DraGo70
Iskusan
- Poruka
- 6.561
...Veliki procenat srpskih svetinja stradao je van ratnih dejstava. Unisteni su ili demolirani srpski hramovi koji su udaljeni i preko 100 kilometara od prvih borbenih linija. Posebno je za osudu smisljeno unistavanje izuzetnog spomenickog nasledja koje, zbog svoje arhitekture i umetnicke vrednosti, pripada najvisoj kategoriji. Hrvatski nacionalisti spalili su dva jedinstvena spomenika srpskog arhitektonskog nasledja, crkve brvnare u Rastovcu i Donjoj Rasenici. Crkva u Rastovcu, posvecena Svetom velikomuceniku Dimitriju, podignuta je 1730. godine; a u Donjoj Rasenici, hram Uspenja Presvete Bogorodice izgradjen je 1709. godine. Takodje je spaljena crkva brvnara u mestu Buzeta (XVIII) kod Gline. One vise ne postoje, cak ni njihovi temelji.
Na zverski nacin unistavaju se i najvece srpske svestinje kao sto je Spomen-kapela u Prebilovcima, u kojoj su 1991. godine sahranjene mosti hiljade i hiljade srpskih mucenika, mucki postradalih u Drugom svetskom ratu, medju njima najvise staraca, zena i dece iz Prebilovaca i okolnih srpskih sela. Ti zemni ostaci, koji su pre neku godinu izvadjeni iz hercegovackih jama i vrtaca i sahranjeni u novopodignutu kapelu u Prebilovcima, ponovo su napadnuti i to opet na najzverskiji nacin. Ovo srpsko svetiliste do temelja je unisteno, a mucenicke kosti spaljene. Istorija ne pamti da je i najveci zlocinac svoje zrtve ubijao dva puta, i to u vremenskom razmaku od 50 godina.
Od istorijskog manastira Zitomislica, koji je takodje stradao u proslom ratu zajedno sa svojim bratstvom, ostala je samo gomila kamenja.
Jedno od prvih svedocenja o stradanju srpskih pravoslavnih crkava, manastira i drugih crkvenih objekata na podrucju bivse jugoslovenske Republike Hrvatske objavljeno je tokom 1991. godine u nastavcima u „Pravoslavlju", listu Srpske patrijarsije, pod naslovom Popis ostecenih i unistenih pravoslavnih crkava i kulturnih dobara u ratnim sukobima na teritoriji Hrvatske. Veliki deo ovih svedocanstava prenet je u publikaciji Ratna stradanja pravoslavnih hramova u srpskim oblastima u Hrvatskoj 1991, Beograd 1992. godine, u izdanju dva ministarstva i dve institucije Republike Srbije (Ministarstva informacija i Ministarstva kulture, Zavoda za medjunarodnu naucnu, prosvetnu, kulturnu i tehnicku saradnju Republike Srbije, i Republickog zavoda za zastitu spomenika kulture Republike Srbije). Ovo izdanje ponovljeno je 1992. godine, a iste godine objavljeno je i na engleskom jeziku.
Muzej Srpske pravoslavne crkve u Beogradu izdao je dve publikacije o stradanju srpskih pravoslavnih hramova na podrucju deset eparhija Srpske crkve: S. Mileusnic, Duhovni genocid 1991–1993, Beograd 1994 (dva izdanja), i S. Mileusnic, Duhovni genocid 1991–1995, Beograd 1996 (katalog istoimene izlozbe). Pored ovih svedocanstava, znacajni su i izvestaji Posmatracke misije Evropske zajednice (European Community Monitoring Mission), Izvestaji o kulturnom nasledju (Cultural Heritage Reports), i to: broj 1 od 30. 12. 1994; broj 2 od 20. 04. 1995; broj 3 od 21. 07. 1995; i broj 4 od 15. 02. 1995. godine. Ovi izvestaji sadrze brojne podatke o porusenim i ostecenim hramovima Srpske i Hrvatske crkve, kao i muslimanskih xamija.
Kada je rec o stradanju crkava i drugih objekata Srpske pravoslavne crkve i Rimokatolicke crkve u Hrvatskoj, treba pomenuti i izvestaje nadleznih hrvatskih vlasti i Rimokatolicke crkve. Ubrzo posle hrvatske agresije avgusta 1995. godine na Republiku Srpsku Krajinu (tzv. „Oluja"), Srpskoj patrijarsiji u Beogradu dostavljen je septembra 1995. godine izvestaj naslovljen: Stanje pravoslavnih crkava i manastira u oslobodjenoj zoni ranijih sektora Sever-Jug (The State of Orthodox Churches and Monasteries in the Liberated Area of Former Sectors North and South). Prema tom izvestaju, na podrucju sest „policijskih okruga" (Sibenik, Split, Zadar i Knin, Lika i Senj, Karlovac, Sisak i Moslavina), od 121 srpske crkve gde je vrsen uvidjaj unistena su tokom rata 1991–1995. godine samo dva hrama (Glinske Poljane i Staro Selo); osteceno je 16 srpskih crkava, sest je sa ratnim belezima iz Drugog svetskog rata, a tri su ostecene zubom vremena.
Jedan Izvestaj Ministarstva unutrasnjih poslova Republike Hrvatske, broj 511-01-22/2-VT-512/2-96, koji je 01. 04. 1996. godine dostavljen Vladi Republike Hrvatske (Kabinet Predsednika) – kopija istog dostavljena je i Srpskoj pravoslavnoj crkvi – navodi ostecene srpske crkve u mestima: Blinja, Mecencani, Kukuruzari, Zivaja, Bolc, Nova Kapela.
Monumentalna monografija Ranjena crkva u Hrvatskoj – unistavanje sakralnih objekata u Hrvatskoj (1991–1995), Zagreb 1996, 448, sadrzi i poglavlje Stradali sakralni objekti Srpske pravoslavne crkve u Republici Hrvatskoj (416–426), gde je navedeno svega 28 porusenih i ostecenih srpskih crkava, manastira i drugih crkvenih objekata. U predgovoru ove celine receno je da je tekst sacinjen „prema dostupnim podacima". Medjutim, autori ove monografije „zaboravili" su da je Muzej Srpske pravoslavne crkve Eparhije zagrebacko-ljubljanske u Zagrebu, odnosno Rezidencija mitropolita zagrebacko-ljubljanskog u samom centru Zagreba (Dezeliceva 4), minirana jos 11. aprila 1992. godine. Isto tako, minirane su tokom 1991–1995. godine i unistene do temelja srpske crkve u Vinkovcima, Slavonskom Brodu, Stupovaci, Siracu, Kucancima (crkva u kojoj je krsten patrijarh srpski Pavle); zatim tri crkve brvnare, jedinstveni spomenici graditeljstva: crkva Uspenja Presvete Bogorodice u Donjoj Rasenici iz 1709, i crkva Svetog Dimitrija u Rastovcu iz 1730. godine, obe kod Grubisnog Polja; zatim, crkva brvnara iz XVIII veka u Buzeti kod Gline, i jos mnoge druge....
Na zverski nacin unistavaju se i najvece srpske svestinje kao sto je Spomen-kapela u Prebilovcima, u kojoj su 1991. godine sahranjene mosti hiljade i hiljade srpskih mucenika, mucki postradalih u Drugom svetskom ratu, medju njima najvise staraca, zena i dece iz Prebilovaca i okolnih srpskih sela. Ti zemni ostaci, koji su pre neku godinu izvadjeni iz hercegovackih jama i vrtaca i sahranjeni u novopodignutu kapelu u Prebilovcima, ponovo su napadnuti i to opet na najzverskiji nacin. Ovo srpsko svetiliste do temelja je unisteno, a mucenicke kosti spaljene. Istorija ne pamti da je i najveci zlocinac svoje zrtve ubijao dva puta, i to u vremenskom razmaku od 50 godina.
Od istorijskog manastira Zitomislica, koji je takodje stradao u proslom ratu zajedno sa svojim bratstvom, ostala je samo gomila kamenja.
Jedno od prvih svedocenja o stradanju srpskih pravoslavnih crkava, manastira i drugih crkvenih objekata na podrucju bivse jugoslovenske Republike Hrvatske objavljeno je tokom 1991. godine u nastavcima u „Pravoslavlju", listu Srpske patrijarsije, pod naslovom Popis ostecenih i unistenih pravoslavnih crkava i kulturnih dobara u ratnim sukobima na teritoriji Hrvatske. Veliki deo ovih svedocanstava prenet je u publikaciji Ratna stradanja pravoslavnih hramova u srpskim oblastima u Hrvatskoj 1991, Beograd 1992. godine, u izdanju dva ministarstva i dve institucije Republike Srbije (Ministarstva informacija i Ministarstva kulture, Zavoda za medjunarodnu naucnu, prosvetnu, kulturnu i tehnicku saradnju Republike Srbije, i Republickog zavoda za zastitu spomenika kulture Republike Srbije). Ovo izdanje ponovljeno je 1992. godine, a iste godine objavljeno je i na engleskom jeziku.
Muzej Srpske pravoslavne crkve u Beogradu izdao je dve publikacije o stradanju srpskih pravoslavnih hramova na podrucju deset eparhija Srpske crkve: S. Mileusnic, Duhovni genocid 1991–1993, Beograd 1994 (dva izdanja), i S. Mileusnic, Duhovni genocid 1991–1995, Beograd 1996 (katalog istoimene izlozbe). Pored ovih svedocanstava, znacajni su i izvestaji Posmatracke misije Evropske zajednice (European Community Monitoring Mission), Izvestaji o kulturnom nasledju (Cultural Heritage Reports), i to: broj 1 od 30. 12. 1994; broj 2 od 20. 04. 1995; broj 3 od 21. 07. 1995; i broj 4 od 15. 02. 1995. godine. Ovi izvestaji sadrze brojne podatke o porusenim i ostecenim hramovima Srpske i Hrvatske crkve, kao i muslimanskih xamija.
Kada je rec o stradanju crkava i drugih objekata Srpske pravoslavne crkve i Rimokatolicke crkve u Hrvatskoj, treba pomenuti i izvestaje nadleznih hrvatskih vlasti i Rimokatolicke crkve. Ubrzo posle hrvatske agresije avgusta 1995. godine na Republiku Srpsku Krajinu (tzv. „Oluja"), Srpskoj patrijarsiji u Beogradu dostavljen je septembra 1995. godine izvestaj naslovljen: Stanje pravoslavnih crkava i manastira u oslobodjenoj zoni ranijih sektora Sever-Jug (The State of Orthodox Churches and Monasteries in the Liberated Area of Former Sectors North and South). Prema tom izvestaju, na podrucju sest „policijskih okruga" (Sibenik, Split, Zadar i Knin, Lika i Senj, Karlovac, Sisak i Moslavina), od 121 srpske crkve gde je vrsen uvidjaj unistena su tokom rata 1991–1995. godine samo dva hrama (Glinske Poljane i Staro Selo); osteceno je 16 srpskih crkava, sest je sa ratnim belezima iz Drugog svetskog rata, a tri su ostecene zubom vremena.
Jedan Izvestaj Ministarstva unutrasnjih poslova Republike Hrvatske, broj 511-01-22/2-VT-512/2-96, koji je 01. 04. 1996. godine dostavljen Vladi Republike Hrvatske (Kabinet Predsednika) – kopija istog dostavljena je i Srpskoj pravoslavnoj crkvi – navodi ostecene srpske crkve u mestima: Blinja, Mecencani, Kukuruzari, Zivaja, Bolc, Nova Kapela.
Monumentalna monografija Ranjena crkva u Hrvatskoj – unistavanje sakralnih objekata u Hrvatskoj (1991–1995), Zagreb 1996, 448, sadrzi i poglavlje Stradali sakralni objekti Srpske pravoslavne crkve u Republici Hrvatskoj (416–426), gde je navedeno svega 28 porusenih i ostecenih srpskih crkava, manastira i drugih crkvenih objekata. U predgovoru ove celine receno je da je tekst sacinjen „prema dostupnim podacima". Medjutim, autori ove monografije „zaboravili" su da je Muzej Srpske pravoslavne crkve Eparhije zagrebacko-ljubljanske u Zagrebu, odnosno Rezidencija mitropolita zagrebacko-ljubljanskog u samom centru Zagreba (Dezeliceva 4), minirana jos 11. aprila 1992. godine. Isto tako, minirane su tokom 1991–1995. godine i unistene do temelja srpske crkve u Vinkovcima, Slavonskom Brodu, Stupovaci, Siracu, Kucancima (crkva u kojoj je krsten patrijarh srpski Pavle); zatim tri crkve brvnare, jedinstveni spomenici graditeljstva: crkva Uspenja Presvete Bogorodice u Donjoj Rasenici iz 1709, i crkva Svetog Dimitrija u Rastovcu iz 1730. godine, obe kod Grubisnog Polja; zatim, crkva brvnara iz XVIII veka u Buzeti kod Gline, i jos mnoge druge....
)
