Stalno se čuje izmišljotina da je Tito naseljavao Albance za šta nema ni jedan dokaz. Ali da li ste znali da je Tito iselio 390,000 Muslimana i Albanaca iz Jugoslavije?
Pogledajte prilog 1508397
Josip Broz Tito i turski ministar spoljnih poslova Fuat Köprülü su u Splitu 1953. sklopili usmeni sporazum o iseljavanju jugoslovenskih Muslimana u Tursku. Svi zainteresovani su se prijavljivali turskim diplomatskim predstavništvima u FNRJ, dobijali garanciju da će ih Turska primiti, a zatim tražili ispis iz državljanstva FNRJ, a da bi proces bio ubrzan mnogi Albanci, Bošnjaci, Pomaci, Goranci su menjali sebi rubriku nacionalnost i izjašnjavali se kao Turci. Iseljavanje je predstavljano kao repatrijacija Turaka, a ne drugih Muslimana, time su dve strane želele da otklone međunarodni incident. U Makedoniji se 1953. čak 203.000 ljudi izjasnilo kao Turci, međutim većina njih su bili Albanci, Pomaci, Torbeši i ostali, dok je na Kosovu broj "Turaka" u odnosu na 1948. povećan čak 26 puta.
U ovom periodu je najpre iseljavanje išlo preko ambasade u Beogradu, ali pošto je taj proces bio spor, ljudi su našli lakši put preko Makedonije. Naseljavanjem u gradovima Makedonije mnogo se lakše dobijao otpust iz državljanstva, a zatim i takozvana vasika, odnosno dozvola za iseljavanje. Zato su mnogi Bošnjaci, ne samo iz Novog Pazara, već uopšte iz Sandžaka, izabrali taj lakši put, odnosno odlazili su u Makedoniju. Najveći deo njih je zaista nakon završenih procedura odlučio da se iseli, dok je jedan deo njih, čekajući na papire odustao i ostao u mestima u Makedoniji, gde su kupili kuće i imanja. Odatle je i odgovor na pitanje otkud danas blizu 20.000 stanovnika bošnjačke nacionalnosti, uglavnom rodom iz Sandžaka, u Makedoniji”, priča nam Rahić.
Tada je u Makedoniji bio olakšan proces otpusta iz državljanstva, a jugoslovenske vlasti su omogućile zainteresovanima da prodaju svoja imanja i pre dobijanja otpusta, kako im imovina u međuvremenu ne bi bila nacionalizovana. Osim toga, ukinute su takse na putne isprave, pa su tako porodice čija imovina nije prelazila 300.000 dinara bile oslobođene transportnih taksi.
Rahić smatra da je iz Novog Pazara u tom prvom periodu iseljeno oko 2.700 Bošnjaka, a kada se to bližilo kraju počinje drugi talas intezivnog iseljavanja. Svedoci toga vremena i istoričari smatraju da je tome mnogo doprinelo donošenje novog zakona o jugoslovenskom državljanstvu 1. januara 1965. godine, koji je omogućio da se iseljavanje obavlja direktno i da ne mora više da se odlazi u Tursku preko Makedonije.
“Proces iseljavanja je bio intezivan i u susednim opštinama Tutin 1.248 osoba, Sjenica 1.203, dakle 5.144 osobe ukupno iz ove tri opštine. Naravno, iseljavalo se i drugo bošnjačko stanovništvo i iz drugih krajeva Sandžaka, Limske doline, Bihora, Korita, Bistrice, Rožaja i iz drugih delova. Međutim, kao što rekoh, nastavlja se ovaj proces iz 1965. godine, tako da je do 1967. godine otpust iz državljanstva SFRJ dobilo je 2.164 osoba iz opštine Novi Pazar, od čega je 655 iz samoga grada, dok su ostali iz seoskog područja. Dakle, sa onom prvom cifrom sabrano, to je oko 4.860 osoba bošnjačke nacionalnosti do tog perioda iz Novog Pazara. Kada se sabere broj iseljinika do sredine 1967. godine iz samo ove tri opštine onda se cifra penje na preko 9.300 osoba. U priodu do 1971. godine proces iseljavanja se nastavio, mada se tada pojavljuju prvi put neke specifične situacije da se ljudi prijavljuju za iseljavanje, ali mnogi i u međuvremenu odustaju. Čak se desilo, mada je to relativno mala cifra, da su neki odlučili da se vrate iz Republike Turske, tako da je broj povratnika 1970. godine iznosio 163 osobe”, rekao je Rahić.
On je dodao da se od 1967. do 1970 godine sa teritorije Novog Pazara, Tutina i Sjenice odselilo 3.658 osoba, što sa prethodnom cifrom znači da je iseljeno blizu 13.100 osoba.
Iseljenici su mogli da ponesu pokućstvo (izuzev kovanog zlata), zaprežna kola i dva grla krupne stoke. Išlo se železnicom iz Povardarja ka Solunu, a potom, uz presedanje, do Istanbula. Oni su nakon prodaje imovine u bescenje dobijali pasoše za jednokratnu upotrebu, sa oznakom „bez državljanstva“, dok su pravo na posetu Jugoslaviji sticali tek nakon pet godina provedenih u novoj domovini.
Iz FNRJ u Tursku
Pazar kojeg više nema – Iseljavanje stanovnika u Tursku
