Manastiri Srbije

[Nina]

Manastir Ljubostinja

Manastir Ljubostinja se nalazi u blizini Trstenika i 9 km severoistočno od Vrnjačke Banje. Smešten je u dolini male planinske reke (Ljubostinjska reka). To je zadužbina kneginje Milice. Posvećen je Uspenju presvete Bogorodice.
Manastir je gtradjen od 1388. do 1405. godine. Na kamenom pragu vrata koja vode u hram uklesan je natpis: „Protomajstor Borović Rade“. To je potpis Radeta Neimara, znanog iz narodnih pesama, koji je zidao crkvu.

Posle Kosovskog boja i smrti kneza Lazara, njegova žena Milica povukla se u Ljubostinju i tu zamonašila, dobivši ime Evgenija. Prepustivši presto svom starijem sinu despotu Stefanu Lazareviću, ona je oko sebe u manastiru prikupila udovice vlastele poginule u boju na Kosovu. Između ostalih, u Ljubostinju je došla i Jelena, žena Uglješe Mrnjavčevića, rođaka cara Dušana, i zamonašila se pod imenom Jefimija. Ona je jedna od prvih žena u Srbiji koja se bavila književnošću i umetnošću, a u Ljubostinji je izvezla u zlatu, na svili, čuveni pokrov sa pohvalom knezu Lazaru, kao dar manastiru, koji se danas nalazi u Muzeju Srpske pravoslavne crkve u Beogradu.

Obe su, i Milica i Jelena Mrnjavčević, kao monahinje sahranjene u Ljubostinji, a grobovi im se i danas tamo nalaze.
Danas je Ljubostinja ženski manastir koji čuva i održava oko pedeset monahinja. Za vreme Kočine bune iz manastira Ljubostinje je narod pozvan na ustanak. Posle propasti bune, Turci su zapalili manastir da bi se osvetili Srbima. Tada je većina fresaka uništena. Takođe kada je manastir zapaljen otkrivena je tajna riznica koja je bila sakrivena u manastirskom zidu iza ikone u kojoj je kneginja Milica sakrila svoje blago. Među opljačkanim blagom nalazila se i kruna kneza Lazara koja se danas nalazi u Istanbulu. Manastir slavi 19. avgust, Preobraženje.

Poslednji put veći radovi na obnovi rađeni su u prvim godinama XX veka, ali na nesreću - nestručno: kamena fasada crkve je tada spolja omalterisana, a neki detalji njene arhitekture potpuno su izmenjeni.
Freske u Ljubostinji samo su delimično očuvane, ali je njihov značaj veliki za proučavanje materijalne kulture onoga vremena, jer su na njima tačno zabeležena odela, nakit i insignije vladara.

 

[vecic]

Manastir Slanci

Manastir Slanci nalazi se istočno od Beograda, na sedmom kilometru Slanačkog puta koji Beograd povezuje sa Velikim Selom. Severoistočno od manastira nalazi se istoimeno selo. U turskim izvorima iz 1528-30. godine pominje se kao „mezra Slanac“ kod sela Miranova (sadašnjeg Mirijeva) koje ima 15 domova. Nešto kasnije 1536. godine, pominju se dva sela - Gornje Slance sa 9 domova koje se nalazilo u neposrednoj blizini današnjeg sela, i Donje Slance sa 20 domova, na mestu današnjeg sela. Popisom iz 1560. godine saznajemo da je Gornje Slance imalo 27 domova, a Donje 19 domova.

Manastir je tokom vekova podelio burnu istoriju svog naroda. U prvoj polovini XV veka, kada je srpska prestonica iz Kruševca prenešena u Beograd za vreme vladavine despota Stefana Lazarevića, manastir je uz nagli razvoj prestonice doživeo svoj procvat. U tom periodu je i mogao da zbrine veliki broj monaha, koji su bežeći iz južnih krajeva u Slancima pronašli utočište od Turaka. Manastir je doživeo napredak i tokom vladavine despota Đurađa Brankovića (1427-1456). Tada je iz poštovanja prema obnovitelju i u ćast krsne slave Brankovića, manastir koji je do tada bio posvećen Vavedenju Presvete Bogorodice, promenio patrona i počeo da praznuje svetog arhiđakona Stefana.

Manastir je više puta razaran i obnavljan. Godine 1833. je potpuno srušen pošto napukli zidovi i oštećeni svodovi nisu više mogli da služe svojoj nameni. Od njegovog materijala su izgrađene crkve u Velikom Selu i Mirijevu. Na mestu starog manastira 1900. godine podignuta je mala kapela sa pravougaonom osnovom i dvoslivnim krovom u kojoj se služilo sve do 1968. kada je otpočeta temeljna obnova manastira. Projekat rekonstrukcije kapele, njenog proširenja i izgradnje novog konaka izradio je arhitekta dr Dragan Tadić. Radovi na rekonstrukciji su završeni 1970.


U temelje manastirskog hrama i konaka su položene povelje ispisane na pergamentu u kojima je pisalo "...Obnavljajući s božjom pomoći ovu svetinju Nemanjića, dodeljujemo joj svetu misiju da se u njoj, kao metohu manastira Hilandar u Svetoj Gori, pripremaju mladi monasi za podvižnički život u manastiru Hilandaru". U manastiru se nalazi kopija ikone najveće Hilandarske svetinje Bogorodice Trojeručice. Kompleks manastira Slanci je zaštićen kao spomenik kulture i arheološko nalazište.

 

[Nina]

Manastir Blagoveštenje Rudničko

Manastir Blagoveštenje Rudničko pripada Eparhiji šumadijskoj Srpske pravoslavne crkve. Nalazi na severnim obroncima planine Rudnik, u klisuri Blagoveštenske reke, u neposrednoj blizini mesta Stragari, sedištu opštine koja pripada gradu Kragujevac.
Manastir sa crkvom posvećenoj Blagoveštenju je pod zaštitom države i predstavlja nepokretno kulturno dobro kao spomenik kulture od velikog značaja.
Manastirski kompleks se sastoji od crkve sa zvonarom, trpezarijom, tri konaka i sporednih zgrada.
Crkva je pravougaone osnove, zasvedena poluobličastim svodom. Na istoku je, sa spoljnje i unutrašnje strane zasvedena polukružna apsida. Zidana je od lomljenog kamena, a podovi su izrađeni od lomljenih ploča.
Nakon što je tokom radova na konzervaciji fresaka 1981. godine otkriven prvobitni živopis, utvrđeno je da je manastir sagrađen krajem XIV veka, u doba kneza Lazara. Za vreme vladavine Turaka, manastir je dosta zapusteo i bio je prilično oštećen. Početkom XVII veka, u doba obnove pravoslavnih svetinja, crkva je potpuno prezidana i čitav kompleks je potpuno rekonstruisan. Na zapadnom delu crkve je dozidan pravougaoni narteks, a svi unutrašnji zidovi su ponovo živopisani. Takođe je zabeleženo da se tokom XVIII veka u njemu nalazila jedna od najstarijih škola u Srbiji.
Krajem XVIII i početkom XIX veka, manastir je bio u dosta lošem stanju, da bi u vreme Miloša Obrenovića bio ponovo obnovljen. Tada je na zapadnom delu crkve podignuta velika kula-zvonara, obnovljeni su manastirski konaci i čitav kompleks je opasan zidom. S kraja XIX veka je ikonostas u crkvi sa ikonama koje potiču iz ranijeg perioda. U Drugom svetskom ratu je ponovo dosta stradao, tako da je naknadno obnovljen.
Skučenu portu danas okružuju noviji konaci, trpezarija i pomoćni manastirski objekti.

 

[Nina]

Manastir Kuveždin

Manastir Kuveždin se nalazi u jugozapadnom delu Fruške gore, na oko 2 kilometra severno od sela Divoš kod Sremske Mitrovice. Manastirska crkva posvećena je Svetom Savi i Svetom Simeonu, dok je manastirska slava Preobraženje (slavi se 19/6. avgusta). Prema predanju, manastir je osnovao poslednji srpski despot Stefan Štiljanović 1520. godine. Prvi sigurni podaci potiču iz turskih zapisa iz 1566-1569. Pred kraj turske vladavine Sremom manastir je verovatno opusteo. Izgradnja nove barokne crkve započela je 1818, za vreme igumana Genadija Kirilovića. Kao glavni izvođač radova pominje se Matijas Šimidinger iz Novog Sada. Polukružna oltarska apsida, plitke pravougaone pevnice i osmostrano kube bez postolja nad središnjim delom jednobrodne crkvene građevine, predstavljaju tipičan primer barokne organizacije prostora. Reprezentativnom izgledu hrama doprinosi fasadna dekoracija izvedena u duhu klasicizma. Trospratnom baroknom zvoniku iz 1803. prizidana je uspešno nova crkva, tako da je njegova dominacija nad zapadnim pročeljem potpuna. Ikonostas Janka Halkozovića iz 1772. zamenjen je novim, za koji je slikanu dekoraciju načinio Pavle Simić, a drvenu rezbu Georgije Devič. Sa Simićevog ikonostasa iz 1849. sačuvano je 20 ikona koje svedoče o bogatstvu likovnog izražaja ove barokno klasicističke celine. Jugoistočno od manastira podignuta je 1779. grobljanska kapela.
Posle Prvog svetskog rata manastir se ponovo našao u teškom stanju. Manastiru Kuveždinu je već od agrarne reforme oduzeto 225 jutara najbolje oranice. To je bio jedan od prvih manastira sa ženskom monahinjamai, na čelu sa prvom igumanijom savremene Srpske pravoslavne crkve, Melanijom (Krivokućanin). Tokom Drugog svetskog rata manastir je teško stradao. U proleće 1944. godine nemačka vojska i ustaše minirali su crkvu i konake, čak i ekonomske zgrade. Poslednjih godina manastir je ponovo postavljen kao muški.

Kuveždinski manastir je delimično obnovljen od 1973. do 1975, a prilikom radova tokom 2004. godine obnovljen je svod, krov nad brodom crkve i zvonika u celini.
Manastir je takođe 1990. godine stavljen pod zaštitu kao spomenik kulture. Obnova manastirske celine traje od 1997. godine, pod rukovodstvom Zavoda za zaštitu spomenika kulture u Sremskoj Mitrovici.

 

[Nina]

Manastir Ćelije

,, I za nas današnje Srbe, važi svetosavski amanet, da Crkve dižemo, da Bogu istinom služimo, da radi njegove večne istine i pravde živimo.“ Ava Justin Ćelijski

Manastir Ćelije, sa crkvom posvecenom svetim arhangelima Mihailu i Gavrilu se nalazi sedam kilometara južno od Valjeva u ataru sela Lelić rodnog mesta vladike Nikolaja Velimirovića, takođe srpskog svetitelja, čiji se životni put često ukrštao sa njegovim đakom ocem Justinom.

Tačno vreme nastanka manastira nije poznato, ali prema istorijskim podacima, manastir potiče iz srednjeg veka. Narodno predanje vezuje ovaj manastir za doba kralja Dragutina, koji je od 1282-1316. godine upravljao ovim krajevima, a bio je poznat i kao Sremski kralj. Manastir Ćelije, se u turskim izvorima pominje 1560. godine, a kroz ceo XVIII vek, Ćelije su središte svih aktivnosti valjevskog kraja. Ugledni monasi ovog manastira imali su velikog udela u dizanju buna protiv Turaka, zbog čega je zloglasni paša Bušatlija početkom 1791. godine zapalio manastir Ćelija zajedno sa 13 crkava valjevskog kraja. U ovom manastiru je sveštenički čin dobio i Hadži Ruvim.Manastir je zenski i u njemu zive monahinje koje brinu o manastiru.

Pretpostavlja se da je Manastir Ćelije dobio ime po tome što je prvobitna manastirska crkva bila mala kao ,,kelija“ a možda i po monaškim ćelijama koje su se nalazile u pećinama okolnih stena.

Na ulazu u crkvu nalazi se grob sa nadgrobnim spomenikom vojvodi Iliji Birčaninu. Kada su turske dahije na valjevskom mostu 1804. godine organizovale seču knezova i posekle kneza Aleksu Nenadovića i Iliju Birčanina, vojvodino telo je uzeo njegov momak, a kasnije junak Prvog srpskog ustanka Miloš Kedić i sahranio ga u porti manastira Ćelije.
Unutar manastirske crkve nalazi se kivot svetog arhimandrita i duhovnika, bogoslova i filozofa Justina Popovića, gorostasne figure intelektualca i mudraca, koji je, u ovom manastiru, izolovan iodbačen od komunističkih vlasti, živio i stvarao od 1947. do 1979. godine.

22. septembra 2019 g.u srednjovekovnom manastiru Ćelije kod Valjeva osveštana je nova crkva sa tri oltara, koji su posvećeni Svetom Savi, svetom mučeniku Justinu Filosofu i prepodobnoj Mariji Egipćanki.
Reč je o zavetnom hramu arhimandrita Justina. Želja oca Justina bila je da njegovi naslednici – njegova duhovna deca objave njegova dela – celokupni opus obuhvata 40 tomova, a da sav prihod ide u Fond svetog Jovana Zlatoustog za izgradnju trooltarnog hrama u Ćelijama.

 

[Nina]

Manastir Gračanica

Manastir Gračanicu je sagradio kralj Milutin 1321. godine .Manastir se nalazi u selu Gračanica, 10 km udaljen od Prištine, administrativnog centra Kosova i Metohije. Tokom NATO agresije, crkva je bombardovana dva puta.
Po narodnom predanju, kralj Milutin je zaspao pred bitku na reci Gračanki, pa mu se javio anđeo rekavši mu da će pobediti i da iz zahvalnosti Bogu, za pomoć koja mu je pružena, treba da sagradi crkvu čiji će mu se oblik prikazati. Probudivši se, kralj je na nebu ugledao beli oblak koji je imao oblik današnje crkve.Nakon pobede u tom boju,Milutin je pozvao najbolje majstore - graditelje i naredi im da započnu gradnju crkve, koja je posvecena Uspenju Presvete Bogorodice.

Manastir pripada Eparhiji raško-prizrenskoj Srpske pravoslavne crkve i predstavlja nepokretno kulturno dobro kao spomenik kulture od izuzetnog značaja
U crkvi se nalaze freske koje prikazuju rodoslov dinastije Nemanjića, kopija iz manastira Dečana, zatim lik kraljice Simonide, žene kralja Milutina i kćeri vizantijskog cara Andronika II.

 

[Nina]

Manastir Visoki Dečani

"Tebi se klanjam, /Hriste Spase/, tražeći tvoju veliku pomoć sa strahom i želeći svom dušom da sledim za učenjem i delima svetih roditelja i praroditelja svojih ... ponajviše preosvećenog i blaženog Save, koji se više od svih potrudi oko Svetih Božijih zapovesti ... On stvori i arhiepiskopiju, i mnoge crkve iz temelja sazda i postavi u njih ljude časne ... On i ovde kod mesta zvanog Dečani obrete mesto pogodno i krasno za sazidanje Božijeg doma, obeleži ga (krstom), i blagoslovi da bude svetilište ... Njegovim molitvama meni se otkri ovo skriveno skrovište, sačuvano za mene i moga sina, mladoga kralja Dušana, koje na ovom mestu ukri (sakri) ovaj moj sveti gospodin ... "
(iz Osnivačke povelje manastira Dečani, 1330. godine)

Manastir Visoki Dečani nalazi se pored rečice Dečanska Bistrica jugozapadno od Peći, ispod planinskog masiva Prokletije. Zadužbina kralja Stefana III Dečanskog i cara Dušana. Gradnja je završena 1335. godine, a freske su završene oko 1350. godine. Manastir je posvećen Hristu Pantokratoru i Vaznesenju Gospodnjem - Spasovdanu. Glavni neimar bio je majstor Vito Kotoranin.

Ovaj manastir se nalazi na spisku Uneskove Svetske baštine zajedno sa još tri manastira SPC pod imenom „Srednjovekovni spomenici na Kosovu i Metohiji“.

UNESKO je proglasio manastir Dečani za mesto svetske kulturne baštine 2004, navodeći da su njegove freske jedno od najvrednijih primera tzv. renesanse Paleologa u Vizantijskom slikarstvu i dragocen zapis o životu u XIV veku.

foto by Sizif

 

[Sizif]

Nikakav problem. Imam još lepih slika odande, ali nisam hteo da davim ljude.

 

[BLAJBI]

U manastiru Ljubostinja kaludjeri imaju jednu flasu sa tri limuna u nekoj tecnosti vec vise decenija, ako ne i stoleca...Ti limonovi vrlo lagano rastu i ne kvare se. Odavno vise ne mogu da izadju iz flase jer su prerasli grlic....Trazite da vidite to cudo od kaludjera kada budete posetili Ljubostinju!

 

[Nina]

Manastir Djurdjevi stupovi

Manastir je podigao veliki župan Stefan Nemanja u prvim godinama posle stupanja na presto velikog župana (izgradnja je završena 1171. godine), a crkva koja je posvecena Svetom Djordju oslikana je oko 1175. godine.Manastir se nalazi na brdu iznad Novog Pazara, u Starom Rasu

Ktitorski natpis Stefana Nemanje u Đurđevim Stupovima iz 1170/1171. godine je jedan od retkih spomenika toga doba koji je datiran, a predstavlja važno svedočanstvo o počecima naše pismenosti. Manastir je uvršten u Svetsku kulturnu baštinu i pod zaštitom je UNESKO-a. Manastir postoji već preko 845 godina, a od toga je 300 godina u ruševinama i 40 godina se obnavlja. Danas je manastir velikim delom obnovljen. U manastiru žive 4 monaha i 2 iskušenika.

Znacajna je i arhitektura crkve Svetog Đorđa sa dve kule-stolpa/stupa koji su dali kasniji naziv i crkvi i manastiru – Đurđevi stupovi.

Stup-Predstavlja prostraniji komad obradivog zemljišta u posedu vladara, vlastele, ili crkvenih institucija, koji su ga neposredno iskorišćavali. Zato se može reći da su stupovi bili deo vlastelinske rezerve,obrađivan besplatnim radom zavisnog stanovništva.

foto by Sizif

 

[Nina]

Manastir Grgeteg

Manastir Grgeteg pripada Sremskoj eparhiji, Srpske pravoslavne crkve i predstavlja nepokretno kulturno dobro kao spomenik kulture od izuzetnog značaja.

Ovaj ženski manastir nalazi se na južnom obronku Fruške gore u neposrednoj blizini mesta Grgeteg. Legenda kaže da je manastir Grgeteg sa Crkvom Svetog Nikole osnovao Zmaj Ognjeni Vuk za svog slepog oca još u XV veku. Stara kamena crkva je u XVIII veku zamenjena baroknom građevinom.
Na crkvenoj priprati naknadno je ispisano: Vuk despot osnovatelj seje sv. obitelji Grgetega ljeta 1471.Prvi pouzdani podaci potiču iz turskih zapisa iz 1546. godine. Pisani crkveni podatak o manastiru datira iz 1611. godine.
Stara kamena crkva zamenjena je oko 1770. godine novom baroknom građevinom
Pored ikonostasa koji je 1902. godine naslikao Uroš Predić, u hramu se nalazi ikona Trojeručica, te manastir pohode mnogobrojni hodočasnici.

Nekada je ovaj manastir bio dobrostojeći sa četiri mlina, devet vodenica i 200 jutara zemlje pod oranicama, vinogradima i livadama. U sklopu manastirskog kompleksa, istočno od manastirske kapije u Kalin potoku, nalazi se geološko-paleontološko nalazište od velikog značaja.
U Drugom svetskom ratu manastir je teško oštećen, srušen je zvonik i veliki deo konaka. Danas manastirski kompleks čine crkva, konaci sa sve četiri strane i ekonomske zgrade.

 

[Nina]

Manastir Novo Hopovo

Manastir Novo Hopovo leži na južnoj padini obronaka Fruške gore, nedaleko od Iriga. Udaljen je stotinak metara od magistralnog puta Ruma – Novi Sad, te je jedan od najpristupačnijih fruškogorskih manastira.

Pripada Sremskoj eparhiji .Manasirska crkva posvecena je Sv.Nikoli

Osnovan je u 16. veku, kao zadužbina despota Đurđa Brankovića na ostacima nekadašnjeg zdanja. Manastir Hopovo je bio značajno kulturno sedište, a izvesno vreme i sedište episkopije i manastirske škole, u kojoj je boravio Dositej Obradović.

Manastir Novo Hopovo je jedan od najvećih hramova među 16 srednjovekovnih manastira na Fruškog Gori. Po arhitekturnoj vrednosti i monumentalnom fresko-slikarstvu, manastir Hopovo predstavlja jednu od najznačajnijih sakralnih građevina svoje epohe. Posebnu pažnju privlači arhitektura hrama Novog Hopova, jer je nepoznati graditelj uspeo da objedini tradicionalni moravski graditeljski stil i elemente evropske i islamske sakralne umetnosti. Centralni deo manastirske crkve u Novom Hopovu je oslikao 1608. godine nepoznati umetnik, verovatno školovan u Svetoj Gori, dok su freske u priprati radili oko 1654. godine drugi majstori. Manastir Novo Hopovo je negovao kult svetog ratnika Teodora Tirona, čije svete mošti se od 16. veka do danas čuvaju ispred oltara ove svetinje.

U toku Drugog svetskog rata manastir je pretrpeo velika oštećenja, srušen je zvonik, a manastirska biblioteka i arhiv su uništeni u požarima. Današnji manastirski kompleks čine crkva, koja je sa svih strana okružena konacima, ekonomske zgrade i ogradni zid, i o njemu brine bratstvo manastira.

 

[vecic]

Manastir Rajinovac

Selo Begaljica pored Grocke i Beograda je mesto gde tihuje Manastir Rajinovac i čudotvorna ikona Bogorodica Rajinačka za neplodnost i dobijanje dece.

Manastir Rajinovac je mesto koje tek treba da se otkrije i čija snaga i blagodat čekaju tiho i strpljivo narod pravoslavni i verni da im podeli svoje blagoslove od Boga date. Uz lekoviti i čudotvorni izvor koji protiče ispod Crkve Rodjenja Presvete Bogorodice i koji pomaže mnogima od raznih bolesti, manastir Rajinovac čuva i jednu svetinju iz XV veka koja danas mnogo znači svima, a to je čudotvorna ikona Presveta Bogorodica Rajinovačka kojoj se upućuje molitva za dobijanje dece.

Put do manastira Rajinovac je jednostavan, ide se od kraja Ustaničke ulice ili Bulevarom Kralja Aleksandra do Smederevskog puta, pa samo pravo Smederevskim putem. Dodje se do Grocke i samo se ide glavnim putem do skorog izlaska iz Grocke i blizu Doma Zdravlja, gde imate putokaz za skretanje desno za Begaljicu i putokaz za manastir Rajinovac. I onda 5 kilometara samo pravo kroz Grocku, pa kroz Begaljicu i na kraju vas putokaz za manastir skrene levo sa glavnog puta ka manastiru. Pratite taj put i putokaze do manastira koji se nalazi na jednoj padini na obodu Begaljice. Do Grocke možete doći i autoputem Beograd – Niš, ili pak ići autoputem do Umčara, proći kroz Umčare i ići ka Pudarcima, od kojih ima obeleženo skretanje levo za manastir Rajinovac – putokaz je mali, obratite pažnju da sporije vozite kroz selo.

 

[vecic]

Manastir Rajinovac se nalazi na lepom mestu, spolja skladan i dostojanstven, uredan i tih. Čim udjete u dvorište manastira, koji je inače ženski manastir sa monahinjama, osetite njihovu posvećenost da sve bude uredno.

Svako ko ne može iz nekog razloga da ima decu, a takvih ima u puno u zemlji Srbiji, sterilitet i bela kuga haraju, trebalo bi da dodje u manastir Rajinovac da mu se očita molitva za dobijanje poroda ispred čudotvorne ikone Bogomajke. Čudotvorna ikona Majke Božije iz manastira Rajinovac kao blaga majka uslišava želje i daje blagoslov verujućima i usrećuje njihov dom decom i porodom.

Osim čudotvorne ikone Bogorodice manastir Rajinovac ima i česticu Svetog Luke, kao i čestice još dva svetitelja. I svuda se oseća ta blagodat i pozitivno svetlo koje svetli u duši onoga ko u hram udje. Osim toga veruje se da lekoviti i čudotvorni izvor vode koja prolazi ispod crkve i koju Sveta liturgija, Sveta Majka i blagodat čestica svetitelja osveštavaju deluje na vid i na telesne bolesti ljudi, pa ima mnogo njih koji tu toče vodu na lepo ozidanoj česmi sa mozaikom Presvete Bogorodice.

Sama Crkva Rodjenja Bogorodice je lepa i dostojanstvena, iznutra ima lep ikonostas koji je svojveremeno bio u Vojnomedicinskoj bolnici, i svodovi su lepo oslikani u vizantijskom stilu. Freske su novijeg datuma, iz 90-ih godina prošlog veka.

 

[Nina]

Manastir Vavedenje u Beogradu

Manastir Vavedenje Presvete Bogorodice, nalazi se na Senjaku, urbanom naselju opštine Savski venac u Beogradu. Izgrađen je kao metoh manastira Kuveždin u Sremu. Legenda koja govori o podizanju crkve, vezana je za san ktitorke Perside Milenković, koja je tri puta usnula, da manastir treba sazidati, baš na tom mestu. Ktitorka, Persida Milenković podigla i crkvu Sv.Trojice u Kumodražu, zgradu sadašnje Matematičke gimnazije, a Crvenom krstu ostavila kuću i veliko imanje na Dedinju.

Kompleks manastira Vavedenje čine crkva Presvete Bogorodice i konak, podignuti prema projektu arhitekte Petra Popovića, jednog od prvih zagovornika srpskog nacionalnog stila u savremenoj srpskoj arhitekturi.

Prilikom kopanja temelja za ovu divnu manastirsku crkvu otkriveni su u zemlji ostaci starog hrama, sveti presto od kamena u kome je pronađena i netruležna sveštenička odežda. O kakvom hramu se radilo i kome je bila posvećena crkva nije utvrđeno.

Manastir je podignut pored tadašnje gimnazije „Kralja Aleksandra“, na zemljištu koje je Grad ustupio Srpskoj Pravoslavnoj Crkvi. Crkva je sagrađena za nešto više od godinu dana. Temelji su osveštani 10.avg. 1935., a konačno osvećenje crkve bilo je 25.oktobra 1936.godine. Osvećenja je izvršio, patrijarh srpski Varnava Rosić. Crkvu je projektovao ruski arhitekta Ivan Rik sa saradnikom, a pominje se kao projektant i Pavle Petrović, a živopisao je akademski slikar Dušan Mihajlović, u periodu od 1972. do 1982.g.

Za vreme Drugog svetskog rata 50-tak siročadi obitavalo je u ovom manastiru a o njima su brigu vodile monahinje

Velika svetinja i čuvena ikona Lesninska Bogorodica čuva se u ovom manastiru, a riznica čuva nekoliko izuzetnih ikona iz 18. i 19. veka i brojne rukopisne i štampane bogoslužbene knjige. Manastir je nepokretno kulturno dobro – spomenik kulture. U manastirskoj crkvi na bogosluženjima poje Hor „Melodi“ poznate umetnice anđeoskog glasa, Divne Ljubojević.

 

[Nina]

Manastir Kalenić

Manastir Kalenić je ženski manastir Srpske pravoslavne crkve,i pripada šumadijskoj eparhiji. Nalazi se u blizini Rekovca i 12 km od sela Oparić. Posvećen je Vavedenju Bogorodice.

Kalenić je zadužbina protovestijara Bogdana, uglednog velmože despota Stefana Lazarevića. Crkva je sagrađena i oslikana između 1407. i 1413. godine. Opusteo krajem 17. veka; obnovili sredinom 18. veka monasi iz Morače.

Za Kalenić se kaže da je najraskošniji manastir moravskog stila koji odlikuje bogata arhitektonska kamena plastika i naizmenično ređanje kamena i opeke.

Moravska crkva, bogato dekorisana spolja, freske spadaju među najbolje sačuvana ostvarenja živopisa 15. veka.
U manastiru se tradicionalno svake godine održava Sabor „Prođoh Levač, prođoh Šumadiju”.

 

[Nina]

Manastir Koroglaš

Manastir Koroglaš, sa crkvom posvećenom Vaznesenju, nalazi se nadomak sela Miloševa, 6 km od Negotina u istočnoj Srbiji. Nema sačuvanih istorijskih podataka koji bi govorili o vremenu podizanja, niti o ktitoru. Po tradiciji, narod se tu okuplja o Spasovdanu i Đurđevdanu. Crkva je jednobrodna sa spolja trodelnom, a iznutra polukružnom apsidom, zasvedenom poluobličasto. Severna i južna fasada oživljene su plitkim nišama završenim polukružnim lucima. Ukrašena je kružnim i krstastim keramoplastičnim dekorativnim elementima. Na osnovu načina gradnje, prevashodno kamenom, i ukrasa na fasadama, pripadala bi grupi skromnih spomenika moravske stilske grupe. Slikarstvo je veoma oštećeno, jer je crkva dugo u ruševnom stanju, ali preostali fragmenti pokazuju da je bilo kvalitetno. O životu manastira svedoči veća srednjovekovna nekropola sa vrednim pokretnim materijalom koji je otkriven prilikom nedavnih arheoloških istraživanja. Konzervatorski radovi su 1975–76. obavljeni na arhitekturi, kada je crkva zaštićena krovnom konstrukcijom na dve vode.

U porti manastirske crkve prilikom arheoloških istraživanja 1975. i 1976. godine otkriveni su ostaci srednjovekovne nekropole, koja je datovana na dugi srednjovekovni period od XI- XV veka. Ovom prilikom otkriveno je 150 grobova, mada je sigurno njihov broj veći. Prilikom iskopavanja otkriveno je dosta srebrnog i pozlaćenog nakita: minđuše, narukvice, pozlaćene dijademe, otkriveni su ostaci oružja i srednjovekovni novac. Ovi nalazi sa nekropole ukazuju da je reč o bogatijim žiteljima, možda krajiškoj vlasteli iz perioda Nemanjića.

Na grobnim pločama primetne su gravure krsta,ali je na mnogim izražena predstava oružja pretežno mačeva i sekira, dok se na nekim vide gravure konjanika.

Narodno predanje vezano za ovaj manastir govori da je na ovom mestu izdahnuo Marko Kraljević , vraćajući se teško ranjen iz boja na Rovinama 1395.godine , i da je crkva podignuta kao njegovo grobno mesto.

Austrijski istoričar iz Feliks Kanic je u neposrednoj blizini manastira otkrio ploču sa natpisom na staroslovenskom „ Zdi zamče Kralje Mark“- „Ovde zaspa(večnim snom) kralj Marko“.

 

[Aruena*]

МАНАСТИР ВАВЕДЕЊА ПРЕСВЕТЕ БОГОРОДИЦЕ

Горња црквa у Сремским Карловцима проглашена је 14. januara 2016. за манастир „Ваведења пресвете Богородице“.
По запису из Минеја из друге половине 16 века зна се да је Црква била манастир, а ова светиња помиње се и као метох манастира Хиландара.

У крипти испод олтара почивају двојица српских патријарха – Георгије Бранковић и Лукијан Богдановић.

 

[vecic]

Manastir Pavlovac

Manastir Pavlovac se nalazi na Kosmaju, u selu Koraćici, pored Pavlovačkog potoka, po kome je i dobio ime. Podignut je po naredbi despota Stefana Lezarevića. Manastir Pavlovac su krajem 14. veka, sagradili učenici Rada Borovića (Rada neimara), koji je bio despotov dvorski arhitekta. Manastir Pavlovac je u ruševinama bio oko 280 godina. Obnovljen je u drugoj polovini 16. veka. U Pavlovcu je patrijarh Arsenije Čarnojević služio jednu od poslednjih liturgija pred prelazak sa narodom seobu u Ugarsku 1690. godine. Međutim, bratstvo manastira nije moglo napustiti ovaj Božji dom, pa su ih Turci sve ubili, a manastir spalili i razorili. Njihove mošti se nalaze, posebno obeležene, u temelju crkve. Manastir Pavlovac je obnovljen 1967. godine. Građen je od lomljenog kamena i živog kreča. Manastirski kompleks sastoji se od crkve, manastirskog konaka na južnoj strani i verovatno letnjikovca despota Stefana Lazarevića, na severnoj strani od crkve. Manastir Pavlovac je posvećen Svetom Nikoli. Putem iz Sopota za Koraćicu se stiže u ovaj manastir. Prvo skretanje desno kada se uđe u selo i ide se do skretanja gde je putokaz.

U blizini manastira Pavlovca je selo Markovac, gde je despot Stefan iznenada umro 1427. godine. Iznad manastira Pavlovca, pored puta nalaze se kameni sarkofag i česma Stefana Lazarevića. Manastir Pavlovac je aktivna muška monaška zajednica, o kojoj brinu monasi.

 

[vecic]

Manastir Zlatenac

Manastir Zlatenac nalazi se na uzvišenju iznad Velike Morave, desetak kilometara od Svilajnca, u ataru sela Gložane. Manastirsko imanje je sa rekom, na kojoj se nalazi manastirska vodenica, povezano strmim stepeništem, koje ima 164 stepenika.

Zlatenac je ime dobio po obližnjem selu, koje je zamrlo 1825. godine, zaslugom kneza Miloša Obrenovića, koji je sve stanovnike sela raselio. Učinio je to u sklopu akcije uređenja srpskih gradova i sela, čija je suština bila namera da se seosko stanovništvo grupiše u veća i "ušorana" sela.

Manastirska crkva posvećena Svetim Vračima Kozmi i Damjanu sagrađena je oko 1427. godine, u vreme vladavine Despota Stefana Lazarevića, pa se obično tvrdi da je u pitanju njegova zadužbina, ali nema dokaza koji to potvrđuju. Zajedno sa Manasijom i još 12 manastira koji su u to vreme sagrađeni u ovom delu Srbije, pripadao je Resavsko-moravskoj prepisivačkoj školi.
Kada su ovaj deo Srbije okupirali osmanlijski varvari, manastir je porušen.
U pisanim tragovima prvi put se Zlatenac pominje 1718. godine u austro-ugarskim dokumentima. Naime, u geografsku kartu generalštaba Austro-Ugarske koja je izrađena te godine, ucrtano je selo Zlatenac, uz napomenu da je selo opustošeno i da ima porušenu crkvu. Iz istog izvora potiče podatak iz 1734. da je crkva obnovljena i da je aktivna.
Turski banditi su manastir ponovo srušili 1811. godine, tako što su ga gađali topovima. Svetinja je potpuno obnovljena tek osamdesetih godina dvadesetog veka.
Vodenica na Moravi je dar braće Ilić iz obližnjeg sela Brzan.

 

[Nina]

Manastir Pavlovac

Manastir Pavlovac se nalazi na Kosmaju, u selu Koraćici, pored Pavlovačkog potoka, po kome je i dobio ime. Podignut je po naredbi despota Stefana Lezarevića. Manastir Pavlovac su krajem 14. veka, sagradili učenici Rada Borovića (Rada neimara), koji je bio despotov dvorski arhitekta. Manastir Pavlovac je u ruševinama bio oko 280 godina. Obnovljen je u drugoj polovini 16. veka. U Pavlovcu je patrijarh Arsenije Čarnojević služio jednu od poslednjih liturgija pred prelazak sa narodom seobu u Ugarsku 1690. godine. Međutim, bratstvo manastira nije moglo napustiti ovaj Božji dom, pa su ih Turci sve ubili, a manastir spalili i razorili. Njihove mošti se nalaze, posebno obeležene, u temelju crkve. Manastir Pavlovac je obnovljen 1967. godine. Građen je od lomljenog kamena i živog kreča. Manastirski kompleks sastoji se od crkve, manastirskog konaka na južnoj strani i verovatno letnjikovca despota Stefana Lazarevića, na severnoj strani od crkve. Manastir Pavlovac je posvećen Svetom Nikoli. Putem iz Sopota za Koraćicu se stiže u ovaj manastir. Prvo skretanje desno kada se uđe u selo i ide se do skretanja gde je putokaz.

U blizini manastira Pavlovca je selo Markovac, gde je despot Stefan iznenada umro 1427. godine. Iznad manastira Pavlovca, pored puta nalaze se kameni sarkofag i česma Stefana Lazarevića. Manastir Pavlovac je aktivna muška monaška zajednica, o kojoj brinu monasi.

Kod ovog manastira su snimane neke scene iz serije Senke nad Balkanom

 

[Nina]

Manastir Sveti Stefan Vranje

Manastir Svetog Prvomučenika i Arhiđakona Stefana nalazi se nadomak sela Gornje Žapsko, dvadesetak kilometara od Vranja. Smešten je na proplanku i okružen gustom šumom, na visini od 670 metara nadmorske visine. Pisani izvori svedoče da je manastirska crkva, na temeljima stare, srednjevekovne, obnovljena u vreme kneza Miloša Obrenovića, mitropolita Petra (Jovanovića) i episkopa niškog Grigorija, 1843. godine. Samo nekoliko kilometara udaljen od Ristovca, nekadašnje granice sa Turskom, manastir je do oslobođenja, 1912. godine, imao značajnu stratešku i misionarsku ulogu.

Početkom dvadesetog veka u njemu je osnovana Psaltirska bogoslovija ili Versko-učiteljska škola, u kojoj se školovalo oko četrdeset sveštenika. Iz jedne od mnogobrojnih svešteničkih porodica u Gornjem Žapskom, potekao je i jedan od naših najvećih bogoslova, molitvenika i propovednika dvadesetog veka, arhimandrit Justin (Popović), u skorije vreme pribrojan liku Svetih

Tokom Drugog svetskog rata, manastirski konak zapaljen je od strane Bugara.

Godine 1953. u Manastir Svetog Stefana dolazi sestrinstvo na čelu sa mati Ilarijom. Suočene sa brojnim teškoćama u prvim posleratnim godinama, monahinje su napustile ovu svetinju 1959. godine i raselile se po drugim manastirima širom Srbije. Tada je ova svetinja potpuno zapustela.

Manastir je obnovljen 1992.g. a 1994 g. doselilo se sestrinstvo na čelu sa igumanijom Jefremijom. Danas ovde živi šesnaest sestara, koje se svojim skromnim pregnućima trude da ovu malu ali retko lepu svetinju na samom južnom braniku naše domovine, očuvaju i ukrase, a započetu duhovnu i materijalnu obnovu nastave.

Pored spravljanja preparata od lekovitog bilja i pčelarstva, sestrinstvo manastira Svetog Stefana bavi se i ikonopisom, u kome se neguje drevna vizantijska tradicija jajčane tehnike. Umetnosti vizantijskog ikonopisa monahinje su se naučile u Grčkoj. Osim toga, sestrinstvo se bavi i prevođenjem i izdavanjem delâ Prepodobnog Pajsija Svetogorca, za koje ima blagoslov i pismenu dozvolu manastira Svetog Jovana Bogoslova u Surotiju, kao nosioca autorskih prava. Do sada je iz štampe izašlo jedanaest naslova. Aktivno radi i stolarska i duborezačka radionica.

 

[Nina]

Manastir Palja

Manastir Palja, poznat i kao manastir Vavedenja Presvete Bogorodice smešten je u istoimenom mestu na pedesetak km udaljenosti od Surdulice, sa leve strane reke Medenice. Ime ktitora ovog manastira izgubljeno je tokom istorije kao i precizan datum njegove izgradnje, mada je arheološkim istraživanjima utvrđeno da verovatno potiče iz trinaestog veka.
U blizini manastira nalazi se i lep potočić kao i izvor svete Petke za koji se veruje da daje blagotvornu i lekovitu vodicu.

 

[vecic]

MANASTIR SVETI PROHOR PČINJSKI


Na šumovitim obroncima planine Kozjak, na levoj obali reke Pčinje, u blizini sela Klenike, 30 kilometara južno od Vranja, u predivnom ambijentu netaknute prirode, predela posebnih odlika, smestio se manastir Sveti Prohor Pčinjski. Podigao ga je u 11. veku vizantijski car Roman Diogen u znak zahvalnosti Svetom Prohoru Pčinjskom, koji mu je prorekao da će postati car.

Prohor je rodjen u prvoj polovini XI veka u nekom od sela na Ovčem polju, kao jedino dete imućnih roditelja Joakima i Ane. Posle njihove smrti, kao vrlo obrazovan, školovan mladić, odrekavši se svog nasledstva i svetovnog života, posvećuje se veri i Bogu. Povukao se u usamljenički život u Nagoričkim planinama, u jednoj pećini kraj planinskog izvora koji i danas postoji pored hrama Svetog Đorđa u Starom Nagoričanu. Tu je proveo 32 godine živeći pustinjačkim životom, hraneći se biljem i korenjem i družeći se sa životinjama.

Loveći u tim krajevima, kaže predanje, vizantijski vojskovodja Diogen, goneći ranjenu srnu, koja je kod Prohora našla utočište, sretne se sa starim isposnikom, od koga se uplaši i stade bežati. Vidoviti starac pozove ga i reče mu da ide u Carigrad gde će biti izabran za cara. Zamoli ga pri tom da ga ne zaboravi i da se ponekad seti starca od proroštva velikog.

Diogen ubrzo postade car (Roman IV Diogen, 1068-1071) ali zaboravi na proroka Prohora, pa ga ovaj u snu prekori. Car potraži pustinjaka u pećini Nagoričkoj pred kojim ga je sreo, ali kako ga ne nadje, podiže na tom mestu hram i posveti ga velikomučeniku Georgiju. Ova crkva i danas postoji u sred sela Staro Nagoričane, ali znatno izmenjena.

Prorok se Diogenu ponovo javi u snu i reče mu da ga potraži uz Pčinju, na planini Kozjak, u pećini nad kojom spazi belog orla. Sa brda na kome se danas nalazi selo Starac, nekakav starac, ugledao je belog orla koji nadleće jednu pećinu na Kozjaku. Pronašavši u njoj netruležno telo pustinjakovo, car naredi da se u zlatom okićenom ćivotu mošti Prohorove prenesu u novi hram Svetog Georgija u Nagoričkoj pustinji. Medjutim, telo Prohorovo tri puta se vraćalo preko noći u isposnicu na Kozjaku, pa car odluči da ga prenese u Carigrad. Ali ni to ne učini, jer nikakva sila ne mogaše podići kovčeg sa zemlje, pa Diogen konačno reši da ga odatle ne dira. Sagradi tu, kod isposnice, jednu malu crkvu, posvećenu jevandjelisti Luki u kojoj privremeno počivaše telo prorokovo.

Odmah potom, na obali Pčinje podiže veličanstveni hram sa pirgom i posveti ga prepodobnom Ocu Prohoru.

Prvobitna crkva, podignuta nad grobom ovog čuvenog svetitelja i misionara, više puta je obnavljana. Sadašnja monumentalna višekupolna crkva, sagradjena 1898. godine, obuhvatila je starija zdanja. U oltarskom prostoru nalazi se grobnica Sv. Prohora Pčinjskog. U sferno oblikovanoj istočnoj strani smeštene su mošti svetitelja, gde je, u desnom gornjem uglu, mali otvor iz koga već celi milenijum izvire čudotvorno miro. Sv. Prohor je trenutno jedini srpski svetitelj - mirotočac u Srbiji.
Crkva je živopisana nekoliko puta, a jedna od možda najprepoznatljivijih i najznačajnijih je ikona Sv. Prohora Pčinjskog sa scenama iz njegovog žitija, nastala 1871. godine, koju je izradio samouki ikonopisac Zaharije Desperski Samokovac. Objekat je pod zaštitom Zavoda za zaštitu spomenika kulture Republike Srbije i uživa status spomenika kulture od izuzetnog značaja.

 

[Nina]

Manastir Jazak

Nalazi se na na južnim padinama Fruške Gore, oko 5 km od Vrdnika na putu prema Rumi.
Najmlađi od svih fruškogorskih manastira, gradjen od 1736. do 1758. godine.

Manastirski kompleks se sastoji od crkve sa zvonikom, okruženoj sa tri strane konacima, dok je sa četvrte strane zid i zasvođeni ulaz u manastirsku portu. U sredini porte je manastirska crkva sa trospratnim zvonikom.

Nedaleko od Novog Jazka nalaze se ostaci manastira Stari Jazak, koji je prema predanju, osnovao je sv. Despot Jovan Branković, mlađi sin sv. Stefana Slepog i sv. Majke Angeline. Bio je posvećen Vavedenju Presvete Bogorodice .Prvi pisani podatak potiče iz 1522. godine.

Kako svedocanstva o manastiru iz 17. veka nisu sačuvana , pretpostavlja da je zapusteo sve do Velike seobe Srba 1690. godine. Tako su 1705. prenete mošti cara Uroša iz Nerodimlja, zbog čega je manastir uživao veliki ugled. U vreme mitropolita Vićentija Jovanovića 1736. godine, doneta je odluka o izgradnji nove Crkve Sv. Trojice u baroknom stilu, koju je juna 1758. osveštao mitropolit Pavle Nenadović i u nju je prenet inventar starog manastira. Stari Jazik je zatim pretvoren u ženski manastir, koji je uredbom Marije Terezije g. o redukciji manastira raseljen i brzo zatim pretvoren u ruševine, koje i danas stoje na istom mestu.