Rodovi iz Zapadne Hercegovine, čak i oni koji su davali ili daju franjevce, uz još neke običaje iz stare pravoslavne vere najupornije čuvaju krsnu slavu kao direktnu vezu sa svojim srpskim pravoslavnim korenima. Sa kolena na koleno, pošto su promenili veru, očevi i dedovi, čuvajući često i staru pravoslavnu ikonu svoga sveca zaštitnika, zaklinjali su sinove i unuke da nastave da slave krsnu slavu, da na dan slave pale sveću i lome slavski kolač.
Pošto je uvidela da nije u stanju da iskoreni te običaje Rimokatolička crkva pokušala je da ih bar donekle izmeni ili usmeri u tom pravcu da vremenom nestanu. Pojedini pravoslavni sveci koji se slave preimenovani su u rimokatoličke – Sveti Jovan u Svetog Ivana, Miholjdan u Svetog Mijovila, Sveti Stefan u Svetog Stjepana. Vremenom su neki od tih svetaca umesto po starom julijanskom počeli da se slave po novom gregorijanskom kalendaru. Sa ovim običajima suočila se svojevremeno krajem petnaestoga veka i Dubrovačka republika kada je pod svoje skute stavila poluostrvo Pelješac, pa je pokušala da donese i nekakve propise kojima bi se umanjio značaj srpske krsne slave koju su slavili tek pokatoličeni Srbi. Krsnu slavu slave i rimokatolički rodovi iz Konavla i Boke Kotorske.
Krsnu slavu Svetog Jovana Krstitelja slavila je, ali i danas slavi rod Kačića iz Makarskog primorja, o čemu je ostavio svedočenje franjevac Andrija Kačić-Miošić (1704 - 1760), poznati pesnik iz Makarskog primorja i redovnik zaostroškog samostana u znamenitoj knjizi Razgovor ugodni naroda slovinskoga, objavljenoj u Mlecima 1756. godine. Na jednom mestu opisujući i opevavajući svoje pretke Vitezove Kačiće on kaže: “Sve kuće ovog plemena drže Svetog Ivana za svog branitelja, ma različito: jer ovi u gornjem primorju slave ga na hrišćanski (pravoslavni, prim. J. B.), sjutra dan po latinskom (rimokatoličkom, prim. J.B.) Vodokršću, u koji dan dolazi hrišćanski (pravoslavni, prim. J. B. ) Ivanjdan; a oni u donjem primorju slave ga na latinsku, po našem Božiću. Imaju u Podaci svoju vlastitu crkvu Sv. Ivana, i u njoj četiri greba, od kojih su gospodari Miošići i Aleksići, koji na drugom mistu ne imadu svojih greba od starine izvan u rečenoj crkvi”.
Ove navode upečatljivo je objasnio najbolji Kačićev tumač i biograf Dan. A. Živaljević: “Kad uzmemo u obzir da su Kačići iz Bosne, da samo Srbi pravoslavne vere slave slavu i da i danas ima u Dalmaciji i Boci Kotarskoj čitavih bratstava, koja primivši rimokatoličku veru, zadržaše svoju staru slavu i slave pravoslavne svece, a nekima čak i pravoslavni sveštenik seče kolač, to nećemo pogrešiti ako iz gornjih Kačićevih reči izvedemo: da su Kačići starinom bili pravoslavne vere i da se u Kačićevoj kući slavio zimski Sveti Jovan, koga slavi znatan deo srpskog naroda”. Sa ovakvim mišljenjem Dan. A. Živaljevića nije se složio Stjepan Banović iznoseći stav da Kačići u prošlosti nisu bili pravoslavci nego nekakvi bosanski patareni, koji su takođe slavili slavu.
Početkom dvadesetog veka u Makarskom primorju nije bilo ni jednog pravoslavnog Srbina, ni jednog pravoslavnog vernika, a kako svedoči Stjepan Banović, svi primorci makarske krajine “slave krsno ime i danas, upravo onako kako se ono slavilo u Bosni ili Zapadnoj Srbiji. Slavi ga i sva zagorska i vrgorska krajina, a slave ga i oko mutne Neretve – dakle po svem teritoriju nekadanje Paganije – Krajine, gdjeno se toli ustrajno držaše patarenstvo za nekoliko stoljeća”.
Baveći se pitanjem krsne slave, Banović je početkom dvadesetog veka obavio istraživanja u više sela makarske krajine gde je popisao rimokatoličke rodove i njihove krsne slave. Obišao je Zaostrog, Drvenik, Podacu, Brist, Gradac, Baćinu, Živogošće, Igrane, Drašnicu, Podgoru, Vrgorac, Banju, Koteze, Kokorić, Sridrušu, Kljenak, Rvaču, Višnjicu, Dragljane, Zavojane i Kozicu. Među prezimenima koje je Banović popisao ima i onih koja ukazuju na čisto srpsko poreklo među kojima su: Jelčići, Kosovići, Vitasovići, Delići, Burići, Borići, Bogunovići, Boškovići, Kalabe, Đikovići, Krstići, Stojkovići, Pavlovići, Rosandići, Vulinovići, Jugovići, Radojkovići, Vranješi, Miličevići, Radonići, Miličići, Galići, Stankovići, Rakići, Jolići, Markovići, Vukovići, Jovići, Vujčići, Vulete, Čovići, Nikolići, Mišići.
Rodovi koji žive u Makarskom primorju uglavnom slave krsne slave koje se inače najčešće slave kod Srba. U selu Zaostrogu, pored rimokatoličkog praznika Tri kralja koji se slave na dane pravoslavnog Božića kada je česta slava Sveti Stefan, slavi se i Sveti Mijovil (Miholjdan), Sveti Luka (Lučinjdan), Martin biskup (Mratinjdan), Nikola biskup (Nikoljdan) i Sveti Ivan (Jovanjdan).
Krsna slava se održala u Makarskom primorju i početkom dvadeset prvoga veka, što potvrđuje i Glas koncila (47/1587), predstavljajući selo Vidonje, najudaljeniju župu od Splita, sedišta Splitsko-makarske nadbiskupije. Ovo selo koje rimokatolici u Hrvatskoj nazivaju hrvatskim Nazaretom za poslednje 43 godine dalo je dvadeset svećenika rimokatoličke crkve, od toga njih 17 su živi, a među njima i dvojicu nadbiskupa. U tom selu Vidonjama koje je toliko zadužilo Rimokatoličku crkvu, kako saopštava Glas koncila, i danas “svaka obitelj ima svoga sveca zaštitnika koga štuje na poseban način, te je to istinsko obiteljsko slavlje na koje dolaze prijatelji i rodbina."
i malo je falilo da je kupim, ali nisam bio baš pri parama... Šta ti kažeš, vrijedi li pročitati?
Dakle, kako suvislo diskutirati na toj razini?
Odnosi li se taj postotak samo na građane Srbije ili na svo srpsko stanovništvo na Balkanu? Iznenađujući podatak.
Velika većina naroda u Europi nastala su dugotrajnim procesima homogeniziranja različitih etničkih zajednica, koje su se stapale u jedinstven narod, poprimale isti jezik, kulturu, običaje i tradiciju. Taj prvotni proces samo je dovršen formiranjem modernih nacija, tako da su ta dva procesa zapravo sukcesivna, a ne odvojena i dijametralno različita.
