broj zrtava je naravno uvek izmedju nauke i propagande.sto je veci broj , imamo vise razloga da mrzimo onu drugu stranu. nauka kaze sledece;
Goran Nikolić
ŽRTVE RATA IZMEDJU NAUKE I PROPAGANDE
O problemu žrtava Drugog svetskog rata u Jugoslaviji objavljeno je u nekoliko proteklih
decenija, na prostorima bivše jugoslovenske države i van nje, na stotine članaka,
intervjua, studija i knjiga. Nijedan od ovih radova nije, medjutim, ni iz daleka dobio
toliko publiciteta u javnosti i bio toliko hvaljen i osporavan kao knjiga Dr Bogoljuba
Kočovića Žrtve Drugog svetskog rata u Jugoslaviji [1]. Knjiga se po prvi put pojavila
1985-te godine u izdanju Londonskog Našeg dela i u nekoliko narednih godina nije
pobudila veću pažnju jugoslovenske javnosti i to kako u zemlji tako i u inostranstvu [2].
U jugoslovenskoj emigraciji se osim jednog članka u Novoj Hrvatskoj (London),
kritičkog osvrta u Republika Hrvatska (Buenos Aieres) i recenzije u časopisu Naša reč
(London) pojavilo još svega nekoliko članaka, osvrta i prikaza ali bez ikakvog
poznavanja teme na koju su se osvrtali. [3] U zemlji, pak, nije bilo nikakih zvaničnih
komentara. Sa rasplamsavanjem srpsko-hrvatskog, prvo medijskog, a potom i stvarnog
rata, pominjanje Kočovićeve knjige je postalo sve učestalije. Reakcije na knjigu su bile
vrlo različite. Gotovo po pravilu one su bile pozitivne kada su dolazile sa hrvatske i
muslimanske i negativne kada su dolazile sa srpske strane. Za jedne je to bilo „ozbiljno
delo jednog poštenog Srbina“ [4, a za druge „vešta manipulacija“, „prljavi posao za
druge“ itd. [5] Ovo na prvi pogled izgleda vrlo čudno jer je Kočović uložio dosta truda
da bi nepristrasno i na jedan ubedljiv način argumentovao svoje tvrdnje i postavio ih po
svim pravilima naučne proverljivosti.
IZRAČUNAVANJA I POPISI ŽRTAVA DRUGOG SVETSKOG RATA
Do broja od 1.014.000 poginulih u toku Drugog svetskog rata u Jugoslaviji Bogoljub
Kočović je došao matematičkim izračunavanjima koja su počivala na zvaničnim
demografskim podacima jugoslovenske statistike do 1940. godine (podaci o stopama
rađanja, smrtnosti i čistog prirodnog priraštaja po pokrajnama i veroispovestima itd), i na
izvesnim pretpostavkama: o verovatnom razvoju prirodnog priraštaja od 1940 do 1948, o
verovatnom broju nerodjenih zbog ratnog stanja, o verovatnom broju izbeglih gradjana
Jugoslavije u toku i neposredno nakon rata i na kraju odbijanjem broja stanovnika onih
područija koja su nakon 1945 priključena Jugoslaviji od popisa iz 1948 godine (Istra,
Rijeka, Kvarner, Zadar, Julijska krajina itd.). [6]
Četiri godine nakon objavljivanja Kočovićeve knjige (1989) objavljena je u Zagrebu, u
izdanju Jugoslovenskog viktimološkog društva, knjiga hrvatskog naučnika Vladimira
Žerjavića Gubici stanovništva Jugoslavije u Drugom svjetskom ratu. [7]
Iako ovaj autor za vreme pisanja svoje knjige, po sopstvenim rečima, nije bio upoznat
sa Kočovićevim delom i iako je izačunavanju žrtava prišao jednom drugom metodom,
rezultati oba autora se u mnogome podudaraju: Žerjavić je izračunao 1.027.000 poginulih
tako da je razlika izmedju njegovog i Kočovićevog proračuna samo 13.000. [8] Procene
su slične i kada se radi o gubicima po pojedinim nacionalnim grupama. [9] Tako je po
Bogoljubu Kočoviću u toku drugog svetskog rata u Jugoslaviji živote izgubilo 487.000
Srba, 207.000 Hrvata, 86.000 Muslimana, 60.000 Jevreja, 50.000 Crnogoraca, 32.000
Slovenaca, 26.000 Nemaca, a prema Žerjaviću 530.000 Srba, 192.000 Hrvata, 103.000
Muslimana, 57.000 Jevreja, 20.000 Crnogoraca, 42.000 Slovenaca i 28.000
Nemaca (vidi tabelu broj dva) [10]. Interesantna je pri tome činjenica da Žerjavić, kao
Hrvat, dolazi do toga da je stradalo više Srba (za 43.000), a manje Hrvata (za 15.000),
nego što je to izračunao Srbin Bogoljub Kočović. [11]
Iste 1989 godine u Jugoslovenskoj javnosti su se pojavile i prve informacije o
jugoslovenskom Poimeničnom popisu žrtava Drugog svetskog rata, obavljenog 1964
godine, a dotada široj jugoslovenskoj javnosti potpuno nepoznatog. [12] Iako su
jugoslovenske vlasti u posleratnom periodu u više navrata imale nameru i pokušavale
(1946-48, 1950) da popišu žrtve Drugog svetskog rata one su to tako učinile tek 19
godina nakon njegovog završetka. [13] Povod za ovaj popis je bio zahtev Nemačke vlade,
postavljen te godine u obnovljenim pregovorima o ratnim reparacijama, da se
jugoslovenske tvrdnje o ratnim gubicima dokažu i raščlane. Nemačka strana je kao uslov
za regulisanje finansijske nadoknade žrtvama rata tražila da joj se dostave liste sa
preciznim podacima i imenima žrtava jer joj se činilo da je brojka od 1.700 000 poginulih
nije neralna. Jugoslovenska vlada je stoga donela, na svojoj sednici od 10.6.1964, 0dluku
da se ovaj popis sprovede. [14] Formirana je centralna, republičke i sreske popisne
komisije i popis je obavljen po srezovima i republikama, a na kraju je centralizovan, na
saveznom nivou, i obradjen u Jugoslovenskom zavodu za statistiku. Celokupna gradja je
stavljena u 2800 sanduka i dve godine kasnije, 1966, štampana ali samo za internu
upotrebu. [15] Tom prilikom je Savezni zavod za statistiku iz Beograda napravio i
procenu demografskih i stvarnih žrtava. Prema toj proceni ukupan demografski gubitak
Jugoslavije u Drugom svetskom ratu iznosio 2.056.510, a broj stvarnih žrtava oko
1,100.000.
Ovaj popis je medjutim ostao istrazivačima nedostupan do kraja 80-tih godina, jer je na
njega stavljena oznaka „državne tajne“. Razlog tome je što je prema njemu u Jugoslaviji
za vreme Drugog svetskog rata poginilo nešto manje od 600.000 osoba (tačnije 597.323),
[16] a to se nikako nije uklapalo u političke kalkulacije jugoslovenskog vrha i dotadašnju
sliku o Drugog svetskog rata i njegovih žrtvama. Na prvi pogled se čini da rezultati
ovog popisa u mnogome odstupaju od Kočovićevog proračuna. No samo na prvi
pogled. Kako ovim popisom nisu popisani poginuli pripadnici svih ne-komunističkih
ratnih formacija jugoslovenskih naroda i nacionalnih manjina, žrtve komunističkog
terora, kao i da su podaci za pojedine nacionalne grupe (Jevreji, Romi) [17] nepotpuni i
prilično nepouzdani može se sa osnovom pretpostaviti da su njegovi rezultati sasvim
blizu Kočovićevih. Na to, uostalom, upućuju i gore pomenute procene, napravljene tom
prilikom, o demografskom i stvarnom broju žrtava.
clanak mozete skinuti sa sajta "Nova srpska politička misao"
broj stanovnika NDH:
borj zrtava jugoslavije:
