OVO JE TAJNA KOJU SU KOMUNISTI KRILI: Kako su tokom Bitke na Neretvi četnici spasavali partizane
U filmu nismo videli, recimo, da se na Neretvi desila situacija gdje su četnici masovno odbijali da pucaju na izmučene partizane – jer su im na toj strani bili rođaci. Niti smo videli da su partizani oslobodili četu zarobljenih četnika, koji su kažnjeni ukorom, odnosno tako što ih je Peko Dapčević samo kritikovao zbog izbora vojske u kojoj su se obreli. Sve su prilike da političari i istoričari nisu želeli da pričaju o pozitivnim slučajevima tokom besmislenog sukoba partizana i četnika, jer te istine i ti primeri nisu odgovarali njihovoj viziji i potrebi za beskonačnom konfrontacijom. Nema sumnje da se u ovom slučaju radi o ozbiljnom moralnom propustu, koji je imao za cilj da produbi jaz u društvu, i veštački ga projektuje u dalju budućnost!
Uostalom, evo šta u vezi svjedočanstava piše u “Zborniku dokumenata i podataka u Narodnoslobodilačkom ratu naroda Jugoslavije, koje je izdao Vojnoistorijski institut u Beogradu”. Petar Baćović 13. marta izveštava Mihailovića:„Situacija na levoj obali Neretve je ozbiljna. Grupa kapetana Lukačevića, u kojoj je pored domaćih Bosanaca bilo i Crnogoraca, razbijena je i rasturena. Obe durmitorske brigade i Sandžaklije izdali su, jer su javno izjavili da neće da se bore protiv svojih sinova, sestara i braće koji se nalaze u redovima komunista. Pri nailasku komunista iste su pozdravljali sa pesnicom sa uzvikom: “Smrt fašizmu”! Par dana kasnije, 18. marta Petar Baćović izveštava Mihailovića:
„Ovog momenta vratilo se 10 Crnogoraca nikšićke brigade koji su bili zarobljeni kod boljševika. Oni pričaju: zarobljenih je 90 u noćnom napadu… Od svih zarobljenika pušteno je 10 starih. Ostale su zadržali. Zarobljenike su vodili pred Peka Dapčevića koji ih je korio. Ubili nisu nikoga.” Naravno, ovo nije jedino iznenađenje toga vremena, a ono što će dalje biti prdočeno je uglavnom iz knjige “Bitke na Neretvi i Sutjesci 1943.g.- kontroverze i otvorena pitanja” koju je napisala dr. Mirjana Zorić, profesorka istorije na Vojnoj akademiji u Beogradu.
Operacija Vajs- uništiti partizane i četnike!
Prema planu operacije „Vajs“, konačno uobličenom 9. januara 1943. u Zagrebu, u okviru prve faze („Vajs I“, koja je otpočela 20. januara 1943) bilo je predviđeno uništenje partizanskih snaga na Baniji, Kordunu, Lici i Bosanskoj krajini, fašističkim snagama koje su brojile 85 000 vojnika i 150 aviona. Druga faza operacije („Vajs II“) imala je za cilj uništenje partizanskih ustanika u Bosanskoj krajini i zapadnoj Hercegovini. Prema planu „Vajs III“ (treća faza) bilo je predviđeno razoružanje četnika u Dalmaciji i Hercegovini, na prostoru jugoistočno od Neretve. U produžetku te akcije, italijansko-nemačke snage bi zarobile i razoružale četnike u Crnoj Gori koji se ne budu predali, a, na kraju, trebalo je uništiti i manje partizanske i lokalne četničke grupe između Save i Drave. Dakle, cilj operacije je bio potpuno satiranje ustanika, nezavisno da li pripadaju komunističkoj ili monarhističkoj ideologiji i vojnom pokretu.
Elem, dok su se četnici borili u ovoj operaciji na strani Italijana, u želji da likvidiraju komunistički pokret, u to vreme je Broz ostvario kontakte sa Vermahtom, i u želji da likvidira četnički pokret, poslao u sred Bitke na Neretvi svoju delegaciju na pregovore sa Nemcima! Radi bolje vremenske orijentacije, recimo, depeše Petra Baćovića koje su predočene na početku teksta su Draži Mihailoviću poslate 13. i 18. marta 1943., a sastanak Titove delegacije sa Nemcima se desio 11. marta u Gornjem Vakufu, produžen 14. marta u Sarajevu, a finiširan krajem marta sastankom u glavnom gradu NDH!
Vrhovni štab je, preko svojih ovlašćenih predstavnika (partizanske delegacije koju su činili Vladimir Velebit, Milovan Đilas i Koča Popović), nemačkoj strani u Gornjem Vakufu (komandantu 717. pešadijske divizije) 11. marta 1943. predložio: „1) U datoj situaciji ne postoji nikakav razlog da nemački Vermaht vodi ratna dejstva protiv NOVJ s obzirom na situaciju, protivnika i interese i jedne i druge strane. Prema tome, u obostranom je interesu da neprijateljstva budu obustavljena. U vezi s tim, njemačka komanda i ova delegacija morale bi da preciziraju svoje predloge o eventualnoj zoni i pravcima ekonomskih i drugih interesa; 2) NOVJ smatra četnike glavnim neprijateljima; 3) U toku trajanja pregovora o svim ovim tačkama predlažemo prestanak ratnih dejstava između nemačkih trupa i snaga NOVJ“.
Advertisements
Što se tiče druge tačke, o preciziranju predloga o eventualnoj zoni i pravcima ekonomskih i drugih interesa Vrhovnog štaba i nacista, bitno je napomenuti o nemačkoj ponudi za Sandžak kao „budućoj partizanskoj teritoriji“ koju Mišo Leković, u knjizi “Martovski pregovori”, dovodi u vezu sa ponudom koju je navodno general Horstenau preko Marijana Stilinovića uputio partizanima još u avgustu 1942. godine. Naime, njemački general je tom prilikom ponudio partizanima jednu teritoriju „da se oni kao najjača vojna snaga na Balkanu primire, da će ih Nemci tolerisati, i da će na toj teritoriji partizani biti suvereni“, a zauzvrat, partizani bi dozvolili Njemcima nesmetano korišćenje sirovina i njihov izvoz u Rajh.
Dok se Tito na Neretvi vojnički i propagandno borio protiv saradnika okupatora, njegovi predstavnici Milovan Đilas i Vladimir Velebit su se u Zagrebu sreli sa tim istim okupatorima i predložili im saradnju. Istoričar Branko Petranović se o suštini vođenih pregovora u Zagrebu poziva na američkog istoričara Voltera Robertsa (Valter R. Roberts- ”Tito, Mihailovich, and the Allies, 1941-1945”, Njujork, 1973.g.) gde je Roberts tvrdio sledeće: “Partizanska delegacija je naglasila da partizani nemaju razloga da se bore protiv nemačke vojske”, i da “jedino žele da se bore protiv četnika”, te da će se “boriti i protiv Britanaca ukoliko se ovi docnije iskrcaju u Jugoslaviji!”
