Šta je to anglikanstvo?

[Gedeon]

Šta je to anglikanstvo?

Anglikanstvo je grana hrišćanstva koja je nastala u Engleskoj tokom 16. veka. Danas obuhvata crkve širom sveta (poznate kao Anglikanska zajednica), sa oko 85 miliona vernika. Najpoznatija je Crkva Engleske (kod nas poznatija kao Anglikanska crkva), čiji je formalni vrhovni poglavar britanski monarh, dok je nadbiskup od Kenterberija duhovni vođa.

Istorijski nastanak

Anglikanstvo je nastalo tokom Engleske reformacije, kada je kralj Henrik VIII 1534. raskinuo vezu sa Rimom jer mu rimski papa nije odobrio poništenje braka. Iako je politički razlog bio ličan, reformacija u Engleskoj je imala i duboke teološke i društvene motive.

 

[Gedeon]

Anglikanstvo se često opisuje kao via media (srednji put) između katolicizma i protestantizma:
Sličnosti katolicizmu: zadržava biskupe, liturgiju, sakramente, odežde, crkvenu hijerarhiju.
Sličnoti protestantizmu: odbacuje papski autoritet, uči da je Sveto pismo glavni autoritet, propoveda opravdanje verom.
Mnogi kažu da anglikanstvo spaja katoličku formu sa protestantskom teologijom.

 

[Gedeon]

Glavne karakteristike​

Teologija. - Nema centralnog autoriteta poput pape.
Doktrine se zasnivaju na „Trideset devet članova vere“ (1563).
Priznaje dva glavna sakramenta tj. svete tajne (krštenje i evharistija), a ostale kao “sakramentalne obrede”.
Liturgija. - Naročito važna knjiga je "Book of Common Prayer" (Knjiga zajedničkih molitvi) iz 1549. Najpoznatije i najduže korišteno izdanje je iz 1662. godine. Knjiga zajedničkih molitvi je sa poznatom Biblijom kralja Džejmsa (Jakova) uticala na formiranje modernog engleskog jezika i kulture.
Bogosluženja su svečana, često uz hor, orgulje i formalne rituale.

Organizacija​

Episkopalna struktura – crkvom upravljaju episkopi.
Svaka nacionalna anglikanska crkva je samostalna (npr. Američka Episkopalna Crkva, Crkva Nigerije, Crkva Australije).

 

[Gedeon]

Za anglikanstvo je karakteristično da postoji više teoloških struja:
Visoka crkva (High Church) – naglašava tradiciju, slična katoličkoj liturgiji.
Niska crkva (Low Church) – više protestantska, pojednostavljena bogosluženja.
Široka crkva (Broad Church) – liberalnija i otvorenija za različita tumačenja.

 

[Gedeon]

Globalna anglikanska zajednica​

Anglikanska zajednica nije centralizovana kao Rimokatolička crkva. Nema jedinstvenu glavu poput rimskog pape, niti jedan organ sa vrhovnom vlašću. Umesto toga, postoji labava, zajednička struktura čiji je cilj održavanje jedinstva, dijaloga i saradnje među nacionalnim anglikanskim crkvama.

 

[Gedeon]

Institucionalni okvir Anglikanske zajednice

1. Nadbiskup od Kenterberija​

Duhovni, a ne pravni vođa celokupne zajednice.
Nema moć da nametne odluke drugim crkvama.
Njegova uloga je simbol jedinstva i koordinator zajedništva.

2. Lambetska konferencija​

Održava se svakih 10 godina.
Učestvuju svi anglikanski episkopi iz cwlog sveta.
Donosi preporuke (ne obavezujuće).
Najviši forum za zajedničko promišljanje i dijalog.

3. Anglikansko savetodavno veće (Anglican Consultative Council – ACC)​

Jedino institucionalno telo sa formalnom strukturom.
Uključuje laike, sveštenstvo i episkope.
Sastaje se svake 2–3 godine.
Daje smernice, bavi se međunarodnim pitanjima, ekumenizmom i administrativnom saradnjom.

4. Sastanak Primasā
(Primates’ Meeting)​

Primas je najviši predstavnik svake nacionalne crkve (npr. arhiepiskop).
Sastaju se da diskutuju o teološkim i moralnim pitanjima.
Njihove odluke su savetodavne.

 

[Gedeon]

Može se reći da je anglikanska struktura „konfederacija autonomnih crkava“ povezanih:
zajedničkim poreklom (Crkva Engleske),
zajedničkim verovanjem izraženim u Trideset devet članova vere i Knjizi zajedničkih molitvi, episkopalnom strukturom i liturgijom.
Svaka crkva je autokefalna – donosi sopstvene odluke o doktrini, etici, upravljanju, ali ostaje deo zajednice kroz priznanje nadbiskupa od Kenterberija.

 

[Gedeon]

Anglikanstvo danas potresaju raskoli i slaba posećenost crkava i crkvenih službi u samoj Engleskoj.
Savremena pitanja koja uzrokuju teške rasprave i raskole su:
Uloga žena (u mnogim anglikanskim crkvama žene mogu biti sveštenice i biskupi)
Istopolni brakovi (prihvatanje varira od zemlje do zemlje)
Odnos prema tradiciji i modernosti (postoji raskol između konzervativnih i liberalnih anglikanaca).

 

[Gedeon]

Anglikanska crkva (Crkva Engleske) je nedavno dobila prvog ženskog arhiepiskopa:
https://forum.krstarica.com/threads/anglikanska-crkva-dobila-prvu-nadbiskupkinju.1041473/

 

[Gedeon]

Zanimljivo je da je u Engleskoj zakonom zabranjeno da druge crkve imaju episkope katedre sa nazivima koji već postoje u Crkvi Engleske (rimokatolička i pravoslavne npr.). Tako npr. rimokatolici i pravoslavni u Engleskoj ne mogu imati svog kenterberijskog arhiepiskopa itd.

 

[Gedeon]

Veze između Srba, odnosno Srpske pravoslavne crkve i anglikanskog sveta imaju dugu i zanimljivu istoriju, obeleženu teološkim dijalogom, kulturnim kontaktima, diplomatijom i međusobnim simpatijama, naročito u 19. i 20. veku.

 

[Gedeon]

Britansko interesovanje za Balkan tokom 19. veka dovodi engleske diplomate, putopisce i misionare u kontakt sa srpskim narodom i SPC.
Engleski književnici i putopisci, poput Williama Dentona i Herberta Tree-a, pisali su o pravoslavlju sa simpatijama.
U Engleskoj se pojavila ideja da je pravoslavlje autentično i drevno hrišćanstvo, a Srbi su viđeni kao čuvari tog nasleđa.
Anglikanska „Eastern Church Association“ u 19. veku razvija simpatije prema pravoslavlju, nadajući se mogućem zbližavanju.

 

[Gedeon]

Važni susreti:
1908. - prvi zvanični kontakti između SPC i anglikanaca.
1920-e - sveti vladika Nikolaj Velimirović i patrijarh Varnava aktivno učestvuju u međunarodnim hrišćanskim konferencijama, gradeći veze sa anglikancima.
1930. godine (Lambetska konferencija) - SPC šalje posmatrače; anglikanci izjavljuju da pravoslavnu crkvu smatraju „sestrinskom crkvom“.
1935. godine - Anglikanska crkva priznaje pravoslavne svešteničke svete tajne kao važeće, što je velika gesta poštovanja.

 

[Gedeon]

Humanitarne i političke veze (20. vek)

Prvi svetski rat​

Britanska javnost snažno podržava Srbe.
Anglikanske organizacije, naročito Missions to Eastern Churches, pomažu srpskim izbeglicama i ratnoj siročadi.

Drugi svetski rat​

Nakon okupacije Kraljevine Jugoslavije, mnogi Srbi u emigraciji kroz London komuniciraju sa anglikanskim verskim krugovima.
Sveti vladika Nikolaj Velimirović tokom boravka u Engleskoj održava predavanja i propoveda u anglikanskim crkvamami postaje veoma cenjen u britanskim verskim krugovima.

 

[Gedeon]

Duhovni dijalog posle
Drugog svetskog rata​

SPC učestvuje u Svetskom savetu crkava (SSC, na engleskom WCC: World Council of Churches), čiji je jedan od ključnih osnivača upravo Anglikanska crkva.
Nastavlja se teološki dijalog između pravoslavnih i anglikanaca, sa ciljem razumevanja oko sakramenata (svetih tajni), apostolskog prejemstva i autoriteta crkve.

Današnje veze​

SPC i anglikanske crkve u dijaspori često koriste iste crkvene zgrade, posebno u Zapadnoj Evropi i SAD.
Postoje lokalne zajedničke molitvene inicijative i ekumenski sastanci.
Iako postoje teološke razlike (npr. po pitanju hirotonije žena i savremenih moralnih pitanja poput crkvenog braka i svešteničkih blagoslova za homoseksualne parove), odnosi su korektni i prijateljski.

 

[Gedeon]

Iako nikada nije bilo potpunog jedinstva (zajedničkog sasluživanja na svetoj liturgiji) i pristupanja vernika iz jedne crkve svetim tajnama u drugoj crkvi, između pravoslavnih crkava i crkava globalne anglikanske zajednice, odnosi su tradicionalno srdačni i puni uzajamnog poštovanja.