Slobodni mislilac
Aktivan član
- Poruka
- 1.941
ODLUKE BERLINSKOG KONGRESA I NJIHOVE POSLJEDICE PO ZEMLJE BALKANA: U vanjskoj politici je Austrija još od velikog Bečkog rata 1683-1699., a potom Austro-Ugarska već od samog osnivanje 1868. godine, imala pretenzije na istoku – /DRANG NACH OSTEN/ vodeći ekspanzionističku politiku prodora prema Bliskom istoku preko Balkana na štetu Osmanlijskog carstva na evropskom dijelu.U toj politici dobiva snažnog saveznika u Njemačkoj sa kojom sklapa savez 1879. Velika istočna kriza otpočinje već nakon krimskog rata 1854. godine, kada osmanlijska vlast gubi mnoge teirotije i slabi centralna vlst nad balkanskim krajevima. Reforme koje otpočinje osmanlijska vlast neće biti dovljno efikasne da spriječe snažan uticaj evropskih sila da budeći nacionalizam i pobunu radi njihovih dominirajučih ciljeva. Mnogi teoretiari upravo početak „velike istočne krize“ priprsuju ustanku u Vilajetu Bosni 1875. Godine nakon kojeg je došlo do sazivanja istanbulske konferencije koja je održana od 23.12.1876. do 20.1.1877. što je dovelo do rusko-turskog rata 1877-1878.godine.
Ovi događaji podstiču i ostale drževe Evrope da uz pomoć diplomatije, stave još jednom na dnevni red opstanak evropskog dijela Osmanlijskog carstva.Tim ustancima i ratovima predhode tajni sporazumi Francuske, Rusije i Austrije o podjeli interesnih sfera na Balkanu.
Rusija je 1877.godine prihvatila da Austro-Ugarska u povoljnom momentu po njihove interese okupira Bosnu i Hercegovinu. Nakon toga Rusija objevljuje rat Turskoj 24.4.1877. godine. Rusija je uz podršku Ruminije i svih kršćanskih naroda sa Balkana pokrenula svoje trupe ka Dunavu i nakon što je svladala otpor turskih snaga na Dunavu, Rusi su prešli Dunav i preko Bugarske nastavili operacije prema Istanbulu sve do 21.2.1878. godine, kada je Osmanlijsko carstvo moralo da prihvati ruske mirovne uslove i došlo je do Istanbulskog (Sanstefanskog sporazuma) 3.3.1878. godine.
Iako su Srbi i Crnogrci očekivali mnogo više od Rusije, njeni interesi su bili presudni da popusti pred interesima Austro-Ugarske i Britanije.Nakon ruskog prodora na Balkn saziva se Berlinski kongres na kojem se udovoljava interesima Austro-ugarske i Velike Britanije. Berlinski kongres je skup izaslanika velikih evropskih sila Njemačke, Austo-Ugarske, Francuske, Velike Britanije, Italije, Rusije i Turske, koji je pod predsjedavanjem Oto Fon Bizmarka održan od 13.6. do 13. 7. 1878. godine u Berlinu.
Kongres je sazvan radi revizije Sanstefanskog (Istanbulskog) mira potpisanog 3.3.1878. godine kojim je okončan Rusko-Turski rat. Prema tim od strane Rusije diktiranim pregovorima i uslovima koje su bili prinuđeni da potpišu Osmanlije, Turska bi izgubila velike teritorije na Balkanskom poluostrvu.Tim sporazumom bila je planirana velika Bugarska pod kontorlom Rusije, a koja bi uključivala najveće dijelove Makedonije, te dijelove srpskih interesnih teritorija do Niša, dijelove Albanije i dijelve Grčke istočno od Soluna. Vilajet Bosna bi dobila značajnu autonomiju iako bi i dalje bila pod osmanskim suverenitetom. Ovim sporazumom je bilo predviđeno da Rumunija, Srbija i Crna Gora dobiju državnu nezavisnost.
Pošto Njemaka prividno nije imala direktne interese na Balkanu, Bizmark je mogao da pozove sve predstavnike najvećih sila Evrope na nove pregovore, dok su predstavnici malih zemalja mogli posredno da utiču na određene odluke koje je 13. jula 1878. godine donio Berlinski mirvoni ugovor. Ugovor se sastojao i iz priznanja nezavisnosti Rumunije, Srbije, Crne Gore i Bugarske kao autonomne kneževine pod osmanlijskim suverenitetom. Teritorija Bugarske je u Rusko-Britanskom sporazumu 30.5.1878. godine, smanjena oko tri puta od one predviđene Sanstefanskim sporazumom. Od ostatka velike Bugarske stvorena je istočna Rumelija pod osmanlijskom upravom. Makedonija je takođe ostala pod osmanlijskom vlašću.
Kipar je pripao Velikoj britaniji, a Bosna i Hercegovina je data Austro-Ugarskoj da je okupira 1878. a potom i anektira 1908. godine, kada se u Turskoj od strane Evropskih sila podstiče Mladoturska revolucija, koja još više slabi osmanlijsku vlast i povećava ekonomsku zavisnost od Evropskih sila, a naročito od sve moćnije Njemačke.
Sandžak Smederevo (Knjaževina Srbija) je u drugoj polovini 19. vijeka vrlo mala i oslabljena brojnim ratovima u korsit i za račun Ruskih interesa na Balkjanu i na Mediteranu. Smedervski sandžak dobija određenu autonomiju u sklopu osmanlijskog carstva 1830. godine. Pod novim imenom Knjaževina Srbija je znatno proširena dobivši četiri okruga nišiki, pirotski, toplički i vranjski.Najvažnija su tri glavna pitanja koja je trebalo u ime Knjaževine Srbije riješiti a to su: priznanje njene državne nezavisnosti, teritorijalno proširenje i pitanje trbuta Turskoj. Veliko zauzimanje Rusije riješilo je sva tri pitanja povoljno za Srbiju. Iako su apetiti pod ruskim uticajem bili još veći od ovih dobijenih, velike sile Evrope su Vilajet Bosnu i Novopazarski snadžak riješile da ostave Austro-Ugraskoj i Turskoj, kao bi međusonbnim sporazumima riješile vojno-policijsku i političko-upravnu upravu na ovim teritorijama.
Austro-Ugarska je nakon tromjesečnih borbi definitivno okupirala Viljet Bosnu 20.10.1878. godine. Nakon dužih pregovora Osmanlije i Austro-Ugarska se 21. aprila 1879. godine dogovaraju u Istanbulu, da okupacija Bosne i Sandžaka, „ne vrijeđa suverena prava sultana nad Bosnom i Hercegovinom.
Odluke Berlinskog kongresa 1878. godine predstavljaju prekretnicu u novovjekovnoj historiji Vilajeta Bosne /i Hercegovine/, Sandžaka, Crne Gore, Srbije, Bugarske, Rumunije i drugih balkanskih regija.Nakon oknčanih ratova Rusije, Srbije, Crne Gore i drugih balkanski hrišćanskih zemalja protiv Osmanlijskog carstva 1875.-1878. godine, mnoge regije /sandžaci/ su dobile zvanično međunarodno priznanje i izmijenjen teritorijalni i držano-pravni status i položaj.
Berlinskim ugovorom, 26. Članom od 13. Jula 1878. godine na Berlinskom kongresu i Osmanlijsko carstvo priznaje nezavisnost Crne Gore u novim granicama koje nisu priznale na Bečkom kongresu 1815. godine. Tek na Berlinskom kongresu Crna Gora je definitivno prestala biti „odmetnuti“ dio Osmanlijskog carstva. Odlukama na Berlinskom kongresu evropske sile su ovim balkanskim zemljama priznale pravo na međunarodni subjektivitet, što do tada, bez obzira na uvažavanje neformalnih državnih nezavisnosti od nekih velikih sila, one u suštini nisu bile. Međunarodno priznate države su dobile i određene političko-pravne obaveze prema zajednici država čiji su dio postale. Novopriznate države su stekle međunarodni subjektivitet koji im je pripadao, po tada važećim međunarodno-pravnim normama. U prvom redu dobile su pravo na diplomatsko saobraćanje, odnosno pravo primanja i slanja diplomatskih predstavnika- „ius legationis“, što je za sve države iz više razloga bilo od izuzetnog značaja. Pored stečenih prava bilo je nužno poštovanje zajednice država što se ogledalo kako u uvažavanju državnog subjektiviteta članica zajednice, tako i u poštovanju principa međunarodnog prava.
Zbog takvih pozicija i obaveze uvažavanja subjektiviteta drugih država, nacionalno-političku djelatnost u okruženju, odnosno „izvoz revolucije,“ ove države nisu mogle provoditi neobavezno kao prije 1878. godine, niti su mogle iznova potencirati pitnaje nepravednosti granica. Odlukama Berlinskog kongresa priznato je pravo Crne Gore na teritorijalno proširenje za teritorije oko Bara, Nikšića, Podgorice, Spuž, Žabljak Crnojevića, Kolašin, Plav i Gusinje sa područjima koja im gravitiraju. (Čl. 28 ). Nakon ovih dobitaka Crna Gora se gotovo dvostruko proširila teritorijalno na 8.665 km2, u odnosu na predhodnih 4.400 km2.
Berlinski kongres je očigledno imao za cilj da politički i pravno uredi balkanski prostor u skladu sa strateškim interesima velikih evropskih sila, prvenstveno Velike Britanije, Italije, Francuske i Austro-Ugraske, koje su ponajviše brinule za budućnost Osmanlijskog carstva i proširenje moći i dominacije carske Rusije na Balkanu.
Na berlinskom kogresu su evropske sile željele postići nekoliko strateških stvari mimo Rusije. Željele su uspostaviti „harmonizaciju dominacije“ nad onim što je ostalo od osmanskog carstva, obezbijediti ravnotežu nemoći između balkanskih zemalja i uspostaviti apsolutnu kontrolu nad mogućim žarištima nastupajućih revolucija. O Balkanu očigledno odlučuju oni koji imaju strateške interese i koji naravno imaju politički kapacitet da te svoje interese zaštite, pa je i sam Berlinski kongres počeo zbog ovih interesa i ciljeva, da se revidira Sanstefanski mir, kojim je Rusija dobila isključivo pravo da uređuje političko-pravne odnose na Balkanskom prostoru. Nije se smjelo dopustit Rusiji da u svoju korist rješava vjekovno Istočno pitanje, bez direktnog upliva dominantnih evropskih sila. Austro-Ugarska i Velika Britanija nisu smjele dopustiti izlazak Rusije na Sredozemlje i Bliski istok, po cijenu novog rata. Nemoć Rusije i Osmanlijskog carstva, da na Balkanu vuku svoje poteze bez znatnog upliva evropskih sila pokazalo se očiglednom. Za Srbiju i Crnu Goru, pa i druge Balkanske zemlje koje su sve svoje nade polagale u moć Rusije, to je bilo vrlo bolno saznaje i značajno za orijentaciju i okretanje ka zapadnim evropskim silama.
Okupacija Bosne i Hercegovine i posjedanje Novopazarskog Sandžaka od strane Austro-Ugarske znatno je doprinijela geostrateškom položaju Crne Gore i Srbije, kao i njihovo političko izolovanje. Austro-Ugarska je praktično bila prisutna na više od polovine granične linije Crne Gore – od Bara do Šćepan Polja i od Šćepan Polja do rijeke Tare, uz pravo kontrole na crnogorskom primorju koje je imala shodno članu 29. Berlinskog ugovora Austro-Ugarska je praktično napravila obruč oko Knježevine Crne Gore i stvorila uslove za dominacijom nad njenim političkim i ekonomskim životom. Cilj je bio spriječiti bilo kakve šanse carskoj Rusiji da može vršiti upliv i podsticanje Crne Gore i Srbije sa obala jadransok mora, na daljnja teritorijalna djelovanja prema Albaniji, Sandžaku i Bosni. Crna Gora se usmjerava i dalje ka prostorima koje su u sastavu Osmanskog carstva; Pljevljima, Bijelom Polju, Beranama, Skadru, Peći, preusmjeravajući daljnje aspiracije na istočnu stranu nakon 1878. godine.
Ovi događaji podstiču i ostale drževe Evrope da uz pomoć diplomatije, stave još jednom na dnevni red opstanak evropskog dijela Osmanlijskog carstva.Tim ustancima i ratovima predhode tajni sporazumi Francuske, Rusije i Austrije o podjeli interesnih sfera na Balkanu.
Rusija je 1877.godine prihvatila da Austro-Ugarska u povoljnom momentu po njihove interese okupira Bosnu i Hercegovinu. Nakon toga Rusija objevljuje rat Turskoj 24.4.1877. godine. Rusija je uz podršku Ruminije i svih kršćanskih naroda sa Balkana pokrenula svoje trupe ka Dunavu i nakon što je svladala otpor turskih snaga na Dunavu, Rusi su prešli Dunav i preko Bugarske nastavili operacije prema Istanbulu sve do 21.2.1878. godine, kada je Osmanlijsko carstvo moralo da prihvati ruske mirovne uslove i došlo je do Istanbulskog (Sanstefanskog sporazuma) 3.3.1878. godine.
Iako su Srbi i Crnogrci očekivali mnogo više od Rusije, njeni interesi su bili presudni da popusti pred interesima Austro-Ugarske i Britanije.Nakon ruskog prodora na Balkn saziva se Berlinski kongres na kojem se udovoljava interesima Austro-ugarske i Velike Britanije. Berlinski kongres je skup izaslanika velikih evropskih sila Njemačke, Austo-Ugarske, Francuske, Velike Britanije, Italije, Rusije i Turske, koji je pod predsjedavanjem Oto Fon Bizmarka održan od 13.6. do 13. 7. 1878. godine u Berlinu.
Kongres je sazvan radi revizije Sanstefanskog (Istanbulskog) mira potpisanog 3.3.1878. godine kojim je okončan Rusko-Turski rat. Prema tim od strane Rusije diktiranim pregovorima i uslovima koje su bili prinuđeni da potpišu Osmanlije, Turska bi izgubila velike teritorije na Balkanskom poluostrvu.Tim sporazumom bila je planirana velika Bugarska pod kontorlom Rusije, a koja bi uključivala najveće dijelove Makedonije, te dijelove srpskih interesnih teritorija do Niša, dijelove Albanije i dijelve Grčke istočno od Soluna. Vilajet Bosna bi dobila značajnu autonomiju iako bi i dalje bila pod osmanskim suverenitetom. Ovim sporazumom je bilo predviđeno da Rumunija, Srbija i Crna Gora dobiju državnu nezavisnost.
Pošto Njemaka prividno nije imala direktne interese na Balkanu, Bizmark je mogao da pozove sve predstavnike najvećih sila Evrope na nove pregovore, dok su predstavnici malih zemalja mogli posredno da utiču na određene odluke koje je 13. jula 1878. godine donio Berlinski mirvoni ugovor. Ugovor se sastojao i iz priznanja nezavisnosti Rumunije, Srbije, Crne Gore i Bugarske kao autonomne kneževine pod osmanlijskim suverenitetom. Teritorija Bugarske je u Rusko-Britanskom sporazumu 30.5.1878. godine, smanjena oko tri puta od one predviđene Sanstefanskim sporazumom. Od ostatka velike Bugarske stvorena je istočna Rumelija pod osmanlijskom upravom. Makedonija je takođe ostala pod osmanlijskom vlašću.
Kipar je pripao Velikoj britaniji, a Bosna i Hercegovina je data Austro-Ugarskoj da je okupira 1878. a potom i anektira 1908. godine, kada se u Turskoj od strane Evropskih sila podstiče Mladoturska revolucija, koja još više slabi osmanlijsku vlast i povećava ekonomsku zavisnost od Evropskih sila, a naročito od sve moćnije Njemačke.
Sandžak Smederevo (Knjaževina Srbija) je u drugoj polovini 19. vijeka vrlo mala i oslabljena brojnim ratovima u korsit i za račun Ruskih interesa na Balkjanu i na Mediteranu. Smedervski sandžak dobija određenu autonomiju u sklopu osmanlijskog carstva 1830. godine. Pod novim imenom Knjaževina Srbija je znatno proširena dobivši četiri okruga nišiki, pirotski, toplički i vranjski.Najvažnija su tri glavna pitanja koja je trebalo u ime Knjaževine Srbije riješiti a to su: priznanje njene državne nezavisnosti, teritorijalno proširenje i pitanje trbuta Turskoj. Veliko zauzimanje Rusije riješilo je sva tri pitanja povoljno za Srbiju. Iako su apetiti pod ruskim uticajem bili još veći od ovih dobijenih, velike sile Evrope su Vilajet Bosnu i Novopazarski snadžak riješile da ostave Austro-Ugraskoj i Turskoj, kao bi međusonbnim sporazumima riješile vojno-policijsku i političko-upravnu upravu na ovim teritorijama.
Austro-Ugarska je nakon tromjesečnih borbi definitivno okupirala Viljet Bosnu 20.10.1878. godine. Nakon dužih pregovora Osmanlije i Austro-Ugarska se 21. aprila 1879. godine dogovaraju u Istanbulu, da okupacija Bosne i Sandžaka, „ne vrijeđa suverena prava sultana nad Bosnom i Hercegovinom.
Odluke Berlinskog kongresa 1878. godine predstavljaju prekretnicu u novovjekovnoj historiji Vilajeta Bosne /i Hercegovine/, Sandžaka, Crne Gore, Srbije, Bugarske, Rumunije i drugih balkanskih regija.Nakon oknčanih ratova Rusije, Srbije, Crne Gore i drugih balkanski hrišćanskih zemalja protiv Osmanlijskog carstva 1875.-1878. godine, mnoge regije /sandžaci/ su dobile zvanično međunarodno priznanje i izmijenjen teritorijalni i držano-pravni status i položaj.
Berlinskim ugovorom, 26. Članom od 13. Jula 1878. godine na Berlinskom kongresu i Osmanlijsko carstvo priznaje nezavisnost Crne Gore u novim granicama koje nisu priznale na Bečkom kongresu 1815. godine. Tek na Berlinskom kongresu Crna Gora je definitivno prestala biti „odmetnuti“ dio Osmanlijskog carstva. Odlukama na Berlinskom kongresu evropske sile su ovim balkanskim zemljama priznale pravo na međunarodni subjektivitet, što do tada, bez obzira na uvažavanje neformalnih državnih nezavisnosti od nekih velikih sila, one u suštini nisu bile. Međunarodno priznate države su dobile i određene političko-pravne obaveze prema zajednici država čiji su dio postale. Novopriznate države su stekle međunarodni subjektivitet koji im je pripadao, po tada važećim međunarodno-pravnim normama. U prvom redu dobile su pravo na diplomatsko saobraćanje, odnosno pravo primanja i slanja diplomatskih predstavnika- „ius legationis“, što je za sve države iz više razloga bilo od izuzetnog značaja. Pored stečenih prava bilo je nužno poštovanje zajednice država što se ogledalo kako u uvažavanju državnog subjektiviteta članica zajednice, tako i u poštovanju principa međunarodnog prava.
Zbog takvih pozicija i obaveze uvažavanja subjektiviteta drugih država, nacionalno-političku djelatnost u okruženju, odnosno „izvoz revolucije,“ ove države nisu mogle provoditi neobavezno kao prije 1878. godine, niti su mogle iznova potencirati pitnaje nepravednosti granica. Odlukama Berlinskog kongresa priznato je pravo Crne Gore na teritorijalno proširenje za teritorije oko Bara, Nikšića, Podgorice, Spuž, Žabljak Crnojevića, Kolašin, Plav i Gusinje sa područjima koja im gravitiraju. (Čl. 28 ). Nakon ovih dobitaka Crna Gora se gotovo dvostruko proširila teritorijalno na 8.665 km2, u odnosu na predhodnih 4.400 km2.
Berlinski kongres je očigledno imao za cilj da politički i pravno uredi balkanski prostor u skladu sa strateškim interesima velikih evropskih sila, prvenstveno Velike Britanije, Italije, Francuske i Austro-Ugraske, koje su ponajviše brinule za budućnost Osmanlijskog carstva i proširenje moći i dominacije carske Rusije na Balkanu.
Na berlinskom kogresu su evropske sile željele postići nekoliko strateških stvari mimo Rusije. Željele su uspostaviti „harmonizaciju dominacije“ nad onim što je ostalo od osmanskog carstva, obezbijediti ravnotežu nemoći između balkanskih zemalja i uspostaviti apsolutnu kontrolu nad mogućim žarištima nastupajućih revolucija. O Balkanu očigledno odlučuju oni koji imaju strateške interese i koji naravno imaju politički kapacitet da te svoje interese zaštite, pa je i sam Berlinski kongres počeo zbog ovih interesa i ciljeva, da se revidira Sanstefanski mir, kojim je Rusija dobila isključivo pravo da uređuje političko-pravne odnose na Balkanskom prostoru. Nije se smjelo dopustit Rusiji da u svoju korist rješava vjekovno Istočno pitanje, bez direktnog upliva dominantnih evropskih sila. Austro-Ugarska i Velika Britanija nisu smjele dopustiti izlazak Rusije na Sredozemlje i Bliski istok, po cijenu novog rata. Nemoć Rusije i Osmanlijskog carstva, da na Balkanu vuku svoje poteze bez znatnog upliva evropskih sila pokazalo se očiglednom. Za Srbiju i Crnu Goru, pa i druge Balkanske zemlje koje su sve svoje nade polagale u moć Rusije, to je bilo vrlo bolno saznaje i značajno za orijentaciju i okretanje ka zapadnim evropskim silama.
Okupacija Bosne i Hercegovine i posjedanje Novopazarskog Sandžaka od strane Austro-Ugarske znatno je doprinijela geostrateškom položaju Crne Gore i Srbije, kao i njihovo političko izolovanje. Austro-Ugarska je praktično bila prisutna na više od polovine granične linije Crne Gore – od Bara do Šćepan Polja i od Šćepan Polja do rijeke Tare, uz pravo kontrole na crnogorskom primorju koje je imala shodno članu 29. Berlinskog ugovora Austro-Ugarska je praktično napravila obruč oko Knježevine Crne Gore i stvorila uslove za dominacijom nad njenim političkim i ekonomskim životom. Cilj je bio spriječiti bilo kakve šanse carskoj Rusiji da može vršiti upliv i podsticanje Crne Gore i Srbije sa obala jadransok mora, na daljnja teritorijalna djelovanja prema Albaniji, Sandžaku i Bosni. Crna Gora se usmjerava i dalje ka prostorima koje su u sastavu Osmanskog carstva; Pljevljima, Bijelom Polju, Beranama, Skadru, Peći, preusmjeravajući daljnje aspiracije na istočnu stranu nakon 1878. godine.
