tgdanijela
Poznat
- Poruka
- 7.092
Delirijum je jedno od najstarijih oblika mentalnih poremećaja poznatih u medicinskoj istoriji, okarakterisan tada kao ''akutno konfuzno stanje''.U svakodnevnoj upotrebi, u današnje vrijeme, označava uspavanost, dezorjentaciju i prisustvo halucinacija. Međutim u medicinskoj terminologiji mnogo drugih simptoma uključujući iznenadni gubitak sposobnosti fokusiranja pažnje, pa čak i povremena pospanost i teža agitacija i iritabilnost također definišu ''delirijum'', dok halucinacije, pospanost i dezorjentacija nisu potrebne.
Definicija delirijuma glasi da je to stanje akutnog slabljenja pažnje-fokusa, percepcije, moći shvatanja koja dovodi do različitih formi polu-svjesnosti; da je to sindrom uzrokovan oštećenjem organa (od strane bolesti ili hemijskim putem) i uzrokuje disrupciju (uništenje, razaranje) neurona cerebelarnog korteksa.
Delirijum nije bolest, nego je klinički sindrom osnovnog oboljenja ili sindrom novonastalih problema u kognitivnoj sferi; to je jednostavno najuobičajenija simptomatska manifestacija rane moždane ili mentalne disfunkcije(uzrokovane bilo kojim razlogom).
Postoji velika vjerovatnoća da se delirijum lako svrsta u razna psihijatrijska oboljenja jer su mnogi znaci i simptomi ovog sindroma prisutni u u demenciji, depresiji i psihozi.
Kako razlikovati stanje delirijuma od oboljenja kao što su Psihoza ili Demencija, ili od stanja konfuzije?
Psihoza i Demencija su hronična oboljenje za razliku od delirijuma koji je akutno stanje. Mora se biti veoma oprezan u postavljanju dijagnoze delirijuma u slučaju psihoze jer halucinacije, dezorjentacija, kognitivna oštećenja su karakteristike po kojem prepoznajemo osnovno oboljenje, dok u slučaju demencije možemo imati oštećenje kognitivnih sposobnosti bez pojave stanja polu-svjesnosti.
Konfuzija (dezorjentisanost) - pacijenti u konfuziji ne moraju biti u delirijumu (na primjer, dementna osoba koja je dezorjentisana u vremenu i prostoru), i obrnuto pacijenti u delirijumu ne moraju biti konfuzni ( na primjer osoba sa teškim bolom može imati problema sa fokusiranjem pažnje, ali može biti potpuno orjentisana i nimalo konfuzna).
Zaključak koji se nameće je da se dijagnoza delirijuma ne može postaviti bez prethodne procjene bazalnih kognitivnih funkcija osobe u delirijumu.
Delirijum, kao mentalna konfuzija, je veoma generalni i nespecifični simptom organske disfunkcije, a manifestacija zahvata moždanu funkciju. Uzoke možemo posmatrati sa dva stajališta: Organski uzrok i Psihijatrijski uzrok. Neki primjer uzroka su: temperatura, bol, otrov, (uključujući reakciju na toxične droge), povreda mozga, operacija, traumatični šok, teži stepen nedostatka vode, hrane i spavanja, apstinencijalni sindrom.
Kao što vidimo definicija i shvatanje Delirijuma se mijenjalo kroz istoriju pa kako onda danas procjenjujemo ovo stanje?
U duhu moderne medicine, medicine zasnovane na dokazu, novi pristup delirijumu se zasniva na procjeni četiri karakteristike: Akutnog napada ili promjenjljivog toka mentalnog statusa, nepažnje, dezorganizovanog mišljenja i promjenjenog nivoa svjesnosti ,pri čemu jedna od dvije posljednje karakteristike mora biti prisutna uz prve dvije da bi se postavila dijagnoza delirijuma. Procjena ovih karakteristika se vrši u vidu pitanja i odgovora pacijenata pri čemu je važno bazalno stanje kognitivne sfere pacijenta, a
procjena nivoa svjesnosti se također vrši na osnovu posebnih skala koje procjenjuju mogućnost kontakta sa pacijentom(ako je pacijent uspavan), odnosno agresivne postupke pacijenta (ako je dotični uznemiren).
Dva validna načina procjene delirijuma kod ICU(intensive care unit) pacijenata su CAM-ICU i ICDSC.
Kao što vidimo pojam Delirijuma se istorijski mjenjao od ‘’nejasnog konfuznog stanja’’, preko sastavnog i nerazdvojivog djela mnogih psihijatrijskih oboljenja (ponekad tretiran kao faktor dijagnoze), da bi danas dobio novu dimenziju stanja koja neminovno čeka svakog od nas kao sastavni dio naše svakodnevice, naših akutnih ili hroničnih bolesti; stres na poslu i kod kuće, bolest i gubitak najbližih, infektivna stanja, povrede, stanja nakon i prije hirurških intervencija, intenzivna njega, nezarazne bolesti starijeg doba sa svojim fazama remisije i akutizacije ili terminalna stanja kao i još mnoga druga specifična oboljenja i stanja. Sve ono što je zajedničko ovim slučajevima je akutno promjenjeno mentalno stanje ili njegov promjenjljiv tok, nepažnja i jedna od dvije karakteristike promjenjen nivo svjesnosti ili dezorganizovano mišljenje; a to je sasvim dovoljno za dijagnozu delirijuma.
Ne mogu a da ne zaključim da je delirijum po ovim kriterijumima prisutan svuda oko nas i da svaki dan susretnemo najmanje jednu osobu u ovom stanju; i zato dok ne dobijemo novu definiciju sindroma delirijuma, dok istorija medicine ne krene novim tokom, nameće se neophodnost upoznavanja novih shvatanja ovog stanja u cilju boljeg razumjevanja i boljeg postupanja sa pacijentima i osobama u našoj neposrednoj okolini.
- moja malenkost -
Jeste li ikada bili u delirijumu, ili neko od vaših najbližih?
Dovoljno je da dobijete neko infektivno stanje sa visokom temperaturom: upalu sinusa, grla, virusne infekcije, gripu - mentalno stanje će se naglo promjeniti, pažnja će vam opasti, svjesnost će se promjeniti ili u smislu sedacije, pospanosti ili agitiranosti, tj. uznemirenosti; a u težim slučajevima moguća je i dezorjentacija, tj. buncanje, ne znate koji je dan, datum i sl.
To je samo slučaj sa zaraznim oboljenjem, a koliko je osoba koje svakodnevno srećemo sa hroničnim bolestima koje konstantno trpe bol i u fazi akutizacije možemo ih naći u stanju delirijuma.
Sva ostala stanja koja mogu dovesti do ovoga stanja prepuštam vama da zamislite, prepoznate i upoznate - bar do nove definicije ovog stalnoprisutnog simptoma u psihologiji i psihijatriji,a koji konstantno mijenja značenje, definicije a i upotrebljava se u najrazličitijim značenjima.
