U srpskim arhivima ima veoma malo izvora o poslednjem austro-turskom ratu, jer Srbija u to vreme nije imala svoju državnu strukturu. Književni izvori su se pokazali mnogo produktivnijim. Procena austro-srpskih odnosa u ratu 1788-1791 pokazuje se prilično zanimljivom. Recimo srpski prosvetitelji 18. veka uzdizali su Austriju do neba i videli Srbiju kao budući dragulj u habzburškoj kruni. Radovi srpskih istoričara prve polovine 19. veka veoma su se trudili da budu objektivni. U svetlu ratnih zbivanja 1788-1791, međutim, beogradski istoričari s kraja 19. veka Austriju ne prikazuju više kao poštenog saveznika i pristalica, već gotovo kao perfidnu i neprijateljsku veliku silu.
Bizarno, koristili su se jednim te istim istorijskim izvorima iz Beča i Budimpešte kao njihovi prethodnici. Ista tendencija se jasno vidi i kod Crnjanskog, koji nije mnogo mislio ni na Rusiju, a takođe i kod Ive Andrića, koji je, međutim, davao pre svega negativne komentare o Osmanskom carstvu.
Ono što sam saznala o učešću Srba u tim ratovima jesu podaci iz udžbenika istorije za drugi razred srednje škole. Moj utisak iz pročitanog je da smo bili dvostruki stradalnici, ginuli smo boreći se i na strani Turaka, i na strani Austrijanaca. Naravno, kad govorim o ratovima na strani Turaka, mislim i na srpski živalj koji je islamizovan, ali i na hrišćane. Saradnja Srba sa Turcima u vreme osvajanja Banata i Ugarske, doprinela je da Turci zauzmu korektniji odnos prema Srbima hrišćanima. Sredinom 16. veka Mehmed- paša Sokolović je bio jedan od zapovednika turske vojske, pa se računalo na njegovo poreklo koje će privući brojnu srpsku populaciju s obe strane granice. Tokom vojne kampanje 1551. srpske čete su podržale osmanlijska osvajanja, tačnije, prvo, neuspelo osvajanje Temišvara. Zbog učešća Srba u tim pohodima, a kao proizvod dobre volje i nagrade, omogućeno je obnavljanje Pećke patrijaršije 1557.
U Drugom austrijsko - turskom ratu, Srbi su u Banatu 1594. podigli ustanak u okolini Vršca pod vođstvom vršačkog episkopa Teodora Tivodorovića. Osvajanje Bečkereka, tj. Zrenjanina, smatra se najvećim uspehom ustanka, ali kako su Austrijanci sklopili primirje, ustanici su bili prepušteni sami sebi. U završnim bitkama ratovalo je 4300 Srba naspram 30 000 Turaka. Vojevali su pod zastavom Svetog Save, a nakon što su Turci ugušili ustanak, Sinan- paša je spalio mošti Svetog Save na Vračaru 1595. Od tada je položaj hrišćana u pokorenoj Srbiji pogoršan. Krajem 16. veka slabi turska imperija, a otpor Srba je bio organizovan u vidu hajdukovanja, uskočkih napada i daljih učešća u ratovima velikih sila protiv Turske. Srbi na teritoriji Banata nastavljaju borbe do 1606. mahom u vojsci vlaškog vojvode Mihaila Hrabrog. Poznati srpski junaci toga doba su Deli Marko, Đorđe Rac Slamkamenac, Sava Temišvarac, a posebno Starina Novak, kod Rumuna poznat kao nacionalni junak Baba Novak.
Srbi, Hrvati, a neki kažu i Grci bili su učesnici Velikog (Bečkog) rata koga su pokrenule članice Svete lige od 1683. do 1699. Od naših, slovenskih teritorija, oslobođena je Dalmacija, Drniš, Benkovac, Obrovac. U Ravnim Kotorima se ističe Stojan Janković. Oslobođen je deo Ugarske, konkretno Slavonija, a 1688. oslobođeni su Beograd i Budim. Od 1686. patijarh Arsenije III Čarnojević okuplja veliki broj Srba na porobljenoj teritoriji i priključuje se austrijskoj vojsci koja stiže do Kosova, oslobađa Peć, Prizren, Skoplje. Turci su ih napali sa istoka i došli do Niša. Nekoliko hiljada Srba i tri hiljade Austrijanaca je branilo Niš 25 dana. Luj XIV napada Habzburšku monarhiju na Rajni, vojska se povlači uz dogovor sa Turcima da ne vrše odmazdu nad ustanicima. Ali, 10. septembra 1689. Turci upadaju u Niš gde je bilo oko 4 000 srpskih vojnika i njihovih porodica i vrše pokolj. U južnim krajevima 1690. izbija kuga od koje strada austrijski vojskovođa Pikolomini. Vojska se povlači nakon poraza kod Kačanika, a sa vojskom kreću i Srbi u veliku seobu od Skoplja do Beograda.
U Mletačko-turskom ratu, u kome je učestvovala i Austrija, Eugen Savojski je sa svojom vojskom i srpskim odredima zauzeo Beograd, Banat i severne delove Bosne. Rat je završen Požarevačkim mirom 1718.
Austrija je ponovo pokrenula rat koji je trajao od od 1737. do 1739. i u njemu se pod vođstvom patrijarha Arsenija IV Jovanovića Šakabente spremalo na ustanak oko 10 000 Srba uglavnom sa područja Prištine, Vučitrna, Bele Palanke, Novog Pazara. U Austrijskim trupama je bilo oko 3000 Srba sa teritorije Austrije. U bici kod Grocke 1739. austrijska vojska je bila poražana, pao je Beograd i krenuo je novi talas izbeglištva preko Dunava i Save. Ukinuta je Pećka patrijaršija 1766, a narod se dalje iseljava iz Srbije u osam velikih talasa ne računajući pojedinačne migracije.
Za vreme poslednjeg Austrijsko - turskog rata od 1787. do 1791. austrijske vlasti su organizovale posebne dobrovoljačke odrede sastavljene od Srba , takozvane frajkore. Jednim takvim odredom je komandovao Koča Anđelković koji je privremeno oslobodio deo teritorije poznate kao Kočina krajina. U tom ratu je učestvovalo oko 18 000 Srba, a među njima i Karađorđe Petrović.
Ovaj dugi post kucam zbog potrebe da se otkloni nepravda koja je decenijama činjena prema našem istorijskom nasleđu. Naime, godinama se ispredao mit kako su Srbi pod Turcima bili pasivna raja, kako nismo pružali otpor, a zapravo smo bili kao između čekića i nakovnja, između Turske i Austrijskog carstva, nekada uz jedne, nekada uz druge, ali uvek kao najveće žrtve, a i junaci. Isto tako, žalosno je da ne znamo herojska dela naših ljudi koje drugi narodi slave. Konkretno, Starinu Novaka znamo iz narodne poezije, znamo ga kao hajduka, a ne kao istorijsku ličnost i heroja koga slavi rumunski narod. Uz sve ovo, kada se pogleda koliko nas je stradalo, koliko je raseljeno, koliko je Srba asimilovano, nije čudno što nas tako malo ima. Bilo je nekih istoričara, ili kvazi istoričara koji su pisali da je Srba pre Velike seobe bilo više nego Engleza i to su tvrdili na osnovu podataka o broju porodica koje su pošle u izbeglištvo pod vođstvom Čarnojevića.
