Novi Sad

  • Začetnik teme Začetnik teme Nina
  • Datum pokretanja Datum pokretanja
Prve dve novosadske ulice

Dunavska-1-Dicgenova-gvozdjara-1906-1909-HD-1024x576.jpg


U prvim godinama naseljavanja Novog Sada stanovnici su gradili i obrazovali ulice po gredama (nasipima), koje nisu bile izložene poplavama, pa otuda imamo nepravilan raspored ulica u našem gradu. Za prve dve ulice u današnjem Novom Sadu se smatraju Zlatna greda i Dunavska, a koja je prva i starija, verovatno samo one znaju

Po pretpostavci prva ulica, od koje je počeo da se razvija današnji Novi Sad je najverovatnije bila Zlatna greda, jer jedna stara priča kaže, da se na malom trgiću, na spajanu ulica Zlatne grede, Skerlićev i Save Vukovića nalazio prvi centar nekadašnje varoši Petrovaradinskog Šanca. I ova ulica je izgrađena na nasipu, nalazila se duž bare koja se širila do Saborne i Almaške crkve na jednoj, a do Jermenske crkve na drugoj strani. Ne samo Zlatna greda, nego i druga najstarija ulica Novog Sada, Dunavska, nalazila se na nasipu između dve bare od kojih je desna zasuta tek posle 1918. godine.

Zato se Dunavska ulica na mapi iz 1745. godine, zove ulica “auf der Briken” (na mostu), a pre nego što je nasuta i pre nego što su duž nje podignute kuće od tvrdog materijala, ona je bila most na kojem su se nalazili dućani i drvene barake.

Zlatna greda nazivala se “Dam zlatna greda”, tj. nasip koji se nalazio duž bare. Isušivanje i nasipanje tih bara mnogo su unapredile zdravstvene prilike u Novom Sadu, koji je prvih 150 godina mnogo patio od malarije i drugih zaraznih bolesti. Zlatna greda je, pored Dunavske, najstarija ulica u našem gradu i koja je sa ovom drugom zadržala svoje ime od svog postanka pa do danas (mada je bilo promena, ali kratkog veka). To je njeno “zvanično” ime, ali je ona osamdesetih godina XIX veka “nezvanično” nazivana i profesorskom ulicom, što su u njoj pretežno stanovali profesori Srpske gimnazije sa svojim porodicama.

7434-2.jpg


“Dunavski sokak je bio riblja (u ono vreme ribnja) pijaca, gde su se prodavali tek ulovljeni šarani, morune, jesetre, lososi... Mogla su se poručiti i kuvana i pečena jela, slatko i turšija. Riba je bila osnovna namirnica. Mast i para od jela, isparenja od pregorelog ulja i muve je nisu činile najprivlačnijim mestom”. Tako je o Dunavskoj ulici pisao Mihajlo Polit Desančić, koji je u njoj i živeo.

Neke od kuća u Dunavskoj ulici imale su i svoja imena. Pored Maslakove kuće “Kod belog lava”, bila je i ona “Kod tri zlatna raka” Jovana Makijevića Frajkorca, “Kod belog bureta” advokata Pečenovića, “Kod Crnog Đorđa” Marka Svilarovića, “Kod goluba” Dimče Androvića i Mihajla plem. Andreovića i “Kod zlatnog šarana” Konstantina plem. Divana. Gotovo sve te kuće su nestale u Buni, a sa njima i duh orijenta Dunavskog sokaka.

Posle 1850. godine izgrađene su jednospratnice, koje je i danas krase. Veliku zaslugu za tako dug vek ove trgovačko-zanatske ulice imaju sami građani koji su se trudili da se ova stara ulica sačuva. Ona je bila glavna varoška ulica, jer je od pristaništa vodila u grad. Sa obe strane, sa kućama na jedan i dva sprata pogotovo kada su nedeljni vašari, bila je krcata. Nije bila baš široka, ali je bila najlepša i puna sveta. Dunavska ulica je bila puna dućna i trgovina svake vrste i svaki stranac se čudio kako ti dućani mogu da rasprodaju toliko robu. Posebno se mora pohvaliti uslužna i prijateljska trgovačka posluga, čak se govorilo da su svojom rečitošću nadmašili i same Bečlije, koji su bili neprevaziđeni trgovci.

U XVIII veku i na početku XIX veka u ovoj ulici koja je tada skoro direktno vodila u Dunav, kuće su bile niske, prizemen, ulica je bila kraća, a pred sam kraj ulice, bliže Dunavu, nalazile su se građara i solara.
Zoran Knežev

7434-3.jpg
 
Prijavite se ili registrujte da biste poslali poruku.

Back
Top