Zanimljivo o Beogradu

[Nina]

Narodna mudrost

Pij tamo, gde konj pije. Konj nikada neće piti rđavu vodu.

Prostri postelju tamo, gde mačka spava.

Jedi voće koje je crv načeo.

Posadi drvo tamo gde rije krtica.

Kuću gradi na onom mestu, gde se zmija greje.

Bunar kopaj tamo, gde se ptice gnezde tokom žege.

Lezi i ustani kad i kokoške, i imaćeš zlatno zrno dana.

Jedi više zelene hrane i imaćeš snažne noge i izdržljivo srce.

Plivaj češće, i na zemlji ćeš se osećati kao riba u vodi.

Češće gledaj na nebo, nego ispod nogu, i tvoje misli će biti lake i jasne.

Više ćuti, nego što govoriš, i u tvoju dušu će se nastaniti tišina, a tvoj duh će biti miran i spokojan

 

[Nina]

Vlajko Kalenić i pijaca Kalenić

Kalenić pijaca na Vračaru jedna je od najomiljenijih pijaca Beograđana, šarena i cvetna, puna svega što vam treba. Da li znate zbog čega i zbog koga je ponela to ime? U nastavku sledi priča o velikom Beograđaninu koji i dan danas, posle više od 100 godina, pomaže.
Sama pijaca podignuta je 1926. godine na nekadašnjem imanju Kalenića guvno, koje je Vlajko Kalenić zaveštao i poklonio Beogradu. Kalenića guvno je nasledio od svog oca, poznatog proizvođača papuča u Beogradu, a kažu da i dan danas traje tradicija nasleđivanja prodajnog mesta na pijaci Kalenić sa oca na sina.

Kalenić Vlajko rođen je 1851. godine u Beogradu i bio je beogradski obućar i ekonom i jedan od poznatih zadužbinara i dobrotvora Beograda. Iako je ponešto i nasledio, za života je stekao dosta imovine i bio je vrlo imućan čovek, ali veoma skroman.

Kada je preminuo 1907. godine u Beogradu, njegova imovina je testamentom zaveštana u dobrotvorne svrhe korz Fond Vlajka Kalenića, obućara i ekonoma i Beograda. Fond i dan danas služi svojoj svrsi, baš onako kako je Vlajko želeo i omogućio.

Fond zadužbine popunjava se rentiranjem zgrade u ulici Svetogorska 12, koja se sastoji od 32 stana i dve sobe. Sredstva fonda se i dalje koriste za pomaganje odličnih studenata Ekonomskog fakulteta slabijeg materijalnog stanja, u vidu stipendija za usavršavanje u zemlji i inostranstvu. Pored toga, sredstva se troše na nabavku udžbenika, literature i drugih sredstava za studiranje i ostale pomoći koje utvrdi Odbor zadužbine.

 

[Nina]

Kula Gardoš predstavljaju najstarije građevinske ostatke u starom Zemunu. Kula je izgrađena 1896. godine i visoka je 36 metara. Povod za izgradnju bila je proslava hiljadugodišnjice doseljavanja Mađara u Panoniju i tada su podignute četiri kule, u najudaljenijim gradovima kraljevstva.

Zemun je bio najjužnija tačka, pa je tako kula podignuta na lesnom uzvišenju Gardoš. Po ovome Kula i nosi svoj najpoznatiji naziv – Kula Gardoš.
Još jedan naziv koji je narod dao kuli je Kula Sibinjanin Janka, u spomen na velikog junaka u borbi protiv Turaka. On je 1456. godine izvojevao svoju najveću pobedu nad Turcima na zidinama Kalemegdana, a preminuo je tri nedelje kasnije od kuge na prostoru gde je kasnije izgrađena Kula Gardoš. Zato su u narodu mnogi ou kulu prozvali po Sibinjaninu Janku.

Međutim, najtačniji i najpravilniji naziv bilo bi Milenijumska kula. Smatra se najpravilnijim upravo zbog povoda zbog čega je građena – proslave 1000 godina boravka Mađara u Panonskoj niziji.

 

[Nina]

Prvi festival zabavne muzike održan u Srbiji Beogradsko proleće, održan 17. i 18. aprila 1961. godine u Dvorani Doma sindikata?!
Na konkurs je prispelo oko 200 pesama, žiri je odabrao četrnaest, a nastupili su tada najpoznatiji jugoslovenski pevači: Senka Veletanlić, Anica Zubović, Beti Jurković, Tereza Kesovija, Lola Novaković, Nada Knežević, Predrag Cune Gojković, Krsta Petrović, Marko Novosel, Tihomir Petrović, Dušan Jakšić, Đorđe Marjanović i Radoslav Graić. Pesme su izvođene u dve verzije (alternacije), sa dva različita vokala i aranžmana. Jedan aranžman je izvođen u pratnji revijskog orkestra u pop–zabavnom maniru, a drugi u pratnji džez orkestra. Na prvom Beogradskom proleću publika je bila žiri, a pobedila je kompozicija „Anđelina“, koju su interpretirali Đorđe Marjanović i autor pesme Radoslav Graić (nagrada je iznosila 100.000 tadašnjih dinara).

 

[Platin]

Kula Gardoš predstavljaju najstarije građevinske ostatke u starom Zemunu. Kula je izgrađena 1896. godine i visoka je 36 metara. Povod za izgradnju bila je proslava hiljadugodišnjice doseljavanja Mađara u Panoniju i tada su podignute četiri kule, u najudaljenijim gradovima kraljevstva.

Zemun je bio najjužnija tačka, pa je tako kula podignuta na lesnom uzvišenju Gardoš. Po ovome Kula i nosi svoj najpoznatiji naziv – Kula Gardoš.
Još jedan naziv koji je narod dao kuli je Kula Sibinjanin Janka, u spomen na velikog junaka u borbi protiv Turaka. On je 1456. godine izvojevao svoju najveću pobedu nad Turcima na zidinama Kalemegdana, a preminuo je tri nedelje kasnije od kuge na prostoru gde je kasnije izgrađena Kula Gardoš. Zato su u narodu mnogi ou kulu prozvali po Sibinjaninu Janku.

Međutim, najtačniji i najpravilniji naziv bilo bi Milenijumska kula. Smatra se najpravilnijim upravo zbog povoda zbog čega je građena – proslave 1000 godina boravka Mađara u Panonskoj niziji.

Само је "наша" кула опстала, осталих више нема.

Занимљив споменик, у сваком случају.

 

[Nina]

Prvi put u Srbiji džez se pominje početkom 1922. godine kada su u Politici najavljena dva nastupa „crnačkih džez sastava“ (nema potvrde da su nastupi i održani), a da je prvo registrovano džez veče (dine dansan – večera sa plesom) održano u hotelu „Palas“ 22. novembra 1923

 

[Nina]

Prvi rokenrol bend u Srbiji je Sekstet M, koji je 1958. godine osnovao Mile Lojpur,
Prvu svirku su imali u studentskoj menzi „Svetozar Marković“ u Beogradu

 

[Nina]

Prvi bluz bend u Srbiji osnovao Dragan Marković Mare 1979. godine i da se zvao Bluz kvintet

 

[Nina]

Najstarija semenkara u Beogradu nalazi se u Železniku i radi neprekidno od 1966. godine u Titovoj bb.
Roba je uvek vruća, peče se svakodnevno i ne sme da sedi duže od jednog dana.

 

[Nina]

Lion
Kada su krajem trinaestog veka Anžujci poslali Jelenu da postane žena srpskom kralju Urošu I, ona je sa sobom donela cvet ljiljana. Karlo I Anžujski, mlađi brat kralja Luja IX, nazivao ju je svojom dragom rođakom, te je tako (najverovatnije preko Mađarske) započeo francuski uticaj na ove prostore – krhko krt, blaženo snažan, strastveno čedan, kao i cvet ljiljana, uostalom. Stoga ne čudi podatak da je jedna beogradska kafana nazvana Lion (u tom kafanskom talasu imali smo i Njujork), a po njoj i ceo kraj, odsečak Zvezdare, izlivena trasa Bulevara, malo ravno, malo nizbrdo-uzbrdo, tu, okolo-naokolo, gde su i Šesta beogradska gimnazija i Zvezdara teatar. Lion se ušuškao između Bulbuldera, Crvenog krsta, Đerma i Cvetkove pijace (zanimljivo je da i francuski grad ima kvart Crveni krst) i u tom potezu vlada Bulevarom.

Zanimljivoi je da je Lion pre Drugog svetskog rata bio trgovinski centar prepun trafika, dućana, knjižara i zanatskih radnji. Trgovinski centar se, eto, razvio na (tadašnjem) kraju Bulevara popločanog kamenim kockama, a završetak gradskog sveta je predstavljala Cvetkova kafana(preduzetnika Cvetka Jovanovića), oko koje su živeli Česi, Jevreji i Rusi (dugo se zadržala heterogena sredina – preko puta Crkve Bogorodičinog Pokrova pre pola veka je, stanovao šloser Čeh, čika Vjenceslav Šlahora). U kafani Lion su se sastajali “oficiri, političari, učitelji i pisci”. Baš tu bi zvezdarski tramvaj šestica vozilo iz suprotnog pravca jer je do nje bila izgrađena samo jedna kolovozna traka a nadalje dupla. Okolina je bila puna kuća sa cvetnim baštama (tako je bilo i sredinom prošlog veka, a u tada retkim zgradama su živele “kirajdžije”) a u kafani su se održavali turniri u “bilijaru, šahu i dominama a čuvene su bile nedeljne igranke za mladež”. Četrdesetih godina prošlog veka u Lionu je Đorđe Vajfert otkupljivao stare pivske flaše, a uveče se održavala pozorišna priredba gđe i g. Zotovića. Kafana Lion je šezdesetih godina bila poznata po leskovackoj muckalici i mesto gde se porodicno dolazilo na ručak. Danas kafane više nema

 

[Nina]

Kada prolazite Kosančićevim vencem u Beogradu, pogled će vam privući neobična zgrada zelene boje i neobičnih detalja. U pitanju je dom Mihaila Petrovića, poznatijeg kao Mika Alas.

Projektovao ju je jedan od prvih srpskih akademski obrazovanih arhitekata, Petar Bajalović, a izgrađena je 1910. godine, na mestu srušene kuće Mikinog dede, beogradskog prote Novice Lazarevića. Na fasadi se kombinuju secesijski floralni motivi sa elementima srpsko-vizantijskog stila u vidu šahovskog polja, što joj daje jedinstven izgled i predstavlja je jedim od najlepših primeraka arhitekture starog Beograda.

U svojoj kući na Kosančićevom vencu Mika Alas proveo je gotovo ceo svoj životni i radni vek.

 

[Nina]

Prvi muzički časopis u Srbiji pokrenut u Beogradu decembra 1922. godine?! Bio je to „Muzički glasnik“, organ Podružnice jugoslovenskih muzičara u Beogradu, a njen prvi urednik bio je Petar Krstić, kompozitor i muzički pedagog.

 

[Nina]

Prvi vojni časopis u Srbiji bio „Vojin“, srpski list za vojne nauke?! Pokrenut je februara 1864. godine, uređivao ga je srpski vojni geograf i istoričar Jovan Dragašević, a izlazio je jednom mesečno do 1870. godine, a potom i triput mesečno.

 

[Nina]

Prvi specijalizovani časopis za rok muziku bio „Džuboks magazin“?! Prvi broj je izašao 3. maja 1966. godine, a na naslovnoj strani bili su The Rolling Stones. Urednici su bili radio novinar Nikola Karaklajić i Višnja Marjanović. U prvom broju mogli ste da pročitate kako „Arsen Dedić misli da The Animals sviraju bluz isto tako dobro kao i Rej Čarls“, a da „Bob Dilan mrzi nasilje i rat, a posebno onaj u Vijetnamu“.

 

[Nina]

Prvi časopis koji je objavljivao erotske fotografije bio „Čik“, koji se vodio kao „enigmatski magazin“?! Prvi broj izašao je 2. januara 1969. godine. List je objavljivao fotografije obnaženih devojaka, a koncepcija časopisa je bila generalno usmerena ka seksualnom vaspitanju omladine. Uređivali su ga Ljubiša Kozomara, Gordan Mihić, Matija Bećković i dr. „Čik“ je izlazio jednom nedeljno i sadržao je tračeve i intervjue sa estrade, erotske feljtone i pisma čitalaca. U njima su izlagana erotska iskustva ili su postavljana pitanja na koja je uredništvo opširno odgovaralo.

 

[Nina]

Prvi studentski dom u Srbiji i na Balkanu nosio je naziv „Kralj Aleksandar I“.Nalazio u Bulevaru kralja Aleksandra, u blizini spomenika Vuku Karadžiću?
Kralj Aleksandar I Karađorđević odlučio je da izgradi prvu „kuću“ za studente, 1926. godine, na zemljištu koje je poklonila Opština beogradska, a dom je otvoren 1. aprila 1928. godine.

 

[Nina]

Prva ustanova kulture u Srbiji Narodna biblioteka, osnovana u knjižari Grigorija Vozarovića 28. februara 1832. godine.
Dimitrije Davidović poslao je tog dana knezu Milošu pismo o uređenju Biblioteke, a u novembru 1832. godine
knez je naredio da se po jedan obavezni, službeni primerak dostavlja Narodnoj biblioteci.

 

[Nina]

Prva specijalizovana škola za primenjenu umetnost otvorena decembra 1905. godine u Beogradu.
To je bila Umetničko-zanatska škola koja se danas zove Akademija primenjenih umetnosti.

 

[Nina]

Paja Jovanović je jedan od najvećih srpskih slikara i tipičan predstavnik akademskog realizma.

Voleo je Beograd i uvek mu se vraćao. Kada je na poziv kralja Petra I došao 1910. u Beograd, prvi susret je opisao ovim rečima: "Za malo dosade na granici - pregled carine i pasoša - bogato si nagrađen kada voz sa grmljavinom protutnji savski most, a Beograd u zraku jutarnjeg sunca, kao zlatom obasut pojavi se pret tobom... Ali, po svoj prirodi Beograd je jedinstven između dve silne reke, grad je sazidan na strmoj steni a na istoj visini sa gradom leži varoš sama, kao golemi zmaj. - Jest! sa gradom kao glavom i silnim trupom na grebenu."