"Katolički pop Srećko Perić iz samostana Gorica kod Livna rekao je jedne nedelje u junu 1941.godine sa crkvenog oltara u manastiru Gorici sakupljenim vjernicima da počnu sa pokoljem Srba riječima:
-Braćo Hrvati, idite i koljite sve Srbe.Najprije zakoljite moju sestru koja je udata za Srbina, a onda sve Srbe odreda.Kad ovaj posao završite dođite k meni u crkvu gdje ću vas ispoviditi i pričestiti pa će vam onda svi grijesi biti oprošteni.
U samostanu Petričevac kod Banje Luke boravio je fratar Filipović.Kada je 8.februara 1942.godine stigla na ovaj teren Pavelićeva “tjelesna bojna”, Filipović je sa ustaškim natporučnikom Zelićem pozdravio riječima:
-Ubijajte, a ja ću vas razriješiti grijeha.
Zatim je sa njima pošao na ubijanje Srba u selima oko Banje Luke: Drakulić, Motika, Pavlovac, Han-kola i druga.U jesen iste godine Filipović se pojavio kao ustaški natporučnik pod imenom Miroslav Majstorović u jasenovačkom logoru,i za njega su logoraši kazivali da je bio jedan od najvećih mučitelja i pravi monstrum od čovjeka.On je klao i ubijao Jevreje, Srbe i Cigane, a lično je zaklao 56 Jevreja na radu u Bistrici.
Sličan njemu bio je i fra Zvonko Brekalo, zatim pop-koljač Vjekoslav Šimić koga su po zlu zapamtili Kninska krajina i Bosansko Grahovo.
Fratar dr Petar Berkovic bio je u kninskom kraju pravi vođa ustaša koljača, koji je sa ustašama išao kninskim ulicama pod puškom i u odijelu ustaše.
Fratar A.Ćosić bio je organizator ustaške milicije u Kotor-Varoši, i pozivao je katolike sa crkvenog oltara na pokolj Srba.On je od generala Metikoša tražio ispomoć u ustašama, a sa dvojicom Gutića-Viktorem i bratom mu Blažom,počinio je mnoga zlodjela u ovom kraju.
Fratar Ante Klarić, govorio je Hrvatima sa crkvenog oltara:
-Vi ste babe, jer niste do sada ubili ni jednog Srbina.
Lično je dolazio u srpska sela, sakupljao Srbe kao ustaški tabornik, postrojavao ih i naređivao da jedan drugoga šamaraju i psuju, a zatim naredio da se svi poslije mučenja od nekoliko dana poubijaju.
Jedan od zakletih ustaša i misionara bio je i fra Silvestar Zubić, katiheta Vukovarske gimnazije, kasnije “pobočnik” ustaškog logora u Vukovaru.Svoja predavanja u Gimnaziji koristio je za propaganda fašizma i ustaštva a ne za predavanja o evanđelju i vjerskoj dogmatici.
Rasadišta ustaškog pokreta bili su franjevački manastiri u Sinju, Šibeniku, Makarskoj i Dubrovniku.Znatan broj kleroustaša nikao je upravo u tim manastirima.
Karakterističan je ustaški “rad” Petra Glavaša iz samostana Sv.Marije u Sinju, koji je pored zločina prema srpskom narodu bio još i njemački špijun.Kada mu je 1945.godine suđeno, on je dao izjavu karakterističnu za cijelu katoličku crkvu:
-Što nam se od ordinarijata pisalo mi smo narodu čitali..morali smo izvršavati naloge biskupa.Dobijali smo ih nekada u “Listu biskupije” a nekad preko dekana.Naredba Stepinca preko radija da se narod bori za Hrvatsku bila je direktiva klera u političkom pogledu…
Jedan od popova-koljača bio je metkovački župnik, dekan fra dr Vlado Bilobrk, koji je već 1935.godine u Belgiji postao zakleti ustaša.On je prije rata u Neretvi stvorio ilegalne ustaške organizacije pri čemu su ga pomagali i don Ćiro Bubić, don Mato Šinković, don Martin Gudelj, fra Božidar Simić, don Petar Antić i poznati ustaški koljači Jakov Alač, Ante Jelavić, Ante Vujica i mnogi drugi.Fra Bilobrk je za vrijeme kapitulacije Kraljevine Jugoslavije napadao jugoslovenske vojnike u vozu kod stanice Gabela.Bio je naoružan puškom, išao po selima i nagovarao seljake da sjekirama vilama i kosama pobiju vojnike, jer tobože prijeti opasnost od četnika.On je već krajem aprila 1941.godine organizovao pokolj Srba u Neretvi, kada je pobijeno sedamnaestoro Srba.
Na prijavu fra Bilobrka Nijemci su 18.oktobra 1943.godine objesili o telegrafske stubove duž pruge Metkovič-Rogotin 24 neretvanska rodoljuba, a na njegov pristanak poklano je u Šipku, Ćulumu i Pelješkom Blatu krajem 1943.godine 107 žena, djece i staraca.On je sa fra Rokom Roncem i don Martinom Gudeljom bio inicijator ustaških klanja u Metkoviću i okolini.Vršio je katoličenje pravoslavnih, ali sam nije bio pristalica toga-radije ih je ubijao nego katoličio.Kad su mu Srbi, iz straha da sačuvaju glave, dolazili da pređu u katoličku vjeru, on im je odgovarao:
-Džabe vam je da se pokrštavate jer ćemo vas ionako sve pobiti."
- - - - - - - - - -
U avgustu 1941.godine držao je govor pravoslavnima koji su došli u katoličku crkvu po njegovom nalogu i tom prilikom govorio:
-Ima nekih kukavica koji kažu da ne valja nagoniti Srbe da se katoliče i da nije ljudski ubijati.Ja vam međutim tvrdim drukčije: prelaziti na katoličku vjeru mora sve, jer druga vjera ne smije postojati, a niti će ma tko ostati živ tko neće katoličku vjeru.Ljude ubijati nije grehota, nego moramo sve poubijati što nam smeta i potpuno očistiti našu zemlju.
Tu su pored Bilobrka djelovali i ustaški i mnogi drugi sveštenici: fra Bone Jelavić, fra Nikola Ivanković, fra Julije Kožul, fra Serafim Vištica, fra Oton Knezović, fra Rade Glavaš, te donovi: Ilija Tomas, Jure Vrdoljak, Ante Čule i mnogi drugi.
Iz franjevačkih samostana izašli su i takvi ustaški vaspitanici kao što su: Jozo Dumadžić, Stanko Vasilj, Niko Filipović, čapljinski tabornik i Franjo Vego, čapljinski logornik , Rudo Vrdoljak, Dane Miloš, Slavko Šušak, Franjo Nevistić i drugi.
Fra Brano Smoljan u Ljubuškom bio je gvardijan samostana Sv.Ante na Humcu, zakleti ustaša, koji je vjerovao da je “bog sa ustašama i poglavnikom”.
Fra Bogomir Zlopaša, iz prvih redova ustaškog pokreta, je sa crkvene slave kod Ljubuškog na dan Sv.Ante poslao telegram Paveliću i ministru Artukoviću sa sadržinom:
-Sa veličanstvene proslave Sv.Ante na Humcu kod Ljubuškog pozdravlja vas 20.000
prisutnih uvijek spremnih umrijeti za vas i za domovinu.
U Bugojnu je fra Silvije Franković sarađivao sa ustaškim koljačima u likvidacijama Srba u svome kraju.Jednom su ga pitali zloglasni ustaše-koljači Božica Križanac, Ivo Jercl i Perica Kutleša, kad će ih ispovijediti, a fra Silvije im je odgovorio:
-Za vas je još rano da se ispovidite.Kad sve uredite onda dođite pa ću vas ispoviditi…Šteta što nismo prije poklali muslimane pa onda Srbe…
A kad se kotarski predstojnik u Bugojnu htio ispovjediti kod fra Silvija Frankovića, rekavši mu da je ubio samo 14 Srba, fra Silvije mu je odgovorio:
-Kad ubiješ 40, onda dođi i sve ću ti oprostiti.
Po zlu poznati sveštenici u okolini Livna, osim Perića bili su još i Borivoje Mač, župnik u Viduši, fra Bono Grebenarović, župnik u Podhumu, fra Viktor Baltić, župnik u Ljubunčiću i don Božo Šimleša, župnik župe Šištani.
Isto tako poznati bili su i fra Ignacije Penavić iz Širokog Brijega (Lištica) koji je podsticao sa oltara katolike protiv Srba, zatim fra Zdravko Zovko, fra Marinko Jelčić, fra Trpimir Musa i drugi.
Tu je bio i Srećko Granić profesor Gimnazije i njemački prevodilac, gvardijan manastira.Sa njim je bio i fra Nikola Ivanković, župnik iz Jablanice, predratni ustaša, učesnik pokolja Srba u Nevesinju 1941.godine.On je pred sudom 1945.godine priznao i ovo:
-U Studencima 1941.godine prije kapitulacije Jugoslavije, sa don Jurom Vrdoljakom stvorili smo plan kako da se razoruža jugoslovenska vojska u Čapljini.Trinaestog aprila 1941.godine došao sam don Juri gdje je bio ustaški kapetan Barišić, jugoslovenski oficir.Tu smo stvorili plan napada.
Na suđenju u Mostaru kao ratnom zločincu 1946.godine utvrđeno je da je fra Ivanković sa Jurom Vrdoljakom iz Studenaca u ljubuškom i čapljinskom srezu pomoću ustaških naoružanih odreda razoružavao jugoslovensku vojsku.U aprilu 1941.godine postao je ustaški tabornik u Jablanici, a krajem juna kao tabornik organizuje jednu koljačku četu ustaša i sa dva kamiona odlazi u okolinu Kupresa gdje je u selu Vukovskom izvršio strahovit pokolj tamošnjih Srba.
Čuveni ustaša Oto Knezović, fratar sa Širokog Brijega, tražio je da se ubijaju ne samo Srbi, nego i neki Dalmatinci, koji neće da idu u ustaše.Drugi ustaša sa Širokog Brijega fra Tugomir Soldo, inače župnik u Čapljini, počinio je mnoga zlodjela u ovom kraju nad srpskim narodom.On je bio član zloglasnog Odbora za likvidaciju Srba u Čapljini, a dokumenti ga stavljaju odmah pored zlikovca Tomasa i Jeličića iz Čapljine, trojice popova koji su kaže se u dokumentima-bili oraganizatori ustaških zločina u ovome kraju.
U Čapljini su takvi bili i fra Andrija Jelčić, fra Ciril Ivanković, fra Slobodan Lončar, župnik u Drinovcima, te fra Petar Sesar, župnik u Čapljini.
Naročito tragičnu ulogu za srpski narod odigrao je don Ilija Tomas, župnik u selu Klepcima, koga je narod još za života nazvao “pop-satana”.Ustaša od 1937.godine, Tomas je u ovom kraju bio jedan od organizatora pokolja srpskog naroda nročito u selima Klepci, Loznica, Gnjilišta i Prebilovci, te Tasovčići i druga sela oko Čapljine.
