Nikita Kulganov
Buduća legenda
- Poruka
- 37.589
Prvo svi zajedno stite grad SOMBOR, onda ratuju izmedju sebe....
DAN KADA SU SOMBORCI PUCALI JEDNI NA DRUGE
Uviševekovnoj istoriji Sombora postoji samo jedan primer i jedan datum kada su Somborci pucali jedni na druge.
U vreme Mađarske revolucije 1848/49. godine grad Sombor je pet puta prelazio iz ruku mađarskih ustanika u ruke srpskih i austrijskih vlasti i obratno. Uspeli su građani Sombora da u tom burnom vremenu sačuvaju grad od razaranja, mada ne i od pljačke, koju su, tokom povremenog međuvlašća, sistemski činile pljačkaške skupine iz okolnih sela Stapara, Sivca i Brestovca, ali i dobrovoljci iz Srbije u redovima srpske vojske tokom njenog boravka u gradu. U svim tim promenama u gradu nije bilo međusobnih oružanih sukoba između većinskog srpskog življa i ovdašnjih Mađara (ali i Bunjevaca koji su ih podržavali). Štaviše, postoje brojni primeri međusobno korektnih odnosa, pa i činjenica da je zajednička delegacija Somboraca, koju su, početkom aprila 1849. godine, predvodili ovdašnji rimokatolički župnik i pravoslavni prota, pregovarala sa mađarskim generalom Percelom i tako spasila grad od spaljivanja.
Ipak, tokom mađarske uprave gradom osnovana je u leto 1848. g. Mađarska nacionalna garda, a u februaru 1849. godine, kada su u grad ušle srpske trupe, osnovana je i Srpska narodna garda, sastavljena od ovdašnjih Srba, mahom regrutovanih po naredbi vojnih vlasti.
Pečat srpske vojne komande u Somboru, iz ferbuara 1849. god.
Austrijski carski generalštab i general Todorović planirali su, krajem februara 1849. godine, da Sombor postane centar operacija za zauzimanje Subotice. Mada je komandant srpske vojske u Somboru, major Dimitrije Stejin, predlagao oprez i ukazivao na problem koji bi tom prilikom mogao da nastane zbog nedostatka konjice, general Todorović je 22. februara naložio pokret srpskih snaga prema Subotici. Primedbe majora Stejina nisu prihvaćene, pa su srpski šajkaši, kao i jedinice Petrovaradinskog i Provincijskog bataljona, već 25. februara krenule prema Subotici. Srpske jedinice ukopale su na polovini puta između Bajmoka i Subotice, nedaleko od kaponjske čarde. Subotički Magistrat je, u takvoj situaciji, sa svega jednim glasom razlike, glasao protiv predaje grade, pa su formirane trupe za odbranu Subotice.
Među braniocima grada nalazio se i najveći deo članova somborske Mađarske nacionalne garde (većinu njenih članova činili su somborski Bunjevci, sa ovdašnjim Mađarima), koja se iz Sombora povukla pred dolazak srpske vojske. Ovom jedinicom komandovao je Somborac, kapetan Franja Fratrić. Istovremeno, u redovima srpske vojske koja je išla prema Subotici, nalazio se i bataljon somborske Srpske narodne garde, kojim su komandovali somborski Srbi Gedeon Leović i Aleksandar Mihajlović. Prvi put u istoriji puške u rukama Somboraca bile su tada okrenute na svoje sugrađane.
Prva strana spiska regrutovanih somborskih Srba u predgrađu Crvenka i na okolnim salašima, februar 1849. god.
Austrijski carski generalštab i general Todorović planirali su, krajem februara 1849. godine, da Sombor postane centar operacija za zauzimanje Subotice. Mada je komandant srpske vojske u Somboru, major Dimitrije Stejin, predlagao oprez i ukazivao na problem koji bi tom prilikom mogao da nastane zbog nedostatka konjice, general Todorović je 22. februara naložio pokret srpskih snaga prema Subotici. Primedbe majora Stejina nisu prihvaćene, pa su srpski šajkaši, kao i jedinice Petrovaradinskog i Provincijskog bataljona, već 25. februara krenule prema Subotici. Srpske jedinice ukopale su na polovini puta između Bajmoka i Subotice, nedaleko od kaponjske čarde. Subotički Magistrat je, u takvoj situaciji, sa svega jednim glasom razlike, glasao protiv predaje grade, pa su formirane trupe za odbranu Subotice.
Među braniocima grada nalazio se i najveći deo članova somborske Mađarske nacionalne garde (većinu njenih članova činili su somborski Bunjevci, sa ovdašnjim Mađarima), koja se iz Sombora povukla pred dolazak srpske vojske. Ovom jedinicom komandovao je Somborac, kapetan Franja Fratrić. Istovremeno, u redovima srpske vojske koja je išla prema Subotici, nalazio se i bataljon somborske Srpske narodne garde, kojim su komandovali somborski Srbi Gedeon Leović i Aleksandar Mihajlović. Prvi put u istoriji puške u rukama Somboraca bile su tada okrenute na svoje sugrađane.
Spomen obeležje podignuto na mestu Bitke kod Kaponje, povodom 150-godišnjice bitke 1999. god.
Bitka kod Kaponje odigrala se 5. marta 1849. godine, a njen početni tok odvijao se u korist malobrojnijih srpskih snaga, tako da je komandant mađarske vojske, potpukovnik Laslo Gal, naredio povlačenje. Tu komandu nisu poslušali pripadnici somborske Mađarske nacionalne garde, pa su ovdašnji Bunjevci i Mađari, umesto povlačenja, hrabro i skoro očajnički otpočeli juriš na srpske položaje. Tom prilikom uništili su srpsku artiljeriju, a pripadnike srpskih trupa naterali su na povlačenje prema Somboru. Na obe strane bilo je mrtvih Somboraca, stradalih od vatre iz pušaka ili mačeva svojih sugrađana. Subotica je ostala neosvojena, a uskoro se srpska vojska, krajem marta, povukla i iz Sombora.
Srećom, nikada više u istoriji nije se ponovila slična situacija u kojoj su Somborci morali da pucaju jedni na druge. Nadajmo se da nikada i neće.
https://www.ravnoplov.rs/dan-kada-su-somborci-pucali-jedni-na-druge/
