Velike bitke

[Nina]

Bitka kod Tautona

Bitka kod Tautona, koja je vođena za vreme Ratova ruža, proglašena je jednom od najkrvavijih bitaka ikad vođenih na britanskom tlu. Iako je bila toliko razorna da je izbrisala jedan posto populacije sa lica Zemlje, većina čak ni ne zna šta se tačno desilo.

Ova bitka je je vođena 29. marta 1461. godine između porodica Jork (York) i Lankaster (Lancaster).

Bitka kod Tautona bila je vrhunac Ratova ruža i katastrofalne vadavine Herija VI duge četiri decenije. On je bio najmlađi engleski kralj.

Henri VI je opisan kao miran i pobožan, nenaviknut na dinastičke građanske ratove, kao što je bio Rat ruža. Patio je od ludila, pa njegova supruga, Margareta Anžujska, preuzela kontrolu nad zemljom. To je, sem psihičkih problema koje je imao, doprinelo da kralj zglajzne s prestola. Henrijeva nefikasna vladavina je podstakla plemiće da uspostave kontrolu nad njim. Sve to je vodilo ka građanskom ratu između pristalica njegove dinastije i pristalica Ričarda Plantageneta, vojvode od Jorka.

Pošto su jorkisti zarobili Henrija 1460, engleski parlament je doneo Akt o saglasnosti čime je dozvolio Jorku i njegovoj liniji da naslede Henrija VI kao kralja. Henrijeva supruga Margareta Anžujska je odbila da prihvati oduzimanje prava na presto njenom sinu i zajedno sa nezadovoljnim lankastercima je prikupila vojsku. Ričard od Jorka je poginuo u bici kod Vejkfilda. Titule, uključujući i pravo na presto, je automatski nasledio njegov najstariji sin Edvard.

Plemstvo, koje pre nije podržavalo Ričardove zahteve na presto, smatralo je da su lankasterci prekršili Akt o saglasnosti tako da je Edvard dobio dovoljno podrške da osudi Henrija VI i proglasi sebe za kralja. Zato je bitka kod Tautona trebalo pokaže pobednika koji treba da zakorači na presto Engleske.

Vojske Lankastera i Jorka sukobile su se krajem marta 1461. godine. Procenjuje se da je u bici učestvovalo od 40.000 do 80.000 ljudi i u jednom danu, za nekoliko sati koliko je bitka trajala, poginulo je više 20.000 ljudi. Bitka se pretvorila u pravi masakr.

Po dolasku na bojište, jorkisti su zaključili da su u brojčano mnogo slabiji. Deo njihove snage pod komandom Džona Mobreja, vojvode od Norfoka, je tek trebalo da stigne. Jorkovski vođa lord Fokonberg je preokrenuo šanse naredivši svojim strelcima da iskoriste jak vetar, tako da imaju veći domet. Jednosmerna razmena projektila, sa lankasterskim strelama koje nisu stizale do jorkovskih redova, naterala je lankasterske vojnike da napuste svoje odbrambene položaje.

U bici prsa u prsa koja je usledila i trajala nekoliko sati, vojnici obe strane su bili umorini. Dolazak Norfoka sa svojim ljudima je osnažilo jorkiste. Edvard im je naredio da razbiju neprijateljske redove. Mnogi lankasterski vojnici su ubijeni dok su bežali, neki su gazili jedni druge, dok su se drugi udavili u rekama. Nekolicina koja se predala bila je pogubljena.

Bitka je bila „verovatno najveća i najkrvavija bitka ikad vođena na engleskom tlu„. Prema hroničarima, više od 50.000 vojnika iz tabora Jorka i Lankastera borili satima usred snežne oluje na taj dan, koji je bio Cveti te godine. Pismo koje kružilo nedelju dana posle bitke govorilo je da 28.000 ljudi umrlo na bojnom polju.
Naknadne studije su ukazale na brutalnost lankasterske vojske što je dovelo do sumnje i moguće dokaze o masovnim egzekucijama. Pobednik je bio Edvard od Jorka koji je potom podstako kralj Edvard IV, a Henri i njegova supruga Margareta pobegli su ka Škotskoj. To je omogućilo Edvardu da devet godina neprekidno godina vlada Engleskom, pre kratkog povratka Henrija na presto.

Moć dinastije Lankaster je ozbiljno opala posle ove bitke. Tautonski krst je podignut 1929. na bojnom polju u znak sećanja na događaj.

(wikipedija,rokselana)

 

[Nina]

Borbe na Mačkovom kamenu, koje su se dogodile u septembru 1914. zabeležene su u vojnoj istoriji kao jedne od najkrvavijih u Velikom ratu. Pošto je reč o porazu srpske vojske, bitka je ostala u senci velikih pobeda na Ceru i Kolubari. Bitka na Mačkovom kamenu ima veliki značaj, pošto je sprečila austrougarsku vojsku da za tri dana, po Poćorekovom planiranju zauzme Jagodnju i Sokolske planine. Umesto tri, borbe su trajale 13 dana. Neprijatelj na kraju izmoren i desetkovan.

Posle poraza na Ceru, koji je za austougarsku vojsku bio težak moralni udarac, neprijateljska komanda se odlučila se za novu ofanzivu protiv Srbije. Već početkom septembra 1914. započeta je ofanziva poznata kao „Bitka na Drini„. Kulminacija bitke na Drini bio je Mačkov kamen na planini Jagodnji iznad Krupnja.

u bitkama u Prvom svetskom ratu, rame u rame sa ostalim vojnicima, učestvovao je i princ Đorđe Karađorđević, prvi sin kralja Petra I Karađorđevića i kneginje Zorke Petović. U pratnji šest odabranih vojnika i Mike Alasa stalno je menjao bojna polja štabove i dužnosti. Na početku rata bio je u okolini Niša, da bi se onda našao na Drini, gde se vodila velika bitka za odbranu Srbije. U septembru 1914, našao se na Mačkovom kamenu.

Na Mačkovom kamenu, princ Đorđe je bio heroj. Za razliku od mlađeg brata Aleksandra, koji borbu nije okusio, Đorđe je, kao što sam i navela, stajao rame uz rame sa srpskim vojnicima.

Ratni dopisnik pariskog „Žurnala„, Anri Barbi je o događajima iz septembra 1914. godine napisao:

„Stigavši u zoru iz Valjeva, princ Đorđe je na konju obišao front bitke privučen žestinom borbe na Mačkovom kamenu i oko te pozicije. Iznenada je, sa brda sa kojeg je osmatrao i gde se zaustavio, video kako se srpske linije povijaju. Neprijatelj je već stigao gotovo do visine artiljerijskih baterija. Situacija je izgledala beznadežno. Za to vreme, rezervni bataljon se nije pomerao, a bio je sakriven u nekom prevoju terena. Princ Đorđe nije oklevao. Podbovši konja, jurnuo je u galopu i stigao ispred tog bataljona.

– Šta radite vi ovde? – podviknuo je on.
– Mi smo u rezervi.
– Švabe samo što nam ne uzmu topove, a vi ovde sedite prekrštenih ruku!
– Nemamo naređenje.
– Gde vam je zapovednik?
– Ubijen je!
– Za mnom. Ja ću vam biti zapovednik!
Vojnici su oklevali da krenu za nepoznatim majorom. Da bi ih osokolio, izvukao je sablju iz korica i povikao:
– Vojnici! Ja sam princ Đorđe, sin vašeg kralja! Za mnom!

Njegov bataljon utopio se u odsudni juriš srpske vojske. Mačkov kamen bio je nadohvat ruke. Uz podršku artiljerije, austrougarski vojnici napuštaju rovove i povlače se ka Drini. Bitka je dobijena. U poslednjem času, tik pred trijumf, jedno zrno pogađa i baca iz sedla princa Đorđa. Srećom, zrno koje je prošlo kroz slabinu zaobišlo je kičmeni stub, ne oštećujući mu nijedan vitalni organ. Vojnici su ranjenog princa na ukrštenim puškama izneli sa bojišta. Automobilom je prebačen u bolnicu„.

Princa Đorđa je u bolnici posetio poznati ruski novinar Vsevolod Svjatkovski. Nekoliko nedelja posle ove posete, princu je stigao specijalan telegram sledeće sadržine:
„Najiskrenije vam čestitamo na pokazanom junaštvu u nedavnoj pobedi slavne srpske vojske„, stajalo je u telegramu. Potpisnik je bio car Nikolaj II Romanov.
Princ Đorđe dobio je priznanje i od otadžbine. Bila je to Karađorđeva zvezda sa mačevima trećeg reda. Ovo odlikovanje nije se dodeljivalo komandantima, već samo vojnicima i oficirima. Princ se našao među 118 najhrabrijih vojnika sa ovim odličjem. Za zasluge, unapređen je u čin potpukovnika.

Stručnjaci kažu da nii pre ni kasnije u Prvom svetskom ratu nije poginulo toliko ljudi za kratko vreme, u svega nekoliko dana. U očajničkim bornbama prsa u prsa,
gde su kosti pucale i lomile se lobanje, Mačkov kamen je čas bio u rukama Austrougara, čas u rukama srpske vojske.

Austrougari su borbe na Mačkovom kamenu opisali kao najkrvavije borbe „u celom poodu na Srbiju„. Poćorek je u svom dnevniku zapisao da ga je štab 16. korpusa 21 septembra 1914. izvestio da jačina borbi na Mačkovom kamenu „prevazilazi sve dosadašnje borbe„. U dnevniku koju je vodila 6. armija stoji da je borba na Mačkovom kamenu bila „najžešća i najogorčenija od svih dosadašnjih„, kao i da su se „Srbi branili sa naročitom žilavošću i preduzimali su još žešće napade„.

O jačini tih borbi najbolje govore ljudske žrtve sa obe strane. Od 19. do 22. septembra u rvanju i klanju, od metaka bajoneta i bombi, pored vojnika izginuo je veliki broj elitnih oficira.U borbama na Mačkovom kamenu dnevno je oko 1.150 srpskih vojnika izbacivano iz stroja. Austrougari su trpeli dvostruko veće gubitke u bezuspešnim pokušajima da slome odbranu.

Nikada ni pre ni kasnije u Velikom ratu nije poginulo toliko ljudi za tako kratko vreme. Srpska vojska je imala 11.490 vojnika i oficira izbačenih iz stroja – mrtvih, ranjenih i nestalih. Poginulo je više od 118 oficira, od toga 17 komandanata bataljona i pet komandanata pukova. Austrougarski gubici bili su još veći. Procenjuju se na više od 30.000 izbačenih iz stroja.

Srpski narod nije dozvolio da kosti izginulih ratnika ostanu razbacane na poprištu bitke. Spomen kosturnica na Mačkovom kamenu završena je 1931. godine, a spomen crkva Vaznesenja Gospodnjeg u Krupnju podignuta 1932. godine. Na oba mesta nalaze se mošti boraca, a u kripti crkve izložene su fotografije sa bojnog polja i venci. U kripti je i spomenik majoru Svetislavu Markoviću koji je poveo vojnike u samoubilački juriš na austrijsku vojsku.

Medju slavnima je i komandant Dušan Purić

Dušan Purić je rođen je 1873. godine u Ivanjici u trgovačkoj porodici. Posle završenog šestog razreda gimnazije, upisao je Vojnu akademiju, koju je u 24. klasi završio 1894. godine. Tada je dobio čin artiljerijskog potporučnika.

Završio je Višu vojnu akademiju, a usavršavao se i u Francuskoj. Po povratku iz inostranstva postavljen je za pomoćnika načelnika štaba Drinske divizije u Valjevu.
Bio je komandant 17. kombinovanog i Šestog pešadijskog puka.

Prvi svetski rat 1914. godine zatekao je Dušana Purića na šarganskim položajima gde je komandovao Četvrtim pukom „Stevan Nemanja“ u sastavu Užičke vojske.
Tu je sprečavao da neprijatelj prodre dublje na teritoriju Srbije iz pravca Višegrada prema Mokroj gori i Kremni.

Kad je počela bitka na Mačkovom kamenu, komandant Purić je dobio naređenje Vrhovne komande da stigne do Mačkovog kamena, napadne neprijatelja
i spreči njegovo prodiranje. Četvrti puk Drinske divizije koji je tada ušao u sastav Dunavske divizije, naređenje je „besprekorno izvršio„, stoji zapisano.

Posle napornog marša i popune puka u Valjevu, Dušan Purić je stigao na Mačkov kamen u najtežim trenucima. Videvši pakao bitke i nepovoljan položaj
u kome se našla srpska vosjka, nije oklevao ni trenutak. Tog 22. septembra 1914. godine Dušan Purić izdao je oficirima Četvrtog puka istorijsku zapovest :

„Vojnici, mi smo ovde došli da ginemo za Otadžbinu.
Komandiri ispred svojih vodova i četa, komandanti ispred svojih bataljona, a ja ću ispred svih.
Za mnom! U juriš! Za slobodu i Otadžbinu!“

Komandant Dušan Purić

To je bilo vođstvo u smrt. Časnu smrt. Hrabri komandant je poginuo tog dana među prvima na Mačkovom kamenu, u najžešćem sudaru prsa u prsa rame uz rame
sa svojim borcima.Bitku je preživelo samo 1000 vojnika i oficira puka „Stevan Nemanja„, a Austrougarska je na kraju dobila Pirovu pobedu.

Pogibija hrabrog Dušana Purića teško je pala srpskim vojnicima. Stoji zabeleženo je da vojnici nisu hteli da kosti svog komandanta ostave na Mačkovom kamenu. Oni su ga tako nosili u sanduku četiri dana i četiri noći, iz borbe u borbu, ne želeći da ga ostave. Tek četvrtog dana stigla je naredba komandanta Prve armije, generala Petra Bojovića, da se telo ne nosi iz bitke u bitku, pa je Dušan Purić je sahranjen u porti valjevske crkve.
Posthumno je unapređen u čin pukovnika zbog „uspešnog komandovanja i pokazane hrabrosti u odbrani otadžbine„.

Mačkov kamen danas je skoro u potpunosti prekriven četinarskom šumom. Jedini delovi koji nisu prekriveni šumom su prilaz vrhu i sam vrh, na kom se nalazi kapela i prostor oko kapele sa metalnom ogradom. Rovovi iz bitke su i danas očuvali svoj oblik iako su zarasli u travu, nalaze se ti uz patine platoa vrha između ograda od kapele i šume koja se nalazi na padini, koja oivičava plato na kom je vođena bitka i pokriva ceo vis.

(wikipedija,rokselana, loznica,novosti, dnevno)

 

[Лички гусар]

да, страшна битка,

 

[Nina]

Španska armada

Španska armada poznata i kao Nepobediva armada), bila je španska flota koja je trebalo da 1588. godine izvrši invaziju na Englesku i kojom je komandovao Alonso de Guzman el Bueno 7. vojvoda od Medine Sidonije.

Uprkos opštem mišljenju da je ovoj floti naziv „Nepobediva armada“ dao sam kralj Filip II, istina je da je ime poteklo od samih Engleza. Naime, Španci su u to doba svoju Armadu nazivali „Velikom armadom“ (šp. la Gran Armada), „Engleskom armadom“ (šp. la Armada de Inglaterra) ili „Engleskim poduhvatom“ (šp. la empresa de Inglaterra). Ime se prvi put pojavilo u pamfletu državnog sekretara kraljice Elizabete, Vilijama Sesila, koji se pojavio nakon poraza Španaca i u kom je Sesil govorio o španskoj floti na sarkastičan način nazivajući je španskom nepobedivom flotom. Ovaj apelativ se prvobitno širio kao podsmeh, međutim kako je vreme prolazilo, počeo je da se shvata u svom pravom značenju

Kralj Filip II od Španije je bio oženjen engleskom kraljicom Meri I od Engleske. Nakon njene smrti, odnosi između Engleske i Španije su se naglo pogrošali zbog politike koju je vodila njena naslednica kraljica Elizabeta I. Cilj ove invazije je bio da se spreči dalja pomoć Engleske Ujedinjenim holandskim provincijama koje su tada bile deo Španske Holandije, kao i sprečavanje daljih napada engleskih korsara na španske posede u Americi i galije koje su prevozile zlato. Španski kralj je imao podršku pape Siksta V.

Armada je prvo imala veoma iskusnog komandanta, Alvara de Bazana, 1. markiza od Santa Kruza, ali on je umro februara 1588, tako da je Medina Sidonija zauzeo njegovo mesto. Flota je krenula sa 22 ratna broda Španske kraljevske mornarice i 108 trgovačkih brodova adaptiranih za borbu (ukupno 130). Namera je bila da se pređe Lamanš, da se ukotvi u Flandriji gde je vojvoda od Parme čekao spreman za invaziju na jugoistočnu Englesku.

Armada je postigla svoj prvi cilj i ukotvila se u Severnom moru nedaleko od Gravelina, na morskoj granici između Francuske i Španske Holandije. Dok su čekali na uspostavljanje komunikacije sa vojskom vojvode od Parme, engleski ratni brodovi su osuli paljbu po španskim brodovima, naterali ih da dignu sidra i napuste mesto sastanka sa Parmom. Armada je uspela da se regrupiše i povuče na sever, dok su je progonili engleski brodovi. Povratak u Španiju je takođe bio poguban — snažne oluje su flotu skrenule sa kursa i više od 24 broda je nastradalo na severnoj i zapadnoj obali Irske, dok su preživeli našli utočište u Škotskoj. Flota je izgubila oko 50 plovila od početnih 22 galije i 108 naoružanih trgovačkih brodova.

Ova bitka je bila jedna od najvećih bitaka u anglo-španskom ratu vođenom između 1585. i 1604. godine.

 

[Nina]

Kumanovska bitka

Kumanovska bitka vođena je u toku Prvog balkanskog rata, 23. i 24. oktobra 1912. godine u blizini Kumanova, između srpske i turske vojske.
Prva srpska armija, pod komandom Radomira Putnika, tokom dvodnevnih borbi potpuno potukla tursku Vardarsku armiju Zeki paše, zadavši presudan udarac Turcima u Prvom balkanskom ratu.

Shvatajući stratešku važnost Ovčeg polja, visoravni koja se nalazi istočno od Skoplja, načelnik štaba Vrhovne komande srpske vojske general Radomir Putnik i pukovnik Živojin Mišić naredili su Prvoj srpskoj armiji da u što kraćem roku, u naglom prodoru ka jugu, spreči koncentraciju turskih glavnih snaga.

Zanimljivo je da su turski ratni planovi napravljeni uz pomoć nemačkog vojnog stručnjaka Kolmara fon der Golca. Prema nemačkom planovu, turske snage trebalo je da zauzmu odbrambene pozicije na prostoru Vardarske Makedonije, a razlog za ovakvu strategiju ležao je u činjenici da se glavnina turskih snaga nalazila u Maloj Aziji.

Bitka kod Kumanova bila je bitka u susretu, jer su obe vojske jurile jedna prema drugoj. Zbog jače koncentracije srpskih trupa, inicijative i hrabrosti vojnika i oficira Prve srpske armije, napad je odbijen, a bitka dobijena iznenada. Turska Vardarska armija bila je razbijena i povukla se ka Skoplju, Štipu i Velesu.

Pobeda kod Kumanova bila je prva srpska pobeda u Prvom balkanskom ratu i označila je skori kraj turske vladavine na Balkanu.
Srpska vojska je posle više od 500 godina ponovo ovladala Kosovom, a posle Kumanovske bitke ušla je i u Skoplje, prestonicu Srpskog carstva iz 14. veka.

 

[Nina]

Bitka kod Galipolja 1312.

Odigrala se 1312. godine između Srba i Turaka. Završena je potpunom pobedom Srba koje je vodio veliki vojvoda Novak Grebostrek.
Novak Grebostrek je bio veliki srpski vojvoda u Srpskom kraljevstvu u ranom 14. veku, za vreme vladavine Stefana Uroša II Milutina (1282—1321).

Vojvoda Novak Grebostrek bio je srpski plemić i najbolji vojskovođa kralja Milutina, koji se najviše proslavio ratujući protiv Turaka u Maloj Aziji. Po određenim izvorima, bio je otac kesara Vojihna, a deda Jovana Aleksandra, bugarskog kralja i Jelene, žene cara Dušana Silnog. Novak Grebostrek je bio vojskovođa tada uveliko moderne i dobro obučene srpske vojske, a kao jedan od najistaknutijih ratnika kralja Milutina dobio je dostojanstvo viteza i bio prva poznata istorijska ličnost koja je nosila titulu velikog vojvode.

Početkom XIII veka, katalonska plaćenička vojska, prvobitno unajmljena od strane romejskog carstva kao zaštita, okrenula se protiv svog poslodavca uvidevši njihovu trenutnu slabost. Bez prevelikog otpora, pljačkali su, osvajali teritorije i praktično zagospodarili skoro čitavom Trakijom, krenuvši ka Svetoj Gori, a zajedno sa turskim plemenom Kaji i ka Carigradu.
S obzirom da je u tom periodu većinsko stanovništvo Trakije bilo srpsko, kralj Milutin odlučuje da stane na put skupini razuzdanih pljačkaša i turskih osvajača. Iako mu je iz Konstantinopolja tražio pomoć tast, car Andronik II, određeni izvori ukazuju da su srpska i romejska vojska delovale odvojeno.

Srpska vojska toga doba bila je moderna, dobro obučena i opremljena. Sudeći po srednjovekovnim tekstovima, Milutin je u slamanju pobune prvo angažovao i ličnu gardu, koju su činili profesionalci najamnici Germani. Zatim je mobilisao plemiće-pronijare koji su imali obavezu da uvežbavaju i opreme određen broj boraca. Naravno, i sitnu vlastelu, koja je poznata pod imenom vojnici.

Milutin šalje Novaka Grebostreka na čelu sa 2000 elitnih teških konjanika, koji u nekoliko bitaka sa lakoćom rastura Katalonsku i Osmansku vojsku, a 1313. u finalnoj bici na Galipolju, u silnom naletu teško oklopljena srbska konjica razbila je tursku vojsku ne dozvolivši im da pobegnu na svoje lađe. Svega nekoliko desetina turaka je preživelo, a i sam turski vojskovođa Halil-paša je pao. Ovim porazom je za nekoliko decenija odgođena turska invazija na Balkan i osvajanje Carigrada.

Nakon pobede, vojvoda Novak je bio jedini Srbin kome je organizovan trijumf u Konstantinopolju, i jedina ličnost koja se imenom spominje u srednjovekovnim „Životima kraljeva i arhiepiskopa srbskih“, a da nije član vladarske porodice Nemanjića, ni arhijerej.

Vest o srpskoj pobedi 1313. je ulila očajničku nadu umirućem Romejskom carstvu, a svedočanstvo o njoj kralj Milutin ostavio je u Crkvi Svetog Đorđa, ratnog zaštitnika Nemanjića, koju je kao zadužbinu podigao u Starom Nagoričanu. „Sazda se dom svetog i velikoslavnoga mučenika Hristovog Georgija u dana svetorodnog i previsokog kralja Uroša Milutina i Bogom samodršca sve srpske zemlje i pomorske pri blagočestivoj kraljici Simonidi i pri igumanu Antoniju godine 6821. (1313). Te godine kralj izbi Turke“, urezano je na granitnoj ploči iznad zapadnih vrata hrama Svetog Đorđa.

 

[Nina]

Proboj Solunskog fronta: Blistava srpska pobeda koja je odlučila ishod Prvog svetskog rata

14. septembra 1918, srpska Vrhovna komanda izdala je naredbu: "Svi komandanti, komandiri i vojnici treba da budu nošeni idejom da od brzine prodiranja zavisi ceo uspeh ofanzive. Treba drsko prodirati - bez počinka, do krajnjih granica mogućnosti ljudske i konjske snage."

Time je počela jedna od najvećih i najblistavijih operacija vođenih u Prvom svetskom ratu: proboj Solunskog fronta, koja je ubrzo odlučila o njegovom ishodu. Pre toga, od 1916. sve do novembra 1918, na ovom delu fronta, koji je smatran za "nevažan" i "sporedan", vladalo je relativno zatišje.

Prethodno je za komandanta Solunskog fronta postavljen francuski general Franše D'Epere, koji je u junu 1918, održao savetovanje sa srpskim generalima i regentom Aleksandrom.Na ovom savetovanju je doneta odluka da se konačno krene u proboj fronta, na liniji Dobro polje-Veternik-Kozjak.

Borbe su počele 14. septembra, artiljerijskom paljbom iz svih oruđa. U zoru 15. septembra, posle dugotrajne pripreme, srpska Druga armija je krenula u juriš. Uskoro su se surove borbe vodile u mukloj tišini, bajonetima, prsa u prsa. O njenim užasima svedoči zapis francuskog oficira Ogista Albera:

"Ono što sam video na Veterniku pamtiću do kraja života. Izmešali se francuski i srpski vojnici. LJudi u pocepanoj obući, koji krvare, osvajaju metar po metar. Najednom sve zamukne, čuju se samo jauci. To se vodi borba prsa u prsa. Sudbinu ovog dela fronta rešavaju nož i junačko srce. Moj mitraljez ćuti, ne mogu da gađam, pobiću srpske vojnike, koji su se izmešali sa bugarskim."

Tako je probijen glavni deo Solunskog fronta. Šta je davalo toliku snagu srpskim vojnicima koji su zatim, za manje od dva meseca, uz gotovo stalne borbe, napredovali preko 800 kilometara? "Vukla nas je neizmerna želja da što pre stignemo u rodni kraj", prisećao se kasnije vojnik Drinske divizije Ivan Filipović.
Srpski vojnici su zatim išli iz jedne pobede u drugu. Prema rečima generala D'Eperea, "srpsku pešadiju jedva je stizala francuska komora koja je išla na konjima."

Skoplje je oslobođeno 25. septembra, posle čega je srpska vojska krenula prema bugarskoj granici. Samo četiri dana kasnije, Bugarska je potpisala kapitulaciju.
Srpska vojska je 11. oktobra ušla u Niš, čime je Prvoj armiji bio otvoren put u Moravsku dolinu. Nemačka odbrana bila je, u najmanju ruku, u rasulu. Vojvoda Petar Bojović je 1. novembra, na čelu Dunavske divizije, pobedonosno umarširao u Beograd.

Trećeg novembra 1918. kapitulirala je Austrougarska, a srpske jedinice su prešle Savu i Dunav. Prvom srpskom jedinicom, koja je prešla Savu i ušla u Rumu, komandovao je budući pisac Stanislav Krakov.

Proboj Solunskog fronta je za tri meseca doveo do sloma Centralnih sila, koji je konačno ozvaničen primirjem potpisanim u Kompjenjskoj šumi. Austrougarska je bila na kolenima, a Nemačka više nije bila u stanju da nastavi borbene operacije.

Kako piše istoričar Momčilo Pavlović: "Samo deset dana posle proboja Solunskog fronta na Dobrom polju, 29. septembra 1918. Vrhovna komanda nemačke vojske obavestila je cara Vilhelma Drugog i kancelara Rajha grofa Fon Gertlinga, u njihovom štabu u belgijskom gradu Spa, da je nemačko vojno stanje beznadežno."

Kako dodaje Pavlović: "General Erih Ludendorf je rekao da ne garantuje da će front izdržati naredna 24 sata i zahtevao je da se od savezničkih snaga zatraži hitan prekid vatre."

Takođe, Ludendorf je tih dana zapisao u svom dnevniku: "Događaji u Bugarskoj iznenadili su Vrhovnu komandu. Bugarska vojska je doživela potpuni poraz. Situacija na zapadnom frontu je ozbiljna. Zbog toga smo feldmaršal Hindenburg i ja ubeđeni da, u interesu naše vojske, treba učiniti kraj neprijateljstvima."
Probojem Solunskog fronta, prema priznanju engleskog premijera Lojda DŽordža "zadat je smrtni udarac Centralnim silama."

Ubrzo po abdikaciji, nemački kajzer Vilhelm je s gorčinom rekao: "Sramota, šačica Srba odlučila je rat."

Nemački feldmaršal Makenzen je, predajući se, odao poštu Srbima: "Znate da je naš car Vilhelm rekao da je šteta što taj mali narod nije naš saveznik. Dopustite meni, svom bivšem neprijatelju, da pozdravim herojsku Srbiju. Borili smo se protiv junaka iz bajke."
Kako se kasnije prisetio kralj Aleksandar: "Bio sam u Beogradu već nekoliko dana kad nam je došla vest o velikom i definitivnom primirju. Mi smo sa maršalom Franše D’Epereom izradili čitav plan o nastupanju. Trebalo je da svi zajedno marširamo preko Mađarske i Čehoslovačke, sve do Bavarske."

Britanski premijer Lojd Džordž će naknadno priznati da je još u jesen 1915. trebalo da saveznici prihvate predlog srpske Vrhovne komande o protivudaru: "Rat bi bio završen najverovatnije do 1916. godine, da je ideja srpskih vojskovođa o udaru preko Balkana u pozadinu Centralnih sila bila realizovana 1915. godine. Time bi se uštedele ogromne žrtve usled produžavanja rata."

Evropska unija je 11. novembar proglasila Danom primirja, kojim je okončan Prvi svetski rat, što je 2012. godine prihvatila i Republika Srbija. Sile Antante su tog dana zaista potpisale "primirje" sa Nemačkom. Ali, za Srbiju, to nije bilo primirje, već posledica jedne od najblistavijih vojnih pobeda u istoriji.

(rt srbija)

 

[Nina]

Poslednji Jevrejsko-rimski rat

Ustanak Jevreja iz 132. godine protiv cara Hadrijana završio se represijom koja je masakrirala polovinu stanovništva Judeje i dovela do okončanja pobuna koje su periodično zahvatale regiju od dolaska Rimljana u nju. Rim je svoju kontrolu nad Judejom – području nekadašnjih hasmonejskih i herodijskih kraljevstava Izraela – uspostavio 63. p.n.e. Tokom narednih više od dva veka Jevreji su organizovali najmanje šezdeset neuspelih pobuna da povrate svoj suverenitet i u tom periodu je skoro 2.000 ljudi razapeto na krst zbog nepoštovanja principa koje je nametnuo Rim.

Okrutnost i nespretnost u upravljanju rimskih prokuratora izazivali su stalne nemire među jevrejskim stanovništvom, čemu je pridodata i duboka želja za oslobođenjem povezana sa pojavom pomazanog vođe – mesije, potomka Davidove loze, koji će vratiti sjaj drevnom Izraelskom carstvu.

Najveća od ovih pobuna izbila je 66. n.e. u Jerusalimu i za kratko vreme se proširila po celoj provinciji, sve dok je general Vespazijan i njegov sin Tit nisu efikasno ugušili 70. godine. Rimska vojska je tada osvojila Jerusalim i srušila hram koji je podigao Irod Veliki. Tri godine kasnije poslednja grupa jevrejskih pobunjenika je slomljena u opsadi tvrđave Masade. Gde je prema tvrdnjama Flavija Josifa, tokom rata život izgubilo 1.100.000 Jevreja, a 97.000 je prodato u ropstvo.

U narednim godinama izgledalo je kao da je okončan dugi otpor Jevreja rimskoj vlasti i da je u Palestini uspostavljena Pax Romana.

Paks Romana (lat. Pax Romana, u prevodu Rimski mir) je naziv za period istorije rimske države, odnosno Rimskog carstva od kraja 1. veka p. n. e. pa do kraja 2. veka. Ovaj period je karakterisao dugotrajan izostanak većih oružanih sukoba na teritoriji Rimskog carstva, bilo da je reč o invazijama varvarskih naroda ili ne-rimskih država, bilo da je reč o građanskim ratovima. Izraz, odnosno koncept "Paks Romane" je u 18. veku prvi upotrebio britanski istoričar Edvard Gibon u svom kapitalnom delu „Istorija opadanja i pada Rimskog carstva“ (engl. The History of the Decline and Fall of the Roman Empire).

Ali nakon nekoliko decenija nemir se ponovo vratio u regione Carstva gde su postojale jevrejske zajednice. Tako je 115. i 116. godine pod Trajanovom vlašću, izbio niz pobuna poznatih kao Drugi jevrejski ili Kitsov rat: prvo u Kireni (današnja Libija), a zatim na Kipru, u Mesopotamiji i Egiptu.

Bar Kohbin ustanak

U Judeji je sukob izbio nekoliko godina kasnije i prema tvrdnjama Kasija Diona, nakon što je car Hadrijan tokom svoje posete provinciji 130. godine objavio kako želi Jerusalim da pretvori u grad po uzoru na Rim, uključujući i podizanje hrama posvećenog Jupiteru Kapitolu na temeljima Irodovog hrama. Sa rimske tačke gledišta, promene u izgledu Jerusalima nije bila kazna, već suprotno – dodeljivanje značajnih privilegija, kao što su oslobađanje od poreza, davanje državljanstva i izgradnja važnih infrastruktura. Za Jevreje je ovo značilo stvaranje nove kolonije na mestu gde su uništeni pre 62 godine, ali i uvođenje paganskih kultova u najsvetije mesto judaizma.

Dve godine kasnije, napravljen je još jedan neoprostiv prekršaj: dekret koji je zabranio svaki oblik sakaćenja muških genitalija, mera koju su Jevreji tumačili kao direktan napad na praksu muškog obrezivanja. Paralelno sa ovim dešavanjima mladić po imenu Simon bar Kohba počeo je da stiče sve veću popularnost, pogotovu među rabinima – koji ga u jednom trenutku čine vođom pobune.

Da bi se narod uverili da je Kohba poslat od Boga, naglašena je sličnost između njegovog imena i aramejske reči kokhba, „zvezda“ i povezano sa Knjigom brojeva iz Starog zaveta: „Od Jakova se rađa zvezda, i iz Izraela izvire štap koji će udariti moavske vođe i uništiti svu decu.“

Kasije Dion u svojim delima tvrdi da je Simon bar Kohba počeo da okuplja oko sebe one „koji su smatrali da je nepodnošljivo da tuđi narod živi u njihovom gradu i da u njemu uspostavlja tuđe kultove“, i naredio da se pobuna drži u tajnosti dok je car Hadrijan bio u poseti provincije. U međuvremenu, Jevreji su „pravili oružje koje su im Rimljani naručili, da bi mogli da ga koriste kada se vrate“.

Naoružani i sa carem daleko od Judeje, dogodio se neočekivani događaj koji je protumačen kao božanski predznak koji je nagovestio početak apokaliptičkog rata: Solomonov grob je srušen neočekivano. Stoga je 3. aprila 132. godine ili bolje rečeno prvog dana jevrejskog meseca Ijara, Simon bar Kohba, započeo pobunu.

U njoj su učestvovali ne samo Jevreji iz cele provincije, već i ljudi nejevrejskog porekla, vođeni željom da se oslobode rimske dominacije. Taktika pobunjenika sastojala se u izbegavanju otvorenih sukoba sa Rimljanima i delovanju u malim grupama sa dobro zaštićenih lokacija. U pojedinim oblastima su kopali podzemne tunele sa otvorima na vrhu da bi povezali strateške baze, koje su obezbedili zidovima i rovovima. Posle nekoliko meseci delovanja, Simon bar Kohba je uspeo da uspostavi nezavisnu jevrejsku državu.

Odgovor Rima bio je surov

S obzirom na uspeh pobune i ozbiljnu štetu nanetu rimskim trupama, Hadrijan je u Judeju poslao najhrabrijeg od svojih zapovednika, Seksta Julija Severa, kao i guvernera Sirije Marcela i Arabije Nepota. Od tada pa nadalje, strateška i oružana superiornost rimskih snaga pretvorila se u sistematski masakr.

Kasije Dion govori kako Julije Sever umesto otvoreno da napada svoje neprijatelje, on ih polako slabi i napada: „Zaista se malo njih spasilo. Pedeset glavnih tvrđava i 985 najčuvenijih gradova je razoreno, dok je 580.000 ljudi ubijeno u prepadima i borbama, s druge strane nesaglediv je broj onih koji su umrli od gladi, bolesti ili požara.“

Krajem 135. godine, pad Betara – tvrđave blizu Jerusalima – označio je kraj rata. Većina njegovih stanovnika umrla je od gladi i žeđi nakon višemesečne opsade, a preživele je nemilosrdno ubila rimska vojska. Nisu spašena ni deca, koja su prema nekim izvorima razbijena o stene ili bačena u vatru umotana u svete knjige judaizma.

Do kraja rata polovina stanovništva Judeje je bila masakrirana i Rimljani dugi niz godina nisu dozvoljavali da se mrtvi ovde sahranjuju. Jevrejske religije je cenzurisana, a preživeli su odvedeni kao zarobljenici i prodavani u Hebronu i Gazi po ceni konja. Vrata Jerusalima su bila zatvorena za Jevreje i učenje Mojsijevo je bilo zabranjeno, osim za one iz Galileje – koji nisu podržali pobunu. Pokrajina Judeja je kao takva nestala i njena teritorija je uključena u novu sirijsko-palestinsku provinciju.

(izvor:istorijat i nacionalna geografija)

 

[Nina]

Bitka na Rovinama

Bitka na Rovinama je vođena 17.05. 1395. godine nedaleko od današnjeg Kurtea de Arđeša u Rumuniji, između vlaškog vojvode Mirče Starijeg (1386—1418) i osmanskog sultana Bajazita I (1389—1403). Vlaški vojvoda je uživao podršku ugarskog kralja Žigmunda Luksemburškog (1387—1437), dok su se osmanskoj vojsci našle srpske velmože (Stefan, Marko, Konstantin Dragaš i verovatno Konstantin Balšić koje su, kao Bajazitovi vazali, predvodili pomoćne odrede. Osmanska vojska je najverovatnije poražena u borbi, ali nije pretrpela značajne gubitke. Sa druge strane, vlaški vojvoda je posle bitke priznao sultanovu vrhovnu vlast i obavezao se da mu plaća danak

Bitka na Rovinama je značajna jer je pokazala da Turci nisu nepobedivi, što je dovelo do organizovanja velikog krstaškog pohoda protiv njih, koji se okončao katastrofom kod Nikopolja, 25.09. 1396. godine. Na lokalnom planu, ona je dovela do značajnog širenja teritorija na Balkanu, koje su se nalazile pod direktnom vlašću osmanskog sultana. U bici su poginuli kralj Marko i Konstantin Dragaš, tako da je Bajazit zauzeo njihove zavisne države. Prema navodima Konstantina Filozofa iz žitija Stefana Lazarevića, pred samu bitku kralj Marko je Konstantinu Dragašu rekao:„Ja kažem i molim Gospoda da bude hrišćanima pomoćnik, a ja neka budem prvi među mrtvima u ovom ratu“.

Dešavanja posle bitke

Pobeda vlaškog vojvode, je nanela velike vojne gubitke Bajazitovim snagama, koje su posle bitke zauzele Vidin. Ona je, međutim, imala veliki moralan značaj. O njoj je ugarski kralj Žigmund poslao vesti na zapad, tako da je u Parizu održana svečana služba u čast hrišćanske pobede. On sam je neposredno posle bitke, oduzeo Osmanlijama Mali Nikopolj. Sve to, dovelo je do okupljanja velike hrišćanske vojske (između 60.000 i 100.000 ljudi koja je 1396. godine prešla Dunav i zauzela Vidin, posle čega se uputila ka Nikopolju, gde je 25.09. 1396. godine, doživela veliki poraz.

Na južnom Jadranu, Đurađ II je u jesen 1395. godine zauzeo Skadar i okolna utvrđenja, koja je potom ponudio Mlečanima, koji su u aprilu 1396. godine preuzeli Đurđeve posede oko Skadra i istočno od reke Bojane.

Međutim, Bajazit je bitku na Rovinama iskoristio i da ovlada Makedonijom, pošto su u bici poginuli njeni preostali gospodari, kralj Marko i Konstantin Dragaš. Markova braća, Andrejaš i Dmitar, su još tokom proleća 1393. godine napustili svoje posede, južno od Skoplja, tako da u tim delovima nekadašnjeg Srpskog carstva više nije bilo nikoga ko bi mogao da nasledi kralja Marka. NJih dvojica su u julu 1394. godine boravila u Dubrovniku, odakle su prešli u Ugarsku i stupili u službu kralja Žigmunda. Konstantinov sin, Jakov, prešao je u islam i kao Jakub, jedno vreme je upravljao oblašću oko Velbužda.

Početkom 1396. godine, Bajazitove snage su zauzele Prištinu, ali nisu ovladale celokupnim zemljama Vuka Brankovića. Tokom leta iste godine, Osmanlije su, ojačane pomoćnim odredima kneza Stefana, upale u Banat i opljačkale ga.

Marko Mrnjavčević. Freska na južnom zidu Crkve Svetog Dimitrija u Markovom manastiru kod Skoplja

Marko Mrnjavčević, srbski kralj, prema veoma oskudnim podacima, poginuo je 1395. godine, kao turski vazal, u bici na Rovinama protiv vlaškog vojvode Mirče. Bio je srbski kralj od 1371. dok je vladao samo teritorijom u zapadnoj Makedoniji. Prestoni grad u državi kralja Marka bio je Prilep. U srbskoj narodnoj epici, u kojoj mu je posvećen jedan od ciklusa pesama, poznat je kao Kraljević Marko.

Njegov otac, kralj Vukašin, bio je savladar cara Stefana Uroša čija je vladavina bila obeležena slabljenjem carske vlasti i osamostaljivanjem oblasnih gospodara u Srbskom carstvu, što je pospešilo njegov raspad. Vukašinovi posedi obuhvatali su zemlje u Makedoniji, Kosovu i Metohiji. On je 1370. ili 1371. krunisao Marka za „mladog kralja“; ova titula uključivala je mogućnost da Marko nasledi Uroša na srbskom prestolu u slučaju da Uroš ne bude imao muških potomaka.

U Maričkoj bici 26. septembra 1371, Turci Osmanlije porazili su i ubili Vukašina, a oko dva meseca kasnije umro je car Uroš. Marko je nakon toga zakonski postao kralj srbske države, ali srbski velikaši, koji su praktično postali nezavisni od centralne vlasti, nisu ni pomišljali da ga priznaju za svog vrhovnog gospodara. Neodređenog datuma nakon 1371. ušao je u vazalni odnos prema turskom sultanu.

Do 1377. značajne delove teritorije koju je nasledio od Vukašina razgrabili su gospodari okolnih oblasti. Kralj Marko je u stvarnosti postao samo jedan od oblasnih gospodara, koji je vladao relativno malim područjem u zapadnoj Makedoniji. Zadužbina mu je Manastir Svetog Dimitrija blizu Skoplja, poznat kao Markov manastir, izgrađen 1376. godine.

Iako je bio vladar relativno skromnog istorijskog značaja, Marko je tokom turske okupacije postao jedan od najpopularnijih junaka srbske narodne epike i usmene tradicije uopšte. Sličan status ima i u tradicijama okolnih naroda. Bugari ga poštuju kao svog narodnog junaka pod imenom Krali Marko. U primorskim gradovima – Kotoru, Dubrovniku, Splitu, Trogiru, Šibeniku, Zadru i Hvaru, pevalo se o Marku vekovima. Zapamćen je kao neustrašivi zaštitnik slabih i bespomoćnih, koji se borio protiv nepravde i delio megdane sa turskim nasilnicima

 

[Nina]

Napoleonov debakl u Rusiji

Jedna od najkontroverznijih ličnosti istorije, Napoleon Bonaparta, završio je kao i većina diktatora – neslavno. Pored nesumnjivog vojničkog talenta, posedovao je avanturističku crtu i kompleks više vrednosti. Istina je da je Francuska njegovog vremena izvršila veliki uticaj na mnoge oblasti društvenog života Evrope. Međutim, njegovo odsustvo realne slike sveta oko sebe, svrstale su ga u sam vrh najvećih gubitnika civilizacije. Pohod na Rusiju nije samo jedna bitka pa se u tom smislu ne može govoriti o pojedinačnom primeru; štaviše, čitav pohod je rezultirao istorijskim debaklom koji je Francusku zaustavio u gotovo nezadrživom usponu da postane dominantna svetska sila. Na Rusiju je Napoleon krenuo sa 691.500 hiljada vojnika 24. juna 1812. godine, prikupivši pre toga na granici gotovo 800.000 vojnika. Deo je poslužio za odbranu Varšavskog vojvodstva. U invazionoj armadi bilo je 450.000 Francuza, 34.000 Austrijanaca, 95.000 Poljaka, 90.000 Nemaca, 30.000 Italijana, 25.000 Napolitanaca i neznatan deo drugih nacija.Jedan od najvećih zajedničkih evropskih nasrtaja na Rusiju dočekalo je pola miliona vojnika Aleksandra Prvog Romanova uz nepoznat broj partizana i kozaka.

Bitka kod Borodina odigrala se 7. septembra i predstavljala je najkrvaviji dan u Napoleonskim ratovima, a moguće i u celoj ljudskoj istoriji. Ruska vojska je 8. septembra bila prinuđena da se povuče pored Moskve, ostavljajući Moskvu nebranjenom. Kutuzov je naredio evakuaciju Moskve. Rusi su posle toga uspeli da ojačaju armiju dovlačeći pojačanja, pa su imali oko 904.000 vojnika sa oko 100.000 u neposrednoj blizini Moskve.

Napoleon je ušao u napuštenu i praznu Moskvu 14. septembra, a iz nje izašao 19. oktobra. Rezultat? Svojim kućama vratilo se 3% početnog sastava!.

Ruska pobeda nad francuskom vojskom 1812. predstavljala je veliki udar Napoleonovim ambicijama o dominaciji u Evropi. Kao što je bitka kod Trafalgara bila prekretnica na moru, tako je ruski pohod predstavljao prekretnicu Napoleonskih ratova, koji je vodio Napoleonovu porazu. Za Rusiju pojam Otadžbinski rat predstavlja simbol za ojačanje njihovog nacionalnog identiteta. Imaće veliki efekat na ruski patriotizam 19. veka. Indirektni rezultat patriotskog pokreta je bila jaka težnja za modernizacijom zemlje, što će dovesti do niza revolucija, počevši sa pobunom dekabrista, pa do februarske revolucije 1917.

Napoleon nije bio potpuno poražen u Rusiji. Već sledeće godine Napoleon je sakupio 400.000 francuskih vojnika i još četvrt miliona savezničkih vojnika da bi zadržao kontrolu nad Nemačkom. Konačno je poražen tek u bici kod Lajpciga 16.-19. oktobra 1813. Ali i nakon te bitke još se borio i tokom 1814. Ruski pohod je sa druge strane otkrio da Napoleon nije nepobediv. Kada su to osetili nemački nacionalisti su se na podsticaj pruskih i ruskih nacionalista pobunili u celoj Rajnskoj konfederaciji. Odlučna nemačka kampanja protiv Napoleona nije mogla da počne bez poruke o Napoleonovom porazu u Rusiji.

(oružjeonline/wikipedija)

 

[Nina]

Bitka kod Balaklave

Juriš lake konjice, ratna epizoda koja je postala simbol vojničke časti i hrabrosti, ali i uzaludnosti i tragičnosti rata

Britanija je, u svojim globalnim apetitima koji su joj doneli titulu ”imperije u kojoj Sunce nikada ne zalazi”, dobro znala kakvu su joj pretnju predstavljali Rusi. Nije polazila od toga da je ona, ustvari, pretnja drugim narodima. Stoga ne čudi ni ishod bitke za Balaklavu, jedno od najvažnijih uporišta i luka (danas glavna baza Crnomorske flote RF). Bitka se odigrala 25. oktobra 1854. godine tokom Krimskog rata. General-major, lord Džems Tomas Brandel, sedmi grof od Kardigana (James Thomas Brudenell, 7th Earl of Cardigan) komandovao je britanskom lakom konjicom. Grof nije bio sam na bojnom polju; tu je bila i teška konjica koju je predvodio general-major Džejms Jork Skarlet, nekadašnji komandant pete dragonske garde. Glavnokomandujući svim ovim snagama bio je grof od Lukana (George Charles Bingham, 3rd Earl of Lucan ) .

Grof od Kardigana nije do tada imao nikakvo ratno iskustvo! U zanosu je komandovao juriš. Disciplinovana konjica uspela je da izvrši juriš preko čistine izložena svim mogućim udarima, isterala je ruske snage iz utvrđenja, ali dalje nije mogla jer više nije postojala u operativnom smislu. Englezi ovaj amaterski potez lorda pravdaju time što glavnokomandujući Lukan nije želeo da pruži pomoć svom šuraku usled lične netrpeljivosti. Poginula su 102 konjanika (devet oficira), ranjeno je 129 (11 oficira) i 58 je zarobljeno (dva oficira). Umrlo je još 16 od posledica ranjavanja, uz gubitak 362 konja. Ukupni ruski gubici bili su 33 poginula i ranjena. Besmislenost ovog juriša i ludačka hrabrost engleskih konjanika inspirisala je francuskog maršala Pijera Boskea da izjavi: ”To je divno, ali to nije rat – C’est magnifique, mais ce n’est pas la guerre”, a ruski komandanti bili su ubeđeni da su britanski konjanici bili pijani!

 

[Nina]

Bitka kod Isandlulane – Zulu ratnici

Ako su za poraz lake konjice na Krimu Englezi mogli da nađu kakav-takav izgovor u tome što su naspram sebe imali iskusnu kozačku vojsku, kako objasniti debakl koji se dogodio u toku Anglo-Zulu ratova? U podnožju planine Isandulana, istočno od reke Tugela u Zululendu (Južna Afrika) dogodila se neverovatna bitka. Engleske snage, kombinovane sa urođenicima, ulogorile su se u podnožju planine. Uzdajući se u veličinu logora, Britanci su samouvereno pošli od pretpostavke da će 1.400 vojnika (od kojih je 1000 britanskim bilo naoružano naprednim puškama ”Maritini-Henri”) biti dovoljno da odvrate bilo kakvog napadača. Nisu čak ni zaprežna kola, što je bila osnovna taktika tog vremena, stavili ukrug logora. Dana 22. januara 1879. godine na logor je napalo (prema britanskim izveštajima) 22.000 ljudi. Britanski gubici iznosili su oko 850 Evropljana i 450 Afrikanaca. Samo je 55 vojnika (među njima pet oficira) uspelo da pobegne, a bitku je preživelo i nekoliko stotina Afrikanaca koji su na vreme napustili logor. Poginulo je u fanatičnim jurišima oko 3.000 ratnika Zulu plemena. Kao što je za Indijance bitka kod Litl Bighorna bila Pirova pobeda, to je bila i ova bitka za plemena Zulu. Ovaj katastrofalni poraz ućutkao je u Britaniji i najvatrenije pobornike mirne kolonizacije Afrike.

 

[Nina]

Mohačka bitka 1526.godine

Ludovik II i Sulejman II

Početkom 16. veka pred južnim vratima Kraljevine Ugarske pojavila se do tada najneposrednija opasnost od turskog prodora i osvajanja. Promenom na ugarskom prestolu 1516. g. kralja Vladislava II nasledio je maloletni desetogodišnji sin Ludovik (Lajoš) II, čime je već ranije oslabljena moć države nastavila da opada. Državni sabor, koji se 1518. g. sastao u Baču, doneo je konkretne odluke o odbrani zemlje, ali više nije bilo snage koja bi ih sprovela. Razjedinjeno plemstvo i nesposobno okruženje oko mladog vladara, uprkos podršci pape, nije od Ugarske moglo da načini ravnopravnog protivnika turskoj imperiji i njenom mladom ambicioznom sultanu i sposobnom vojskovođi Sulejmanu II. Odbrana južnih granica bila je poverena kaločko-bačkom nadbiskupu Pavlu Tomoriju, ali je isplata vojske bila neredovna, pa su srpski šajkaši otkazivali poslušnost i prelazili na tursku stranu. Sve je ukazivalo da su poslednji dani i propast Ugarske kraljevine na pragu.

Nov turski sultan je, posle osvajanja Egipta, krenuo u rat protiv Ugarske, pa je 1521. g. zauzeo Beograd i Šabac, pustošeći i paleći naselja po Sremu, sve do Petrovaradina i Slankamena. Osvajanje Beograda i Šapca izazvalo je, ujedno, i nov talas srpskih seoba na prostore Bačke i Banata.

Pohod na Ugarsku sultan Sulejman pokrenuo je u leto 1526. godine. Pre presudne bitke Turci su već zauzeli strateške ugarske tvrđave u Slankamenu, Petrovaradinu, Iloku i Osijeku. Sultan Sulejman nalazio se na čelu vojske koja je brojala oko sto hiljada vojnika i 300 topova, sa velikom rečnom flotom koja je plovila Dunavom. Turska vojska je 26. avgusta prešla Dravu preko pontonskog mosta i dva dana kasnije stigla je do Mohača. Na Mohačkom polju je 29. avgusta vođena sudbonosna bitka sa višestruko slabijom i jedva sakupljenom vojskom ugarskog kralja Ludovika i ugarskih velikaša, koji su okupili oko 25.000 ratnika (od kojih oko 6.000 lakih i teških konjanika) i svega 80 topova.

Vojske su se postrojila do podneva tog dana, a posle artiljerijske pripreme ugarske trupe su napale turske položaje. Uspeli su da probiju i potisnu prvi turski borbeni red, ali tada se drugi red razdvojio, te su turski topovi i strelci otvorili snažnu paljbu iz topova i pušaka na desno krilo ugarske vojske, koje su istovremeno napali i odredi poslati da ga zaobiđu. Desno krilo je počelo u neredu da se povlači, a kada je odbijen i napad centra ugarske vojske došlo je do njenog potpunog rasula, te je bitka završena za nepuna dva časa. Turska pobeda bila je brza i potpuna, a u bitki je izginulo preko 20.000 vojnika, kao i skoro celokupno visoko mađarsko plemstvo, najviši državni službenici, veliki župani, vojne starešine i crkveni velikodostojnici, pa i sam mađarski vladar Ludovik II.

Svega nekoliko dana posle poraza ugarske vojske na Mohačkom polju raspao se i državni aparat, a preživeli plemići pobegli su pred Turcima, koji su narednih dana razorili, opljačkali i spalili nebranjenu prestonicu Budim i susednu Peštu. Turska vojska, koja je bila okupljena oko Pešte, krenula je 25. septembra natrag, put Petrovaradina, u dve kolone: jedna, sastavljena od rumelijskih trupa, koju je predvodio veliki vezir Ibrahim, prošla je kroz Segedin, a druga, koju su činile sve ostale vojne formacije, kojima je neposredno komandovao sultan Sulejman, prolazila je pored leve obale Dunava, pravcem Baja – Sombor (Coborsentmihalj). Turske trupe su pri povratku pustošile, pljačkale i ubijale sve što bi im se našlo na putu, a posebno nemilosrdno zbegove civilnog stanovništva (tada su stradali Pečuj, Segedin, Bač, Bečej i Titel, a odbranjena je Subotica). O tome nema sačuvanih podataka, ali možemo da pretpostavimo da ni naselja Bodroške županije, među kojima i Coborsentmihalj (Sombor), koji se nalazio na velikom kraljevskom putu prema Baču i Petrovaradinu, nisu ostala pošteđena.

Posle Dožine bune (1514), a posebno nakon Mohačke bitke, mađarsko stanovništvo u Bačkoj delimično se raselilo i povuklo u bezbednije krajeve i veće gradove, a delimično je stradalo ili je odvedeno u ropstvo, pa je Bačka, po svedočenju savremenika, tih godina postala pusta zemlja (terra desolata). Prema savremenim procenama, u međurečju Dunava i Tise tada je, na razne načine, stradalo preko 400.000 ljudi, od kojih je jedna četvrtina odvedena u ropstvo.

Smrt mladog kralja Ludovika II značila je i početak borbe za upražnjen ugarski presto. Na njega je, pozivajući se na odluke sabora u Rakošu iz 1505. godine, pretendovao erdeljski vojvoda Jovan Zapolja, koga je podržavalo srednje i sitno plemstvo, ali i turski sultan. Drugi pretendent bio je austrijski nadvojvoda Ferdinand Habzburški, koji je imao podršku manjeg dela plemstva. Građanski rat, kao vrhunac višegodišnjih nedaća, bio je neminovan.

Mohačkom bitkom ugašena je, posle više od 500 godina, samostalna srednjovekovna ugarska država, a nastupilo je vreme pojačanih unutrašnjih sukoba, koji će biti završeni 15 godina kasnije, konačnim turskim osvajanjem najvećeg dela nekadašnje kraljevine Ugarske.

(ravnoplov istorija)

 

[Nina]

Bitka kod Petrovaradina 1716.

Bitka kod Petrovaradina jedna od najvećih bitaka na ovim prostorima, predstavlja sukob između dve vere i dve civilizacije, koji je odredio sudbinu tadašnje srednje Evrope.

Početkom avgusta 1716. godine sukobile su se Habzburška monarhija i Osmansko carstvo, a obeležavanjem te bitke obeležava se pobeda hrišćanstva nad islamom i početak ekonomskog i društvenog razvoja ovog dela Vojvodine.

Pored toga što je postala poznata po velikoj pobedi hrišćanske vojske nad Osmanlijama, u istoriji je ostala upamćena po nesvakidašnjem događaju- snegu u avgustu.

Zvuk sukobljenih topova, pešadije i konjice odzvanjao je u zoru tog petog avgusta 1716. godine ispod zidina Petrovaradinske tvrđave. Veliki vezir Damad Ali-paša na čelu Osmanlija u pohodu na teritorije izgubljene Karlovačkim mirom napao je vojsku Habzburške monarhije, koju je predvodio jedan od sedam najvećih vojskovođa ikada, princ Eugen Savojski.

Jednaje od najvećih bitaka ikada Evrope. Bitka koja odlučila tok istorije i to po broju učesnika u toj bici. Sa turske strane kažu da je bilo blizu 200 hiljada sa austrijske, evropske hrišćanske strane pod vođstvom princa Eugena Savojskog učestvovalo je negde oko 80 hiljada

Iako su Osmanlije bile daleko brojnije, iskustvo i disciplina bili su na strani austrijske vojske koja je, uz pomoć srpskih šajkaša, prešla Dunav i iznenadila neprijatelja. Razne legende tvrde i da su čuda bila ta koja su donela pobedu monarhiji.

Na mestu bitke podignuta je rimokatolička crkva posvećena Snežnoj Gospi, zaštitnici vojnika Habzburške monarhije koja je prema legendi donela sneg u avgustu za koji turska vojska nije bila spremna. Na vrhu crkve nalazi se polumesec, a iznad njega krst koji svedoči o tadašnjoj pobedi hrišćantva nad islamom.

Unutar crkve na Tekijama, kako je drugačije nazivaju, nalazi se ikona Device Marije koja se prema predanju javila u san Savojskom, navodeći ga da izjutra napadne Osmanlije kako ga ne bi opkolile.Princ Eugen nosio je sa sobom tokom bitke. Za nju se veruje da je čudotvorna. Sama crkva u narodu je poznata pod imenom Tekije.

O habzburškoj pobedi svedoči i podignut spomenik na Vezircu na kojem je ranjen, a ubrzo nakon toga u Sremskim Karlovcima i umro, Damad Ali-paša.

wiki

 

[Nikita Kulganov]

Sutjeska - bitka nad bitkama​

Nakon nekoliko prvih optimističkih izveštaja, Nemcima je ubrzo postalo jasno da su izgubili u bici na Sutjesci: glavnina NOVJ ne samo da se probila, već je i ostala operativna, sposobna i spremna za daljnje borbe. Partizani su jačali i dalje.

Pošto imamo teme o bitkama na Zelengori, Ljevče polju....logično je da imao temu o najznačajnijoj bitki na područiju okupirane Jugoslavije. Ovaj prvi post je samo skica, a posle u detalje.
Peta neprijateljske ofanzive od 15. maja do 16.juna 18000 hrabrih partizana protiv 127000 okupatorskih fašista i kvislinga, plus dve eskadrile aviona, i takva vojna sila nije bila dovoljna da pobedi partizane.
Partizanske jedinice gladne, vlada tifus, nema smene, ali moral na visini nema predaje, samo pobeda.
Nemci su na Sutjesci imali oko hiljadu mrtvih, partizani sedam i po hiljada – i pobedili. Druga četa Trećeg bataljona Četvrte crnogorske proleterske brigade poslala je svoju poslednju poruku Vrhovnom štabu: "Dogod budete čuli na Ljubinom Grobu pucanje naših pušaka, Nijemci neće proći. A kad toga ne bude, znajte da na njemu nema više živih proletera." Proleteri su izginuli. Nemci nisu prošli. Partizani su probili obruč.
….
Opet Isaković: "Samo ideš... Fanatično napred. U magnovenju sam video ranjenog druga kako puca u sebe. Neće da ostane kao ranjenik. Izletili smo, iz te šume, i samo trčali, nezadrživo trčali... I naš stalni povik, više krik, svih nas: ‘Juriš proleteri! Juriš!...’ Samo juriš... Znamo da nemamo kud osim – napred. Mora da smo izgledali strašni, iz te šume, zarasli i neobrijani, izgladneli, iscepani i izmučeni... Samo trčiš, i taj žuti rov sve bolje vidiš; Nemce koji tu leže, njihove šarce... Nemci pucaju, ali mi nadiremo; jedan Nemac, vidim, podiže se da pobegne. Sećam se te slike: nemački oficir iz pištolja puca u njega, puca u svoje vojnike. Ne da im da beže. Uzalud, razbili smo Nemce, da ne znam ni kako. (...) Činilo se da ćemo zubima da ih pokoljemo.
….
Započevši borbe sa partizanima, njemačke jedinice su istovremeno razoružale oko 3200 četnika. Nije pružen otpor, nema poginulih.
….
PRED SLOMOM: "Nemci nadiru u više talasa", piše Dedijer. "Sve njihovo ljudstvo je odlično uhranjeno, maršuju lako po ovim našim planinama, a avijacijama im stalno baca municiju, hranu. Čim se jedna jedinica zamori, druga je smenjuje, tako da napad ne prestaje ni danju ni noću. Sem toga, Nemci su pokupili na desetine hiljade konja zajedno sa konjovodcima iz veoma udaljenih krajeva. Na taj način su postigli da budu pokretni kao i mi, ne moraju samo da zavise od komunikacija, već mogu da se veru po brdima i čukama."
Partizani su iznureni i gladni. Umiru u marševima, ginu u borbama. Ozbiljnije ranjavanje ravno je smrtnoj presudi – mnogi, tada, sami sebi presuđuju. Svi pogledi uprti su u nebo; nadaju se kiši i magli – tada njemački i talijanski avioni ne mogu poletjeti sa aerodroma u Rajlovcu, Butmiru, Mostaru i Skadru. Iako ne posustaje, iako se žestoko tuče po vrletima za svaki važniji vis, glavnina NOVJ je zapala u očajnu situaciju
…....
Bez ičije suglasnosti i odobrenja, po sopstvenom nahođenju, nakon što je manjim grupama ispitao njemačke položaje, komandant Prve proleterske divizije naredio je 9. juna proboj na jedinom mogućem mjestu – Balinovcu. U zoru 10. juna 1943, Prva proleterska je probila njemačke položaje, a slijedile su je druge brigade šireći brešu i produbljujući prodor. Koča Popović odmah javlja Titu da, što prije, za njima krene sa cjelokupnom vojskom
14. juna 1943, njemačke jedinice pobile su oko hiljadu i dvjesta partizanskih ranjenika: otkrivali su njihove grupe psima, pratili tragove, češljali vrtače, šume, pećine...
https://www.vreme.com/cms/view.php?id=1113628

 

[Nina]

Bitka kod Angore

Bitka kod Angore (današnja Ankara) odigrala se 28. jula 1402. godine između Osmanlijskih Turaka pod komandom turskog sultana Bajazita I i Mongola pod komandom Tamerlana. Tamerlan je iz bitke izašao kao pobednik dok je sultan Bajazit I koga je vojska izdala, pao u zarobljeništvo i ubrzo umro. Ishod bitke imao je za posledicu gubitak većine osvojenih teritorija u Maloj Aziji i stagnaciju turske ekspanzije za duži vremenski period.

U otomanskoj vojsci bili su vazalni srpski odredi Stefana Lazarevića, kao i braće Grgura i Đurđa Brankovića. "Posle Bajazitova poraza svi pobegoše u Carigrad, izuzev Grgura, koga su Tatari bili zarobili, ali se posle otkupio" (Mavro Orbin).

Težeći da uspostavi raniju Džingis-kanovu imperiju, njegov navodni potomak Tamerlan, usmerio je krajem 14. veka svoje osvajačke pohode prema zapadu, u pravcu prednje Azije. U isto vreme je turski sultan Bajazit I širio vlast Turaka Osmanlija u suprotnom pravcu, osvajajući redom kneževine Turaka Seldžuka u Maloj Aziji, čiji su se emiri sklanjali kod Tamerlana.

1394. godine Bajazit I je opseo Konstantinopolj. 1396. godine u bici kod Nikopolja uništio je evropsku krstašku vojsku, koja je krenula u pomoć ospednutom gradu. Tamerlan je nedugo zatim poslao ambasadora Bajazitu I sa zahtevom da podigne opsadu Konstantinoponja i vrati sve osvojene zemlje vizantijskom caru Manojlu II. Bajazit je digao opsadu Konstantinopolja, ne da bi izbegao sukob, već da bi sa vojskom krenuo u Anadoliju Tamerlanu u susret.

U proleće 1402. godine krenuo je Tamerlan preko Erzindžana za Sivas. Dotle je Bajazit prikupio svoju vojsku kod Angore i odatle pošao na istok prema Tokatu, da sačeka Timura na planinskom i pokrivenom terenu, koji je više pogodovao osmanlijskoj vojsci, čija je glavna snaga bila u pešadiji. Mudro birajući bojno polje pogodno za konjanike koji su činili glavninu mongolske vojske, Tamerlan nije pokušao da preseče put Bajazitu, već je sa svojim tatarskim konjanicima zaobišao Tokat s juga, dolinom Kizil Irmaka stigao pred utvrđenu Angoru i opseo je.

Bajazit je krenuo ka Angori sa vojskom da bi po dolasku ustanovio da su se Mongoli utaborili na mestu gde je prvobitno bio turski logor i da su zauzeli izvore slatke vode. Jedini izvor koji je tekao prema turskim položajima bio je zagađen. Moderna arheološka istraživanja sugerišu da su Mongoli izvršili značajne inžinjeriske radove kako bi u odsudnom trenutku skrenuli tok potoka ka pripremljenim rezervoarima i tako ostavili tursku vojsku bez vode. Na ovaj način Mongoli su isprovocirali Bajazita na napad u situaciji koja je bila znatno nepovoljnija za njegovu vojsku. Iako je imao opciju da se povuče i izabere najpovoljniji trenutak za napad, isprovocirani Bajazit, kojem su njegovi ljudi nadenuli nadimak „Munja“ odlučio se za napad.

Timurova kampanja u Anadoliji.

O obostranoj jačini sukobljenih strana nema pouzdanih podataka. Pretpostavlja se da Tamerlan nije mogao imati više od 80.000, a Bajazit najviše oko 40.000. Bajazit je u sklopu svoje vojske imao katapulte za bacanje grčke vatre ali je u žurbi da stigne Mongole ostavio svoju artiljeriju daleko iza sebe. S druge strane Tamerlan je u sastavu vojske imao 32 borbena slona i bacače nafte, mada su i jedni i drugi imali mali uticaj na tok bitke.

U Bajazitovoj vojsci, među vazalima, bilo je oko 2.000 Srba koje je predvodio Stefan Lazarević. Takođe su učestvovali Stefanov brat Vuk i njihovi sestrići Grgur i Đurađ, sinovi Vuka Brankovića, sa nepoznatim brojem vojnika. Među srpskim najamnicima bilo je nekoliko stotina teško oklopljenih konjanika

Tamerlan je posle pobede poharao Bursu u kojoj se nalazila Bajazitova riznica. Nakon bitke je zarobljena i jedna od Bajazitovih žena Olivera, sestra Stefana Lazarevića, koji ju je nakon toga otkupio i odveo na svoj dvor. Tamerlan je u početku imao korektan odnos prema zarobljenom Bajazitu ali ne zadugo. Počeo je da ga vodi svuda sa sobom u kavezu i da ga koristi kao oslonac za noge. Bajazit je umro u martu 1403. nakon osam meseci provedenih u zarobljeništvu.

Tamerlan, koji je nastavio dalja osvajanja u Maloj Aziji ubrzo je osvojio Smirnu koju su branili vitezovi Jovanovci i spalio je. Ponovo je vratio na vlast emire koje je Bajazit isterao iz Anadolije. Na prostoru Otomanskog carstva u raspadanju došlo je do rata između Bajazitovih sinova. Osmanlijska država je bila na granici propasti ali je Tamerlan odlučio da organizuje pohod na Kinu. Umro je na pola puta. Najstariji Bajazitov sin Sulejman, koji je iz borbe za presto izašao kao pobednik, nastojao je da Anadoliju ponovo uvrsti u teritorije Osmanlijske države.

Srpski dinastički rat

Posle Bajazitovog poraza svi srpski vazali pobegoše u Carigrad, izuzev Grgura, koga su Tatari bili zarobili, ali se posle otkupio. Stefan Lazarević je prvi stigao u Konstantinopolj, gde je od namesnika preostalih teritorija Vizantijskog carstva Jovana VII dobio titulu despota, najviše vizantijsko dostojanstvo posle carskog. Tek kasnije će uvideti da mu ta titula, izuzev nekog prestiža, u suštini ništa opipljivije ne donosi.

Na povratku u Srbiju upustio se u borbu za presto sa svojim sestrićem Đurađem Brankovićem koja će trajati sve do njihovog izmirenja 1412. godine.

wikipedija

 

[Nina]

Bitka kod Poatjea

Bitka kod Poatjea (ponekad: Bitka kod Tura) odigrala se 10. oktobra 732 ali se mišljenje istoričara o ovom datumu razlikuju. To je bila bitka u kojoj su snage franačkog majordoma Karla Martela nanele težak poraz muslimanskoj vojsci Omejadskog kalifata pod vođstvom emira Abdula Rahmana. U bici je emir Abdul Rahman ubijen. Muslimanska vojska je već prodirala čak do Burgundije i Bordoa. Ta pobeda je zaustavila daljnji prodor muslimanske vojske u Evropu i sačuvala je hrišćanski karakter zapadne Evrope.

Smatra se da je ova bitka bila odlučujuća u zaustavljanju napredovanja muslimana.

U to vreme, gotovo celu Španiju okupirali su muslimani iz Omejadskog kalifata. Oni su redovno vršili upade u Galiju, i uspeli su da zauzmu jugoistok Franačke. Tadašnji vojvoda od Akvitanije (Eudes), morao je da se suoči sa novom invazijom i apelovao je na Franke Karla Martela da mu pruže pomoć u pokušaju da zaustavi arapski prodor.

Ova bitka označila je početak kraja arapske invazije na Franačku, iako su borbe nastavljene nekoliko narednih godina. Pobeda Franačke vojske istovremeno je značila i jačanje moći tadašnjeg majordoma Karla Martela, što će ubrzati pad dinastije Merovinga. Svoju moć i slavu koju je zadobio posle pobede nad arapskom vojskom iskoristiće da utaba put ka vlasti novoj franačkoj dinastiji – Karolinzima.

Pobeda Karla Martela je praktično zaustavila širenje Omajadskog kalifata u zapadnoj Evropi, ali se borba nastavila još mnogo godina. Grad Bajon, na primer, ostao je u muslimanskim rukama sve do 759. Povremeni napadi su nastavljeni nekoliko decenija, čak i do dolaska Karla Velikog, budućeg cara početkom 9. veka.

Bitka kod Poatjea: mit ili stvarnost?

Bitka kod Poatjea je realnost. Ostaje da se vidi gde tačno, pitanje koje verovatno nikada neće biti rešeno, pošto se istoričari tog vremena i narednih vekova toliko razilaze. Ipak, činjenica je da je bitka kod Poatjea bila važna istorijska prekretnica. Posle ovog sukoba više nije bilo bitaka takvih razmera na teritoriji današnje Francuske. Sukobi su se nastavljali epizodično, a bitka kod Turtura (973) je poslednja zabeležena između Franaka i muslimana sa franačke strane Pirineja.

(istorijat.wordpress.com)

Zanimljivost
Ova bitka se pominje kod Njegoša u Gorskom vijencu:

„Francuskoga da ne bi brijega,
Arabijsko more sve potopi“

 

[Nina]

Bitka kod Jarmuka

Bitka kod Jarmuka (636. godine), nesumnjivo je jedan od najznačajnijih događaja u istoriji. Na početku bitke, Vizantijsko carstvo je bilo glavna sila na Bliskom istoku, jasan pobednik u višedecenijskom ratu sa svojim drevnim neprijateljem Persijom. Međutim, nakon sudbonosne bitke kod Jarmuka, Vizantinci su bili ti koji su se povlačili. U toku šest dana Iraklijev trijumf se pretvorio u tragediju.

Vizantinci su uspeli su da izbegnu sudbinu Sasanida. Međutim, u narednim godinama i decenijama, Istočno rimsko carstvo je izgubilo sve svoje istočne provincije, uključujući Siriju i Egipat, od nezaustavljive vojske islama. Tako je pobeda kod Jarmuka otvorila put arapskoj ekspanziji, potpuno preoblikujući geopolitičku i versku mapu Evroazije i zauvek promenivši tok istorije.

Bitka kod Jarmuka bila je odlučujuća arapska pobeda, ali se verovatno ne bi dogodila da se dugogodišnji rivali – Persija i Vizantijsko carstvo – nisu upustili u borbu do smrti.

Poznat kao Poslednji veliki antički rat decenijama dug sukob između dva tradicionalna rivala – Vizantije i Sasanida – opustošio je Bliski istok, uništivši privredu i vojne kapacitete obe imperije i potkopavši njihovu odbranu. To se dogodilo u najgorem mogućem trenutku, izlažući ih napadu neočekivanog neprijatelja – Arapa.

Arapi su bili nova i opasna pretnja
Arapski napadi u ovim oblastima već su bili česta pojava, ali su ih vizantijski komandanti u početku ignorisali, smatrajući ih slabom pretnjom. Grubo buđenje, međutim, došlo je početkom 634. godine posle poraza kombinovanih vizantijsko-persijskih snaga kod Firaza.
Bitka kod Firaza vođena je u januaru 634. godine između vojske Pravednog kalifata podkomandom Halida ibn Valida sa jedne i vojske Vizantijskog carstva, Sasanidske Persije i hrišćanskih Arapa sa druge strane. Bitka je deo Arapskih osvajanja i završena je odlučujućom pobedom muslimana.

I Ktesifon i Konstantinopolj su postali svesni da se suočavaju sa moćnijim i bolje organizovanim neprijateljem podstaknutim novoosnovanom religijom – islamom.Arapska ofanziva velikih razmera na vizantijsku Siriju dodatno je potvrdila te strahove. Arapi, koji su se uglavnom oslanjali na lake trupe (uključujući konjicu i kamile), probili su vizantijsku odbranu i zauzeli Damask, jedan od glavnih centara na istoku. Uznemiren, car Iraklije je odlučio da je vreme za akciju.

Do proleća 636. godine, car Iraklije je podigao ogromnu multietničku vojsku koja je brojala oko 150.000 ljudi. Jedna od najvećih carskih armija ikada okupljenih suočila se sa mnogo manjim arapskim snagama čiji se broj kretao između 15 – 40 000 ljudi. Ipak, sama veličina vizantijske vojske i njen sastav predstavljao je problem.

Prvo, ogromna vojska zahtevala je nekoliko komandanata da je povedu u bitku. Drugo, zbog oskudnih resursa u toj oblasti, vojska se nije mogla dugo održati. Treće, multietnička priroda vojske i njenih komandanata dovela je do izražaja osnovne etničke i verske tenzije. Rezultat ovih nabrojanih problema bila je umanjena vojna koordinacija i planiranje, što je doprinelo katastrofi.

U vizantijskim redovima bio je još jedan značajan propust. Nesposoban da se bori, car Iraklije je ostao u dalekoj Antiohiji, prenevši celokupnu komandu na dva generala, Teodora i Vahana, od kojih je poslednji bio vrhovni komandant carskih snaga. Dok su se carski komandanti prepirali među sobom, dodatno umanjujući efikasnost ogromne vojske, mnogo manje arapske snage imale su jednostavniji lanac komandovanja, predvođen briljantnim generalom, Halidom ibn al-Validom.

Kada je čuo vesti o približavanju velike carske vojske, Halid je napustio Damask. Odlučio je da okupi muslimanske snage na prostranoj ravnici južno od reke Jarmuk, glavne pritoke Jordana, sada granice između Jordana i Sirije. Široki plato je bio idealan za arapsku laku konjicu, koja je činila četvrtinu snage Halidove vojske. Ravno područje je takođe moglo da primi ogromnu vizantijsku vojsku. Ipak, prebacivši sve svoje snage u Jarmuk, Vahan je svoje trupe uveo u odlučujuću bitku, rizik koji je Iraklije pokušao da izbegne.

Pošto su vizantijski planovi da koordiniraju napad sa Sasanidima propali, carski generali su odlučili da sami krenu u napad. Bitka kod Jarmuka počela je 15. avgusta i trajala je šest dana. Uprkos postizanju ograničenog uspeha u prvim danima bitke, Vizantinci nisu uspeli da zadaju odlučujući udarac neprijatelju. Najbliže pobedi carske snage su bile drugog dana, kada je teška konjica probila neprijateljski centar, izazvavši paniku u arapskim redovima.
Prema arapskim izvorima, žene su naterale svoje muževe da se vrate u bitku i oteraju vizantijsku vojsku nazad.

Vizantijska vojska je uništena kod Jarmuka
Tokom čitave bitke, Halid ibn al-Valid je na praktičan način koristio svoju konjicu da nanese velike gubitke Vizantincima. Četvrtog dana, nakon što je postalo jasno da nikakav proboj nije moguć, Vahan je pozvao na primirje. Bio je to trenutak koji je arapski general čekao. Znajući da je njegov protivnik demoralisan i iscrpljen dugotrajnom borbom, Halid je naredio napad. Noć pre napada, muslimanski konjanici su presekli sve izlazne puteve oko oblasti gde se bitka vodila, preuzimajući kontrolu nad ključnim mostom preko reke Jarmuk.
Dakle, kada je arapska konjica pobedila rimske katafrakte, uspaničena pešadija je krenula u begstvo ali se ispostavilo da je svaki put bio odsečen i zazuzet arapskim snagama.Usledio je pokolj. Mnogi su se udavili u reci, dok su pojedini vizantijski vojnici skakali u smrt sa strmih brda visoravni. Halid je postigao trijumf, uništivši carsku vojsku uz samo oko 4.000 sopstvenih žrtava.

Bitka kod Jarmuka pokrenula je arapsko osvajanje
Katastrofa u Jarmuku dovela je do potpunog kolapsa vizantijske odbrane na istoku. Car Iraklije je otputovao u Carigrad, i poslednji put se oprostio od Sirije rečima : “Zbogom, dugo zbogom Siriji, mojoj lepoj pokrajini. Sada si nevernik. Mir s tobom, Sirijo – kakva ćeš lepa zemlja biti za neprijatelja“.

Iraklije je bio bolno svestan nedostatka resursa i ljudstva za odbranu regiona. Umesto toga, car je planirao da konsoliduje trupe u Anadoliji i Egiptu. Ipak, carske snage su bile bespomoćne da zaustave dalje arapsko silovito napredovanje. Za manje od jednog veka, sve istočne provincije, od Sirije i Mesopotamije do Egipta i severne Afrike, pale su kao domine pred armijama islama.
Vizantijsko carstvo je uspelo da zadrži kontrolu nad Anadolijom. Za razliku od svog starog rivala – Sasanidske Persije – Istočno rimsko carstvo, poznato i kao Vizantijsko carstvo, će preživeti, vodeći ogorčenu borbu protiv opasnog neprijatelja, postepeno pretvarajući se u manju, ali još uvek moćnu srednjovekovnu državu.

istorijat.wordpress.com

 

[Nina]

Toplički ustanak - mesec dana slobode u porobljenoj Evropi

Toplički ustanak je bio jedini ustanak na teritoriji okupiranoj centralnim silama u Prvom svetskom ratu. Izbio je na teritoriji Toplice, Jablanice, Jastrepca i istočnih i srednjih predela Kopaonika u drugoj polovini februara 1917. godine.i trajao do marta 1917. . Na čelu ustanka bile su vojvode Kosta Vojinović i Kosta Pećanac.

Izbijanju ustanka doprinelo je stanje u okupiranim oblastima: denacionalizacija, bezobzirna pljačka, rekvizicija i odvođenje stanovništva u internaciju. Neposredan povod ustanku bila je najavljena regrutacija srpskog stanovništva od 18 do 40 godina za bugarsku vojsku. Od tada počinju masovna bežanja u planine ispred bugarskih regrutnih komisija. Oko 20.februara započeli su prvi oružani sukobi između srpskih zaostalih vojnih obveznika i bugarskih potera.

Na čelu ustanka bile su vojvode: Kosta Vojinović Kosovac, Kosta Milovanović Pećanac, kapetan prve klase Milinko Vlahović, Toško Vlahović, Jovan Radović.

Jablanički odred vojvode Milinka Vlahovića pobedio je Bugare kod Bojnika 24.februara. Dva dana kasnije u Mačkovcu kod Kuršumlije započeta je bitka koja će prerasti u ustanak. Kuršumlija je oslobođena 28.februara, Lebane 1.marta, Prokuplje 3.marta a Blace 5.marta.
Dimitrije Dimitrijević – Mita Komita

Ustanici su stvorili slobodnu teritoriju u prečniku od oko 80 km. Centar te slobodne teritorije, komitske države je u Prokuplju. Stvaranjem slobodne teritorije ustanici su ugrozili strategijske interese okupatora jer su preko slobodne teritorije prolazile važne komunikacije prema Solunskom frontu i Bliskom istoku.

Uprkos prvim uspesima ustanak se nije mogao dugo održati. Austro-nemačko-bugarska vojska povela je snažnu kontraofanzivu na oslobođenu teritoriju. Tehnički opremljenija i brojnija (60.000) neprijateljska vojska je ugušila ustanak u kome je učestvovalo oko 13000 ustanika.

Toplički ustanak odneo je 18.000 žrtava, a u odmazdi nad civilnim stanovništvom samo u Topličkom, Niškom i Vranjskom okrugu smrtno je stradalo oko 9.000 ljudi, dok je spaljeno gotovo 50.000 kuća i objekata. Otpor ustanika je međutim prerastao u gerilu koja je u jesen 1918. godine zajedno sa srpskom vojskom učestvovala u borbi za konačno oslobođenje zemlje.

 

[Nina]

Bitka kod Poltave

Bitka kod Poltave odigrala se 28. juna 1709. Bila je to prelomna bitka Velikog severnog rata između Rusije
pod carom Petrom Velikim i Švedske predvođene kraljem Karlom XII.

Bitka se odigrala kod Poltave u današnjoj Ukrajini.

Na početku bitke ruska carska vojska je brojala 45.000 vojnika i 72 artiljerijska oruđa. NJihov protivnik su bili 25.000 švedskih vojnika sa samo 4 ispravna oruđa. Rusku vojsku su predvodili: Petar Veliki, Aleksandar Menšikov i Boris Šeremetjev. Švedsku vojsku su predvodili: kralj Karl XII, Karl Gustav Renskjold, Adam Ludvig Levenhaupt i Adam Fridrih fon Štakelberg. Hetman Ivan Mazepa se sa svojim kozacima svrstao na stranu Šveđana.

Švedska vojska računala je na premoć u upotrebi hladnog oružja, bajoneta i mačeva, dok je ruska vojska računala na premoć u vatrenom oružju, topovima i puškama. Rusi su dan ranije izgradili šest četvorougaonih reduta u liniji na razdaljini 100 metara jedan od drugog, ali su tokom noći izgradili još četiri reduta tako da je formacija reduta bila u obliku slova T. Šveđani su tokom bitke zauzeli i spalili prva dva reduta, ali su ih ruske posade sa topovima zaustavile kod ostalih reduta. U podne su Šveđani krenuli u napad na Ruse u polju. Ruske linije su se blago povukle pod naletom Šveđana, ali je Petar Veliki poveo napad. U tom momentu ruske linije su se ispravile i počele da potiskuju Šveđane, tako da su švedske linije pod naletom Rusa bile zbog brojčane slabosti razvučenije, u nemogućnosti da održe vatru, dok su Rusi zbog brojčane superiornosti imali gušće linije i veću vatrenu moć. To je dovelo do pucanja švedskih linija i potpunog sloma švedske vojske.

Posledice
Bitka je okončana potpunim uništenjem švedske vojske. Ovim porazom je Švedska trajno izgubila status velike evropske sile, dok je Rusija zauzela njeno mesto. Kralj Karl i Ivan Mazepa su izbegli sa 1.500 vojnika u tursku Moldaviju, gde je kralj proveo 5 godina u egzilu pre povratka u Švedsku.

Wikipedija

 

[Nina]

Španski gradjanski rat

Španski građanski rat je naziv za oružani sukob koji se 1936. – 1939. godine vodio u Španiji između demokratski izabrane Republikanske Koalicije, širokoj koaliciji desničarskih pobunjenika na čelu s Franciscom Francom uokviru Nacionalističke Koalicije i sledstveno pobunjenika Ujedinjenog Fronta (glavnim delom Anarhista sa Komunistima ali i drugima) uokviru Koalicije CNT-FAI.

Uzroci rata se nalazi u društvenim i političkim previranjima koje su pogodile Španiju nakon proglašenja republike godine 1931. Tim previranjima je doprinos dala i velika ekonomska kriza, koja je radikalizirala veliki dio španske radničke klase koji je prihvatio anarhizam i komunizam. S druge strane, pokušaji republikanskih vlada da nezadovoljstvo suzbiju reformama izazvali su reakciju među konzervativnim dijelovima španskog društva, pogotovo među zemljoposjednicima, Katoličkom Crkvom i , što je, najvažnije, vojskom.

Ti procesi su eskalirali u štrajkove, demonstracije, atentate i druge oblike političkog nasilja za vrijeme vlade desnog centra 1934-36. Ona je nakon izbora u februaru 1936. zamijenjena vladom koju su se sačinjavale političke stranke ljevice i centra ujedinjene u tkz. Narodni front. Nova vlada nije bila u stanju zaustaviti nasilje, s obzirom da su u mnogim krajevima Španije anarhisti samoinicijativno preuzimali vlast nad fabrikama i javnim institucijama, palili crkve te ubijali sve one koji su smatrani reakcionarima; na te akcije su konzervativci odgovarali vlastitim terorom. S'druge strane, izabrana vlada je pokušavala upotrebiti policiju kako bi suzbila dalju radikalizaciju društva.

17. jula 1936. godine je vojska, na čelu s generalom Sanjurjom, pokušala izvesti državni udar protiv republikanske vlade. Pokušaj je samo djelomično uspio, jer su vladi ostali odani stranu staviti veći dio zrakoplovstva, mornarice, civilne policije, a u mnogim dijelovima zemlje su se pučistima uspješno suprostavili različite ljevičarske milicije. Pučisti su u prvom trenutku ostvarili kontrolu samo nad ograničenim dijelom zemlje, i kada se ispostavilo da će umjesto brzog preuzimanja vlasti morati voditi građanski rat, bili u nominalno nepovoljno položaju.

Ubrzo nakon što je general Sanjurjo poginuo u avionskoj nesreći, komandu nad pobunjenicima, koji su se počeli nazivati Nacionalistima, preuzeo je general Franco. Ubrzo se pokazalo da pobuni mnogi faktori idu u prilog.

Franco je od samog početka primio direktnu vojnu pomoć od fašističke Italije i nacističke Njemačke. Nasuprot tome, zapadne sile su se odlučile ne miješati u sukob - Velika Britanija je proglasila embargo na prodaju oružja zaraćenim stranama, plašeći se da bi rat mogao eskalirati u opći evropski sukob, za kojeg još nije bila spremna; u susjednoj i politički oštro podijeljenoj Francuskoj je vladao strah da bi intervencija na strani Republike mogla dovesti do građanskog rata[9]. Jedina sila koja je Republici dala opsežniju vojnu pomoć bio je SSSR, ali se ona iz cijelog niza političkih razloga pokazala krajnje kontraproduktivna, prvenstveno zato što je Franca u dijelu javnosti pretvorila u borca protiv komunizma. SAD se također nisu direktno miješale, ali su prešutno podržavale Franca[10], jer je Demokratska stranka predsjednika Roosevelta imala veliki broj glasača pod uticajem Katoličke crkve.

U samoj Španiji je nacionalistima na ruku išlo to što su srž njenih oružanih formacije činile jedinice pod komandom profesionalnih oficira te iskusne kolonijalne trupe. Brojčano jače republikanske snage su se, pak, sastojale samo dijelom od profesionalne vojske, dok su većinu činile slabo organizirane i koordinirane milicije, kojima je veliki problem predstavljala nedisciplina. Dodatni problem je bio i veliki ideološki raskol na republikanskoj strani - dok je dio pristaša Republike isključivo htio obraniti demokratske institucije, anarhisti i trockisti su građanski rat shvatili kao priliku za izvođenje revolucije. Taj raskol je godine 1938. eskalirao u oružane sukobe koji su bitno oslabili kako vanjskopolitički, tako i vojni položaj Republike.

Zbog svega toga su Francovi pobunjenici polako, ali sigurno širili teritorij pod svojom kontrolom. Republikanska vlada je, s druge strane, pružala žestok otpor, djelomično podržana od strane Internacionalnih brigada - dobrovoljaca iz stranih zemalja koji su iz ideoloških razloga došli braniti Republiku od fašizma. No, sve to nije bilo dovoljno da zaustavi smanjivanje republikanskog teritorija. Godine 1938. je republikanskoj vladi posljednja nada bilo sve izglednije izbijanje drugog svjetskog rata, koji bi Britaniju i Francusku natjerao da Španiji pomogne kao savezniku protiv Njemačke i Italije. No, te su nade skršene s minhenskim sporazumom, pa je krajem 1938. godine došlo do kolapsa morala u republikanskim redovima. Početkom 1939. Francove snage su osvojile glavno republikansko uporište u Kataloniji, što je Britance i Francuze natjeralo da priznaju Francovu vladu. U proljeće 1939. se predao Madrid, a dan kasnije i posljednji republikanski garnizon na španskom tlu. Time je završen španski građanski rat.

Različite procjene govore da je u španskom građanskom ratu poginulo između 500,000 i milion ljudi, što taj sukob čini jednim od najkrvavijih u modernoj evropskoj historiji. Samo manji dio je poginuo u ratnim operacijama, dok su većina bili žrtve masovnih pokolja koje su nad ideološkim protivnicima činile obje zaraćene strane.

Španski građanski rat se često naziva svojevrsnom predigrom drugog svjetskog rata, s obzirom da je predstavljao prvo veće oružani sukob između snaga fašizma i demokracije. Također je predstavljao dobru priliku da se u predvečerje općeg sukoba testiraju neki novi vojni koncepti, odnosno mogućnosti moderne avijacije i tenkova. To je predstavljalo jedan od motiva za uplitanje Njemačke, odnosno SSSR-a u taj sukob.

Pobjednički Franco je na vlast dobio razorenu i krajnje iscrpljenu državu. Iako su antifašisti izgubili rat, poslije su se mogli tješiti kako je njihova uporna borba ipak posredno dovela do globalne pobjede nad fašizmom. Godine 1940., čak i u trenutku kada je Hitlerova Njemačka bila na vrhuncu moći, Franco jednostavno nije bio u stanju vratiti uslugu i pridružiti se svom savezniku u borbi protiv zapadnih saveznika.

Rat je za Španiju imao mnogo dugotrajnije posljedice u obliku desetljeća ekonomske i kulturne izolacije, koja je prekinuta tek nakon Francove smrti 1975. godine. Iako je Španija u međuvremenu bitno napredovala, španski građanski rat je u kolektivnoj psihi tamošnjeg društva ostavio ožiljke koji i dan-danas utječu na politiku i kulturu.

 

[Nina]

Bitka na Mišaru

Bitka na Mišaru ili boj na Mišaru je bitka vođena između srpske ustaničke vojske pod komandom Karađorđa i turske vojske na brdu Mišar kod Šapca od 13. avgusta do 15. avgusta (odnosno od 1. do 3. avgusta po julijanskom kalendaru) 1806. Ova bitka je jedna od najvećih pobeda srpskih ustanika za vreme Prvog srpskog ustanka. Bitku je ovekovečio Filip Višnjić u narodnoj epskoj pesmi „Boj na Mišaru”, dok ju je ruski slikar Afanasij Ivanovič Šeloumov ovekovečio monumentalnom kompozicijom ulja na platnu „Boj na Mišaru”.

Nakon uspeha Srba i širenja ustanka van granica Smederevskog pašaluka, Turci odlučuju da kazne nepokorne Srbe. U Bosni podižu vojsku od 40.000 vojnika sa Sulejman-pašom na čelu, i prelaze Drinu uputivši se ka Šapcu. Bitka koja će odlučiti sudbinu Prvog srpskog ustanka odigraće se 13. maja 1806. godine na Mišarskom polju, gde će Karađorđe predvoditi oko 9.000 vojnika u najveću pobedu nakon bitke na Kosovu.

Strateška prednost
Ustanički vođa Karađorđe dočekao je Turke, koji su do tada čekali u Šapcu da se skupi vojska, na uzvišenju kod sela Mišar nedaleko od tog grada.
To uzvišenje je dalo stratešku prednost Srbima, jer se odatle mogla uočiti svaka turska akcija.Svoju poziciju ustanici su dodatno učvrstili podigavši šanac u kome je Karađorđe rasporedio svoje najbolje strelce u dva reda. Iza njih postavio je borce u dva reda koji će zamenjivati prve dok pune puške.Prešavši rečicu Dumaču, turska konjica je lagano je pošla prema Mišarskom brdu. Za njom je išla pešadija, a tobdžije su otvorile vatru na šanac. Kad je turska konjica natrčala ispred šanca, konji su počeli da se preturaju i da padaju zapleteni u prepreke od divlje loze.

Šanac na Mišaru
Tada su srpski strelci iz šanca otvorili vatru. Dok se oslabljena turska konjica pripremala za drugi juriš, pristigla je i pešadija. Turske starešine su podelile svoje čete i naredile juriš na šanac, ali su mnogi vojnici popadali na zemlju i nabili se na oštro kolje. Kada su se približili šancu, konjica je ubrzala, a pešadija potrčala. Međutim, ustanici su odbili i ovaj napad.

Karađorđe je potom dao znak srpskoj konjici da krene u napad. Nakon što su uklonili tursku artiljeriju, ustanici sa protom Matejom na čelu su jurišali prema Turcima, ali su im se isprečili konjanici iz vezirove pratnje. Ustanička konjica pod komandom Luke Lazarevića je rasterala tursku pešadiju oko šanca i krenula je da je goni.
Karađorđe je potom naredio da se otvore vrata šanca i da srpska pešadija krene u napad.

Napoleonovo priznanje
Bitka je završena u predvečerje oko 6 sati velikom srpskom pobedom. Napadu neuporedivo brojnijih Turaka Srbi su uspešno su odolevali, da bi usledio napad srpske konjice, pod vođstvom Pop-Luke Lazarevića i prote Mateje Nenadovića, s desnog boka. Ostaci poraženih Turaka su se posle velikih gubitaka povukli nazad u Bosnu.

Nakon pobeda na Mišaru i na Deligradu, Porta je bila primorana da pregovara o miru sa ustanicima, uz posredovanje Austrije i Rusije. Porta je fermanom dala oproštaj Srbima za sve što su učinili u trogodišnjem ustanku, pokazala spremnost da Srbima odobri autonomiju ako izraze vernost Porti, da prihvata ustanovljenje srpskog vrhovnog kneza i da Srbi plaćaju jednom godišnje carske dažbine u iznosu od 722.500 groša.

Na turskoj strani među artiljercima bilo je i Napoleonovih vojnika, a sam Napoleon Bonaparta je odao priznanje Karađorđu u Ašpernu kod Beča 21. maja 1809. godine.

 

[Nikita Kulganov]

Bitka na Neretvi - Jedna od najvećih pobeda Jugoslovenskih naroda u borbi za slobodu !​

Partizani su bez ikakve sumnje savladali sve teškoće i pobedili na Neretvi, i u tom se slažu svi istoričari.

. „Unternehmen Weiss II“ – Bitka na Neretvi
Početkom 1943. februarau dolini rijeke Neretve uzvodno od Mostara i njene pritoke Rame bili su dijelovi talijanske divizije „Murgge“, zatim slabiji dijelovi 6. domobranske divizije, ali i lokalne četničke jedinice i one su organizirale obranu većih naseljenih mjesta – Prozora, Jablanice i Konjica. Trebali su obraniti i pojedina sela, željezničke stanice i značajnije objekte na prometnicama te su u tu svrhu podignuti bunkeri i skloništa, a u spomenutim većim mjestima talijanske su snage osigurale velike zalihe hrane, municije i oružja.21 Prije početka operacije „Weiss II“ Joachim von Ribbentrop, ministar vanjskih poslova Trećeg Reicha, s generalom Walterom Warlimontom posjetio je Rim. U talijanskoj Vrhovnoj komandi Warlimont je istaknuo da do sada protiv partizana nisu postigli željene rezultate te da ih u nastavku napada moraju uništiti u četverokutu Glamoč – Livno – Jajce – Bugojno.
Četnici sa Italijanima, čekaju da ih prevezu vozom, da se bore protiv partizana na Neretve

„Prozor noćas mora pasti“ Druga proleterska divizija 9. februara dijelom snaga oslobodila Posušje, a idući dan je sa dvije brigade oslobodila i Imotski. Već 18. veljače osvojeno je i selo Drežnica na desnoj obali Neretve gdje se nakon dvodnevnih borbi talijanska četa vojnika iz sastava 260. puka predala 2. i 4. proleterskoj brigadi.23 Ti su uspjesi predstavljali opasnost za boksitne rudnike oko Mostara, ali i za talijanski garnizon u Prozoru te su ujedno bili početak protunapada NOVJ.24 Treća udarna divizija 15. februara napala neprijateljski garnizon u Prozoru gdje su se nalazili dijelovi talijanske divizije „Murgge“.25 U sastavu tog garnizona bilo je deset tenkova, topovi, ali i baterije teških minobacača. Povrh svega toga, teren oko grada je posve otkriven te su vojnici bili pod direktnom vatrom. Taj je partizanski napad završio neuspješno, tek je 1. dalmatinska brigada uspjela likvidirati bunkere na svom pravcu napada i upala u grad, ali i njoj je naređeno povlačenje na polazne položaje.26 Već je sljedećeg dana Tito naredio ponavljanje napada riječima „Prozor noćas mora pasti“. Napadu 3. divizije pridružile su se još i snage 3. krajiške brigade i 1. proleterske divizije te je u toku noći sa 16. na 17. februara nakon uspješnih borbi Prozor bio oslobođen. Vrlo dobro utvrđena i čuvana Jablanica oslobođena je 22. februara te je tako stvoren mostobran na Neretvi.27 Ipak, osovinske su snage 27. februara obnovile navalu na potezu Gornji Vakuf – Prozor. Silovitim su udarom odbačeni partizanski branioci te je čak bio izgledan i pad Prozora, što bi ujedno značilo i smrt 4.000 ranjenika i tifusara zbog pada Glavne bolnice. Iz tog je razloga Tito u protuudar poslao 1. i 2. (bez 2. dalmatinske brigade) proletersku diviziju. 28
Partizani prelaze reku Neretvu

Operacije u kanjonu Neretve i završetak operacije Weiss II Nakon toga su jedinice NOVJ zauzele i Ostrožac te su potukle talijansku diviziju „Murgge“ i izvršile protuudar na sjever, prema Gornjem Vakufu uz istovremeno rušenje neretvanskih mostova s ciljem spašavanja ranjenika. Također, rušenje mostova trebalo je i onemogućiti spajanje Nijemaca i Talijana te prijelaz četnika s lijeve na desnu stranu rijeke. Stoga je pionirska četa Vrhovnog štaba 4. marta porušila pet mostova na Neretvi, a već je sutradan počela izgradnja pontonskog mosta kod Jablanice. Najteže su se borbe vodile na prijevoju Makljena gdje su snage NOVJ nastojale spasiti Glavnu bolnicu s oko 3500 ranjenika.29 Jedinice glavne operativne grupe NOVJ planirale su protuudar na sjever, ali su 5. marta krenule prema Neretvi koju su preko improviziranog mosta i prešle u noći sa 6. na 7. marta. U transportu ranjenika sudjelovale su 9. dalmatinska divizija i dio 7. divizije. Tako je težište operacija stavljeno u kanjon Neretve.30 Na lijevoj obali rijeke bili su stacionirani četnici, njih od 11000 do 20000 (različiti podaci u izvorima) ali su ubrzo po dolasku snaga NOVJ teško potučeni kod sela Glavatičevo, Kalinovik i Nevesinje31 i njihov je ostatak protjeran do Crne Gore i Srbije te one otad više nisu djelovale na prostoru zapadno od Drine.32 Četnici su uporno pokušavali zauzeti Nevesinje jer su smatrali da bi gubitak istog porazno djelovao kako na moral vojnika tako i na četnički raspoloženo stanovništvo. Stoga su četnički zapovjednici tjerali vojnike na bezumni otpor, ali naravno bez uspjeha.33 Mihailović je početkom lipnja 1943. otišao u Srbiju.Tako je završena višemjesečna bitka u kojoj su partizani pobijedili iz razloga što su očuvali glavninu svojih snaga i spasili ranjenike te se riješili četnika zapadno od Drine. Italija je kapitulirala nekoliko mjeseci kasnije, a nakon toga će partizani razoružati njihove snage ujedno uspostavivši vezu sa zapadnim saveznicima u Italiji. Partizani su tako dovoljno ojačali da su ih na Teheranskoj konferenciji i službeno priznali kao sudionika savezničke antifašističke koalicije.35
Borci 2. porleterske divizije, a pogotovu Dalmatinci su naterali u martu 1943. godine u bezaniju hercegovacke i crnogorske cetnike, a ovi su bezeci u panici prepustili partizanima kompletnu arhivu na Glavaticevu. Posle su cetnike gonili sve do Mojkovca. Uoci Pete neprijateljske ofanzive, cetnici su bili oterani cak do Andrijevice. Cela ideja bitke bila- da ne budu tu nego da partizanu ODU sa Neretve ( vojna akcija proboja iz okruženja )

Nikada se cetnicki pokret nije posle toga oporavio.
Posljedice operacije Weiss II Nakon što su se izvukle iz bitaka neretvanskog kanjona, jedinice Glavne operativne grupe zajedno s ranjenicima ušle su u pakao nove njemačko-talijansko-ustaške ofenzive.39 Njemačka je Vrhovna komanda, nezadovoljna nepotpunim uspjehom operacije Weiss, naredila svojim jedinicama da nastave progoniti i uništavati glavninu NOV-a operacijom Schwarz.40 U maju i junu 1943. na planinskim pustošima Durmitora, Vučeva, Maglića, Volujka i Zelengore upravo su ranjeni i bolesni postali najveće žrtve Bitke na Sutjesci.41

Bitka na Neretvi-Dokumentarni Film​

 

[Лекизан]

Битка на Неретви - Једна од највећих победа Југословенских народа у борби за слободу !​

Partizani su bez ikakve sumnje savladali sve teškoće i pobedili na Neretvi, i u tom se slažu svi istoričari.

У томе се не слажу сви историчари, чак ни близу.
Та битка није могла да буде највећа победа југословенских народа јер није била вођена против снага окупатора већ је била део грађанског рата где су ти југословенски народи ратовали међусобно.
Као друго, није била ни део немачке операције Бело јер се водила и у друго време и на другом месту.
Колико пута треба поновити исте ствари да би упамтио.

 

[Nikita Kulganov]

Španski gradjanski rat

Španski građanski rat je naziv za oružani sukob koji se 1936. – 1939. godine vodio u Španiji između demokratski izabrane Republikanske Koalicije, širokoj koaliciji desničarskih pobunjenika na čelu s Franciscom Francom uokviru Nacionalističke Koalicije i sledstveno pobunjenika Ujedinjenog Fronta (glavnim delom Anarhista sa Komunistima ali i drugima) uokviru Koalicije CNT-FAI.

Uzroci rata se nalazi u društvenim i političkim previranjima koje su pogodile Španiju nakon proglašenja republike godine 1931. Tim previranjima je doprinos dala i velika ekonomska kriza, koja je radikalizirala veliki dio španske radničke klase koji je prihvatio anarhizam i komunizam. S druge strane, pokušaji republikanskih vlada da nezadovoljstvo suzbiju reformama izazvali su reakciju među konzervativnim dijelovima španskog društva, pogotovo među zemljoposjednicima, Katoličkom Crkvom i , što je, najvažnije, vojskom.

Ti procesi su eskalirali u štrajkove, demonstracije, atentate i druge oblike političkog nasilja za vrijeme vlade desnog centra 1934-36. Ona je nakon izbora u februaru 1936. zamijenjena vladom koju su se sačinjavale političke stranke ljevice i centra ujedinjene u tkz. Narodni front. Nova vlada nije bila u stanju zaustaviti nasilje, s obzirom da su u mnogim krajevima Španije anarhisti samoinicijativno preuzimali vlast nad fabrikama i javnim institucijama, palili crkve te ubijali sve one koji su smatrani reakcionarima; na te akcije su konzervativci odgovarali vlastitim terorom. S'druge strane, izabrana vlada je pokušavala upotrebiti policiju kako bi suzbila dalju radikalizaciju društva.

17. jula 1936. godine je vojska, na čelu s generalom Sanjurjom, pokušala izvesti državni udar protiv republikanske vlade. Pokušaj je samo djelomično uspio, jer su vladi ostali odani stranu staviti veći dio zrakoplovstva, mornarice, civilne policije, a u mnogim dijelovima zemlje su se pučistima uspješno suprostavili različite ljevičarske milicije. Pučisti su u prvom trenutku ostvarili kontrolu samo nad ograničenim dijelom zemlje, i kada se ispostavilo da će umjesto brzog preuzimanja vlasti morati voditi građanski rat, bili u nominalno nepovoljno položaju.

Ubrzo nakon što je general Sanjurjo poginuo u avionskoj nesreći, komandu nad pobunjenicima, koji su se počeli nazivati Nacionalistima, preuzeo je general Franco. Ubrzo se pokazalo da pobuni mnogi faktori idu u prilog.

Franco je od samog početka primio direktnu vojnu pomoć od fašističke Italije i nacističke Njemačke. Nasuprot tome, zapadne sile su se odlučile ne miješati u sukob - Velika Britanija je proglasila embargo na prodaju oružja zaraćenim stranama, plašeći se da bi rat mogao eskalirati u opći evropski sukob, za kojeg još nije bila spremna; u susjednoj i politički oštro podijeljenoj Francuskoj je vladao strah da bi intervencija na strani Republike mogla dovesti do građanskog rata[9]. Jedina sila koja je Republici dala opsežniju vojnu pomoć bio je SSSR, ali se ona iz cijelog niza političkih razloga pokazala krajnje kontraproduktivna, prvenstveno zato što je Franca u dijelu javnosti pretvorila u borca protiv komunizma. SAD se također nisu direktno miješale, ali su prešutno podržavale Franca[10], jer je Demokratska stranka predsjednika Roosevelta imala veliki broj glasača pod uticajem Katoličke crkve.

U samoj Španiji je nacionalistima na ruku išlo to što su srž njenih oružanih formacije činile jedinice pod komandom profesionalnih oficira te iskusne kolonijalne trupe. Brojčano jače republikanske snage su se, pak, sastojale samo dijelom od profesionalne vojske, dok su većinu činile slabo organizirane i koordinirane milicije, kojima je veliki problem predstavljala nedisciplina. Dodatni problem je bio i veliki ideološki raskol na republikanskoj strani - dok je dio pristaša Republike isključivo htio obraniti demokratske institucije, anarhisti i trockisti su građanski rat shvatili kao priliku za izvođenje revolucije. Taj raskol je godine 1938. eskalirao u oružane sukobe koji su bitno oslabili kako vanjskopolitički, tako i vojni položaj Republike.

Zbog svega toga su Francovi pobunjenici polako, ali sigurno širili teritorij pod svojom kontrolom. Republikanska vlada je, s druge strane, pružala žestok otpor, djelomično podržana od strane Internacionalnih brigada - dobrovoljaca iz stranih zemalja koji su iz ideoloških razloga došli braniti Republiku od fašizma. No, sve to nije bilo dovoljno da zaustavi smanjivanje republikanskog teritorija. Godine 1938. je republikanskoj vladi posljednja nada bilo sve izglednije izbijanje drugog svjetskog rata, koji bi Britaniju i Francusku natjerao da Španiji pomogne kao savezniku protiv Njemačke i Italije. No, te su nade skršene s minhenskim sporazumom, pa je krajem 1938. godine došlo do kolapsa morala u republikanskim redovima. Početkom 1939. Francove snage su osvojile glavno republikansko uporište u Kataloniji, što je Britance i Francuze natjeralo da priznaju Francovu vladu. U proljeće 1939. se predao Madrid, a dan kasnije i posljednji republikanski garnizon na španskom tlu. Time je završen španski građanski rat.

Različite procjene govore da je u španskom građanskom ratu poginulo između 500,000 i milion ljudi, što taj sukob čini jednim od najkrvavijih u modernoj evropskoj historiji. Samo manji dio je poginuo u ratnim operacijama, dok su većina bili žrtve masovnih pokolja koje su nad ideološkim protivnicima činile obje zaraćene strane.

Španski građanski rat se često naziva svojevrsnom predigrom drugog svjetskog rata, s obzirom da je predstavljao prvo veće oružani sukob između snaga fašizma i demokracije. Također je predstavljao dobru priliku da se u predvečerje općeg sukoba testiraju neki novi vojni koncepti, odnosno mogućnosti moderne avijacije i tenkova. To je predstavljalo jedan od motiva za uplitanje Njemačke, odnosno SSSR-a u taj sukob.

Pobjednički Franco je na vlast dobio razorenu i krajnje iscrpljenu državu. Iako su antifašisti izgubili rat, poslije su se mogli tješiti kako je njihova uporna borba ipak posredno dovela do globalne pobjede nad fašizmom. Godine 1940., čak i u trenutku kada je Hitlerova Njemačka bila na vrhuncu moći, Franco jednostavno nije bio u stanju vratiti uslugu i pridružiti se svom savezniku u borbi protiv zapadnih saveznika.

Rat je za Španiju imao mnogo dugotrajnije posljedice u obliku desetljeća ekonomske i kulturne izolacije, koja je prekinuta tek nakon Francove smrti 1975. godine. Iako je Španija u međuvremenu bitno napredovala, španski građanski rat je u kolektivnoj psihi tamošnjeg društva ostavio ožiljke koji i dan-danas utječu na politiku i kulturu.
Pogledajte prilog 1503616

Da dopunim

Jugoslovenski komunisti prvi u borbi protiv fašizma u španskom gradjanskom ratu !​

Ovde je bila Interbrigada
i čekala mirno sutrašnji dan
svima je bila zakletva znana no pasaran, no pasaran
ovde su bili borci s Balkana
i kada su im pucnji odneli san
misli na kuću je odgnala želja no pasaran, no pasaran
ovde je bitka protutnjala strašna
a smrt je krvava kosila tad
hrabro je pala Interbrigada
s pesmom u srcu no pasaran
mnogo će godina proći od tada
i zaborav prekriće taj tužni dan
ali harama će šumeti večno no pasaran, no pasaran

Jugoslovenski komunisti su medju prvima otišli u Španiju da se bore protiv najvećeg zla 20.veka - fašizma !!!
Skoro 2000 Jugoslovena se borilo u Internacionalnim brigadama !!!
Kraljevina Jugoslavija je na sve načina htela da spreči odlazak najboljih sinova Jugoslavije da se bore protiv fašizma, i nikada nije prekinula odnose sa fašističkom Španijom, a Titova Jugoslavija je odlučila je 1946. da kao jedinu legitimnu vladu Španije prizna Špansku republikansku vladu pod predsedništvom G. Dr. Hose Hiral Pereira. Republikanska španska vlada obrazovana je u Meksiku. FNRJ je priznala ovu vladu koja je u Beogradu akreditovala svog poslanika.
Španski građanski rat odvijao se od 1936. do 1939. godine.
Jugoslovenski komunisi u ratu u Spaniji

Jugoslovenski komunisti hrabro su otisli da se bore protiv fasizma, i nisu zalili svoj zivot za tu borbu.
Francuski povjesničar Herve Lemesle oslanjao se na nove arhivske materijale i revidirane popise, nadopunjene izvorima poput Johna Kraljica i njegovim istraživanjem o sjevernoameričkim dobrovoljcima koje je nadopunilo i proširilo bazu jugoslavenskih dobrovoljaca na 1910 ljudi.94 Čak i s ovom nadopunjenom listom imena, potpune biografske informacije nisu dostupne za sve dobrovoljce, pa se tako ne može precizno odrediti koje nacionalnosti su bili, kako su stigli u Španjolsku, ili koja je točna lokacija njihove smrti. Ipak, ako je suditi po postojećim podacima, moguće je izračunati da je barem pola jugoslavenskog kontingenta rođeno u današnjoj Hrvatskoj (neovisno o tome radi li se o borcima srpskog ili hrvatskog podrijetla).95 Analizirajući nacionalnost dobrovoljaca, najviše je bilo Hrvata (nešto malo manje od polovice), slijedili su Slovenci pa Srbi.
Dana 27. februara, Ćopić biva promaknut na poziciju komandanta XV brigade nakon što je Gal postao generalom i dobio premještaj u Madrid.122 Proleter je izvijestio o Ćopićevoj promociji u članku «Madrid i Zagreb» te naglasio ulogu Hrvata u Španjolskom građanskom ratu: «Hrvatski komunisti koji se kao dobrovoljci bore pred Madridom ujedno brane i naš [...] bijeli Zagreb. To su ljudi stoje u njegovoj obrani, a ne gospodin Košutić [potpredsjednik HSS-a] koji poziva hrvatski narod da se bori protiv komunista. Obrana Zagreba događa se pred Madridom, a predvodi je hrvatski komunist Vlado Ćopić kao komandant XV Internacionalne brigade, sa stotinama dobrovoljaca svih nacionalnosti iz cijele Jugoslavije. Obrana se ne vodi frazama, već tijelima. Oni ne brane grad kao pokvarena i korumpirana gospoda, već kao hrabri, predani, providni hrvatski komunisti i antifašisti.»123
Ivo i Slavko Goldstein sumnjali su da je Tito možda i posjetio Madrid tokom 1937. godine no nikad se nije pojavio dokaz koji bi podupro ovu teoriju.140
Zakon donesen u Stojadinovićevom režimu u martu 1937. godine, kojim je dobrovoljcima oduzeto državljanstvo, i dalje je bio na snazi, što je spriječilo njihov legalni povratak kući.
Marko Orešković na čelu bataljona Đuro Đaković u Španiji

Spomenik Internacionalnim brigadama u Beogradu.

https://en.wikipedia.org/wiki/Yugoslav_volunteers_in_the_Spanish_Civil_War

​