Драгољуб Дража Михаиловић

[Koča]

@Blajbinger

i treba da ti bude jasno da vise ne postavljas te splacine...ili bar znas tacno ko je na slici, kad i gde, a ne koristis izvore koji lazno potpisuju slike jer doci ces samo u neprijatnu situaciju....

A kako mislis da mozes nesto da znas...da nisi vec rodjen s nekim predznanjem...umesto sto se ovde iscudjavas sto u 13 epizoda ''Otpisanih'' nisi video kako cetnici ubijaju Nemce, uzmi u ruke neko ozbiljno stivo na ovo temu pa onda dodji da pametujes...

Drago bi mi bilo da je ova pitanja postavio neko kome je stalo do ove teme, neko ko je neutralan i objektivan ali ti to nisi i to se odmah vidi....

Sve su to pitanja na koja su odgovori davani mali milion puta, i onda ne mogu drugacije da shvatim, nego da ti kojim imas preko 1000 postova, na ovaj nacin samo spamujes temu, poput vec dobro poznatih hrvatskih provokatora....

______________________________________

 

[Koča]

Odgovori na prva dva pitanja:

Dobices odgovore posto me zanima tvoja dalja reakcija....

1. Za pocetak ovo su akcije koje su vodili Nemci protiv JVuO, preuzeto iz zahteva za rehabilitaciju, koji je predat Okruznom sudu u Beogradu.

nemačke oružane snage tokom rata izvele su 24 vojne operacije protiv jedinica pod komandom generala Mihailovića i to:

• Operacija „Mihailović“ (4-9.12.1941.)
• Operacija „Bader/Istočna Bosna“ (15-23.1.1942.)
• Operacija „Trio“ (8.-12.4.1942.)
• Operacija „Forstrat“ (15.5.-3.6.1942)
• Operacija „Kopaonik“ (8-17.10.1942)
• Operacija „Rudolf“ (29.11.-2.12.1942)
• Operacija „Hajnrih“ (16-23.3.1943)
• Operacija „Đavo“ (14-17.4.1943)
• Operacija „Crno“ (1.5-15.5.1943)
• Operacija „Krug“ (8-16.6.1943)
• Operacija „Jutarnji vazduh“ (12-19.7.1943)
• Operacija „Rudnik“ (17-23.7.1943)
• Operacija „Sifelknecht“ (7-15.8.1943)
• Operacija „Arilje“ (14-24.8.1943)
• Operacija „Maiskolben“ (3-8.10.1943)
• Operacija „Krumm“ (12.-20.10.1943)
• Operacija „Erih“ (20-31.10.1943)
• Operacija „Dolstos“ (21-23.10.1943)
• Operacija „Jesenja magla“ (24-29.10.1943)
• Operacija „Ovsinji hleb“ 30.10.-5.11.1943)
• Operacija „Hajka“ (17.2.-11.3.1944)
• Operacija „Proleće“ (8-19.3.1943)
• Operacija „Saksonija“ (21-22.5.1944)
• Operacija „Čumić“ (27.5.-1944)

Pored toga za vreme ustanka 1941. godine Nemci su izveli i pet operacija protiv četnika i partizana. To su:

• Operacija „Luk Save“ (25.9-15.10.1941) sa podoperacijama „Šabac“ (22-26.9.1941), „Mačva“ (23-28.9.1941), „Cer-Iverak“ (6-9.10.1941), Krupanj.dolina Jadra (10-20.10.1941);
• Operacija „Oto“ (13-20.10.1941)
• Operacija „Tamnava“ (15-30.10.1941)
• Operacija „Valjevo“ (15-25.1.1941)
• Operacija „Dolina Zapadne Morave“ (25.11-9.12.1941) sa podoperacijama „Užice“ za eliminisanje partizana i „Mihailović“ za eliminsianje četnika.

Nemci su izveli i šest obaveštajnih operacija protiv pripadnika JVO i Ravnogorskog pokreta:

• „Mason“ 1941. hapšenje nacionalista povezanih sa ustankom;
• „Oluja“ 1943. hapšenje talaca u slučaju savezničkog iskrcavanja;
• „Poduhvat 800“ 1942. godine hvatanje generala Mihailovića uz pomoć Brandenburškog puka maskiranog u četničke uniforme;
• „Valter“ 1943. otkrivanje ilegalnog komandant u Beogradu pod tom šifrom;
• „Izdaja“ 1944. hapšenje većeg broja četnika u Beogradu i neposlušnih kvislinga u Grčkoj i
• „Vodena vila“ 1944. potapanje dunavske flote na Izlazu kako ne bi došla u ruke četnika.

_______________________

zbog neuspele operacije ''Mihailovic'' (4-9.12.1941.) Nemci ucenjuju Drazinu glavu na 200.000 dinara

U leto 1943. Vrhovna komanda nemackih trupa objavljuje novu poternicu za Drazom (tek tada Nemci ucenjuju i Titovu glavu, ali za razliku od poternica za Drazom, poternica za Titom je stampana u mnogo manjem broju jer se znalo da nije u nemackoj okupacionoj zoni):

Pripadnici Ravnogorskog pokreta i simpatizeri Draze Mihailovica hapseni su, slati u logore i streljani. Samo u Banjičkom logoru bilo je više soba u kojoj su zatvarane samo pristalice ovog pokreta. U prvoj zvaničnoj kategorizaciji od septembra 1942. godine, pristalice generala Mihailovića su svrstane u kategoriju „nacionalisti“

Zapovest nemačkog pukovnika Felbera od 4. septembra 1943. o streljanju "DM" talaca "za odmazdu zbog napada na nemačku carinsku patrolu" kod Bajine Bašte, "kojom prilikom je jedan carinik teško ranjen". "DM" su inicijali Draže Mihailovića. Dokument je pronašao i preveo Miloš Aćin Kosta, itoričar iz Vašingtona.

Nemacki proglasi i plakati protiv Draze Mihailovica, tokom citavog rata...

Proglas glavnokomandujućeg nemačkog generala u Srbiji, Badera, protiv generala Draže Mihailovića

Nemački plakat protiv generala Draže Mihailovića

General Draža Mihailović na nemačkom plakatu

Jedan nemački ratni plakat

____________________________

 

[Koča]

Snage generala Mihailovića su učestvovale u „Protivosovinskoj logističkoj operaciji 1942-1943. godine“

Tokom 1942. i 1943. godine snage pod komandom generala Mihailovića su bile uključene u „Protivosovinsku logističku operaciju“ u skladu sa naređenjima Savezničke vrhovne komande i jugoslovenske Vlade u Londonu. Cilj operacije je bio prekid snabdevanja i transporta pogonskog materijala, oružja, municije, hrane i druge opreme moravsko-vardarskom komunikacijom, kao i Ljubljansko-Zagrebačkim i Ljubljansko-Riječkim pravcem, nemačkim snagama na afričkom ratištu.

U to vreme za svaki srušen most Nemci su streljali 1.000 građana, za rušenje pruge 100, za ubistvo čuvara pruge 20 a za ubistvo pretsednika opštine 5. Procenjuje se da je u ovim akcijama poginulo više od 3.500 neprijateljskih vojnika. Nemci su radi odmazde strljali između 5.500 i 20.000 Srba.

Direktivu za ovu operaciju izdala je Saveznička komanda krajem jula 1942. godine kada je general Mihailović i dovršio organizovanje železničara koji su bili ključni za uspeh ove operacije. Inače sličnu naredbu general Mihailović je dobio i od tadašnjeg predsednika Vlade iz Londona dr. Slobodana Jovanovića. Tokom avgusta general Mihailović je poslao niz naređenja uključujući pored moravsho-vardarske komunikacije i prugu Sremska Mitrovica – Zagreb. U cilju izvršenja ovog zadatka Saveznici su poslali kod generala Mihailovića i svoje instruktore.

Radi izbegavanja nemačkih represalija JVO je nastojala da diverzije vrši van teritorije pod nemačkom okupacijom i dalje od srpskih naselja. U tu svrhu su korišćene i tempirane bombe koje su postavljane u železničku kompoziciju u Srbiji a s tim da eksplodiraju kada voz više nije na teritoriji pod kontrolom Nemaca. Tako su maja 1942. godine železničari digli u vazduh voz u Sofiji, mada je tempirana bomba podmetnuta još u Nišu. Ove diverzije su imale teške posledice po okupatorske snage.

General Mihailović je u tu svrhu tražio od Vlade u Londonu da ne objavljuje pojedinosti o ovim akcijama. I ovo je zloupotrebljavala partizanska propaganda pripisujući sebi ove diverzije i lažno optužujući generala Mihailovića za neaktivnost (izvori: Michael Lees, David Martin, George Orwell, Marci Kurapovna...). Međutim, brojni dokumenti nesumnjivo govore da su diverzije izvršile snage pod komandom generala Mihailovića.

Železnički most u Višegradu, pošto su ga četnici srušili 6. oktobra 1943. Četnici Cersko-majevičke grupe korpusa majora Dragoslava Račića, Drinskog korpusa majora Alekse Draškovića i Grupe mileševskih korpusa majora Vojislava Lukačevića prethodno su oslobodili grad od Nemaca i ustaša. Prisutne engleske misije izbrojale su preko 200 poginulih Nemaca (ustaše nisu brojali), dok su četnici imali 18 mrtvih. Komunističke paravojne formacije nikada nisu imale tako povoljnu srazmeru gubitaka.
Posle aprilskog rata, ovo je najveći srušeni most u zemlji (i zato komunisti nikada nisu pravili rang-listu diverzija).
Ruševine je snimio britanski general Čarls Armstrong. Bio je besan kada je iste večeri, zajedno sa Dražom, na Radio Londonu slušao da su i ovaj most srušili komunisti

Skica drugog mosta kod Mokre Gore, koji su četnici srušili 29. septembra 1943. godine. Engleska vojna misija javila je sa lica mesta: "29. septembra. Od Serboniana. Završili uništenje 4 mosta za 15 sati kod Mokre Gore, javlja Viks. Br. jedan most tri Spojedinačna luka, jedan trostruki luk, svi obloženi čelikom. Dva pokušaja da se voz izbaci iz šina u tunelu neuspela, voz preskočio praznine. Trideset šest Bugara ubijeno prošle noći, sedamdeset danas. Dvadeset i devet se predalo na licu mesta bez borbe. Vidite da Bi-Bi-Si prizna ovo Mihailovićevim snagama..."
Međutim, i ove akcije londonski radio je pripisao komunistima

Skica trećeg mosta kod Mokre Gore, koji su četnici srušili 29. septembra 1943. godine. Komunisti su posle rata uništavali dokaze o borbama četnika protiv okupatora. Međutim, pošto na ovim skicama piše da je izvršilac nepoznat, ostale su sačuvane u Narodnom muzeju u Užicu

Skica četvrtog mosta kod Mokre Gore, koji su četnici srušili 29. septembra 1943. godine

Skica mosta kod Mokre Gore, srušenog od strane četnika 29. septembra 1943. godine. Toga dana četnici su kod Mokre Gore srušili četiri mosta, započinjući veliku ofanzivu protiv Nemaca i ustaša u pravcu Sarajeva i Jadranskog moraSkica mosta kod Mokre Gore, srušenog od strane četnika 29. septembra 1943. godine. Toga dana četnici su kod Mokre Gore srušili četiri mosta, započinjući veliku ofanzivu protiv Nemaca i ustaša u pravcu Sarajeva i Jadranskog mora

Jedano od retkih sačuvanih naređenja majora Dragutina Keserovića, komandanta Rasinskog korpusa, u vezi rušenja železničkih pruga i mostova. Dokument se čuva u Vojnoistorijskom institutu u Beogradu

Jedna od diverzija na prugama u Srbiji.

General Armstrong sa četnicima pored jednog od srušenih mostova kod Mokre Gore

Četnici ruše prugu kod Mokre Gore

Jedan od srušenih mostova kod Mokre Gore

Miniranje mosta na Drini, kod Višegrada, 7. oktobra 1943. godine

nastavlja se....

 

[Koča]

U skladu sa dobijenim instrukcijama, obaveštajna mreža generala Mihailovića je svakodnevno dostavljala Saveznicima izveštaje o broju transporta koji se kroz Srbiju šalju prema Grčkoj, količinama tereta, broju ljudstva i dr.

Pored toga, trupe pod komandom generala Mihailovića su izvršile više akcija protiv nemačkih snaga na Dunavu, potopivši jedan broj brodova koji su vršili transport za potrebe trupa na Istočnom frontu, posle čega je maja 1942. godine u Beogradu streljano „50 pristalica D. Mihailovića“ a posle napada na brod u Sipskom kanalu 160 Srba iz Banjičkog logora.

Akcije generala Mihailovića i snaga pod njegovom komandom pohvalili su Saveznici. Zajedničkom izjavom američkog predsednika Ruzvelta i Kralja Petra od 24. jula 1942. godine navodi se da „krasni podvizi generala Mihailovića i njegovih odvažnih ljudi, primer su samonikle i nesebične volje za pobedom i služe i njima kao podstrek da neprijatelji da neprijatelji slobodnih naroda budu savladani.“ U svim anglikanskim crkvama u svetu, 20. septembra 1942. godine, obavljeno je molestvije za Jugoslaviju. Službi u Vestminsterskoj opatiji u Londonu prisustvovao je Kralj Petar sa ministrima.

Pet dana kasnije, 25. septembra 1942. godine britanski ministar spoljnih poslova Idn rekao je u Parlamentu: „Jugoslovenska vojska još se bori protiv zajedničkog neprijatelja na vlastitoj grudi, pod komandom svog junačkog vođe, đenerala Mihailovića. A ova je istina od velikog značaja. Ovog časa nemačke divizije, koje bi neprijatelju dobro došle za pojačanje ruskog ili egipatskog fronta, vezane su borbama u Jugoslaviji.“

Najviše ocene o doprinosu generala Mihailovića Savezničkoj stvari dali su i brojni komandanti: britanski maršal Aleksander, i komandant savezničkih snaga general Ajzenhauer.

U govoru za Novu 1943. godinu Hitler je rekao „da je rat u Africi izgubljen usled sabotaže svih komunikacija preko Balkana.“

Dražin proglas Čačanima prilikom oslobođenja Čačka, 1. oktobra 1941. godine

Četnici pali na Kraljevu

Nemci izvlače jednog od svojih vojnika poginulih prilikom opsade Kraljeva

Nemački vojnici poginuli u borbi sa četnicima 14. i 15. oktobra 1941. godine na drumu Kragujevac - Gornji Milanovac. Leševi nemačkih vojnika nisu bili unakaženi, kako su kasnije tvrdili ljotićevci. Nemci, koji su ovo slikali, odvozili su svoje poginule kamionima

Četnički oficir u zaplenjenom tenku, uoči juriša na Kraljevo

Jedan od nemačkih tenkova koje su četnici uništili na drumu Kragujevac - Gornji Milanovac, 15. oktobra 1941. godine

2. ravnogorski korpus u maršu

Okolina Čačka, proleća 1943. godine. Poručnik Predrag Raković obilazi jedinice 2. ravnogorskog korpusa, uoči polaska u dolinu reke Lim

 

[Koča]

Operacija „Švarc“

Međutim, desetak dana pre pregovora vođstva Komunističke partije sa nemačkim okupatorom, 3. marta 1943. godine Vrhovni komandant Jugoistoka general Ler izvestio je Hitlerov štab o situaciji na Balkanu „a naročito o operaciji „Švarc“ protiv gerilskog vođe Mihailovića u Crnoj Gori. Hitler je zahtevao bombardovanje Kolašina gde je smatrao da se nalazi štab generala Mihailovića. General Ler je za operaciju tražio da se sa Istočnog fronta povuče 1. planinska divizija radi učešća u operaciji. Kako je toj diviziji trebalo četiri nedelje za dolazak, operacija Švarc je mogla da se izvede tek maja 1943. godine.

Već sutradan 4. marta iz Italije se vratio zamenik načelnika nemačkog Generalštaba general Varlimont i izvestio Hitlera da Italijani neće da učestvuju u operaciji „Vajs 2“ čiji je cilj bio uništenje Narodnooslobodilačke vojske na Neretvi, da neće da učestvuju u razoružanju četnika u Dalmaciji i da neće da učestvuju u akciji protiv Jugoslovenske vojske u otadžbini u Crnoj Gori. Tek posle intervencije Nemačke, italijanski general je pristao da uzme učešće u operaciji. Tako su prethodni dogovori sa pojedinim četničkim komandantima u Crnoj Gori prestali da važe pa su Italijani obustavili dotadašnje isporuke ostavivši četničke snage bez municije. Takođe su započeli i masovna hapšenja pristalica generala Mihailovića i JVO.

Tako se ponuda vođstva Komunističke partije da obustavi neprijateljstva sa Nemcima i njihovim saveznicima i sve snage usmeri protiv Jugoslovenske vojske u otadžbini savršeno uklapala u nemačku operaciju protiv snaga generala Mihailovića pod nazivom „Švarc“. Kako jedinice planirane za ovu operaciju još nisu povučene sa Istočnog fronta, ofanziva Narodnooslobodilačke vojske posle proboja na Neretvi protiv snaga Jugoslovenske vojske u otadžbini je bila dobrodošla priprema nemačke buduće operacije „Švarc“. Međutim, Vrhovni komandant za Jugoistok general Ler je posle prodora partizanskih snaga u Crnu Goru naznačio da je cilj operacije uništenje „svih pobunjenika u Crnoj Gori i Istočnoj Hercegovini bez obzira da li su pristalice generala Mihailovića ili komunisti. Naročito štab generala Mihailovića sa svim oficirima i britanskim oficirima za vezu treba pronaći i uništiti.“ Mihailovićevu komandu general Ler je označio kao „glavni cilj“ nemačkog vazduhoplovstva koje je učestvovalo u operaciji „Švarc“. Pored 1. planinske divizije koju je činilo 20.000 prekaljenih boraca sa Istočnog fronta u operaciju „Švarc“ je uključen i jedan ojačani puk iz Srbije.

Nemci su započeli operaciju „Švarc“ 11. maja 1943. godine. 14. maja 1943. godine. Nemačke snage su ušle u Crnu Goru i Hercegovinu obavestivši italijanskog saveznika da su to učinile „u cilju razoružavanja i eventualno uništenja četničkih snaga“. Nemački general Ler je ovu akciju pravdao četničkim ispadima protiv SS divizije kod Mostara i neprijateljskog držanja prema 1. planinskoj diviziji“ koju su za ovu svrhu Nemci povukli sa Istočnog fronta. Tog istog dana nemačke snage pokušavaju da u selu Boljne zarobe generala Mihailovića i snage koje su bile sa njim ali je on to izbegao napustivši taj prostor dva sata ranije. Nemački obruč je zahvatio Rasinski korpus čiji su delovi, uz velike gubitke, ipak uspeli da se probiju iz nemačkog obruča i izbegnu zarobljavanje.

U isto vreme nemačke i ustaške snage su napale sa leđa jedinice Jugoslovenske vojske u otadžbini dok su se borile protiv jedinica Narodnooslobodilačke vojske kod Kalinovika. Tu su zarobili 750 četnika a one koji su se skrili po okolnim selima odali su im partizanski pozadinci i simpatizeri.

Inače valja napomenuti da su pre i u toku martovskih pregovora sa vođstvom Komunističke partije Nemci u više navrata pokušali da stupe u kontakt sa generalom Mihailovićem ali je on svaki put to odbio i o tome izvestio Vladu u Londonu.

Komandanti pojedinih jedinica Jugoslovenske vojske u otadžbini međutim imali su sopstvene procene nemačkih i italijanskih namera, bitno različite od procena generala Mihailovića. I upravo postupanjem po sopstvenim procenama imalo je teške posledice za te jedinice i njihove komandante. Naime, okupatorske snage su uveravale pojedine četničke komandante da nemaju neprijateljske namere prema njima pa su se tako obratili i majoru Pavlu Đurišiću. I pored upozorenja generala Mihailovića da se sa Nemcima ne sastaje jer će ga sigurno uhapsiti, da je nemački pregovarač isti koji je to uradio sa Dangićem ovaj to nije poslušao. Tog dana Nemci su u Kolašinu zarobili majora Đurišića sa celim štabom i 2.000 boraca. U toku operacije „Švarc“ zarobili su ukupno 3.500 boraca Jugoslovenske vojske u otadžbini ali su ostali uspeli da se izvuku iz obruča. U isto vreme italijanska žandarmerija je hapsila pripadnike i simpatizere generala Mihailovića u Crnoj Gori. Jedan voz sa zarobljenim četnicima Pavla Đurišića stigao je u Kraljevo. Dva vagona su poslata u Kosovsku Mitrovicu i tamo su svi zarobljeni pripadnici Jugoslovenske vojske u otadžbini streljani a ostali poslati u logore.

Posle zarobljavanja Pavla Đurišića, komandanta JVO u Crnoj Gori, general Mihailović je na njegovo mesto postavio Đorđija Lašića i zabranio „legalizaciju“ četničkih jedinica naređujući napade na okupatorsku vojsku, borbu protiv komunista, kao i oprez prema okupatorskim ponudama kako se ne bi ponovila situacija slična uništenju snaga Pavla Đurišića.

Prema tome, pomenute činjenice rečito govore da između okupatorskih snaga i Jugoslovenske vojske u otadžbini nije bilo „aktivne političke i vojne saradnje u cilju održavanja okupacije“ jer u protivnom okupatorske snage ne bi izvele operaciju „Švarc“ sa ciljem uništenja snaga generala Mihailovića i njegovog zarobljavanja, a takođe ne bi zarobile, streljale i poslale u logore hiljade pripadnika njegovih oružanih formacija.

Sve ovo je bilo dobro poznatno vođstvu Komunističke partije ali je ove činjenice svesno prikrivala i prikazivala u iskrivljenom svetlu kako bi prikrila svoju saradnju sa okupatorom a iz ideoloških i političkih razloga neosnovano optužila za to generala Mihailovića.


Shodno tome i ovo je dokaz da je osuda o „aktivnoj vojnoj i političkoj saradnji generala Mihailovića sa okupatorom u cilju održavanja okupacije“ zasnovana na ideološkim i političkim razlozima a ne na stvarnim događajima i činjenicama.

Ovo je takođe bilo potrebno kako bi se prikrilo verovanje Josipa Broza u sporazum sa Nemcima i teške gubitke koje je zbog toga pretrpela Narodnooslobodilačka vojska.

Slike iz perioda 1943-45

Draža obilzi jedinice iz Zapadne Bosne, na Trebavi oktobra 1944. godine. Desno je pukovnik Slavoljub Vranješević, komandant Zapadne Bosne

Pripadnici nemačke divizije "Brandenburg", specijalizovane za antigerilska dejstva, presvučeni u četnike, negde u Srbiji

Kapetan Katvic iz divizije "Brandenburg", ispituje dva zarobljena četnika, negde u Srbiji

S verom u BogaČ Molitva hercegovačkih četnika uoči borbe

Četnici Drinskog korpusa na kamionu zaplenjenom u Višegradu, u pokretu prema zapadu

Četnici Drinskog korpusa na kamionima zaplenjenim u Višegradu, u pokretu prema zapadu

Američki potpukovnik Albert Sajc poklanja svoj pištolj kapetanu Nikoli Kalabiću. Desno je britanski major Hadson, a iza su oficiri Garde. Snimljeno u Stragarima, novembra 1943.

Snimak mrtvog kapetana Lazarevića. Ljotićevci su pored leša stavili šubaru sa kokardom (na snimku iz krupnog plana šubara se nalazi dalje od Lazarevićeve glave)

 

[Koča]

Borbe JVO protiv Nemaca i Italijana posle operacije „Švarc“

Procenjujući skoru kapitulaciju Italije i dolazak Nemaca u oblasti koje su do tada držali Italijani, general Mihailović je odlučio da napadne italijanske garnizone u Crnoj Gori, Hercegovini i Sandžaku i oduzme im oružje i municiju, uvodeći tajnu i potpunu mobilizaciju i posedanje položaja za obrazovanje drugog fronta.

U skladu sa ovim naređenjem kapetan Lukačević je sa glavnim snagama napao Prijepolje i posle teških uličnih borbi protiv 2.000 nemačkih i „arnautskih“ vojnika zauzeo grad. Ove snage su sledećeg dana oslobodile Pljevlja posle borbi sa Nemcima da bi već 11. septembra ušle i u Bijelo Polje. Kako su nemačke snage u ovim borbama uništene, jedinice Jugoslovenske vojske u otadžbini su krenule kao Beranima. Tamo je kapetan Lukačević sa pratiocima i engleskim oficirom za vezu pukovnikom Bejlijem pošao da zatraži predaju italijanskog garnizona bez borbe. Komandant italijanske divizije „Emilio“ je prihvatio predaju i o tome je odmah obaveštena Saveznička komanda od koje se čekalo odobrenje. U to vreme snage kapetana Lukačevića su brojale oko 10.000 ljudi ali je samo 4.000 bilo naoružano. Ostali su čekali predaju italijanskog oružja kako bi se naoružali. Međutim, iz Savezničke komande stigla je poruka: „Italijanske trupe smatrati kao savezničke. One su spremne za kolaboraciju i borbu protiv Nemaca. Oružje ne oduzimati.“

Poruka je imala negativan i dezorijentišući efekat po snage generala Mihailovića. U to vreme ponovo se stvarao utisak o punoj saradnji Jugoslovenske vojske u otadžbini i Narodnooslobodilačke vojske u borbi protiv Nemaca. Naime, svakodnevno su stizali izveštaji o njihovom zajedničkom otporu nastupajućim snagama iz Hrvatske prema Splitu i Šibeniku.

U isto vreme šef engleske vojne misije brigadir Armstrong tražio je od generala Mihailovića da se spreči prebacivanje nemačkih snaga iz Srbije ka Bosni i Sandžaku i dalje prema jadranskoj obali rušenjem pruge Užice -Sarajevo. Zadatak je izvršen i pruga je srušena na najosetljivijim mestima: na tri mosta i u tri tunela. Engleski oficiri su potom tražili rušenje velikog mosta na Drini kod Međeđe ali im je objašnjeno da je to moguće samo u slučaju zauzimanja Višegrada koji je branilo 4.000 neprijateljskih vojnika. Na pitanje Engleza da li je to moguće major Ostojić je odgovorio da jeste ali da se u tom slučaju operacija mora produžiti preko Sokolca ka Sarajevu, saopštivši im plan. U slučaju uspeha cela oblast centralne Jugoslavije bila bi pod kontrolom Jugoslovenske vojske u otadžbini. Britanski izaslanici su to prihvatili i obećali da će u slučaju uspeha ove operacije JVO dobiti pomoć širokih razmera.

Jedinice snage generala Mihailovića su prema planu zauzele Višegrad i ubile veliki broj neprijateljskih vojnika. Od smrtne paljbe stradali su i mnogi civili. U naredna četiri dana Jugoslovenska vojska u otadžbini je oslobodila Rogaticu i Sokolac. Snage majora Račića stigle su do Pala što je izazvalo paniku među braniocima Sarajeva. Major Predojević u ime hrvatskog domobranskog garnizona ponudio je saradnju u borbi sa Nemcima.

U tom trenutku Jugoslovenska vojska u otadžbini držala je pod svojom kontrolom u Hercegovini: Nevesinje, Gacko, Kalinovik, Avtovac, Bileću i Grahovo, istočni Sandžak, u Srbiji sve sem gradova i glavne pruge, u Bosni Višegrad, Rogaticu, Ustipraču, a u Dalmaciji oblasti oko Knina i Vrlike te planine Kozjak, Promine, Velebit, Dinara i Borje.

Napred iznete činjenice takođe negiraju postojanje aktivne vojne i političke saradnje genarala Mihailovića sa okupatorom u cilju održavanja okupacije jer jedinice pod njegovom komandom ne bi na ovaj način atakovale na okupatora da je postojala takva saradnja.

Napadi NOV na JVO radi zaustavljanja ofanzive protiv Nemaca i NDH:

Međutim, Nemcima je pritekla u pomoć Narodnooslobodilačka vojska započinjući ofanzivu ne protiv okupatora već protiv Jugoslovenske vojske u otadžbini. U tome im je najviše pomoglo naoružanje italijanske vojske koje su zaplenili posle kapitulacije Italije a koje im je dalo veliku prednost nad slabo naoružanim snagama generala Mihailovića.

Partizanske snage su najpre zauzele Rogaticu i odmah započele obračun sa simpatizerima Jugoslovenske vojske u otadžbini. Istovremeno je nemačko-ustaški garnizon iz Sarajeva započeo protivnapad. Tako su jedinice NOV svojim napadima na trupe generala Mihailovića oslobodile okupatorske snage pritiska, nateravši jedinice generala Mihailovića da se brane i od njih i od okupatora.

I posle neuspeha svojih akcija, jedinice NOV su nastavile i 1944. godine napade isključivo na snage JVO. Naime, one su nastojale da ovladaju Srbijom čija je gotovo cela teritorija sa izuzetkom gradova i glavne pruge bila oslobođena. Partizanska ofanziva je stoga bila usmerena ka oslobođenoj teritoriji a ne prema nemačkim uporištima. To je dovelo do teških borbi koje su zahvaljujući savezničkoj pomoći partizanskom pokretu a posebno ulaskom sovjetske Crvene Armije u Srbiju okončane vojničkim porazom JVO.

Jedinice JVO su razoružavane, njeni pripadnici hapšeni, mučeni i streljani a jedan broj je uspeo da se povuče ka Bosni u želji da nastavi borbu ili, ako to nije moguće preda se zapadnim saveznicima očekujući ljudski tretman. Jedan broj se organizovao u gerilske jedinice pod nazivom „Kraljevi komandosi“ koji je na teritoriji koju su zaposele snage NOV započele propagandni rat širenjem antikomunističke, prodemokratske i promonarhističke propagande i napadima na „antinacionaliste“. Najveći broj njih su nove vlasti otkrile i likvidirale.

Jednom rečju iznete činjenice rečito govore da je Jugoslovenska vojska u otadžbini tokom celog rata vodile neprekidne borbe protiv okupatora, što rečito govori da je osuda generala Mihailovića zbog navodne vojne i političke saradnje iskonstruisana iz ideoloških i političkih razloga.

Ideološke i političke osnove osude zbog „ubijanja rodoljuba“

General Mihailović je osuđen i zato što je „sa svojim četnicima ubijao rodoljube koji su na bilo koji način pomagali i odobravali borbu protiv okupatora“ a pod lažnom parolom borbe protiv komunizma koju je prihvatio od okupatora.

Pod rodoljubima se podrazumevaju građani jedne zemlje koji iz ljubavi prema njoj ulaze u borbu protiv neprijatelja – okupatora. Iz presude je međutim vidljivo da ona pojmom rodoljuba obuhvata samo pripadnike i pristalice Komunističke partije i Narodnooslobodilačke vojske kao njene oružane formacije.

Iz ideoloških i političkih razloga presuda ne primenjuje ovaj pojam na pripadnike Jugoslovenske vojske u otadžbini i Ravnogorskog pokreta kao i samog general Mihailovića uprkos već iznetim činjenicama o njihovoj borbi protiv okupatora, marionetskih režima i kvislinških formacija.

Sasvim je očigledno da se rodoljublje pripadnicima Jugoslovenske vojske u otadžbini, pripadnicima Ravnogorskog pokreta i samom generalu Mihailoviću uskraćuje jedino zbog njihove borbe protiv Komunističke partije i Narodnooslobodilačke borbe kao njene oružane formacije i to samo iz jednog razloga: što nisu prihvatili da posle rata Komunistička partija nasilno zauzme vlast i u skladu sa svojom ideologijom uspostavi diktaturu proleterijata.

Tvrdnja da je borba generala Mihailovića protiv komunizma bila lažna lišena je svakog osnova. General Mihailović i sve snage pod njegovom komandom dosledno su se borile i protiv okupatora i protiv komunizma bez ikakvih lažnih parola. U toj borbi bilo je mnogo ljudskih žrtava sa obe strane ali samo ideološki i politički razlozi su rukovodili sud da rodoljubima proglasi samo pristalice Komunističke partije i borce Narodnooslobodilačke vojske kao njene oružane formacije jer su po ideološkim merilima te partije rodoljubi samo oni koji se bore i za socijalističku revoluciju i vlast radničke klase. Oni koji se protiv toga bore su klasni neprijatelji i zbog toga nisu rodoljubi.

Izgleda da se ovim delom presude želelo reći da su snage generala Mihailovića ubijale ne samo komuniste već i pripadnike Narodnooslobodilačke vojske i njene simpatizere koji to nisu, te da je zbog toga parola o borbi protiv komunizma bila lažna. Međutim, Nrodnooslobodilačkom vojskom je rukovodila i njome komandovala Komunistička partija. Njeni pripadnici, svesni toga ili ne, borili su se ne samo za oslbođenje zemlje od okupatora već i za prioritetni cilj te partije – nasilno osvajanje vlasti i uspostavu diktature proleterijata. Kako je taj cilj bio i nelegalan i nelegitiman, osim sa stanovišta komunističke ideologije, borba protiv njega je bila i legalna i legitimna. Zato pripadnici Narodnooslobodilačke vojske koji su poginuli u toj borbi nisu ubijeni zato što su rodoljubi, već zato što su se borili za realizaciju nelegalno i nelegitimnog cilja cilja Komunističke partije – nasilno osvajanje vlasti.

Ideološke i političke osnove osude zbog „nametanja bratoubilačke borbe lažnom parolom zaštite srpstva“

General Mihailović je osuđen da je srpskom narodu nametao bratoubilačku borbu razbijajući njegovo jedinstvo lažnim parolama „zaštite srpstva“ i „spasavanja srpskih glava“.

Termin „bratoubilačka borba“ izražava upadljive karakteristike i rezultate neke borbe ili rata. Te karakteristike su da ga međusobno vode pripadnici jednog istog naroda i da su i sve žrtve jedne takve borbe, odnosno rata, pripadnici jednog istog naroda.

Ovaj izraz međutim ne izražava uzroke koji su doveli do toga da pripadnici jednog istog naroda okrenu oružje jedni prema drugima. Razlozi tome su najčešće različiti politički i ideološki interesi sukobljenih grupa, zbog čega se takvi sukobi nazivaju i građanskim ratovima.

 

[Koča]

Uočljivo je zato da ovaj deo osude prikazuje samo jasno uočljive karakteristike te borbe (da je vođen između pripadnika srpskog naroda) i jednostrane rezultate (predimenzionirane gubitke koje je Jugoslovenska vojska u otadžbini nanela svom protivniku).

Presuda doduše neistinito pokušava da prikaže da je jedan deo srpskog naroda pošao u borbu protiv drugog dela kako bi održao okupaciju, što je jasna neistina skovana iz ideoloških i političkih razloga kako bi se prikrila suština ovog sukoba. Naime, otkrivanje suštine sukoba između dve zaraćene strane ekskulpiralo bi postupke generala Mihailovića ali i teško optužilo vođstvo Komunističke partije za građanski rat.

Komunistička partija je pozvala narod na ustanak protiv okupatora formirajući partizanske odrede kao svoje oružane formacije držeći ih pod svojom čvrstom komandom i kontrolom. Međutim, snaga tih odreda je bila nedovoljna da bi se upustili u otvorenu oružanu borbu protiv okupatorskih oružanih formacija, pa su se ograničili na sabotaže, diverzije i napade iz zaseda na manje okupatorske grupe, posle čega bi se povlačili sa mesta napada. Okupatorske snage, u nemogućnosti da pronađu izvršioce napada, usmerili su represalije prema stanovništvu bez obzira što su znali da ono ne stoji iza njih. Pogrešno su smatrali, da će stradanja nedužnog civilnog stanovništva aktivirati etičke kočnice kod napadača i odvratiti ih od daljih napada. Međutim, Komunistička partija je računala da će ovakve represalije pomoći omasovljenju njenih oružanih snaga jer će bar jedan deo stanovništva u strahu od njih okupatorske odmazde pobeći od svojih kuća i stupiti u njene redove. Zbog toga je bez obzira na posledice nastavila sa ovakvim napadima namerno izazivajući represalije okupatora. Taj njen stav slikovito je izrazio njen visoki funkcioner Edvard Kardelj 2. avgusta 1941. godine i pismu Josipu Brozu: „Kod nekih drugova postoji bojazan od represalija (ne u rukovodstvu), od uništenja sela i ljudi itd. Baš taj strah najviše koči odlučnije pristupanje mobilizaciji hrvatskih sela. A ja držim da će baš represalije prebaciti hrvatsko selo na stranu srpskog sela. U ratu se ne smijemo plašiti uništavanja čitavih sela. Teror će bezuslovno dovesti do oružane akcije. U tom duhu smo i donijeli sada naše konkretne zaključke... Obrazovati odrede zajedno sa mačekovcima. Treba izazvati njihovu akciju. Teror protiv mačekovaca podići će tek čitavu Hrvatsku u otpor."

Drugi visoki funkcioner Komunističke partije Svetozar Vukmanović – Tempo dobivši 12. avgusta 1941. godine izveštaj od svog partijskog druga Đure Pucara o ustaškom pokolju 650 ljudi žena i dece u okolini Prijedora, posle čega se očekivalo ukidanje ustaške vlasti, odgovorio je: "Mnogo više me je zabrinula vijest da su okupatori išli na ukidanje ustaške vlasti u Prijedoru i da je čitavu vlast u gradu preuzela regularna vojska NDH. Ukoliko okupator počne stvarati stanje u kome će se prema Srbima primenjivati neki pravedniji zakoni, to može da pokoleba veliki dio seljačkih masa i da ugrozi razvoj oružane borbe."

Šta više radi omasovljenja svojih oružanih jediniva Komunistička partija je i sama sprovodila teror nad civilnim stanovništvom kako bi ga naterala da stupi u njene redove. Taj deo njene strategiju slikovito je izrazio visoki funkcioner Komunističke partije Jugoslavije Moša Pijade na Antifašističkom kongresu u Bihaću novembra 1942. godine. On je između ostalog rekao: „Potrebno je zato stvoriti toliko mnogo beskućnika, da ovi beskućnici budu većina u državi. Stoga mi moramo da palimo. Pripucaćemo pa ćemo se povući. Nemci nas neće naći, ali će iz osvete da pale sela. Onda će nam seljaci, koji tamo ostanu bez krova, sami doći i mi ćemo imati narod uza se pa ćemo na taj način postati gospodari situacije. Oni koji nemaju ni kuće, ni zemlje ni stoke, brzo će se i sami priključiti nama jer ćemo im mi obećati veliku pljačku. Teže će biti sa onima koji imaju neki posed. Njih ćemo povezati uza se predavanjima, pozorišnim predstavama i drugom propagandom....Tako ćemo postepeno proći kroz sve pokrajine. Seljak koji poseduje kuću, zemlju i stoku, radnik koji prima platu i ima hleba, za nas ništa ne vredi. Mi od njih moramo načiniti beskućnike, proletere....Samo nesrećnici postaju komunisti, zato mi moramo nesreću stvoriti, mase u očajanje baciti, mi smo smrtni neprijatelji svakog blagostanja, reda i mira.“

Prema tome bratoubilački rat je imao uzrok koji je Komunistička partija iz ideoloških i političkih razloga prikrivala. Naime, na jednoj strani se nalazila ona sa strategijom da okupatorskim represalijama i svojim terrorom natera deo stanovništva da se priključi njenim oružanim odredima dok se na drugoj strani nalzio narod okupljeno oko Jugoslovenske vojske u otadžbini i generala Mihailovića koji se takvoj strategiji protivio ne želeći da učestvuje u socijalističkoj revoluciji.

Očigledno je da Komunistička partija svoju ratnu strategiju nije htela da otkrije na javnom suđenju. Ona bi teško mogla da naiđe na razumevanje čak i njenog sopstvenog članstva i svojih boraca koji su pod tim okolnostima došli u njene redove, a još manje kod domaćeg i stranog javnog mnjenja. Osim toga, otpor takvoj strategiji je i legalan i legitiman, pa bi osuda generala Mihailovića za takve radnje bila neodrživa. Međutim, kako su razlike oko ovog pitanja bile dobro poznata i u zemlji i u inostranstvu ona je prikrila pravi razlog sukoba prikazujući samo njene spoljne manifestacije ali i neistinito tvrdeći da je general Mihailović sa svojim snagama bio u stvari deo kvislinških formacija čiji je cilj bio da se okupacija produži a oslobodilačke snage poraze. O neosnovanosti ove tvrdnje već je bilo reči u ovom Zahtevu pa se ovde neće ponavljati.

Inače za ilustraciju ideoloških i političkih razloga na kojima počiva osuda i u ovom delu treba naglasiti očigledne činjenice koje sud nije hteo da uzme u obzir.

General Mihailović i Jugoslovenska vojska u otadžbini kao organi legalne vlasti imali su pored ostalog obavezu da bez obzira na borbu koju vode, pruže najveću moguću zaštitu svom stanovništvu. Takav stav su imale i vlade drugih okupiranih zemalja a njega su uvažavali i Saveznici. Promenili su ga samo u odnosu na Jugoslaviju 1943. godine o čemu će kasnije biti reči. Jednom rečju general Mihailović je imao puno pravo da odredi u kom stepenu će izvoditi borbene akcije protiv okupatora prilagođavajući ih tako da civilno stanovništvo ne bude izloženo nepotrebnim i nesrazmernim žrtvama.

Kao što je već rečeno, snage generala Mihailovića same, ili u sadejstvu sa partizanskim snagama, izvele su tokom leta i jeseni 1941. godine veći broj napada na okupatorske snage širom Srbije i oslobodile jedan broj gradova i sela.

Zadužen da uguši ustanak u Srbiji nemački general Franc Beme 25. septembra i 10. oktobra 1941. godine izdaje naređenje svim komandama u Srbiji „da na prepad uhapse i zadrže kao taoce sve komuniste i muškarce osumnjičene da su komunisti, sve Jevreje, jedan broj stanovnika naklonjenih nacionalistima i demokratama“ i da će „ako dođe do gubitaka na strani Nemaca ili folksdojčera, teritorijalno nadležni komandanti do nivoa komandanta puka odobriti streljanje pritvorenih po sledećoj kvoti: (a) Za svakog ubijenog nemačkog vojnika ili folksdojčera (muškarci, žene, deca) sto zatvorenika ili talaca, b) Za svakog ranjenog nemačkog vojnika ili folksdojčera 50 zatvorenika ili talaca.“ Ovako drastične represivne mere važile su samo na teritoriji Srbije pod nemačkom okupacijom i ni u jednom drugom kraju okupirane Evrope.

 

[Koča]

Bez obzira što su komunisti u ovoj naredbi označeni kao prioritetni među taocima oni su bili veoma malo zastupljeni među žrtvama represalija. Naime, njih i njihovih simpatizera je bilo veoma malo. Pored toga zbog rada u ilegali oni nisu bili eksponirani u javnosti da bi kao takvi bili uzeti za taoce. Najveći broj njih se već nalazio u partizanskim odredima ili je bio u dubokoj ilegali u gradovima. Zato su okupatorske represalije u Srbiji najpre pogodile Jevreje koje je okupator uspešno registrovao i obeležio na samom početku rata, i pošto ih je gotovo sve do jednog pobio, prešao na „stanovnike naklonjene nacionalistima i demokratama“, gde se pored pripadnika Jugoslovenske vojske u otadžbini i pristalica Ravnogorskog pokreta ubraja i svo civilno stanovništvo Srbije pod nemačkom okupacijom.

Posledice ovog naređenja imale su razorne efekte na srpsko nacionalno biće. Nemačke kaznene ekspedicije su postupajući po gore citiranim naređenjima 14. oktobra 1941. godine samo u Kraljevu streljali nekoliko hiljada ljudi, a u Kragujevcu između 19. i 21. oktobra 1941. godine blizu 3.000 ljudi. Ovo nisu bile i jedine nemačke represalije zbog gubitaka pretrpljenih tokom ustanka 1941. godine. Tako su Nemci posle napada na Šabac streljali 2.100 građana tog grada i okoline.

Već ovi podaci rečito govore o teškim civilnim žrtvama koje je srpsko stanovništvo na teritoriji pod nemačkom okupacijom trpelo u prvih nekoliko meseci ustanka. Te žrtve se mere u desetinama hiljada streljanih i takve gubitke civilnog stanovništva, za samo mesec dana borbe, bile su nesrazmerno velike u odnosu na zanemarive gubitke koje je pretrpeo neprijatelj. Normalno je da bi svaka razumna i odgovorna državna vlast to ocenila kao tešku ugroženost svog naroda i preduzela mere koje joj stoje na raspolaganju da to spreči ili olakša. Prema tome nemačke represalije su ugrožavale i srpstvo i srpske glave pa poziv za njihovu zaštitu i spasavanje nije bio nikakva „lažna parola“ već nužna potreba.

Taj poziv je uputio Pretsednik Jugoslovenske vlade general Dušan Simović 18. oktobra 1941. godine, par dana posle streljanja u Kraljevu, naredivši pukovniku Mihailoviću preko britanske radio stanice Bi-Bi-Si „da žrtve ne treba da se podnose za male izolovane akcije, da sve snage sačuva za odsudan čas i da njegova borba predstavlja deo zajedničkog savezničkog plana za produžetak rata.“

Ovo naređenje ponovljeno je 15. novembra 1941. godine i u njemu se između ostalog kaže: „Zahtevamo da se sabotaže...odmah obustave, da se uštede nepotrebne žrtve i uzaludno prolivanje krvi našeg naroda.“

General Mihailović je bio dužan da izvršava naređenja legalne Vlade i da po njima postupa. On je imao i pravo i dužnost da oružanu borbu svojih jedinica protiv neprijatelja prilagodi novonastaloj situaciji i koliko je moguće zaštiti stanovništvo od okupatorskih represalija. Stoga je njegov postupak da ne preduzima akcije koje ne nanose značajne gubitke okupatoru ali izazivaju njegove nesrazmerno teške represalije bio i legalan i legitiman čin. Saglasno tome, on je imao puno pravo da to traži i od drugih oružanih formacija uključujući i one pod kontrolom Komunističke partije.

Sa druge strane Komunistička partija nije imala ni legalno ni legitimno pravo da oružane akcije protiv okupatora kojima mu nanosi minimalne gubitke izvodi samo u cilju izazivanja masovnih represalija prema civilnom stanovništvu. Ona je još manje imala pravo da ovaj svoj stav nameće generalu Mihailoviću kao legalnom predstavniku Vlade. Konačno, odbijanje generala Mihailovića da se povinuje takvom zahtevu Komunističke partije ni jedan sud ne bi mogao okvalifikovati kao krivično delo jer ni jedna politička stranka ili njena oružana formacija nema zakonsko pravo da određuje strategiju oružane borbe jedne države i da je nameće bilo kom a posebno priznatim organima vlasti. Zato osuda generala Mihailovića je i u ovom delu zasnovana na ideološkim i političkim razlozima.

Ideološke i političke osnove osude zbog „raspirivanje nacionalne i verske mržnje“

General Mihailović je osuđen i za raspirivanje nacionalne i verske mržnje i razdora među narodima Jugoslavije usled čega su njegove „četničke bande izvršile masovne pokolje mslimanskog i hrvatskog stanovništva.“

Jugoslovenska vojska u otadžbini i general Mihailović se borila za ponovno uspostavljanje Jugoslavije sa svim narodima koji su u njoj živeli do okupacije zemlje.
U tom cilju nastojali su da privuku što veći broj pristalica širom zemlje, mada su glavninu njenih snaga činili Srbi. Prema izveštaju vojvode Birčanina o stanju u Dalmaciji: „ Na organizaciji jugoslovenske vojske duž primorja od Dubrovnika do Šibenika i na ostrvima duž naše obale, rade po mojim instrukcijama sledeći jugoslovenski oficiri, Hrvati: artiljerijski major g. Marin Stude, vazduhoplovni kapetan 1 klase g. Krešimir Boras, poručnik bojnog broda 1 klase Branko Sulić, pešadijski kapetan 2 klase g.g. Vojimir Alfirević i Drago Laurić, i intendantski poručnik mornarice g. Mate Armat.“ U pismu se dodaje da na propagandi i organizaciji jugoslovenske vojske na ostrvima od ranije radi po instrukcijama vojvode Birčanina dr. Juraj Arnerić, advokat sa Korčule, vrlo ugledan nacionalni radnik i patriota.“ Pored njih na visokim položajima u Jugoslovenskoj vojsci u otadžbini i Ravnogorskom pokretu bili su Hrvati Zvonimir Vučković, Dr. Đura Vilović, Vladimir Predavec, Božo Lakić, Dragoš Dejanović i dr. Inače na grbu Jugoslovenske vojske u otadžbini na kome su dva bela orla na levoj strani se nalazi srpski grb sa četiri ćirilična slova S a na desnoj hrvatska šahovnica.
U Ravnogorskom pokretu i Jugoslovenskoj vojsci u otadžbini bili su i brojni Muslimani: sudija Mustafa Pašić iz Mostara, doktor Ismet Popovac iz Konjica, Mustaj bega Hadžihuseinović, poručnik Husnija Čengić, Smajo Ćemalović iz Mostara, Mustafa Berberović iz Blagaja, Abid Prguda, Omer Kalajdžić, Muhamed i Abid Mehmedbašić iz Stoca, Mustafa leko iz Blagaja, Džemal Kršlaković – imama – muderisa iz Konjica, Fehim Musakadić iz Sarajeva, Mustafa Mulalić iz Livna, Muhamed Pandžo, Dr. Mehmed Begović profesor Univerziteta iz Beograda, Smajo Ćemalović iz Mostara, Esad Vehabović iz Bosanske Gradiške, poručnik Omer-beg Čengić, kapetan Husein Rovčanin i drugi.

U Jugoslovenskoj vojsci u otadžbini bilo je i dosta Slovenaca: njen poverenik za Sloveniju bio je general Ivan Prezelj – Andrej a njegov zamenik general Vladimir Vauhnik, zatim generali Mirko Burja i Milan Prosen, kapetan bojnog broda Anton Klinar – Hren, pukovnik Anton Kokalj – Tonči, generalštabni major Karlo Novak, rezerbni kapetan Hrvoj Maister, potpukovnik Ernest Peterlin – Logar, pukovnik Franc Stropnik, Mirko Bitenc – Triglavski, Josip Dežman, Andrej Grušić – Grčar, Ivan Fregl jedan od članova štaba general Mihailovića, Rudolf Perhinek koji je po narđenju generala Mihailovića radio na organizaciji Jugoslovenske vojske u otadžbini u Crnoj Gori, Jožef Pevac rukovodilac centra veze u Vrhovnoj komandi Franjo Seničar, vođa i instruktor grupe za sabotaže u Prvom Ravnogorskom korpusu. U Jugoslovenskoj vojsci u otadžbini bio je i Aleksandar Bajt poznati ekonomista kao i olimpijski reprezentativac Leon Štukelj.

Već ove činjenice jasno ukazuju da ni general Mihailović ni Jugoslovenska vojska u otadžbini nisu imali interesa da šire nacionalnu i rasnu netrpeljivost i mržnju te je ovaj deo osude neistinit.

Međutim, i general Mihailović i Jugoslovenska vojska u otadžbini se borila protiv separatističkih pokreta i njihovih oružanih formacija jer im je cilj bio racpad Jugoslavije. To se pre svega odnosi na ustaški pokret koji je bio na vlasti u Nezavisnoj državi Hrvatskoj i koji je pridobio jedan deo muslimanskog stanovništva. Ovaj pokret je vršio represalije protiv srpskog stanovništva koje je štitila Jugoslovenska vojska u otadžbini i zbog toga izazivao opravdanu mržnju srpskog naroda prema njegovim pripadnicima i simpatizerima.

Komunistička partija je u nastojanju da privuče Hrvate i Muslimane u svoje redove vršila propagandu da Jugoslovenska vojska u otadžbini širi nacionalnu i versku mržnju prema Hrvatima i Muslimanima a ne samo prema ustaškom pokretu i njegovim simpatizerima.

Međutim treba dodati da su u borbama vođenim na teritoriji Nezavisne države Hrvatske pripadnici pojedinih jedinica Jugoslovenske vojske u otadžbini iz tih krajeva sprovodili i lične osvete posle gubitaka koje su od ustaškog terora pretrpeli oni i njihovi bližnji. Takvi postupci su svakako za osudu ali je bitno da oni nisu vršeni po naređenju generala Mihailovića niti bili deo strategije Jugoslovenske vojske u otadžbini ili politike Ravnogorskog pokreta.

Ideološki i politički razlozi su rukovodili sud da takve pojave izdignu na nivo strategije Jugoslovenske vojske u otadžbini kako bi se osudio njen komandant general Mihailović.

Ideološke i političke osnove zbog „propagande da nije vreme za borbu“

General Mihailović je osuđen i zbog propagande, zajedno sa Vladom u izgnanstvu nije vreme za borbu protiv okupatora čime je podržavao okupaciju.

O vome je već bilo dovoljno reči ali se na ovom mestu ponaavlja da je jedino Vlada jedne zemlje ovlašćena da odredi vreme, mesto i načine oružanih dejstava protiv neprijatelja i ni jedna politička stranka nema pravo to da radi. General Mihailović kao Načelnik Vrhovne komande i Misnistar vojske, mornarice i vazduhoplovstva je imao i pravo i dužnost da to određuje kao i da o tome upoznaje narod i upozorava sve one koji se toga ne pridržavaju.

Takođe treba imati u vidu da vlada ni jedne druge države niti njen član nije oglašen krivim za podržavanje okupacije jer je propagirala da nije vreme za borbu protiv okupatora. Stoga je i ova osuda zasnovana na ideološkim i političkim razlozima.

_________________________

Sve navedeno gore je iz zahteva za rehabilitaciju podnet Okruznom sudu u Beogradu, naravno sa svim potrebnim dokazima

 

[Koča]

Oslobodjenje Krusevca, po ko zna koji put....ali sto si trazio to si dobio....

Ratne događaje u okupiranoj Srbiji možda najubedljivije od svega objašnjavaju dve fotografije nastale u Kruševcu 14. oktobra 1944. godine, u razmaku od svega nekoliko časova.

Na prvoj fotografiji, snimljenoj oko podneva kraj spomenika Kosovskim junacima, vidimo četnike Deligradskog korpusa kako ulaze u grad tek oslobođen od Nemaca. Četnici su na kamionima koje su zaplenili od Nemaca prilikom oslobođenja Ražnja, 10. oktobra. I među četnicima i u masi naroda atmosfera je vesela - prigodna danu oslobođenja.

Na drugoj fotografiji, snimljenoj na istom mestu oko 16 časova, vidimo prvu partizansku jedinicu koja je ušla u Kruševac pošto je Staljinova vojska prethodno razoružala četnike koji su savladali Nemce. Ovde je atmosfera potpuno drugačija: nema veselja, nijedne podignute ruke, nijednog buketa cveća..

Tako, samo ove dve fotografije su dovoljne da demantuju hiljade stranica koje je Dobrica Ćosić napisao o četnicima i partizanima u kruševačkom kraju. U Ćosićevoj verziji, četnici su klali narod svake noći, zbog čega su bili omraženi i malobrojni, a opstajali su samo uz pomoć okupatora, dok su, s druge strane, partizani navodno bili prava narodna vojska...

Ove bande koje opisuje Kramer komunisti inače smatraju svojim najboljim trupama: to je bila 2. proleterska divizija.

Dalje u svom izveštaju pretpostavljenima Kramer opisuje situaciju neposredno uoči 14. oktobra 1944, navodeći:

- Učestvovao sam u nekoliko četničkih prepada na naciste. Lično sam video kako nožem ubijaju stražare. Gledao sam takođe likvidiranje dva nemačka vojnika koji su tom prilikom zarobljeni, a koji su bili optuženi za zločine protiv civilnog stanovništva.'

Bili su to pripadnici 7. brdske SS divizije ‘'Princ Eugen'', koja je svoju prvu borbu imala upravo protiv Keserovićevih četnika oktobra 1942. godine. Tom prilikom, u operaciji ‘'Kopaonik'', esesovci su ubili oko 700 civila pod optužbom da pomažu ‘'bandite Draže Mihailovića''.

U zoru 14. oktobra 1944. u Keserovićev štab dolazi komandant Deligradskog korpusa major Vlastimir Vesić, u pratnji jednog sovjetskog oficira. Deligradski korpus je uspostavio vezi sa Sovjetima 10. oktobra pošto je oslobodio Ražanj od Nemaca. Od tada su Vesićevi četnici nastupali kao sovjetska prethodnica. Dogovoreno je da se od Nemaca u Kruševcu zatraži bezuslovna predaja, ali oni su to uskoro odbili. Kramer piše kako je onda sovjetski oficir rekao da će ‘'u roku od jednog sata postaviti topove na položaj''. Kramer ga je upozorio na ‘'stradanje žena i dece'', predloživši da ‘'zauzme varoš sa četničkim gerilcima''. Sovjetski oficir se složio: ‘'U redu, daćemo vam dva sata da svršite posao'', rekao je. Kramer nastavlja: ‘'Tako su četnici napali Nemce, savladali ih, i pukovnik Keserović, ruski major i ja ušli smo u varoš, praćeni ruskim trupama.''

Prema Keserovićevom izveštaju, u napadu na Nemce u Kruševcu 14. oktobra poginulo je 17 četnika, dok su 23 bila ranjena. Među ranjenima bio je i kapetan Boža Božović iz Kruševca, koga su četnici preneli u njegovu kuću. Videvši u kakvom je stanju, komunisti su ga kasnije, kada su osvojili grad, poštedeli. Nikada se nije potpuno oporavio i preminuo je 1956. godine (ima spomenik na gradskom groblju).

Prema Kramerovom izveštaju, četnici su u Kruševcu zarobili oko 1.500 Nemaca i dosta ratnog materijala. Sve zarobljenike predali su Sovjetima. Među zarobljenicima se našao i potpukovnik Fon Ševaleri, koji je, ne znajući šta se dešava, sleteo na kruševački aerodrom.

Deo Nemaca uspeo je da se povuče prema Kraljevu, pod zaštitom tenkovske jedinice koja je prethodne večeri bila poslata iz Kruševca u Stopanju. Nemački tenkisti išli su u pomoć ogromnoj železničkoj kompoziciji, koja je odvlačila opremu iz Kruševca, ali kasno su stigli: četnici su je već bili savladali, uz obostrane velike gubitke.

U međuvremenu, Kruševljani su formirali odbor za proslavu oslobođenja i svečani doček oslobodilaca. Glavnom ulicom, kroz špalir, najpre su išli četnici Deligradskog korpusa, na kamionima, a onda su nastupale sovjetske trupe na zapregama, pa sovjetska pešadija (52. streljačka divizija). Sovjetski oficir je bio ‘'oduševljen dočekom naše vojske i ogromne mase naroda'', navodi Keserović u pomenutom izveštaju. Ovaj sovjetski oficir je rekao Keseroviću i Krameru da će se četnici smatrati regularnom vojskom a partizani razoružati, jer ‘'pripadaju grupi trockista''.

Na prvoj slici narod Kruševca sa sveštenikom Dušanom Vesićem, na ostalim Keserovićevi četnici sa američkom i sovjetskom zastavom i na poslednjom Keserović i Elsford Kramer po oslobođenju Kruševca

Sa okićenog balkona hotela ‘'Pariz'' građanima su se obratili sovjetski oficir, američki poručnik i pukovnik Dragutin Keserović. ‘'Živeo kralj Petar!'' - uzviknuo je Keserović na kraju svog govora, a sovjetski oficir je to ponovio...

Međutim, uskoro se sve promenilo. Crvenoarmejci su uhapsili poručnika Kramera i smestili ga u istu ćeliju sa Fon Ševalerijem. Kramera su odveli u Sofiju i tek tu ga pustili. Većina četnika rasinsko-topličke grupe korpusa, Deligradskog i Varvarinskog korpusa, zarobljena je i odvedena u logor u Paraćinu. Sa oko 2.500 boraca Keserović se povukao na zapad. Prva grupa partizana ušla je u Kruševac popodne 14. oktobra. Komunisti su odmah počeli da hapse i ubijaju ‘'narodne neprijatelje''. Od pre nekog vremena, svakog oktobra drži se pomen žrtvama komunizma u kruševačkom kraju, a tom prilikom sveštenici čitaju oko 700 imena ubijenih.

 

[Koča]

JVuO je do sdeptembra 44. i dolaska Crvene Armije oslobodila 34 gradska nasilja

Radi otklanjanja svake sumnje u to da su borci JV oslobađali gradove i varošice od Nemaca, prema dostupnosti podataka, dokumenata, izvora, knjiga, kao i na osnovu sačuvanih izjava učesnika tih događaja, ta oslobađanja su se dešavala na ovaj način:

1.Oslobođenje Loznice

Datum oslobođenja: 31.avgust 1941

Četnici (Podrinjski, a kasnije Jadarski odred): 8 poginulih, 10 ranjenih
Nemci: 12 poginulih, 93 zarobljenih

(Dojčilo Mitrović, Zapadna Srbija 1941, Beograd, 233,234; IaN, (p),AVII, NA, 44 X—6/1—132; National Archives Microfilm Publication, Roll 132, Declasified D-1978, CIA-HR 70-2 (Biografija Dragoslava Racica-dokument se nalazi u posedu našeg najboljeg poznavaoca Ravnogorskog pokreta Miloslava Samardžića)

2.Oslobođenje Bogatića

Datum oslobođenja: 1.septembar 1941.

Četnici Cerskog odreda su napali Bogatić zapravo 31.avgusta, kada je napadnuta i Loznica od četnika Jadarskog odreda i zauzeli ga 1.septembra. Grad su samo jedan dan držali, pošto su naišle Ustaše i potisle ih. Krvave borbe sa Ustašama i Nemcima su se vodile oko Bogatića u vremenu od 1-3.septembra kada je Račić potisnut na Cer.

Četnici (Cerski odred)(1-3.9): 25 poginulih, mnogo ranjenih
Nemci (1-3.9): 1 poginuli, 8 ranjenih
Ustaše: nepoznato

(ZB.NOR, I/1—385; Dušan Trbojević, Cersko-majevička grupa korpusa Dragoslava Račića, str.28-32)

3. Oslobođenje Krupnja

Datum oslobođenja: 4.septembar 1941 (greška u kucanju moja tamo gde stoji da je varošica oslobođena 1.septembra)

Četnici:
Brojnost snaga: 300 četnika popa Vlade Zečevića i poručnika Ratka Martinovića, 100 četnika Dragoslava Račića i Budimira Ilića
Partizani:
100 partizana iz Valjevskog odreda pod komandom Miloša Dudića.
Nemci: 9 poginulih, 30 ranjenih, 130 zarobljenih
Četnici (Vojno-četnički odred „Martinović-Zečević“): 3 poginulih (3.četa)
Partizani (Valjevski odred): 3 poginulih
U plen palo: 12 puškomitraljeza, 250 pušaka, 6 lakih i jedan teški bacač, dve radio-stanice, dvadeset motornih vozila, hrana i odeća.

(Stanko Mladenović, Pop Vlada Zečević, Loznica, 1975, str.97; Glas Javnosti, 17.2.2004 )

4.Oslobođenje Banje Koviljače

Datum oslobođenja: 6.septembar 1941.

Četnici su za Banju Koviljaču vodili teške borbe od 1-6.septembra naročito na brdu Kozluku i prilazima gradu i sa Nemcima i sa Ustašama.

Četnici (Cerski odred) (1-6.9): 29 poginulih i 12 streljanih, ukupno 41 poginulih
Nemci (16.9): 9 poginulih, 24 ranjenih, 51 zarobljenih
Ustaše: nepoznati

(AVII, NAV, T—312, R—452, S—8037512-3)

5.Oslobođenje Gornjeg Milanovca

Datum oslobođenja: 29. septembar 1941.

Četnici (Takovski odred): 3 poginulih
Partizani (Takovski odred): 1 poginuo 3 ranjena
Nemci: 1 poginuo 1 ranjen, 105 zarobljeno

(AVII, NAV. T—501, R—250, S—1318—9; Zvonko Vučković, Sećanja iz rata, str.124; Narodni ustanak i borbe za Kraljevo 1941. godine –Zbornik radova naučnog skupa, Beograd, 1985, str.461)

6.Oslobođenje Čačka

Datum oslobođenja: 1.oktobar 1941.

Četnici (Jelički i Čačanski odred): 20-30 poginulih, više ranjenih
Nemci: 10 poginulih i 10 ranjenih

(AVII, NAV. T—501, R—250, S—1356—7)

7.Oslobođenje Stragara

Datum oslobođenja: 4.oktobar 1941

Četnici (Takovski odred): bez gubitaka
Nemci: 2 poginula, 40 vojnika i 4 oficira zarobljena.

(AVII, NAV. T—312, R—425, S—8003015; Z.Vučković, n.d, str.138)


8.Oslobođenje Ljubovije

Datum oslobađanja: ?oktobar 1941

Četnici (Cerski odred): nepoznato
Nemci: nepoznato

(National Archives Microfilm Publication, Roll 132, Declasified D-1978, CIA-HR 70-2 (Biografija Dragoslava Racica-dokument se nalazi u posedu našeg najboljeg poznavaoca Ravnogorskog pokreta Miloslava Samardžića)

Četnički odredi Jugoslovenske vojske su za vreme ustanka na području Srbije bezuspešno pokušavali da zauzmu sledeće gradove: Bor (septembar-oktobar 1941), Veliko
Gradište(septembar-oktobar 1941), Majdanpek (septembar-oktobar 1941), Kostolac (septembar 1941), Požarevac (oktobar 1941), Valjevo (24.9-3.11), Kraljevo (1.10-3.11.1941), Kruševac (23.9), Novi Pazar (29.10-3.12), Šabac (23-25.9.1941), Mačvansku Mitrovicu (24.9). Svi ovi gradovi su branjeni jedino od Nemaca, osim Novog Pazara gde su Nemci dovukli kao pojačanje Muslimane, Aranute, a takođe i Italijane. Specijalno za četnike su dovukli i krvavog zločinca i banditskog razbojnika Aćif-Efendiju koji je naređivao da se zarobljeni četnici kucaju za drveća kao slike. U svim ovim pokušajima izginulo je na hiljade četnika i isto toliko ranjeno.Nemci su mnoge ranjene četnike pronalazili i na licu mesta ubijali. Nemački gubici su bili mnogo manji, a komunistički ukupno: 5 streljanih, 11 poginulih i 7 ranjenih.
Samo na opsadi Novog Pazara pali su u borbama 125 četnika, na opsadi Kraljeva njih 601, u borbama za Kruševac njih 41, u borbama oko Mačvanske Mitrovice njih 69, u borbama oko Bora njih 80, u borbama oko Majdanpeka, Velikog Gradišta i Kostolca njih 109 itd.

9. Oslobođenje Prijepolja

Datum oslobođenja: 12. septembar 1943

Četnici (2.Mileševski korpus): 42 poginulih, 22 ranjenih (prema prvom poslatom izveštaju emigrantskoj Vladi. Prema docnijem izveštaju od 15.novembra, a nakon nemačkog bombardovanja grada: 150 mrtvih i ranjenih, prema svedočanstvu kapetana Jovičića četnici su imali oko 100 poginulih.
Nemci: preko 200 poginulih
Plen:mnogo vojnog materijala, motorna vozila, 1.500 pušaka, 1 tenk.
(M.Samardžić, n.d, knj.6, str.16,18;Glas Javnosti, 11.2.2004; Istorijski arhiv grada Niša (IaN), fond „Komisija za utvrđivanje štete okupatora i domaćih pomagača“ (KOZARA), kutija br.3, mikrofilm br.2, snimak br.123-Zapisnik sa saslušanja kapetana Nikole Jovičića, obaveštajnog oficira DM iz Zaječara pred Oznom Soko-Banje jula 1945 god.)

10.Oslobođenje Priboja

Datum oslobođenja: 12.septembra 1943

Četnici (1.Pribojska brigada): nepoznati
Italijani i Nemci: 1.800 zarobljenih

(M.Samardžić, n.d., str.21)

11.Oslobođenje Zvornika

Datum oslobođenja: 17.septembra 1943.

Četnici (Cerski i Mačvanski korpus): nepoznati
Nemci: nepoznati
O oslobađanju Zvornika, pisala je i saveznička misija:
„Od Rapira (174): 17 septembra Mihailovićeve snage otele od Huna Zvornik i odbile sve protivnapade. Robin“
(M.Samardžić, n.d, knj.6, str.34)


12.Oslobođenje Banje Koviljače

Datum oslobođenja: 17.septembra 1943.

Četnici (Cerski i Mačvanski korpus): nepoznati
Nemci: nepoznati
(M.Samardžić, n.d, knj.6, str.34)


13. Bijelo Polje (septembar 1943)

Datum oslobođenja: ?septembar 1943.

Izvori:
- Raspis Vrhovne komande svim jedinicama od 23. novembra 1943: AVII, ČA, K-278, reg. br. 18\1.
- B. Todorović, Poslednji raport, strana 266.



14.Oslobođenje Ruda

Datum oslobođenja: 18.septembar 1943

Četnici (Drinski korpus): nepoznati
Nemci; nepoznati

(M.Samardžić, n.d, knj.6, str.36,37; IaN, fond „Kozara“, kutija br.3, mikrofilm br.2, snimak br.123-Zapisnik sa saslušanja kapetana Nikole Jovičića, obaveštajnog oficira DM iz Zaječara pred Oznom Soko-Banje jula 1945 god.)

15.Oslobođenje Brze Palanke

Datum oslobođenja: 18.septembar 1943.

Četnici (Krajinski korpus): nepoznato
Nemci i Bugari: nepoznato

(M.Samardžić, n.d, knj.6, str.69)

16.Oslobođenje Bajine Bašte

Datum oslobođenja: 30.septembar 1943.

Četnici (1.i 2.račanska brigada): nepoznato
Nemci: nepoznato

(M.Samardžić, n.d, knj.6, str.34,35)


17. Nova Varoš (oktobar 1943)

Datum oslobođenja: oktobar 1943.

Četnici: nepoznato
Nemci: nepoznato

(Istorijski arhiv grada Niša (IaN), fond „Komisija za utvrđivanje štete okupatora i domaćih pomagača“ (KOZARA), kutija br.3, mikrofilm br.2, snimak br.123-Zapisnik sa saslušanja kapetana Nikole Jovičića, obaveštajnog oficira DM iz Zaječara pred Oznom Soko-Banje jula 1945 god.)

18.Oslobođenje Višegrada

Datum oslobođenja: 5.oktobar 1943

Četnici (Drinski i Romanijski korpus): 23 poginulih, 65 ranjenih
Nemci i Ustaše: 354 mrtvih (338 Nemaca) i (16 Ustaša i domobrana), 400 ranjenih, 22 zarobljenih

Plen: 2 topa, 3 bacača, 7 teških mitraljeza, 4 laka puškomitraljeza, 200 pušaka, automobili itd.

(Miloslav Samardžić, Draža i opšta istorija četničkog pokreta, knjiga br.6, Beograd, 2006, str.40; D.Martin, n.d, str.76; Aleksandar Stamatović, Istina o četnicima, Beograd, 2000, str.221)

 

[Koča]

19.Oslobođenje Čajetine[/B]

Datum: 7.oktobar 1943.

Četnici su isterali Nemce iz Čajetine 7.oktobra 1943. a zatim su Nemci pokušali da je povrate u tri naleta i na kraju uspeli. O borbama četnika i Nemaca oko Čajetine pišu čak i komunistička dokumenta, s tim, što oni prećutkuju činjenicu da su četnici zauzeli Čajetinu od Nemaca. Evo navoda:

„10.11 i 12. oktobra 1943. vodili su četnici borbe sa Nemcima u okolini Čajetine (ustvari, napadali su Nemci četnike u Čajetini-prim A.D). Čajetinu im nisu oduzeli (netačno, a moguće je da to komunisti misle na Nemce, tj. da Nemci nisu oduzeli Čajetinu od četnika, pa je ovako neodređeno navedeno-AD). Tom prilikom su četnici zarobili 8 Nemaca (to je tačno-prim AD). Nemci su im poslali uslov da im vrate zarobljenike, ili će svakog dana ubijati po 23 taoca. Ovi nisu vratili Nemce i Nemci su počeli sa ubijanjem.“

(Zb.NOR, Beograd, 1958, Tom 1, knj.16, dok br.36, str,101)

Međutim, saveznička misija je 7.oktobra 1943. javila da četnici drže Čajetinu. Taj radiogram glasi:
„ Mihailović drži Čajetinu“

(M.Samardžić, n.d, knj.6, str.3Cool

Četnici: nepoznato
Nemci: 8 zarobljenih


20.Oslobođenje Rogatice

Datum oslobođenja: 14.oktobar 1943

Četnici (Drinski i Romanijski korpus): 28 poginulih, oko 35 ranjenih
Nemci i Ustaše: oko 500 mrtvih, ogroman broj ranjenih

Plen:4 topa (jedan od 75 mm i 3 od 65 mm), municija, hrana, puške, druga sprema i kamioni.

(National Archives Microfilm Publication, Roll 84, Declasified NDD 877190, strane 0333-35 (Lista borbe Javorskog korpusa od 1941 do 1943 -dokument se nalazi u posedu našeg najboljeg poznavaoca Ravnogorskog pokreta Miloslava Samardžića; M.Samardžić, n.d., knj.6, str.47.)

Borci Jugoslovenske vojske su u septembru i oktobru 1943 bezuspešno napadali sledeće gradove: Svrljig (19.9, 17.9 i 29.9.1943), Pljevlja (septembar 1943), Kotor (14.9.1943), Brus (septembar 1943) itd. Kao primer navodimo šta je pisao komandant Jovan M.Jovanović-Deda o napadu na Svrljig:
„Na poziv Knjaževačkog korpusa, učestvovao sam sa 140 vojnika u napadu na Svrljig. Dodeljeni zadatak sam odmah izvršio, zarobio sam 4 Nemca, a poginuo je njihov komandant i 17 vojnika. Ima dosta plena. Ja nemam ranjene ni mrtve. Knjaževački korpus ima gubitke.“ Svrljig naši borci nisu zauzeli iako su ga tri puta napadali. Naši borci su prilikom ovih neuspešnih napada na gradove i varošice imali blizu 100 mrtvih i veliki broj ranjenih.

21.Oslobođenje Majdanpeka

Datum oslobođenja: 26.avgust 1944.

Četnici (Porečka brigada): nepoznati gubici
Nemci: nepoznati gubici

(Ravnogorska istorija, str.298)

22.Oslobođenje Kučeva

Datum oslobođenja: 28.avgust 1944.

Četnici (Zviška brigada): nepoznati gubici
Bugari: 200 zarobljenih

(Ravnogorska istorija, str.298)


23.Oslobođenje Leskovca

Datum oslobođenja: najverovatnije 31.avgusta 1944

Četnici (Južnomoravska grupa korpusa): nepoznati gubici
Nemci: 230 zarobljenih
Arnauti: 300 zarobljenih
(IaN, mf.6(prepis iz Leskovačkog arhiva), snimak broj 598)

24.Oslobođenje Vlasotinca

Datum oslobođenja: najverovatnije 31.avgust 1944

Četnici (Vlasinski korpus): nepoznati
Nemci: veći broj zarobljenih
(IaN, mf.6(prepis iz Leskovačkog arhiva), snimak broj 598)



25.Oslobođenje Petrovca na Mlavi

Datum oslobođenja: ?septembar 1944.

Izvor: K. Nikolić, Istorija Ravnogorskog pokreta, druga knjiga, 279.



26.Oslobođenje Svrljiga

Datum oslobođenja: 2.septembar 1944.

Četnici (Nišavska grupa korpusa): bez gubitaka
Bugari: oko 100 zarobljenih
Plen: nekoliko sanduka municije, 3 sanduka bombi, preko 120 pušaka itd

(IaN, fond „Kozara“, k.3, n.g, Zapisnik sa saslušanja kapetana Dušana Petrovića, zvanog Boroša, rađen u Beloj Palanci 1945.)


27.Oslobođenje Breze

Datum oslobođenja: 11.septembar 1944.godine

Četnici: nepoznato
Nemci: 9 poginulih

Plen: 2 puškomitraljeza i 19 pušaka

(AVII, ČA, K.281, reg.br.5/1-Dokument se nalazi u posedu našeg najboljeg poznavaoca Ravnogorske istorije Miloslava Samardžića koji ga je objavio u svojoj knjizi „Borbe četnika protiv Nemaca i Ustaša 1941-1945, knj.2)


28.Oslobođenje Kadine Luke

Datum oslobođenja: 2. septembar 1943

Četnici: 1 poginuo, 12 ranjenih
Nemci: oko 186 poginulih (Majk Račajić je u gradu izbrojao 86 mrtvih Nemaca, a oko 100 je stradalo prilikom dizanja u vazduh voza iz pravca Sarajeva, 150 zarobljenih.

(Ravnogorska istorija (priređivač Radovan Kalabić), Beograd, 1992, str.343 (prema iskazima Majka Rajačića)

29.Oslobođenje Lazarevca

Datum oslobođenja: 3. septembar 1943


Četnici: 4 poginulih, više ranjenih
Nemci: 9 poginulih, 200 zarobljenih

(Ravnogorska istorija, str.344)


30.Oslobođenje Pljevlja

Datum oslobođenja: ? septembar 1944. godine

Izjava Božidara Jelovca iz Pljevalja, pisca knjige o Pljevaljskoj brigadi, koja uskoro izlazi iz štampe.

31.Oslobođenja Podlugova

Datum oslobođenja: 10 septembar 1944. godine

Četnici: bez gubitaka
Nemci: 30 poginulih

Plen: dva puškomitraljeza "zorke" i jedan talijanski, 27 pušaka, nešto municije.

(AVII, ČA, K-281, reg. br. 2/1.-dokument se nalazi u posedu našeg najboljeg poznavaoca Ravnogorske istorije Miloslava Samardžića koji ga je objavio u svojoj knjizi "Borbe četnika protiv Nemaca i Ustaša 1941-1945, knj.2)

32.Oslobođenje Varvarina

Datum oslobođenja: oktobar 1944. godine

Četnici (Varvarinski korpus): nepoznato
Nemci: 350 zarobljenih

(AVII, 1812-1/K-15/VK-P-594 (Završna reč majora Milića Rausavljevića na suđenju 1945 god.)-dokument je pronašao pokojni dr Pavle Milošević i predao ga redakciji Pogleda na korišćenje)

33.Oslobođenje Kruševca

Datum oslobođenja: 14.oktobar 1944. godine

Četnici (Rasinsko-Toplička grupa korpusa): 17 poginulih, 23 ranjenih
Nemci: nepoznat broj poginulih, oko 700 zarobljenih.
Plen: 25 teška minobacača, 98 puškomitraljeza, 8 teških mitraljeza, 200 običnih mitraljeza, 15 vagona municije, 1.200 pušaka.

(Zb.NOR, Tom 14, knjiga 4, str.; Dejvid Martin, Rodoljub ili izdajnik-slučaj Draže Mihailovića (dokumenti Huverovog instituta), Beograd, 1990, str.395-406 (Prema iskazu svedoka Esfolda Kramera; Ravnogorska istorija, str.346)

34.Oslobođenje Ljubovije

Datum oslobođenja: 30.septembar 1943.

Četnici: nepoznati
Nemci: 2 poginula, 2 ranjena

(M.Samardžić, n.d, knjiga br.6, str.34)



--------------
Vojnici Jugoslovenske vojske su septembra i oktobra 1944. napadali bezuspešno sledeće gradove i varošice: Požarevac (septembar 1944), Trebinje (septembar 1944), Čačak (oktobar 1944), Preljinu (oktobra 1944), Ćićevac (oktobar 1944), Sanske Rudnike (septembra 1944) itd.

Autor je izbacio iz liste oslobađanje Despotovca, Svilajnca i Ražnja jer je tu situacija dosta nejasna. To treba još istraživati i tek tada doneti pravi zaključak.

U svim ovim borbama za oslobođenje gradova i varošica, borci JV su imali sledeće gubitke:

Poginulo: oko 283 boraca
Ranjeno: preko 167 boraca
Izbačeno iz stroja: preko 450 boraca.

U svim ovim borbama za oslobođenje gradova i varošica okupator je imao sledeće gubitke:

Nemci: oko 678 poginulih (minimum), više od 465 ranjenih (uključujući i Ustaše iz Višegrada), zarobljeno: 3.883 (sa Italijanima iz Priboja),
Ustaše: oko 654 poginulih, mnogo ranjenih
Bugari: 300 zarobljenih
Arnauti: 300 zarobljenih.

Borci JV su ukupno izbacili iz stroja: 5.326 Osovinskih vojnika i 954 kvislinških, sve ukupno: 6.280 neprijateljskih vojnika (prema dostupnim dokumentima i knjigama).


Tako je konačan pregled oslobođenih gradova i varošica od četnika seledeći:

1.Loznica (31.avgust 1941)
2.Bogatić (1.septembar 1941)
3.Krupanj (4.septembar 1941)-uz malu pomoć partizana
4.Banja Koviljača (6.septembar 1941)
5.Gornji Milanovac (29.septembar 1941)-uz malu pomoć partizana
6.Čačak (1.oktobar 1941)
7.Stragare (4.oktobar 1941)
8.Ljubovija (oktobar 1941)
9.Prijepolje (12.septembar 1943)
10.Priboj (12.septembar 1943)
11.Zvornik (17.septembar 1943)
12.Banja Koviljača (17.septembar 1943)
13.Bijelo Polje (septembar 1943)
14.Rudo (18.septembar 1943)
15.Brza Palanka (18.septembar 1943)
16.Ljubovija (30.septembar 1943)
17.Bajina Bašta (30.septembar 1943)
18.Nova Varoš (oktobar 1943)
19.Višegrad (8.oktobar 1943)
20.Čajetina (10.oktobar 1943)
21.Rogatica (14.oktobar 1943)
22.Majdanpek (26.avgust 1944)
23.Kučevo (28.avgust 1944)
24.Leskovac (31.avgust 1944)
25.Vlasotince (31.avgust 1944)
26.Petrovac na Mlavi (septembar 1944)
27.Svrljig (2.septembar 1944)
28.Breza (11.septembar 1944)
29.Kadina Luka (2.septembar 1944)
30.Lazarevac (3.septembar 1944)
31.Pljevlja (septembar 1944)
32.Podlugovi (10.septembar 1944)
33.Varvarin (oktobar 1944)
34.Kruševac (14.oktobar 1944)

 

[Koča]

Spisak od 1000 poginulih boraca i starešina četničkih odreda Jugoslovenske Vojske

poginuo/streljan/ubijen od

http://www.pogledi.rs/SpisakPalihCetnika.htm

__________________

I ne druze, ne znam da li su se cetnici borili protiv Nemaca...

 

[Koča]

Dragutin Keserovic streljao 80 Nemaca

Prema sedmodnevnom izveštaju nemačkog komandanta Srbije iz novembra 1942, u pregledu gubitaka, stoji da je ''nestalo'' 80 nemačkih vojnika. Arhivska oznaka dokumenta: IAN, MF.1, sn 124.

U toku 1942. Mihailović je ojačao postojeće odrede i povećao njihov broj. Takovski korpus hrabrog poručnika Zvonimira Vučkovića, zatim Dragačevski – poručnika “Predraga Rakovića i naročito kruševački majora Dragutina Keserovića, ne zaboravljajući ni brigadu Milutina Jankovića, ni korpus "Ilijeva", nisu prestali tokom cele 1942. da vode gerilu bez odmora i bez prestanka. U nemogućnosti da ih zaustave – toliko su ti odredi bili agilni i vešti – Nemci su počeli da sprovode masovna streljanja kao sredstvo zastrašivanja. Major Keserović promenio je taktiku i činio sve moguće da zarobi Nemce i Bugare, koje je i on počeo da strelja za odmazdu. Novembra 1942. nalazio sam se na Gledićkim planinama gde smo svakonevno imali posla sa nemačkim i bugarskim odredima, kada je nemački komandant Kruševca izlepio varoš plakatama i objavio da će streljati 100 talaca kao odmazdu za 1 ubijenog nemačkog vojnika i da će nastaviti sa streljanjima u pravilnim i relativno kratkim razmacima i u rastućoj progresiji, ako Keserović ne oslobodi 89 Nemaca koje je tih dana zarobio. Nemačka pretnja se nije u potpunosti ostvarila, jer je Keserović otpočeo sa streljanjem nemačkih zarobljenika prema proporciji koju su Nemci primenjivali za naše taoce. Posle toga, Nemci su pristali na poravnanje.
IZVOR: Zbornik dokumenata iz zaostavštine M.J. Žujovića, str. 307-308 (Dnevnici i beleške knj. IV). To je u stvari citat iz većeg teksta (izveštaja) Partizani i četnici - koji je M.J.Ž. u Kairu napisao oktobra 1943, na zahtev Ralfa Stivensona, ambasadora Velike Britanije pri Jugoslovenskoj vladi u izbeglištvu. Ceo tekst objavljen je u IV knjizi Dnevnika i beležaka , str. 251-317. Izdavač: Interklima-grafika, Vrnjačka Banja 2004.

Priredio: A. Dinčić

 

[Koča]

MAJOR MARKOVIĆ UBIO 800 NEMACA

MASAKR NEMACA NA ROGOZNI

Novembra meseca 1944. godine kolone Nemaca povlačile su se iz Grčke, pored ostalog i preko teritorije 2. kosovskog korpusa majora Žike Markovića. Nemci su išli od Kosovske Mitrovice prema Novom Pazaru, najkraćim drumom, koji je vodio preko planine Rogozne. Četničke izvidnice javile su majoru Markoviću da se ka Rogozni kreće kolona od 60 do 70 konjskih kola, na kojima je sedelo po 10 do 12 vojnika. Izvidnice su, takođe, uočile da Nemci sa sobom vode 30 do 35 ratnih zarobljenika, koji su pešačili.
Major Marković je naredio da se na najpogodnijem mestu postavi zaseda, u dužini od jednog kilometra, tako da obuhvati celu kolonu. Četnik 2. kosovskog korpusa, učesnik borbe, Mladen Maksimović, piše:
Kada je kolona ušla u zasedu napali smo ih sa svih strana. Najviše smo ih pobili u kolima. Retko ko da je uspeo iz njih da iskoči. Ostali su se predali. Mi nismo imali ni jednog mrtvog niti ranjenog borca. U vreme napada zarobljenici su legli na zemlju, tako da ni od njih niko nije stradao. Među zarobljenicima bilo je 11 Amerikanaca, tri Engleza, dva Rusa, nekoliko Grka i Bugara... U tovaru ove nemačke kolone bilo je svega i svačega. Opljačkale švabe dosta toga, potovarile i mislile da nose kući, ali ni živu glavu nisu odneli.119
Jedan od trojice spašenih Engleza bio je Džon Lodvik, koji je o ovoj borbi, i potonjim događajima, 7. jula 1946. godine u časopisu «Spektator» objavio sledeći članak:
U novembru 1944. godine, kao nemački zarobljenik, oslobođen sam od četnika pod komandom majora Markovića, blizu Kosovske Mitrovice u Srbiji. Jednog elitnijeg britanskog oficira, tri vojnika, 11 američkih vazduhoplovaca, 26 Bugara i 380 Rusa oslobodila je ista brigada u istom mesecu... Ni jedan (Nemac) nije zarobljen, već je neprijatelj ostavio u tronedeljnoj borbi ne manje od 800 mrtvih. Dalje, znajući da smo mi Britanci razorni ljudi, Marković nam je po Mihailovićevom naređenju dao slobodne ruke na železničkoj liniji koja vodi na sever ka Kraljevu, i više trupnih vozova je bilo izbačeno iz koloseka, a više propusta dignuto u vazduh sa četničkom pomoći. Stavljeno nam je na raspoloženje dve stotine hiljada Nedićevih dinara, da sa njima dopunimo naše već ionako obilne obroke hrane, ovo opet po Mihailovićevom naređenju.
U decembru, kada su Nemci otišli, mi, takođe (Amerikanci i Britanci), rekli smo da moramo otići i uhvatili vezu sa Bugarima i bili smo prebačeni do Sofije... O partizanima se nikad nije čulo u ovoj oblasti, ali usiljenim maršem od Niša oni su je «oslobodili». Tada su oni počeli napadati Markovića...120
Meštani sela sa Rogozne potvrđuju Lodvikove navode da Nemci nisu zarobljavani, već da su svi likvidirani. To se smatralo kao osveta za zločine koje je Hitlerova soldateska počinila prethodnih godina, u zloglasnim kaznenim ekspedicijama i odmazdama stotinu za jednoga. Naročito se prepričava slučaj jednog Nemca koji je, misleći da su ga zarobili partizani, izjavio da je komunista. «Njega streljajte dvaput», bile su reči majora Markovića. Nemac je nastavio da preklinje, pokazujući sliku žene i troje dece, na što ga je Marković podsetio na streljanje srpske dece u Kragujevcu i Kraljevu. Samo ovaj Nemac je pokopan - leševe ostalih rastrgle su zveri - i to mesto na Rogozni meštani i danas zovu Nemcev grob.121

IZVORI
119 M. Maksimović, četnički odredi i 2. kosovski korpus 1941-1944-1946, 61.
120 M. Maksimović, četnički odredi i 2. kosovski korpus 1941-1944-1946, 62. Na članak Džona Lodvika, za koga kaže da je pisac, poziva se i dr Ivan Avakumović (Mihailović prema nemačkim dokumentima, 165)
121 Izjava novinara Ranka Milosavljevića, rodom iz ovih krajeva, autoru.

Borbe

Gledićke planine=80
Višegrad=200
Čupino brdo=800
Blaževo=20
Gornja Omašnica=10
Svrljig=18

Čistih 1118 Nemaca

 

[Koča]

BORBE JAVORSKOG I DRINSKOG KORPUSA PROTIV OSOVINE (ARHIV CIA)

National Archives Microfilm Publication

Rolna 84, Arhiv generala Donovana (šefa OSS-CIA), M1642

DECLASIFIED NND 877190

STRANE 0333, 0334, 0335



Dokaz «E»

Lista borbe Javorskog korpusa od 1941 do 1943:

Od 15. oktobra do 12. (?) decembra, opsada Novog Pazara protiv arnauta i Nemaca. Neprijateljski gubici oko 260 ubijenih i mnogo ranjenih. Naši gubici su bili 70 mrtvih i 80 ranjenih. Upoređene snaga: 2000 neprijatelja protiv naših 600.

U novembru 1941 u Nova Varoš protiv Italijana. Mrtvih: 32 italijana, 18 turaka, naših 12. Upoređene snaga: 2000 italijana protiv naših 80.

U avgustu 1942 protiv Nemaca, na Javoru, 4 nemaca ubijeni. Upoređene snaga: 20 nemaca protiv naših 40. U Mućan (?) protiv nemaca njihovi gubici nepoznati. Mi smo imali dvoje ubijenih.

U oktobru 1942. Napad na Nemce u Šeremetovici (?). Nemački gubici 4 ubijenih, 10 zarobljenih. Naši gubici, dvoje ranjenih.

U oktobru 1942, dugoročni nemački napad blizu sela Bela Stena. 3 Nemaca i dvoje naših ubijeni i dvoje ranjeni tokom bitke. 120 Nemaca protiv naših 30.

Februara 1943 u selima Đakova (?) i Ponorina (?), napad na nedićevce. Zarobili smo njih 15. 80 Nedićevaca prema našim 60.
U septembru 1943 napali smo Nemce, Bugare, Arnaute u Odvrašenica (?). 12 Nemaca, Bugara i Arnauta ubijeni. Dvoje naših ranjeni. Neprijatelj brojan 150 ljudi prema našim 120.

U Šemernici (?), Nemci pretrpeli dvoje ubijenih, nismo imali gubitaka. Snage: 60 Nemaca prema našim 16.

Tokom Avgusta i Septembra 1943, sproveli smo 10 napada na Nemce i Bugare u Ivanjičkoj Klisuri. Ubijenih: 17 Nemaca, 6 Bugara, 20 Turaka. Jačine: Nemaca 40-100, Bugara 40-100, naših 9.

U septembru 1943 u Fiuli (?) protiv turaka rezultat je bio: 27 turaka ubijenih, naših jedan. Snage: Turaka 300 prema našim 200.

U Međurečja (?) protiv Bugara, gubici nepoznati. Snage: 70 prema našim 3.

Oktobra 1943 u Deževi (?), Nemci i Arnaturi izgubili 8 ubijenih; mi pretrpeli 2 ubijenih, 5 ranjenih. Neprijateljske snage: 125 prema našim 150.

(SLEDI DRINSKI KORPUS - PRIM. M.S.)

7. oktrobra, preko dana, napali smo garnizon kod mosta na Lim i zauzeli ga, pa ga onda srušili. Zarobili smo 17 Domobrana, 32 puške, nešto municije i druge spreme. Broj gubitaka nepoznat jer ih je neprijatelj pokupio preko noći sa blindiranim vozom. Naši gubici su bili dvoje poginulih i 11 ranjeni.

Preko noći, 10. oktobra, napali smo Goražde i zauzeli ga posle duge bitke. Imali smo 9 poginulih, 22 ranjenih. Neprijatelj je imao više od 50 mrtvih, i veliki broj ranjenih. Zarobili smo 2 oficira i 8 domobrana i ustaša, 2 minobacača, 2 mitraljeza, 3 puško-mitraljeza, 48 pušaka, 2 kamiona, municiju, hranu, odeću i obuću.

13. oktobra smo zauzeli Mesiče (?), srušili most i sšpalili železničku stanicu. Neprijatelj je imao 60 ubijenih i veliki broj ranjenih. Zaplenili smo 50 pušaka, 4 pištolja, 60 kutija municije, 4 kamiona, druge spreme i hrane. Imali smo dvoje poginulih i 8 ranjenih.

Posle teške borbe, zauzeli smo Rogaticu 14. oktobra. Rezultat: oko 500 Nemaca i Ustaša ubijeni, ogroman broj ranjenih, i zaplenili smo 4 topa (jedan od 75mm i 3 od 65mm), municiju, hranu, puške, druge spreme i kamione. Naši gubici su bili 27 poginulih i veliki broj ranjenih.

Zauzeli smo Praču (?) bez imalo gubitaka 20. oktobra, ali je neprijatelj uspeo da se povuče sa beznačajnim gubicima.

21 oktobra zauzeli smo Stamboličić (?). Imali smo 3 poginulih, 7 ranjenih dok je neprijatelj imao dosta ubijenih i ranjenih. Zarobili smo 5 Nemačkih vojnika.

Dok su trajale ove operacije, uništili smo sve komunikacije u predelima Foča, Čajniče i Višegrad, tako da saobraćaj između Srbije, Bosne i Sandžaka je presečen za najmanje narednih šest meseci. Ti rezultati doprineliu prednostima za izvođenje operacija u Italiji i bilo gde.

Nisam citirao minorne bitke i okršaje zato što mi trenutno nije pri ruci sveska dnevnih naređenja bitka.

Za Kralja i Otadžbinu!

Draža (Mihailović) na čelo slave i slobode!

Pobeda je naša.

(Pečat) Komandant, major:
Drašković (L.S.)


NAPOMENA:
Mada su u naslovu borbe Javorskog korpusa, od 7. oktobra 1943. govori se o borbama Drinskog korpusa, čiji je komandant, major Aleksa Drašković, na kraju potpisan.
Očigledno, američki obaveštajci su greškom spojili dva izveštaja.

 

[Koča]

GUBICI NEMACA I MAĐARA U MAČVI 1941 (IZ ARHIVA CIA)

dokument iz Arhiva CIA. To je zapravo Račićeva biografija koju je načinila američka obaveštajna služba, tada OSS, a uskoro CIA, 1944. godine:


National Archives Microfilm Publication

Roll 132

WASH-DIR-OFF-OP-267: 45) OSS Operation Yugoslavia
Sept. 19, 1943 – June 16, 1944

DECLASIFIED D-1978
CIA-HR 70-2

Izveštaj majora A.B, Seitz

RACIC AREA
EHIBIT «C» - PART I

Biografija Dragoslava Račića

Major Dragoslav Račić – 38 godina – rođen u Gruži, Šumadijski region. Sedam razreda Gimnazije i Vojnu Akademiju za ofcire u Beogradz, april 1, 1929. Potporučnik redovne vojske u artiljeriji – dve godine u Skoplju kao komandant voda – Štip Južna Srbija tri godine (Bugarska granica) – Aleksinac (severno od Mid) tri godine – Maribor Slovenija dve godine. Bio u Ljubljani na početku rata kao komandant baterije artiljerije. Otišao na sever ka Italijanskoj granici, povukao se u Novo Mesto – uništio naoružanje Hrvata koij su dezertirali – otišao u Bosni sa 12 Srpskih vojnika. Sreće majora Todorovića sa vojnicima, našao novo oružje sa Todorovićem. Onda jedan bataljon artiljerije (4 topa) i jedan bataljon pešadije sa kojim se borio protiv Nemaca. Formirao borbenu jedinicu koja se raspala 20 aprila 1941, zato što su svi čuli za kapitulaciju i onda je odlučio da ode za Beograd. Otišao u Beograd, čuo za pukovnika Dražu Mihailovića na Ravnoj Gori. Krajem maja on i Todorović odlaze na Ravnu Goru. Po Mihailovićevoj sugestiji on se vraća u Beograd i organizuje J.S. Oficiri su tamo bili u civilnom odelu. Otvorio je kafanu Čantant (ovo je neki američki prevod srpskog naziva, stvarno ne znam šta bi moglo da bude) kao masku za oficirske susrete. Mađari su došli i on ih je uslućživoa kao gostioničar jedan mesec. Onda je otišao na Ravnu Goru – Mihailović ga je posalo u područje gde se sada nalazi. Imao je nekoliko kritičnih situacija.

Operacije
Septembra 30, 1941 napao Bogatić u Mačvi i zauzeo posle dva dana uprkos neprijateljskoj avijaciji. Oficir Vista je istog dana napao Loznicu, poginuo tokom napada, ali je grad zauzet – 200 Nemca zarobljeno i 12 ubijeno. Zarobljenici napadnuti od sopstvene avijacije koje je neke ubila, neki su zaklani, ostali oslobođeni od strane Nemačke ekspedicije.
U isto vreme napao je rudnik antimona Zajča, zarobio 150-200 Nemaca i onda napao Krupanj, gde su Nemci korisitli avione Štuka i zauzeo grad, zarobio još 200 Mađara. Takođe zauzeo Ljuboviju sa šakom ljudi. Nemci šalju pojačanje iz Valjeva – bitka na Majkovcu i potisnuti Mađari. Oko 150 Mađara ubijeno i zarobljeno 12 teretnih kamiona. U svim akcijama zarobio oko 600 Mađara. Neki su ubijeni kada su bombe iz Nemakih aviona pale na zarobljenički logor, većina oslobođena od kada sus e Nemci vratili. Oslobodio je celu teritoriju sem Šabca koga je držao mesec dana u blokadi. Glad u gradu i jeidna komunikacija je bila most ka drugoj strani. U Novembru 1941, Nemci su poveli veliku kaznenu ekspediciju da uguši pobunu. Račić je tada imao nemilosrdnu borbu sa kaznenom ekspedicojom i Nemci su imali teške gubitke južno od Šabca. On je uništio 7 tenkova (malih), zarobio 27 transportnih kamoina, izbubio 200 Četnika, ubio mnogo Mađara (groblje u Šapcu sada ima 2000 Nemačkih grobova). U svim borbama izgubio oko 600 ljudi. Nemci su tada spalili skoro celu Mačvu. U jednom selu, su iskasapili 4000 Srba i 10 000 Srba u celoj oblasti. Tada je bila velika borba kod Peče, onda borba u oklini Valjeva. Onda se pridružio Mihailoviću na Ravnoj Gori da bi pomogao obezbeđenje aerodroma na koje bi materijlan pomoć mogla da bude spuštena, ali u ovom momentu počinju sukobi sa Partizanima.

Otišao je sa 500 ljudi u Bosnu i zauzeo dva grada u Bosni, borio se sa Nemcima tri dana kod Zavidovića, ubio 16 Mađara. Kaznena ekspedicija od 30 000 Mađara, došla, otišli. Vratio se u Srbiju aprila 1942. Mađari zauzeli Bosnu. Partizani takođe sledili Nemce. Otišao na Majevicu gde je imao dve borbe, jednu sa Ustašama Avgusta 1942. Ubio 2 oficira i našao 44 mrtva Mađara i zarobio 60 ustaša. U borbi protiv Nemaca, septembar 1942. Ubio 10 Nemaca, 4 zarobio. Vratio se nazad na područje i radio na organizaciji u Srbiji. Počeo akcije ponovo kada je pala Italija. Rusi i Nemci su želeli da pobegnu, ali ih je odsekao, zarobio 7 transportera, bacao bombe i ubio 7 Rusa i 2 Nemca. Samo 300 Rusa i 20 Nemca drže grad. Poslao 2000 ljudi u Rogaticu da pomogne Osterić sredinomoktobra da zuzme Rogaticu. Onda se spremao za napad na Sokoloca ali je bio prekinut sa Partizanskim napadom sa leđa i boka dok se spremao da napadne i poslao kolonu okolo da napadne Sokolac. ...

 

[Koča]

VOJNE OPERACIJE PROTIV ČETNIKA

OBOSTRANI GUB. ČETNIKA I OKUP. ZA VREME NEM. OPERACIJA 41-44

1.

OPERACIJA „MIHAJLOVIC“-„Mihailović“ (4—9.12.1941)

ČETNICI: 1 streljan (Đura Vojinović-prim AD),11 poginulih, 484 zarobljenih (od toga: 91 četnički borac, 42 oficira i podoficira, 2 žene (bolničarke-prim AD) i 349 muškaraca—meštani: Struganika, Brajića, Mionice, Kamenice, Gornjih Banjana, Slavkovice, Pauna, Klinaca, Teočina, Družetića, Takova itd-prim AD) .

NEMCI: 1 ranjen (okolina Valjeva), koji je kasnije umro u Valjevskoj bolnici. Zbog ovog gubitka, streljano je u Šapcu 100 četnika.
(Ivan Avakumović, Mihailović prema nemačkim dokumentima, London, 1969, str.31; ZB. NOR, Tom 12, knj.1, str. 738; AVII, NAV—T—312, R—425, S—8002945—7.)

2.

OPERACIJA „BADER/DIE OSTEN BOSNIA”-„Bader/Istočna Bosna“
(15—23.1.1942.)

ČETNICI: 70 poginulih, 643 zarobljenih
NEMCI: 9 poginulih, 47 ranjenih
USTAŠE: 20 poginulih i nepoznat broj ranjenih
(AVII, NAV, T—501, R—247, S—723).

3.

OPERACIJA „TRIO“ ( 8—12.4.1942).

ČETNICI: 16 poginulih .
NEMCI: nepoznato.
(AVII, NAV, T—501, R—247, S—1002)

4.

OPERACIJA „FORSTRAT“ (15.5—3.6 1942)

ČETNICI: 39 zarobljenih i streljanih (reon sela Vranovine i Statovica-prim.AD), 3 engleska oficira zarobljena.
NEMCI: bez gubitaka
(AVII, NAV, T—501, R—248, S—273—85)

5.

OPERACIJA „KOPAONIK“ (8—17.10.1942)

ČETNICI: 10 poginulih (reon Goča-prim.AD), 120 uhvaćenih (mahom seljaci i četovođe-prim.AD), 29 četničkih jataka streljano u Gogici i nedaleko od Trstenika (11.10), 263 seljaka streljana i zapaljena u selu Kriva Reka (12.10), 5 seljaka streljana u Brusu (12.10), 5 seljaka streljana u Velikom Šiljegovcu (12.10), 9 seljaka streljana na mestu „Biserske Livade“ od Bugara (Goč-13.10), 241 seljaka streljana na samom Goču od Nemaca i Bugara (13.10), 2 seljaka streljana u selu Dobre Vode podno Goča (13.10). Ukupno streljano 554 seljaka koji su okarakterisani kao četnički jataci i pomagači.
NEMCI: 2 poginula.
Bugari: 5 poginulih
(AVII, NAV, T—501, R—256, S—999, AVII, NAV, T—501, R—257, S—1165—72)

6.

OPERACIJA „RÜDOLPH“-„Rudolf“ (29.11-2.12.1942)

ČETNICI: 12 streljanih
BUGARI: bez gubitaka
NEMCI: bez gubitaka
(IAN, F.VARIA—127, prepisi, MF.Minhen, 1—III—1213)

7.

OPERACIJA „HEINRICH“-„Hajnrih“ (16-23.3.1943)

ČETNICI: 16 poginulih, 160 zarobljenih (Među njima najviše pomagača generala Miroslava Trifunovića sa Gledićkih planina i četovođa koji su pohvatani u blokadama sela-prim.AD. Nemci su ih sve do jednog streljali u Kragujevcu 22.aprila 1943)
NEMCI: bez gubitaka
BUGARI: 4 ranjenih
(M.Samardžić, General Draža Mihailović i opšta istorija četničkog pokreta, Knj.2, Kragujevac, 2005, str.437; AVII, NAV, T—501, R—249, S—318—27)

8.

OPERACIJA „TEUFFEL“-„Đavo“ (14—17.4.1943)

ČETNICI:158 poginulih, 148 zarobljenih
NEMCI i USTAŠE:38 mrtvih, 64 ranjenih i 20 nestalih

(M.Samardžić,n.d., Borbe...Knj.1, str.159)

9.

OPERACIJA „SCHWARZ“-„Crno“ (1.5—15.5.1943)

ČETNICI:17 poginulih, 3.200 zarobljenih. (pušteno oko 1.200)
NEMCI:nepoznato.
(M.Samardžić, n.d., Genera Draža...,str.291)

10.

OPERACIJA „KREIS“-„Krug“ (8—16.6.1943)

ČETNICI: 28 poginulih (19 nedaleko od Kuršumliji (8.6) i 9 kod Lebana, tačnije u selu Geglja (16.6), 50 zarobljenih.
BUGARI: 5 poginulih, 13 ranjenih
SDK: 3 ranjenih.
Komunisti: 1 poginuli (slučajno je izleteo iz svoje kuće kada su Bugari pretresali selo Vujanovo, pokušao da beži i bio ubijen—prim AD)
(M.Samardžić, n.d., Borbe..., str.22; IaN, f.VARIA—127, prepisi, MF.Minhen, 3—I—150—153)

11.

OPERACIJA „MORGEN-LUTF“-„Jutarnji vazduh“ (12—19.7.1943)

ČETNICI: 11 poginulih (8 na Medvedniku—16.7. i 3 oko Maljena—17.7—uhvaćena i streljana), 453 zarobljena (među njima mnogo seljaka i jataka iz Družetića, Koštunića, Gornjih Branetića, Pranjana itd. )
NEMCI: 3 poginulih, 5 ranjenih..
(M.Samardžić, n.d., Borbe...,str.36; Ivan Avakumović, Mihailović prema nemačkim dokumentima, London, 1967, str.127; AVII, NAV, T—501, R—252, S—127)

12.

OPERACIJA „RUDNIK“ (17—23.7.1943)

ČETNICI: 32 poginulih
BUGARI: 5 poginulih
NEMCI: 6 poginulih
S.D.K: 10 poginulih i 10 nestalih

(M.Samardžić, Istina o Kalabiću, Čačak, 2003, str.67,68; IaN, f.VARIA-127, prepisi-MF.Minhen, 1—I—524—26)

13.

OPERACIJA „STIFELKNECHT“-u prevodu nešto kao "Robovi za vreme Tevtonskih ritera" (7—15.8.1943)

ČETNICI: 15 poginulih (10 u selu Krivi Rog—10.8 i 5 u selu Zdravinje—15.Cool, 75 četničkih jataka streljano (44 u selu Krivi Rog—10.8 i 31 na prostoru Kruševac—Trstenik— 14.Cool, 19 zarobljenih.
BUGARI: 6 poginulih, 7 nestalih
SDK: 15 poginulih.
NEMCI: 2 ranjena i 2 nestala.
(IaN, fond Komisija za utvrđivanje ratne štete okupatora-skraćeno KOZARA, kutija 4, fascikla 2, dokument 255/1, k.4,f.35, dok.712; AVII, NAV, T—501, R—253, S—113)

14.

OPERACIJA „ARILJE“ (14—24.8.1943)

ČETNICI: 372 poginulih i streljanih, od toga: 25 poginulih četničkih boraca (19—15.8 u okolini Arilja, 1—16.8. u blizini sela Visoka, 5—17.8. u blizini sela Visoka, 347 četničkih jataka, četovođa, pomagača i osumnjičenih da su pomagali četnike streljani od Bugara i Nemaca u pretresima terena Ariljskog sreza, 351 jataka i simpatizera zarobljena i odvedena u logor na Banjici.
BUGARI: 17 poginulih, 4 ranjenih, 18 zarobljenih
NEMCI: 2 poginula, 1 zarobljen.
SDK: 15 poginulih, 11 zarobljenih.
(M.Samardžić, Borbe četnika protiv Nemaca i Ustaša 1941-1945, Knj.2, str.30; IAN, MF.7, sn.69—71; IAN, F.VARIA—127, prepisi, MF.Minhen, 1—I—1089)

15.

OPERACIJA „MAISKOLBEN“-“Klipovi kukuruza“ (3—8.10.1943)

ČETNICI: 109 poginulih i streljanih (od toga: 10 četnika streljana u Teočinu (4.10), dosta jataka i pomagača streljano u Alvadžinici, Ljubiću, Ovčar Banji, Kukićima i Trbušanima), 54 četnika zarobljeno i još oko 450 jataka i pomagača iz okoline Čačka i Pranjana.
NEMCI: 10 poginulih
BUGARI: 6 poginulih i 12 nestalih.
S.D.K: nepoznati
(AVII, NAV, T—501, R—253, S—474, M.Samardžić, n.d., Borbe..., str.165; Goran Davidović, Miloš Timotijević, Zatamnjena prošlost-Istorija Ravnogoraca Čačanskog kraja,knj.3, Čačak—Kraljevo, 2004, str.391, 392)

16.

OPERACIJA „KRUMM“-“Krivi“ (u pravnom smislu reči) (12.10—20.10.1943)

ČETNICI: 10 poginulih, 283 jataka, četnika i pomagača zarobljena i streljana kod Užica i Čačka.
BUGARI: 7 poginulih
NEMCI: 10 poginulih, 5 ranjenih.
(AVII, NAV, T—501, R—253, S—505—0Cool

17.

OPERACIJA „ERIH“ (20—31.10.1943)

ČETNICI: 150 poginulih i za odmazdu streljanih (bilo je mnogo nedužnih seljaka okarakterisanih kao pomagači četnika i engleske vojne misije, koji su pobijeni u selu Donja Jajina i Dušanovo kao i na stratištu u Sinkovcima—prim.AD)
BUGARI: 20 poginulih, 5 ranjenih
NEMCI: 10 poginulih, 7 ranjenih, 18 nestalih.
Operacija je izvedena u reonu Leskovac—Lebane, a imala je za cilj onemogućavanja sabotaža na pruzi Niš—Skoplje koje su tada bile u punom jeku.
(IAN, f.VARIA-127, prepisi-MF.Minhen, 1—I—1122; Leskovački Zbornik, XIV, Leskovac, 1974, str.107. Komunistički pisac Nikola P.Ilić pored ostalog kaže: „Nemci i Bugari nisu preduzimali neke veće akcije na četničke odrede u Leskovačkom kraju, sem jedne akcije maja i oktobra 1943, kada su ubili 4 člana britanske vojne misija i više četnika)

18.

OPERACIJA „DOLTSTOS“ (21—23.10.1943)

ČETNICI: nepoznato
NEMCI: 3 poginulih
(AVII, NAV, T—501, R—253, S—601)

19.

OPERACIJA „HERBST-NEBEL“-„Jesenja magla“ (24—29.10.1943)

ČETNICI: nepoznato
NEMCI: nepoznato
S.D.K: nepoznato
(I.Avakumović, n.d., str.136)

20.

OPERACIJA „HAMMEL-BROT“-„Ovsinji hleb“ (30.10—5.11.1943)

ČETNICI: nepoznato
NEMCI: 1 ranjen
(M.Samardžić, n.d., Borbe...,str.166)

21.

OPERACIJA „TREIBJAGD“-„Hajka“ (17.2—11.3.1944)

ČETNICI: 81 poginulih, 931 zarobljenih (među njima najviše simpatizera i jataka. Ono što piše dr.Ivan Avakumović o zarobljavanju i 70 komunista nije tačno jer je on to prepisao iz knjige komunističkog pisca Aleksandra Viktorovića „Centralna Srbija“, a ovaj je to izmislio kako bi napravio operaciju i protiv četnika i protiv partizana, U nemačkim izveštajima nema ni jedne reči o zarobljavanju komunista u ovoj operaciji. Svi zarobljeni su bili u vezi sa četnicima)
NEMCI: nepoznato.
S.D.K: 27 poginulih, mnogo ranjenih.
(M.Samardžić, Draža i opšta istorija Četničkog pokreta, Knj.9, str.165—168)

22.

OPERACIJA „FRUEHLING“-„Proleće“ (8—19.3.1944)

ČETNICI: 4 streljanih, 200 zarobljenih (od toga: 95 četnika, 9 aktivnih vođa, 5 lokalnih komandanata, a ostali su simpatizeri i pomagači)
NEMCI: nepoznati
S.D.K: nepoznati
KOMUNISTI: 3 zarobljena.
(M.Samardžić, Draža i opšta istorija Četničkog pokreta, Knj.9, str.175)

23.

OPERACIJA „SACHSEN“-„Saksonija“ (21—22.5.1944)

Nepoznati podaci o ovoj operaciji jer hvale nemački mikrofilmovi za maj mesec (dnevni izveštaji Komandujućeg generala u Srbiji)
(I.Avakumović, n.d., str.148)

24.

OPERACIJA „CUMIC“-“Čumić“ (27.5—1944)

Nepoznati podaci o ovoj operaciji jer hvale nemački mikrofilmovi za maj mesec (dnevni izveštaji Komandujućeg generala u Srbiji)
(I.Avakumović, n.d., str.148)

 

[Koča]

Krvavi su bili gubici četnika i njihovih pomagača. Bez nekoliko operacija čiji krajnji ishod ne znamo, poginulo je i za odmazdu streljano 2.334 četnika, njihovih saradnika i jataka od fašista i domaćih kvislinga. U ovim operacijama, fašisti i domaći kvislinzi su zarobili 7.049 četnika i njihovih saradnika, jedan broj je pobijen u domaćim logorima ili u internaciji, a jedan je preživeo strahote rata bilo u domaćim ili inostranim logorima.Veliki broj je streljanih četnika koji su bili zarobljeni posle borbe ili u pretresima terena. Na žalost, ne može se tačno odvojiti koliko od broja zarobljenih i pobijenih otpada na četnike, a koliko na njihove pomagače.
Gubici su svakako veći, pogotovu ako se zna da je 1941. godine bilo dosta vojnih poduhvata protiv ustanika (četnika i komunista), Međutim, kako je u to vreme bilo mnogo mešanja i jednih i drugih na prostoru koji je bio obuhvaćen operacijom, nemoguće je da se daju tačni podaci i gubici i za te operacije jer su potrebna mnogo duboka istraživanja.
Ovde treba spomenuti i tzv. „obaveštajne poduhvate“ koje su imale za cilj hapšenja svih onih koji stoje u vezi sa pokretom D.M, osim poduhvata „Vodena Vila“ koji je imao za cilj samo da izvidi četničku snagu i prepremi potapanje flote na Izlazu kod Dunava i poduhvata „800“. Veliki broj je pohvatan u ovim poduhvatima, najviše onih koji su stajali u vezi sa DM pokretom u Beogradu, Nišu, Kraljevu, Leskovcu, Užicu, Čačku, Kragujevcu, Kruševcu i ostalim gradovima. Najveća zatvaranja su izvršena u vreme poduhvata „Mason“, „Valter“, „Oluja“ i „Izdaja“.
Tako su prema raspoloživim dokumentima i knjigama,fašisti i domaći kvislinzi ubili i zarobili oko 9.400 četnika i njihovih pomagača u pomenutim vojnim operacijama.Broj pohvatanih u obaveštajnim poduhvatima iznosi prema slobodnoj proceni preko 20.000 ljudi, od kojih je ogroman broj streljan u Jajincima i na Bubnju.

___________________

Dnevni izveštaj Komandanta Srbije za 10.septembar 1943.

U poslednje vreme, sve je više slučajeva da nemački vojnici nestaju i bivaju odvođeni od Mihailovićevih bandita—četnika. Ovi slučajevi su se ponovili u više navrata i to na prostoru oko Boljevca i Požarevca gde su ulogorene bande kapetana Jovanovića, zvanog PATAKA (treba Patak—to mu je bio nadimak, a i treba majora—prim AD) i firerbrigadena (tj.komandanta korpusa—prim.AD) Piletić Velje (tj.Velimira—prim.AD).

Bande kapetana JOVANOVIĆA

Ulogorile su se na prostoru Knjaževac—Boljevac i terorišu železničku prugu, odvode vojnike Srpske državne straže i streljaju zarobljene Nemce.
Banditi kapetana Jovanovića su pokušali čak i atentat nad komandantom Botmerom (tj. komandanta Feldkomandanture u Nišu, pukovnik Frajhert fon Botmer—prim.AD). Postavili su paklenu napravu u njegovu kancelariju, ali je ona na vreme otkrivena i uklonjena. Uhvaćena su dva oficira SDS za koje se sumnja da su imali veza sa ovim atentatorima i stavljeni su pod vojni sud koji će doneti konačnu odluku. Među uhapšenima se nalaze poručnik S.D.S Milan Popović, zvani Buđanin i poručnik Mileta Selić, zvani Počuk. Svi iz NIša (oni su streljani na Bubnju 1.oktobra 1943—prim.AD).
5.o.m. banditi kapetana Jovanovića su zarobili 10 nemačkih vojnika i streljali ih, a narodu objašnjavali da su umrli od tifusa! O tome su poslali jedan proglas koji je više nego providan. U akciju protiv ovih bandita je krenula ekspedicija majora Nojeva (Bugarina—prim.AD) i ona čisti reon oko Sokobanje koje je četnički zaraženo i prostor oko Timoka. Do sada je bilo više borbi sa banditima Jovanovića i Petrovića, zvanog K-E-N-T i ishod je nepoznat.

Bande PILETIĆA

Ulogorile se istočno od Požarevca. Angažuju se u svakodnevnim prepadima na bugarske i nemačke trupe, sprečavaju rekviziciju i mobilišu narod.Do sada, bez uspeha, poslat jedan odred S.D.K koji je imao više sudara sa ovim banditima. Rezultati tek treba da stignu. Uhvaćena 10 Piletićeva oficira severno od Kovina i protiv njih će se sprovesti sudski postupak. U pretresu kod Laole ubijen jedan pripadnik S.D.K. DOBROVOLjAČKA KOMANDA U POŽAREVCU TRAŽILA STRELjANjE 10 D.M PRISTALICA KAO ODMAZDU ZA OVO DELO (sve podvukao AD)
U planu je slanje jedne veće grupe za čišćenje teritorija od Piletićevih četnika.

DRAŽA MIHAJLOVIĆ

Uhvaćen jedan proglas Draže Mihajlovića kod poginulog kurira gde se traži da se Nemci UBIJAJU (podvukao—AD) ako se ne može sprečiti odvođenje seljaka, paljenje sela i zaštita sela od nemačkih kažnjeničkih ekspedicija. Četnici su u više mahova napali nemačke vojnike na prostoru Trstenik—Kruševac. Protiv komandanta na Kopaoniku, KESEROVIĆA upućeni delovi bugarske divizije i odred S.D.K iz Kruševca. Na prostoru Trstenik—Kragujevac primećeno i 7 engleskih oficira. Planski pretresi u avgustu izgleda nisu doveli do smirivanja situacije na Kopaoniku i Velikom Jastrepcu (misli se na poduhvat „Štifelkneht“—prim.AD).

Nalaže se komandanturi 809 da izvšri streljanje 500 pristalica D.M zbog streljanja 10 nemačkih vojnika. Po mogućstvu, treba streljati taoce iz Zaječarskog okruga gde je ovaj zločin izvršen. O streljanju podneti pravovremeni izveštaj. Po mogućstvu, ako nema dovoljno lica za streljanje, prebaciti i one koji se nalaze iz Beogradskog logora na Dedinju (tj.sa Banjice—ovo streljanje je parcijalno izvršeno na Bubnju, kada je streljano nekoliko grupa po 100 i 50 lica—ukupno 300 lica—prim.AD.Ostatak će biti namiren u Jajincima)

(Istorijski arhiv Toplice (Prokuplje), kutija 4, reg.br.234)

 

[Koča]

Cetnici na Banjici - nepotpun spisak

Spisak interniranih iz Niškog logora na Banjicu i streljanih u Jajincima ili na drugim mestima.

1.Babić S. Spasoje, Mali Prnjavor, Službenik.
2.Badnjarević S. Borivoje, Leskovac, zemljoradnik-četnik
3.Bogićević S. Borivoje, Krnjevo, student
4.Budimirović I. Todosije, Grabovnica, četnik
5.Bulatović Vučić, Negotin, potporučnik SDS-četnik
6.Vasiljević R. Dragoljub, Donja Trnava,narednik-vodnik JV-četnik
7.Vasić M. Dragutin, Dobrujevac, zemljoradnik
8.Vasović R. Dušan,Kraljevo, rez.p.pukovnik-četnik
9.Vesel A. Rajf, Kosovska Mitrovica, student-četnik
10.Vukčević Marko, Niš, poručnik JV. Ubijen u Prištini.
11.Gvozdić P. Slobodan, Kula, sudijski referent
12.Gvozdić N. Milan, Cvijanović Brdo, policijski pisar
13.Gvozdić R. Milan, Cvijanović Brdo, policijski službenik
14.Gojković M. Mihajlo, Beograd, rez. poručnik SDS
15.Grozdanović G. Branko, Niš, narednik-vodnik SDS
16.Grujić D. Petar, Boljevac, učitelj-četnik
17.Danilović I. Danilo, Prokuplje, službenik
18.Despotović D. Nikola, Bela Palanka, činovnik zavoda u Nišu
19.Dimitrijević P. Božidar, Šarbanovac, službenik-četnik
20.Dimitrijević D. Vukadin, Šarbanovac, četnik
21.Dokić Miodrag, Prokuplje, železnički činovnik
22.Dražić Žitomir,Negotin, vaz.poručnik SDS-četnik
23.Dugonjić M. Nedeljko, Niš, železnički činovnik
24.Maksimović P. Mijat, Zaječar, student-četnik
25.Maksimović P. Mihajlo, Zaječar, student-četnik
26.Đorđević S. Petar, Leskovac, kafedžija
27.Đorđević Ž. Branko, Borovac, četnik
28.Đorđević M. Ilija, Zaječar, predsednik opštine
29.Đorđević K. Konstantin, Negotin, vazd.poručnik-četnik
30.Đuretić J. Dimitrije, Leskovac, četnik
31.Žerajić V. Slobodan, Doboj, hirurg-četnik
32.Živković R. Stojan, Trnjane ,železničar
33.Ivezić D. Petar, Banja Luka, radista-četnik
34.Ilić Ž. Milenko, Negotin, žand.kapetan 1. kl.
35.Janić Đ. Zarije, Vlasotince , učitelj
36.Janković Lj. Jevrem, Oblačina, učitelj-četnik
37.Jeremić M. Miodrag, Rgotina, žandarm-četnik
38. Jovanović S. Bogosav, Leskovac, bivši partizan pa četnik
39.Keče D. Jovan, Hašani (BiH) žandarmerijski narednik
40.Kovačević J. Hristina, Užice, činovnica suda-obaveštajac
41.Kostić Borivoje, Mozgovo, četnik Radomira Petrovića Kenta.
42.Kostić Miloje, Mozgovo, četnik, pratilac Kenta
43.Kostić A. Dragomir, Donji Ljubeš, četnik
44.Kostić Milija,Mozgovo, četnik
45.Kostić Miloje, Mozgovo, četnik. Pratio Branu Petrovića, trojka.
46.Kuzmanović V. Darinka, Gornji Klakar,učiteljica. Piletiću dala školu za štab.
47.Lučić J. Dejan, Knjaževac, četnički k.d.t mesta
48.Manić V. Dušan, Mokra, železničar
49.Marinković Ž. Stojan, Skoplje, student-četnik
50.Marjanović D. Jovan, Brestovac, železničar
51.Marjanović A. Ljubomir, Krivi Vir, četnički stražar
52.Marić V. Dimitrije, Beograd, kap. 2. kl-četnik
53.Marković V. Vitomir, Prokuplje, četnik
54.Marković T. Živorad, Obrenovac, potpukovnik-vraćen i streljan u Nišu-četnik
55.Milenković R. Stojan, Knjaževac, četnik
56.Milenković S. Stojan, Beograd, železnički činovnik
57.Miletić A. Nikola, Šarbanovac, četnički k.d.t. sela
58.Mičić Lj. Dragiša, Mozgovo, četnik
59.Milojević Zdravko, Radenkovac,četnik
60.Milojević Radosav, Niš, telegrafista-četnik
61.Milošević Milan , Mrčajevac, četnik
62.Milosavljević Nikola, Resnik, četnik
63.Miljković Uroš, Crnatovo, učitelj-četnik
64.Mihailović Lazar, Gradac, kapetan SDS-četnik
65. Mitić Miodrag, Negotin, student-četnik
66.Mihić P. Jovan, Stoci, rez.kapetan-trgovac
67.Nikolić Božidar , Crcavac, bivši partizan pa četnik
68.Nikolić P. Jovan, Borovac, železničar
69.Mitić S. Branko, Niš-vraćen u Niš i streljan, rezervni oficir-četnik
70.Nikolić V. Milutin, Šarbanovac, delovođa-četnik
71.Nikolić S. Stanoje, Cerovac, četnik
72.Novaković M. Ljubiša, Prokuplje, bivši četnik Pećanca
73. Pavlović M. Miliša, Beograd, optpravnik vozova. Dražin kurir.
74.Palasković Ilija, Niš-streljan u Kraljevu, pisar
75.Pantić M. Dobrivoje, Seselac, opštinski službenik
76.Pajević N. Danilo, Požarevac, Pećančev sudijski poručnik i Dražin obaveštajac
77.Petrović J. Dragutin, Žitorađa, četnik
78.Petrović Radoje, Požarevac, kapetan 1.kl-četnik
79.Pešić S. Aleksandar, Leskovac,četnik
80.Popović Vladimir, Niš,službenik. Obešen u Banjičkom logoru.
81.Popović S. Jovan, Niš, član upravnog odbora Niške banke. Uzimao pare za četnike. Otkriven.
82.Popović I. Milovan, Sijarinska Banja-streljan u Nišu, železnički činovnik.
83.Prvulović Milomir, Vrelo, delovođa-četnik
84.Radulović S. Bogdan, Leskovac, četnik. Otkucala ga Vera Pešić Gestapou.
85.Radulović Jordan , Konjuvce, četnik
86.Ristić G. Branislav, Niš, san.oficir-četnik. Ubijen sa Milanom Kalabićem.
87.Smiljković V. Borislav, Sarajevo, četnik
88.Stamenković S. Aleksandar, Leskovac, student-četnik
89.Stanković Stanko , Niš, četnik
90.Stanković A. Čedomir, Leskovac, student-četnik
91.Stefanović Stojan, Leskovac, student-četnik
92.Stoiljković Dimitrije, Niš, službenik
93.Stojanović A. Aleksandar, Kragujevac, kapetan-četnik. Radio u Negotinu.
94.Stojanović S. Aleksandar, Leskovac, student, bivši partizan, pa četnik. Otkrila ga Vera Pešić.
95.Stojanović Bane, Lužane-vraćen i streljan u Nišu-četnik
96.Stojanović Božidar, Zaječar, student-četnik
97.Stojanović T. Dragoljub, Leksovac, student-četnik
98.Stojanović J. Miroslav, Beograd, student
99.Stojanović Marinko, Konjuša, četnik
100.Stojanović N. Svetolik, Požarevac, rez.p.poručnik JV
101. Stojković P.Despot, Žujinci kod Preševa, lekarski pom-četnik
102.Tasić V. Aleksandar, Podrimce, student-četnik
103.Čvorović O. Stanko,Čačak, časovničar u Nišu.
104.Červatenković T. Žika, Niš, službenik u
poglavarstvu

Mahom su ovi ljudi ubijani u decembru 1942, u martu, aprilu, maju 1943, a naročito 21. oktobra 1943. Tada je u Jajincima postreljano mnogo pristalica DM.

priredio Aleksandar Dincic

 

[kiseli1]

gde je bata zivojinovic. niste mu nista ostavili za filmove. sve ste pobili.pa gde ce vam dusa?
nego, znas oznake deklasifikacije i oznake arhive, nisu nesto najbolje uspele....mozda da se potrudis , ti i samardzic. da , skoro zaboravih onaj saitz, ti si siguran da je on major po cinu?

 

[Koča]

MASOVNA ZAROBLjAVANjA I STRELjANjA ČETNIKA U SRBIJI

Nemačka dvostruka politika prema četničkim prvoustanicima

Posle propasti ustanka u Srbiji, počela je velika golgota ustanika i jedne i druge boje. Mada su komunistički istoriografi po pravilu sve represalije Nemaca po slomu ustanka vezivali za svoje simpatizere i borce, vešto su prećutali golgotu svojih ideoloških protivnika koji su po njihovim aršinama postali "kolaborateri "i "saradnici okupatora", te su od okupatora bili povlašćivani.
Da li je to baš tako?
Komunistička istoriografija je prećutala podatak da je na hiljade četničkih boraca i pristalica bilo zatvoreno po logorima i zatvorima na području Srbije. Kako je počelo nemačko razračunavanje sa četničkim ustanicima u Srbiji?
Za vreme akcija na slamanju ustanka na području Zapadne Srbije koja je vođena od prvih dana novembra pa sve do kraja decembra 1941.godine, Nemci su u borbama i posle borbi zarobili na hiljade četničkih boraca.
Po pravilu, svi zarobljeni četnici do 1.novembra u okršajima su na licu mesta streljani, ili su podelili sudbinu sa taocima i civilima na stratištima. Međutim, po direktivama nemačkih komandanata od novembra sa četnicima se trebalo ophoditi kao sa vojnicima, a ne kao sa bandom, ali su tu svoju direktivu ubzo promenili. Kao ilustraciju neka posluže kontraverze nemačkog generala Beme-a, koji piše 11.novembra, napominjujući da se četnici RAZORUŽAVAJU (podvukao AD).(1) Međutim, ova olakšica za četnike nije dugo trajala, jer su Nemci ubrzo promenili iz fundamenta svoju taktiku prema njima. U izveštaju od 17.novembra, Beme kaže:
-Sa ustanicima pregovora nema.
-Svi zatečeni ustanici bilo komunisti ili Mihailovićevi četnici imaju se uništiti.
-Povesti računa da se neki Mihailovićevi ljudi ne prebace u redove Koste Pećanca i Milana Nedića. Takve pojave sprečiti.
-Ko se zatekne sa oružjem u ruci ili se dokaže da je pomagao ustanike, streljati.
-Voditi računa da se među ustanicima ne gone četnici Koste Pećanca, proveravati isprave, legitimacije i slično.
-Svakog uhvaćenog sa legitimacijom pustiti.(2)

Nemačke igre sa četnicima se i dalje nastavljaju i u decembru, ali su najverovatnije takvoj politici doprineli legalizovani oficiri koji su pokušavali da spreče četničko uništenje. U međuvremenu, logori i zatvori su se punili četničkim prvoustanicima, a Nemci su počeli prva masovna streljanja što se iz njihovih dokumenata ne može videti, jer su pisali da streljaju „ustanike“, a tada su u njih računali i komuniste.
Kao još jednu ilustraciju protiurečnosti nemačke politike prema četnicima iznosima dva izveštaja iz decembra.
Po završetku poduhvata uperenog protiv Mihailovića, komandant Srbije je izdao novu zapovest koja se ticala ustanika i ophođenja s njim, ali ona je imala prvenstveno zadatak da najavi nova stradanja po Srbiji. Ona je propisivala da se u slučaju da se zatekne neko lice sa oružjem ono odmah strelja bez obzira da li je četnik ili partizan. Ustanovljena je i forma saslušanja zarobljenih. Trebalo je videti da li je uhapšenik imao neke veze sa ustanicima i kakav je položaj zauzimao. Ali najvažniji deo jeste onaj koji se tiče vođa. Ukoliko bi se dokazalo da je neko bio kriv za pobunu ili bio rukovodilac neke jedinice toga je trebalo po kratkom postupku osuditi na smrt.(3)
Tako je preki sud u Šapcu dana 25.12.1941. doneo presudu da se poručnik Konstantin Nikolić, rođen u selu Petkovica, kao četnički ustanik osuđuje na kaznu smrti streljanjem koja je izvršena već sutradan.(4)
Međutim, već u novom izveštaju od 27.12. nalaže se Nemcima da prvenstveno četnike zarobljavaju i ne streljaju ih bez opširnih saslušanja. (5)
U Beogradu je decembarskih dana počelo masovno streljanje u Jajincima. Mihailovićev obaveštajac je izvestio:

„Poslednjim saopštenjem vojnog zapovednika tendencija je da se Beograd kao celina primora na kolektivnu odgovornost. U toku ovih dana (nezna se kada-prim aut) Gestapo priprema masovna hapšenja od 5 do 6.000 ljudi i to samo iz Beograda. Spiskove lica u Gestapou spremaju Srbi koji su tamo na službi. Progoni će biti vrlo teški i nema mere koje Nemci neće upotrebiti. (6)

Iz svega ovoga proizilazi sledeće: Nemci su puštali glasove da će zarobljavati četnike-to je za javnost, a vršili su masovna streljanja-to je tajnost.

Broj zarobljenih četnika od novembra 1941. do kraja januara 1942.

Da bismo videli koliko je četnika bilo po logorima, potrebno je da uradimo hronološki pregled zarobljavanja četnika posle borbenih akcija i bez njih. U novembru su zarobljavanja tekla na sledeći način.
16.novembra posle borbe na reci Lepenici, Nemci su zarobili 15 četnika.(7) Samo nekoliko dana kasnije, tačnije 20.novembra 718.divizija je kod Zvornika zarobila još 208 četnika, razoružala ih i sprovela u koncentracioni logor u Šapcu.(Cool
Već 19.novembra 342.pešadijska divizija posle kraće borbe u okolini Banje Koviljače zarobljava 17 četnika i 23 komunista.(9).
Dakle, u novembru je zarobljeno tačno 240 četničkih prvoustanika.
U vreme izvođenja operacije „Užice“ protiv komunista, prilikom uništavanja njihove jedinice na Zaltiboru 1.12, Nemci su uspeli da „odrobe“ i 312 četnika koje su komunisti vodili sa sobom. U izveštaju komandanta 342.divizije, generala Hofmana, za četnike se kaže „312 uhapšeno“.(10).
Nezavisno od pohoda 342.p.divizije, 3 bataljon 687 puka (tada u sastavu 342.p.d-prim.AD) je vršio svoju akciju. On je 3.12. pretraživao partizansku teritoriju oko Krupnja i uspeo pri tom da zarobi 150 četnika nedaleko od Loznice. (11)
Mada su nemačke trupe u vreme trajanja operacije „Užice“ pretraživale i četničku teritoriju, taktika Mihailovića je u potpunosti uspela, pa Nemci nisu naišli ni na jedan kompletni četnički odred i zarobljavanje četnika kod Loznice im je bio najveći uspeh do tada. To je navelo komandu da konstatuje da su se Mihailovićevi odredi usled dejstva u predelu Zapadne Morave većinom razišli i da jedino postoje uporišta na Rudniku i Babinoj Glavi, tj. Ravnoj Gori. (12).
Zarobljavanje četnika kod Loznice, tačnije u samoj Loznici išlo je na sledeći način. Komandant Loznice, Slobodan Milutinović je izašao pred Nemce i rekao da su njegovi četnici trenutno kao Vladini odredi u akciji protiv komunista. Međutim, nemački komandant mu je već pokazao kamion u kome su bili pohvatani komunisti i pokazao mu put u drugi kamion. Tada je sledilo razoružavanje četnika. Nemci su upadali u komandu i uz povike „Los! Los!“ terali četnike, a zatim ih postrojavali pored kamiona i komandovali da odlože sve što imaju kod sebe. Kada je ova formalnost bila završena, Nemci su napisali na jednoj tabli „BANDIT“ i okačili ga za Milutinovića i krenuli su da gone četnike do železničke stanice gde su ih čekali spremljeni vagoni za transport u Beograd i Niš. Svo vreme su Nemci terali četnike da trče i pucali im oko nogu ako bi zastajali, a na to se sa sarkazmom smejali. Ova grupa je stigla u Beograd već sutradan, a ostala je produžila za Niš. Po dolasku u Niš, četnici su terani pred mitraljeskim cevima da koračaju i da pred zabezeknutim narodom viču na sve glasove: „Mi smo oni koji su podigli oružje na Nemce!“
Od železničke stanice do logora na Crvenom Krstu nema mnogo, pa su ih Nemci stalno požurivali, a kada bi prestala povika, Nemci bi opalili koji rafal iznad njihovih glava i opet se čulo: „Mi smo oni koji su podigli oružje na Nemce!“. Kada su stigli u logor, dočekao ih je komandant logora kapetan Hamer koji je držao kraj sebe uvek neke papire i beležio na ulazu: ime, prezime i kada je zarobljen. Prema pouzdanim dokumentima u ovoj grupi je bilo oko tridesetak četnika i niko nije preživeo Niški logor.Njih 30 su završili na Banjici, ostatak je bio prebačen u Šabački logor, a što se tiče komunista oni su poslati takođe u Šabački logor.
U Nišu je tada poturana vest ovim četnicima da je Draža popio cijankalijum i umro i da oni više nemaju svog komandanta. Međutim, samo nekoliko nedelja kasnije, za ove ljude je svanuo tračak nade kada je poverljivi čovek iz Crvenog Krsta u Nišu, koji je obilazio logoraše, šapatom rekao da Draža nije umro već da je ceo grad izlepljen plakatima njegove ucene i da ga Nemci traže. (13)
U vreme poduhvata „Mihailović“ u akcijama je zarobljeno 484 lica koji su osumnjičeni kao četnici, mada je mnogo bilo običnih seljaka. Od toga broja zarobljeno je: 91 četnički borac, 42 oficira i podoficira, 2 žene (bolničarke-prim AD) i 349 muškaraca—meštani: Struganika, Brajića, Mionice, Kamenice, Gornjih Banjana, Slavkovice, Pauna, Klinaca, Teočina, Družetića, Takova itd-prim AD) (14).
Od svih četničkih boraca, samo je 80 njih preživelo. Oni su prvo prebačeni u Kraljevački zatvor da bi ih kasnije oslobodio vojvoda Boža Javorski.(15)
I posle poduhvata „Mihailović“ nastavljalo se zarobljavanje četnika. Jedno od najvećih zarobljavanja se desilo 15.12 kod Loznice ali se u nemačkim dokumentima ne spominje koliko je tačno zarobljeno.
Prema kasnijem Visthauptovom izveštaju vidimo da je mnogo četnika tada zarobljeno.(16). Takođe, zarobljavanje četnika je zabeleženo i posle borbe u selu Mrčajevci 1.1.1942. ali se u dokumentu ne pominje tačan broj zarobljenih. (17)
Prema nemačkim statistikama od 6.12.1941. do 5.1.1942. zarobljeno je tačno 751 četničkih boraca i simpatizera. Međutim, ukupno je od novembra 1941. pa do 5.januara 1942. zarobljeno 1.104 četnika bez pristalica i simpatizera.
Oni zarobljenici koji nisu ulazili u nemačke izveštaje, a koji su brojani u statistikama bili su sledeći.

 

[Koča]

Rasturenu grupu četničkog vojvode Vukašinovića uhvatili su Nemci krajem 1941. oko Ibra i najpre je sproveli Kraljevački zatvor, a potom i u logor na Crvenom krstu. Istu sudbinu su doživeli i uhvaćeni četnici iz Rasinskog odreda koji su takođe prebačeni iz Kruševačkog Kaznenog zavoda u Niški logor. U to vreme, Nemci su doveli i 27 uvaćenih četnika iz okoline Studenice koje su zarobili posle neuspelog napada na Novi Pazar.
Ovoj grupi se pridružio i veći broj pohapšenih oficira koji su po nemačkim dokumentima bili lišeni slobode jer su bili „promihailovićevski orijentisani“ i nisu podržavali vladu Milana Nedića. Akcija hapšenja oficira započeta je u decembru 1941. Izvedena je munjevito, pod šifrom „1143“ u čitavoj Srbiji. Prema spisku koji je napravljen trebalo je uhapsiti 926 oficira koji stoje usko sa Mihailovićevim pokretom. Međutim, pronađeno je njih ukupno 486. Najveći broj zarobljenih oficira je na Božić, 7.1. ukrcan u vozove i otpremljen u Norvešku, Austriju i Nemačku. Neke oficire su Nemci odbili da transportuju i poslali ih u logore da služe kao taoci. Tako je prema raspoloživim dokumentima, rezervni potpukovnik i učesnik u proboju Solunskog fronta, Sotir Živković januarskih dana zatočen u logoru na Crvenom krstu i podelio sudbinu svih lica predviđenih za odmazdu u februaru 1942. godine.
Početkom januara 1942. u logor je pristigla tzv. „Kruševačka grupa“ među kojima je bilo 5 partizana Rasinskog odreda, 25 prestupnika i 45 četnika i četničkih pristalica iz Rasine. U isto vreme, stigla je i grupa od 30 četnika Vuleta Vukašinovića kako su svedočili preživeli partizanski zatvorenici, ali se ova svedočenja moraju staviti pod znakom pitanja jer se svakako radi o većem broju, pogotovu ako se zna da je Ibarski odred brojao blizu 700 četnika za vreme ustanka. U to vreme su pristigli zarobljeni partizani iz Kopaoničkog odreda i sa područja Ćuprije.
Kraljevačka četnička grupa je prispela u logor i odmah smeštena u sobu smrti, odnosno „banditskoj sobi“ kako su je logoraši prozvali. To je bila soba u prizemlju logorske zgrade. U ovoj grupi pored vojvode Vukašinovića, nalazili su se njegov sin Radomir, kapetan Ivan Vujisić, braća Milašin i Miodrag Miladinović, žandarmerijski narednik Čedomir Šundović, Božidar Baltić i mnogi drugi. Šabačka i Studenička grupa je bila smeštena na spratu, a Moravska grupa kapetana Mihaila Mihailovića je prvo bila u zatvoru Gestapoa, pa je poslata u Logor. Bila je smeštena u petici.

O Kruševačkoj četničkoj grupi ima vrlo malo svedočanstva. Poznato je samo da su neki od njih bili u dvanaestici i da su delili sudbinu ostalih, kao i da je četnički lekar iz Kruševca bio jedno vreme zadužen za pregled zatvorenika.
Odnos četnika i Nemaca u logoru dovoljno pokazuje i jedno od retkih svedočanstava koja idu u prilog četnicima. Prema iskazu Dušana Tomovića, partizana, tu odbojnost Nemaca prema četničkim logorašima vidimo u njegovom sledećem svedočanstvu:
„Skoro igrajući, korbačem je izdvojio novu trojicu: „Ti komunista?“, čavrljao je. „Ne, ja četnik“. „A četnik, četnik...dobro četnik“. Smejao se Švaba i nogama izgurao jadnika. Taj je dobio dvostruko (batina-prim.AD).“
Sama reč „četnik“ bila je nezamisliva za Nemce. Sve što je ličilo na bradu, šajkaču, kokardu i što je podsećalo na četničku tradiciju, bilo je u logoru surovo gušeno. O tome Tomović nastavlja svoje svedočanstvo:
„Izređali su čitavu grupu.One, koji su makar čim podsećali na četnike, šubarom na primer ili četničkim znakom-mrtvačkom glavom, tukli su naročitim besom.“
Zahvaljujući izjavama zatočenih partizana, u mogućnosti smo da tačno navedemo cifre partizanskih i četničkih ustanika u sobi broj 12. Tako je u ovoj sobi bilo zatočeno: 17 partizana iz Kraljevačkog odreda, 22 partizana iz Pomoravskog odreda, 11 partizana iz Zviškog, Majdanpečkog i Požarevačkog odreda, 7 saradnika NOP-a iz Bele Palanke, 3 saradnika iz leskovačkog okruga, 6 partizana iz Topličkog odreda, 5 partizana iz Rasinskog odreda,7 saradnika NOP-a iz Svrljiga i 39 partizana Kopaoničkog odreda.
Dakle, u sobi smrti se nalazilo tačno 117 partizana i partizanskih pristalica i 30 četnika, odnosno 147 zatočenika kako je navela komisija za utvrđivanje ratne štete posle rata.
Na osnovu popisa učesnika proboja i svedočanstva znamo da je i jedan broj Keserovićevih četnika boravio u sobu smrti, ali nemamo ključnih dokumenata za ostale sobe čiji zatočenici nisu učestvovali u predstojećem bekstvu, a tu su bili smešteni četnici iz Studenice, četnici kapetana Mihaila Mihailovića, pa i oni iz Šapca. Tačnije, nemamo njihovu brojnost koja je bila svakako više od 30 četnika.(1Cool
U januaru, za vreme operacije „Bader“ zarobljeno je još 643 četnika i to većinom onih koji su služili kod majora Jezdimira Dangića.(19)
Kako je nemačka operacija u samom početku uhvatila četničku slobodnu teritoriju oko Vlasenice i Drinjače, to su i prvi četnici bivali zarobljavani, dok su neki već bili streljani, među njima mnogo onih koji su dopali logora još u novembru i decembru Međutim, nisu svi zarobljenici iz Bosne dopali srbijanskih logora. Prema dnevniku Gliše Babovića, ukupno je dovedeno 469 ljudi. To se vidi i po tome što je Šabački Crveni Krst trebovao za potrebe ovih zatvorenika 500 ćebadi, što znači da ih je toliko koliko je Babović napomenuo i bilo.(20)
Već 5.januara 1942. Babović piše za šta se koristi ova grupa:
„Dangićevih četnika ima sada oko 470. Goli su i bosi. Koriste se za kopanje grobnih raka gde se sahranjuju Jevreji.“(21)
Sa ovom Dangićevom grupom u Šapcu, četničkih ustanika u čitavoj Srbiji je bilo prema svim raspoloživim dokumentima tačno 1.574 bez pristalica i simpatizera.

U međuvremenu, počeo je četnički masakr.

Počinju streljanja zarobljenih četnika u Srbiji

Prva masovna streljanja zarobljenih četnika na terenu su krenula onog dana kada je planuo ustanak. Međutim, prema raspoloživim podacima, eliminacija četnika po logorima započela je najverovatnije u vreme Kraljevačkog i Kragujevačkog masovnog ubijanja, ali to su samo pretpostavke jer sem par imeni streljanih nemamo mnogo ključnih dokumenta.
Prema nemačkim dokumentima, u januaru 1942. u čitavoj Srbiji je streljano ukupno 449 ustaničkih krivaca.(22).
Svakako, najveća odmazda je izvršena u Šapcu.
Prema nemačkim dokumentima, za ranjavanje 2 nemačka vojnika u vreme poduhvata „Mihailović“ traženo je 100 četničkih glava.(23)
U decembru nije zabeleženo takvo streljanje, ali u januaru jeste. U Šapcu su 22.januara streljana 100 Dangićevih četnika koji su dovedeni iz Istočne Bosne.
U dnevniku Gliše Babovića stoji:
„Nemci su kod Kasarne streljali 120 ljudi i tamo ih sahranili. Među njima po drugi put je streljan Petar Tumbasović iz Majura.“(24)
U ovom mesecu četnici su pokušali prvo bekstvo iz Šabačkog lopgora što samo može da znači da su im suborce Nemci masovno streljali i da je daleko više streljano od 100. Iz Logora je pobegao Miloš Čelonja sa nekoliko četnika, otišao ponovo u Bosnu i ponovo se priključio četnicima. (25)
Prema komunistički zapisima u Šapcu je u januaru streljano tačno 400 ustanika, ali se teško preko njihovih pisanja može saznati koliko otpada na četnike a koliko na partizane jer oni namerno ne žale da pišu koliko otpada na jedne, a koliko na druge.
Kao datumi streljanja stoje: 6.januar, kada je streljano 109 ostalih logoraša (četnika-najverovatnije-prim.AD). 10.januar, kada je streljano 100 komunista i 90 ostalih zatvorenika (najverovatnije četnika-prim.AD) i 22 januar, kada je streljano 100 Bosanaca (tj.četnika majora Dangića-prim.AD).
A da je zaista najviše u januaru streljano četnika pokazuje nam i još jedan podatak. Naime, Gliša Babović piše 11.aprila 1942:
„Iz Logora pušteno oko stotinu Dangićevih četnika.“ (26)
Međutim, u dokumentima nigde nema napomena šta je sa ostalim četnicima, niti ima pomena o njihovom eventualnom oslobađanju. Ni u Babovićevom dnevniku o tome nema pomena.
Prema tome, od 470 četnika, ostalo je u životu njih 100, a 370 je streljano u januaru, februaru i martu. To je deo četnika Jezdimira Dangića i onih koji su pre dovođenje bosanskih četnika boravili u logoru. To masovno streljanje vidimo i preko još jednog podatka. Nemački komandant pita svog pretpostavljenog oficira 23.marta 1942. šta da radi sa 300 četnika koji nisu streljani kada i ostali. (27)
To pokazuje da je streljanje četnika završeno do tog datuma, tačnije da su pogubljenja vršena u januaru, februaru i martu. Ovde se prvenstveno misli na 100 Dangićevih četnika koji će biti pušteni, a takođe i na one koji su u Šabačkom logoru dovedeni u novembru i decembru posle zarobljavanja i nisu streljani.
U dokumentima nema nemačkog odgovora na pitanje ovog oficira, ali su najverovatnije ovih 300 četnika izbegla smrt.
Iz Šabačkog logora ova grupa je otpuštena u aprilu, tako što je jedan deo odveden u Nemačku i Solun, a drugi na prinudni rad u rudnik Zajača.Tako se Šabački logor ispraznio.(2Cool
Dakle, u Šapcu je streljano oko 370 četnika majora Jezdimira Dangića i onih koji su još ranije dovedeni. Interesantno da se ova brojka u mnogome slaže sa cifrom streljanih nepartizana u Šapcu od januara do 14.marta. Prema tim ciframa, na četnike otpada 360 ljudi, što je najpribližnije cifri od 370 pogubljenih. Tako su streljanja četnika zabeležena sledećih dana:

6.januar 109 četnika
10.januar 90 četnika
22.januar 120 četnika
14.mart 41 četnika
Ukupno: 360, približno 370. (29)

 

[Koča]

U Januaru je zabeleženo i streljanje 30 četnika u Jajincima. Ovo streljanje je izvršeno 13.januara. Prema sačuvanim banjičkim knjigama, iz ovoga logora je između ostalih streljan i već pominjani Slobodan Milutinović, rodom iz Loznice koji je do kraja bio četnički komandant u Loznici, a takođe i ustanik. U knjizi su zabeležena i imena studenata Trajka i Koste Ninezića iz Pecke, a takođe i ime Jovana Dabića, rođenog brata komandanta Tamnavskog četničkog odreda, potpukovnika Miroslava Dabića. Jovan Dabić je rođen 1922. u selu Majuri kod Šabca. Dakle, za vreme ustanka imao je svega 19 godina.
Dok su Jovana streljali, Miroslav je tada bio na Banjici i u njoj ostao sve do prve veće internacije logoraša u Nemačku.
Interesantan je i podatak streljanog Gavrila Obradovića, rodom iz sela Badovinci koji je streljan istog dana, dok je njegov rođeni otac Milutin Obradović, po činu kapetan, streljan u Nišu kasnije.
Dakle, ova grupa od 30 četnika koja je vozom dopremljena iz Loznice u Beograd streljana je do poslednjeg četnika 13.januara.
Pored ovih imena, zabeleženo je ime jednog Kragujevčanina, Milentija Jovanovića, narednika koji je takođe bio na Banjici. Za njega stoji da je obešen u logoru dan kasnije sa još 2 partizana.(30)
U februaru je u Jajincima izvedena i streljana još jedna grupa od 100 četnika, među kojima je bilo i pristalica iz Obrenovca, Uba, Lajkovca, Valjeva, Užica itd. To vidimo po zanimanju streljanih: konfident, žandarm, delovođa, likvidator, finansijer itd. Od oficira je streljan Nikola Urošević, po činu artiljerijski poručnik, rodom iz sela Milatovac kod Kragujevca. Ovo samo pokazuje da je Lepenička četnička grupa posle zarobljavanja dovedena u logor i februara streljana.
Ovo masovno streljanje četnika izvršeno je 20.februara 1942.(31)

Pored ovih streljanja u Šapcu i Beogradu, najveća golgota zarobljenih četnika dogodila se u vremenu od 16-19.februara 1942. na ozloglašenom brdu Bubanj kod Niša.
Pre ovog streljanja veći broj partizana i nešto četnika je pokušalo bekstvo koje je izvršeno 12.februara 1942. Prema raspoloživim podacima u ovom pukušaju je ranjen jedan nemački stražar, dok su partizani imali 40 poginulih, a četnici 4. U ovom pokušaju je poginuo i Simeun Krapić, četnik majora Dragutina Keserovića koji je uhvaćen posle povlačenja iz Kruševca septembra 1941.
Najveća odmazda je propisana svega tri dana po dolasku generala Majsnera. General Bader u svom desetodnevnom izveštaju naređuje da se za odmazdu strelja 3.484 lica ne navodeći razloge zašto. Iz masovnog februarskog streljanja na Bubnju jasno ćemo videti da je grad Niš određen da plati cenu ove naredbe.
Prema raspoloživim podacima, u februarskom streljanju koje je izvršeno u Nišu streljano je ukupno: 321 četnika, 127 partizana i 986 Jevreja, talaca i simpatizera jednog ili drugog pokreta.
Streljanje je vršeno tri dana uzastopno od jutra do podneva. Prema iskazima preživelih grobara koji su pokopavali leševe, Nemci su pred streljanje oduzimali sve dragocenosti osuđenicima. Kako je to jedan svedok izjavio oduzeto je preko 12 pari oficirskih odela, 32 ordenja vojske bivše Kraljevine Jugoslavije, 24 oficirskih tabakera itd. Sve ovo jasno pokazuje da je mnogo oficira i podoficira streljano tih dana na Bubnju. Streljanje jednog od mnogobrojnih četničkih kapetana na Bubnju,jedan preživeli grobar beleži na sledeći način:
„Jedan od Gestapovaca je svukao jednom kraljevskom kapetanu uniformu, skinuo mu epoletuške i naredio mu da klekne pored iskopane rake. Zatim je pucao u njegov potiljak i ovaj je pao u raku. Posle je streljana jedna grupa od 40 ljudi. Sve smo ih sahranili u istu raku koja je bila odmah do grudobrana.“
Na Bubnju je streljano tri oficira sa činom kapetana: Mihailo Mihailović, Milutin Obradović i Radomir P.Đorđević.
Prema iskazu ovog grobara ovo streljanje je izvršeno tri dana pošto su streljani Jevreji, dakle najverovatnije 19.februara.
Drugih svedočanstava o streljanju četnika nema.
Tada je bila likvidirana grupa četnika iz Rasine, Studenice, Šapca, grupa kapetana Mihailovića, kao i četnici iz Ibarskog odreda koji su ostali posle izvršenog bekstva. Teško je reći kojih je najviše bilo, ali po svemu sudeći najbrojniji su bili četnici iz Ibarskog odreda.(32)
U martu je nastavljeno streljanje zarobljenih četnika, ali u mnogo manjem broju nego do tada.
Iz Banjičkih knjiga logoraša vidimo da je kao četnički borac u Jajincima 5.marta streljan Milenko Majdanac iz Gornjeg Milanovca, po zanimanju trgovac. Još je zanimljivo to što je streljan sa povećom grupom kriminalaca, Jevreja i komunista.(33) Njemu svakako tu mesto nije bilo, ali nemački bes nije znao za granice. To je još jedan dokaz da su Nemci streljali četnike kad i komuniste, a da su na plakatima pisali samo o komunističkim streljanjima. Ustvari, od brojki koje su pisali na plakatima verovatno se krije i mnogo četnika pod firmom „komunista“. I takvu su lukavu igru Nemci igrali.
Najzad, krajem aprila stiže naređenje da se prestane za streljanjem četnika i partizana koji se nalaze u logorima i zahteva se njihovo interniranje za potrebe Rajha. Ovaj predlog je podnet još 24.marta, ali je stalno odlagan.(34)
Međutim, na put su u najvećem broju slačajeva pošli zarobljeni partizani dok četnika skoro i da nije bilo jer su oni već bili uništeni ili ih je bilo vrlo malo, gotovo minorno.
Tada je otišla Banjička grupa partizana, zatim ona koja je bila u Niškim zatvorima i ona iz Šapca.Nepoznat je broj interniranih četnika.
Jedino se zna da je grupa od 128 oficira na čelu sa majorom Dangićem krenula na taj put. Ova grupa je bila uhvaćena u Beogradu u aprilu, dakle nije bila među onoj koja je boravila zbog ustaničkih krivica (35).
Dangić je odveden u zarobljeništvo sa svojim ađutantom. Njegovo hapšenje kao i hapšenje ostalih oficira koji su bili u službu organizacije DM, čitamo iz sledećeg nemačkog izveštaja:
„Na dan 23.4. 1942. uhapšeno je 128 bivših jugoslovenskih aktivnih oficira i transportovano u jedan nemački logor za ratne zarobljenike. Major Dangić je s ađutantom upućen u oficirski logor XIII B (Nirnberg-prim AD).(36)

 

[Koča]

Iz svega navedenog, od 1574 četničkih zarobljenika, smrti se spasilo njih 380 za koje imamo podataka, dok je u smrt otišlo čak 821, dok za sudbinu 373 ne znamo ništa. Da li je ova grupa otpuštena ili takođe likvidirana na nekom stratištu? To će po svemu sudeći ostati večita zagonetka. Ne postoji dokumenta da je ovoliko internirano, a takođe i da je pobijeno.
Poznato je da su uhvaćeni četnici u Mrčajevcima završili na gubilištu, ali se ne zna kada i ne zna se koliko. Najverovatnije se to desilo u vremenu do izlaska naredbe o prvim interniranjima ustanika.

U Nemačkim rukama je od početka ustanka pa do prvih internacija bilo tačno 1574 četničkih ustanika i čak 614 oficira koji su pohapšeni zbog veza sa organizacijom DM. Međutim, i ovaj broj zarobljenih oficira treba staviti pod sumnju jer je možda taj broj i veći. Prema svedočanstvu jednog od tih oficira koji je interniran, pukovnika Jovana Trišića, na Božić je uhapšeno i transportovano čak 1.200 oficira, dok nemačka dokumenta govore o 486 njih, dakle mnogo manje.(37)
Politika Nemačkog Rajha prema četnicima bila je jasna. Pokušaji da se u jednoj fazi naglasi činjenica da Nemci samo razoružavaju, a ne ubijaju četnike bila je šarena laža koja je trebala praktično da natera četnike da polažu oružja i odlaze u logore gde ih je čekala sigurna smrt. Politika Nemačkog Rajha je bila dosta podmukla i prepredena. U to vreme na plakatima su samo lepljene cifre o streljanjima komunista i Jevreja, dok su četnici streljani bez plakata i objava-u tajnosti.
Ma koliko da se u nekim pisanjima pojedini literatori pozivaju na spasilačku ulogu generala Milana Nedića ova konstatacija ne stoji jer je veliki broj streljanih četnika. Jednostvano, ko je bio lukav taj se izvukao, ko je bio naivan samo je prokockao svoj život. Nemci nisu imali nikakvih namera da masovno otpuštaju četnike već da ih nemilosrdno uništavaju.
Čak i puštanje onih 100 Dangićevih četnika je izvedeno pomoću lukavstva. Naime, četnički ljudi koji su tada služili u Šapcu su proturali vesti da su logoraši bolesni i da će umreti ako ne budu poslati na lečenje. Tada je usledilo otpuštanje logoraša koji su prvo bili na lečenju, a kasnije su poslati u rudnike za potreba Trećeg Rajha. Čak i obilazak Jezdimira Dangića logora u Šapcu ništa nije promenio. Nemci nisu želeli ni da čuju da se četnici oslobode, iako su tada igrali svoju igru sa majorom Dangićem.(3Cool

Period od kraja aprila pa sve do kraja maja 1942. može se uzeti kao kratko zatišje pred novu buru. Tada su streljani samo veliki krivci, a posle poduhvata Forstrat nastavljena su masovna streljanja četnika po logorima i stratištima. Četnička golgota se nastavljala, a četnici su svojom krvlju ispisivali najsvetlije stranice srpske istorije u dvadesetom veku.

Aleksandar Dinčić, Gubici Jugoslovenske Vojske i Ravnogorskog pokreta od Nemaca i Bugara u okupiranoj Srbiji 1941-1944, neobjavljeni rukopis (rukopis u izradi)

IZVORI

1) AVII, Nemačka arhiva, u daljem:NA, 43/34-1
2) AVII, NA, 43/34-5.
3) AVII, NA, 43/50-1.
4) Isto.
5) AVII, NA, 43/52-3.
6) AVII. MF Bon, 1/608 (Ovaj dokument se nalazi u nemačkoj dokumentaciji jel je Mihailovićev obaveštajac najverovatnije radio u jednoj od nemačkih ustanova)
7) IAN,MF.1, sn.231
Cool ZB.NOR, 1/1—606.
9) ZB.NOR, 1/1—604.
10) Zb.NOR 12/1—739.
11) AVII, NAV—T—312, R—425, S—8002940-1.
12) AVII, NAV—T—312, R—425, S—8002945-7.
13) Aleksandar Dinčić, Ravnogorski pokret u Logoru na Crvenom krstu i na Bubnju 1941-1944, neobjavljeni rukopis.
14) AVII, NAV—T—312, R—425, S—8002945—7.
15) Miloljub Racić, Knjiga sećanja, Ostra, 2006, str. 38
16) ZB.NOR, 12/2—1030
17) IaN, MF.5, sn.622.
1Cool Isto kao pod 13.
19)AVII, NAV, T—501, R—247, S—723).
20) Stanoje Filipović, Logori u Šapcu, Novi Sad, 1969, str.145.
21) Isto, 151.
22) AVII, NAV, T—501, R—24, S—882—3.
23) AVII, NAV—T—312, R—425, S—8002945—7.
24)S.Filipović, n.d, str.114.
25) Isto, 151.
26) Isto, 151.
27) Ivan Avakumović, Mihailović prema nemačkim dokumentima, London, 1969, str.92.
2Cool S.Fuilipović, n.d, str.151.
29) Isto, str.114-120.
30) IAB, Banjičke knjige logoraša (BKL)
31) Isto.
32) Isto kao pod 13.
33) IAB, Banjičke knjige logoraša (BKL)
34) AVII,NAV, T—501, R—247, S—915.
35) AVII, NAV, T—501, R—249, S—032.
36) Isto.
37) Miloslav Samardžić, Draža i opšta istorija četničkog pokreta, Knjiga 1, Beograd, 2005, str.42. (Takođe Trišić piše da su oni uhapšeni na zahtev Vlade Milana Nedića kao „nepouzdani“, dok u nemačkim dokumentima o tome nema reči)
3Cool Major Dangić je posetio četnike u Šabačkom logoru prema pisanjima Gliše Babovića 4.februara 1942. Obišao je svoje ljude i savetovao im da budu mirni i disciplinovani ;S.Filipović, n.d., str.150.

 

[kiseli1]

arhive su strasne. jedna reprezantitavnija od druge. narocito nemacka , koja se po tebi oznacava sa "NA"