruševina i nadgrobni spomenici koristili su se 1824. godine za izgradnju stare crkve u Paležu (Obrenovac), da bi sa izgradnjom nove crkve bili ustupljeni za izgradnju crkve u Bariču 1868. godine.

Po trikonhalnom rešenju osnove crkve, manastir Svetog Hristofora vezuje se za grupu spomenika moravske škole u centralnoj Srbiji. Zidana je od opeke sa debelim fugama maltera, čiji su zidovi naosa samo delimično očuvani, dok je oltarskа apsida potpuno uništena. Živopis je fragmentarno očuvan.