- Poruka
- 381.400
Ove godine obeležava se dve stotine godina od rođenja blažene uspomene Episkopa užičko-kruševačkog (žičkog) Vićentija (Krasojevića). Molitveno i različitim kulturnim programima obeležava se jubilej ovog velikog srpskog duhovnika. Blaženopočivši Vladika izdanak je starog srpskog monaštva, episkop, mecena i zadužbinar.
Bio je i član Srpskog učenog društva (akademik). Centralna proslava će se održati u novembru u Galeriji nauke i tehnike SANU.
Duhovno čedo prvog srpskog mitropolita
Vićentije Krasojević je rođen oktobra 1824. godine od blagočestivih roditelja oca Đoke i majke Petrije u Gornjoj Crnući, mestu koje je do 1818. bilo prva srpska novovekovna prestonica. U vreme njegovog rođenja konak u Crnući je imao status jednog od četiri kneževa dvora, a dvorski knez je bio Georgije (brat Vićentijevog dede Krasoja). Porodica Krasojević je bila u najbližem prijateljstvu sa porodicom kneza Miloša. Pretpostavlja se da je Vićentija krstio sam arhimandrit vraćevšnički Melentije koji se smatra njegovom duhovnom ocem. Melentije Pavlović, koji je kasnije bio prvi poglavar Srpske Crkve, malog Vićentija je odveo u obližnji manastir Vraćevšnicu da uči školu. U manastiru se opismenio i zavoleo monaški život i odlučio da život posveti Bogu i rodu.
Iguman i arhimandrit
Zakaluđerio se 1844. i rukopoložen je za đakona 1846. godine. Kao đakon odlazi u Beograd gde završava dva razreda Bogoslovije. U čin jeromonaha rukopoložen je 30. septembra 1846. godine od Episkopa užičkog Nikifora (Maksimovića). Posle Svetoandrejske skupštine i povratka Obrenovića na vlast, postavljen je za igumana 1859. godine. Iste godine, 25. decembra, knez Miloš ga odlikuje zlatnim krstom Svetoandrejske skupštine. Radio je na prikupljanju i prepisivanju narodnih starina i arhivskih dokumenata, a biblioteku manastira Vraćevšnice umnožio je i uredio, pa je vremenom postala jedna od najcenjenijih u Srbiji. U manastiru je osnovao i galeriju slika u kojoj je bilo i nekoliko ikona i slika s kraja XVIII i početka XIX veka. Veći deo galerije činila su dela Đure Jakšića, koji je na njegov poziv boravio u manastiru i naslikao portrete svih srpskih vladara i istorijske kompozicije iz Prvog i Drugog srpskog ustanka. Od ovih slika sačuvan je samo portret kneza Miloša. Biblioteka i galerija izgorele su u požaru koji je zahvatio manastir 1920. godine. Po nalogu kneza Miloša sproveo je veliku obnovu manastira Vraćevšnice, a posebno manastirske crkve. Sa južne strane manastirske crkve 1868. godine počeo je da gradi konak danas poznat kao Vićentijev konak, koji je izveden kao velika dvospratna zgrada sa zvonikom slična palatama mađarskih velikaša. Uredio je i unapredio manastirsku ekonomiju i manastir je uzdigao u svakom pogledu. Ono što je u Srbiji Nemanjića bila Studenica u Srbiji Obrenovića postala je Vraćevšnica. Bio je u to vreme najveći duhovnik tog kraja i narodni prvak. Posle ubistva kneza Mihaila 1868. godine izabran je za narodnog poslanika. NJegov rad nije ostao neprimećen i Crkva ga je unapredila u čin arhimandrita 1871. godine.
Episkop
Posle smrti vladike Joanikija (Neškovića) 1873. godine izabran je jednoglasno od Arhijerejskog Sabora Srpske Crkve za episkopa Eparhije užičke (danas Eparhija žička). Kao episkopu rezidencija mu je bila najpre u Karanovcu, današnje Kraljevo, a kasnije u Čačku. Titula mu je bila Episkop užički i Episkop užičko-kruševački. Eparhija koja mu je bila poverena bila je jedna od najstarijih i najuticajnijih episkopija Srpske Crkve. Ustanovio ju je sam Sveti Sava, osnivač Srpske Crkve. U njoj se nalaze carske lavre Studenica i Žiča, gde je bilo sedište Srpske Arhiepiskopije. Kao episkop bio je više godina predsednik Apelatorijske konzistorije Srpske mitropolije i najbliži saradnik velikog mitropolita Mihaila. Voleo je kulturu i umetnost, a poštovao prosvetu, verovatno iz razloga što nije imao veliko formalno obrazovanje. Bio je dobrotvor i mecena Đuri Jakšiću, a pomagao je i Vuka Karadžića i Jovana Jovanovića Zmaja. Bio je pomažući član Društva za poljsku privredu i akademik (član Srpskog učenog društva). U poslednjoj godini njegovog života desio se sukob Srpske Crkve sa austrofilskom Vladom Milana Piroćanca. Zbog protivljenja Zakonu o taksama kojim su bile predviđene takse za službe i akta crkvenih organa, knez Milan je razrešio dužnosti mitropolita Mihaila. Episkop Vićentije je do zadnjeg časa bio beskompromisan i hrabro je stajao na braniku odbrane prava Srpske Crkve i zakonitog Mitropolita. Kao dosledni branitelj vere i Crkvenih dogmi, upokojio se 15. marta 1882 godine u Beogradu. Na opelu održanom u Sabornoj crkvi činodejstvovao je episkop Mojsej u prisustvu kralja Milana, kraljice Natalije i skoro cele vlade, a zatim je njegovo telo ispraćeno u Vraćevšnicu. Sahranjen je u priprati manastirske crkve u Vraćevšnici preko puta grobnice mitropolita Melentija Pavlovića.
Zadužbinar
Svu svoju imovinu zaveštao je za prosvetne ciljeve. Po njegovoj želji osnovana je zadužbina za školovanje njegove familije, dece iz njegovog mesta rođenja i najzad iz cele Srbije. Od novca koji je ostavio u Upravi fondova podignute su nove Zadužbinske zgrade na njegovom placu pored njegove Beogradske rezidencije. Zgrade su davane pod zakup, a od prihoda su stipendirani pitomci. U zgradama su bile smeštene: Beogradska bogoslovija, Kraljevska srpska državna štamparija, Biblioteka Pravnog fakulteta i Akademija likovnih umetnosti. Zgrade zadužbine su nacionalizovane 1958. godine. Zadužbina je stipendirala brojne državne zvaničnike od kojih si neki bili banovi, veliki župani, narodni i kraljevi poslanici, sreski i okružni načelnici, profesori, advokati, lekari, učitelji, oficiri… Mnogi od njih su i sami bili zadužbinari i veliki dobrotvori Srpske Pravoslavne Crkve. Intresantno je da je Vićentije vaspitavao i opismenio Vićentija Vasića, oca akademika Dragiše Vasića, a poznavao je kao mlade i dva velikana srpske kulture i nauke: Milana Rakića, pesnika i diplomatu (sa čijim ocem Mitom i dedom Milanom Đ. Milićevićem je bio blizak prijatelj) i Miku Petrovića Alasa, matematičara (sa čijim je ocem i dedom protom Novicom Lazarevićem bio takođe veliki prijatelj). Zadužbina vladike Vićentija je obnovila svoj rad 15. marta 2014. godine na skupštini potomaka stipendista održanoj u Parohijskom domu hrama Svetog Save u Beogradu. Ove godine se u SANU proslavlja i 150 godina od rođenja srpskog vizantologa, akademika dr Vladimira Petkovića, koji je bio stipendista Zadužbine vladike Vićentija Krasojevića čiju dvestagodišnjicu slavimo. U novembru u Umetničkoj galeriji SANU i Galeriji nauke i tehnike SANU biće održane izložbe o ova dva velika akademika.
Duhovna deca episkopa Vićentija
Manastir Vraćevšnica je dao srpskoj novovekovnoj istoriji više od deset episkopa i jednog mitropolita. To je proporcionalno veličini ovog manastira impozantan broj. Za svog kratkog vladičanstva Vićentije je zamonašio tri vredna monaha koji će kasnije kao arhijereji ostaviti lep trag u našoj crkvenoj istoriji. To su mitroliti Vikentije (Krdžić) i Nićifor (Perić) i episkop Meletije (Vujić). Mitropoliti Vikentije i Nićifor su mučenički stradali za veru i kanonizovani od strane Svetog Arhijerejskog Sabora Srpske Pravoslavne Crkve za svetitelje. Izobraženi su na ikoni Svetih mučenika surduličkih.
Blagorodna porodica episkopa Vićentija
Iz familije Krasojević potekao je veliki broj monaha i sveštenika. Pored ostalih: Episkop šabačko-valjevski Mihailo (Urošević), unuk Vićentijeve sestre Anice, iguman manastira Vraćevšnice i starešina Srpskog podvorja u Moskvi; iguman manastira Ravanice i Bogovađe Danilo (Urošević), sin Vićentijeve sestre Anice; sveštenik Mihailo Krasojević, sin Vićentijevog brata Sima; jeromonah Joanikije (Lazarević Krasojević), višegodišnji namesnik manastira Vraćevšnice, brat od strica vladike Vićentija; protojerej Ljubinko Jeremić, unuk Vićentijevog brata Milosava, predsednik Duhovnog suda, prvi urednik Glasa Crkve.
Izvor: Zadužbina vladike Vićentija Krasojevića
