Teritorije između Srbije i Bugarske sada naseljene Vlasima iz Rumunije su i ranije u dosta dugom periodu morale da budu naseljene romanskim življem jer dosta gusto grupisanje izoglosa koje razdvajaju srpski i bugarski jezik i idu linijom od ušća Timoka do Osogova pokazuju postojanje perioda bez lingvustičkog dodira susednih slovenskih dijalekata/jezika.
Da o tome ima nekoliko od radova od Van Wijk do Lome. Mislim da je to opšte prihvaćeno mišljenje.
Linija Timok-Osogovo-Šara. Ja ne znam direktnih pomena za romansko stanovništvo ima u opisu borbi između Fridriha Barbarose i u darovnici manastiru Tišmana iz Rumunije u oblasti Zvižda. Posle tek postoji u 15.veku u opisu kotorskog trgovca Martina Segona.
2. Drugi donji put kojim se od istog Beograda preko Dardanaca i Tribala, prešavši planinu Hem spaja blizu Hebra sa gornjim putem
Drugi donji put je vrlo lakog prilaza. Prostire se naime, od Beograda do granice Mezije i Dardanaca, 280 hiljada koraka, idući do grada Ostrovice i manastira Ravanice, vodi prvo do Morave, nekada Moskije nazvane, koja teče pored tvrđave Kruševca, koja je ponekad neprelazna zbog izlivanja kiša, a odatle do Bele Crkve (=Kuršumlija) i Apeninskih planina (=Kopaonik), koji dijele Meziju. Rašani naime prvi stanovnici ove pokrajine, divlji i ratoborni, naseljavaju onaj dio koji leži prema rijekama Drini, Savi i Istru. Vlasi su planinci, divlji rod ljudi - oni su bogati samo stadima stoke; a drugi dio, koji je okrenut
Dardancima, Makedoncima i Tribalima, Srbi, ljudi blažeg načina života i pitomijeg i lijepog izgleda, zato što se prostiru više ka jugu i zbog mnogih putujućih trgovaca. ...
5. Put koji iz Panonije preko Transilvanije vodi prema Trakiji i Pontu
...
Od Sibinja slijedi Korona ili Brašov, posljednji grad Transilvanije, koji leži uz planine, koje dijele istu pokrajinu od velike Vlaške ili Dakije. Odatle se trećeg dana stiže u Trgovište, glavni grad Vlaha i značajno sjedište poglavara i vrlo pristupačno, neutvrđeno ni zidom ni bedemima, već samo jarkom, nasipom i opkopima sa preoštrim koljem postavljenim sa spoljne strane, smješteno među močvarama koje pokrivaju šume pune blata i lokvi vode, tako da je zimi neprohodna gotovo cijela uokolo omeđena oblast. Ona je kod starih nazivana pokrajinom Dakijom, kolonijom Rimljana, otuda i njeni domoroci i u ovo, čak, naše doba, služe se ponekad latinskim govorom. Ovaj je narod varvarski, surov, odan gatanju i proricanju, uvijek željan otimačine i pljačke. Kada se napusti put koji iz ovih mjesta vodi do prijelaza Vidina i Nikopolja, lijevo se ukazuje utvrđenje Vasil, koje se nalazi u sredini između Velike i Male Vlaške ili Moldavije, đe se često ratovalo sa Turcima. Naime, Drakula je, sa malo, ali odabranih vojnika Mehmeda, turskog vladara, koji se već dočepao Velike Vlaške i žurio je da osvoji i malu, ovdje natjerao u bjekstvo, izašavši oko druge noćne straže i prisilio ga je da se povuče do Dunava, sa velikom pogibijom i sramotom njegovih. Ovdje je baš prije četiri godine moldavski knez Stefan tako uništio Sulejmana pašu i vojskovođu Romanije, da od 30 hiljada Turaka samo malo njih spaslo, onih koji su možda jahali brže konje. ...
6. Izlaganje o opisu Gornje Mezije ili Srbije
...
Prema opisu starih pisaca u njoj se razlikuju tri dijela ili naroda: prvi Rašani, koji se prema Ptolomeju nazivaju Trikornjani, drže onu oblast koja leži prema Drini i Savi, a onaj, pak, dio koji je prema Istru, Mezijci. ...
Sredinu pokrajine naseljavaju Vlasi, o kojima Ptolomej tako donosi: "Oni koji leže između nazivaju se Pikenzi", a gore u prvom putopisu dosta je o ovim rečeno. Ostali narodi srodni Makedoncima su Srbi, koje isti autor naziva Dardancima. ...
=======================================================================
Martin Segon je bio kod nas gotovo nepoznat sve dok milanski profesor Agostino Pertuzi nije objavio njegov rukopis pod navedenim naslovom. A Segon je bio jedan od istaknutih humanista kraja XV vijeka. O njemu se zna da je bio sin Jovana de Segonis iz Kotora, da je bio kanonik crkve Svete Marije u Novom Brdu. Sam je o sebi rekao da je porijeklom iz Novog Brda, kotorske narodnosti (nazione Catarensis). Doktorat kanonskog prava stekao je 18. februara 1475 god u Padovi. Na mjesto Ulcinjskog episkopa došao je poslije smrti Martina Bergama 1481. U Obrazloženju za njegovo postavljanje rečeno je da se odlikuje visokom kultuBrrom i zaslugama za crkvu. Posljednja vijest o njemu potiče iz 1486. godine. U XVI stoljeću dio porodice Segon živi u Kotoru.
Ovde govorim o Braničevu samo, jer za Timočku krajinu ima mnogo više zapisa, a i svi manastiri (Lapušna, Koroglaš, Lozica, Vratna, Bukovo, Krepičevac, Manastirica) su zadužbine vlaških vojvoda
U Braničevu nema nikakvih pisanih dokaza za manastire kao što je Nimnik, nisam siguran za Tumane recimo. Inače ima i ostataka manastira koje niko ne proučava kao Dajša ili Episkopija kod Ždrela.
Mislim i ne pominjem da je ustanak Petra i Asena na Staroj Planini pretpostavlja se.
