- Poruka
- 19.509
Nakon napada nemačkih i italijanskih snaga na Jugoslaviju 6. aprila 1941. godine, nemačke trupe ušle su u Zagreb 10. aprila. Slavko Kvaternik proglasio je istog dana stvaranje Nezavisne Države Hrvatske.
U Hrvatskoj 1941 nisu postojali nikavi politicki izbori, sto znaci da Pavelic i ustase nisu voljom hrvatskog naroda dose na vlast.
Gotovo odmah po dolasku ustaša na vlast, započele su likvidacije zagrebačkih Jevreja, Srba, komunista i ostalih antifašista. U brojnim ustaškim zatvorima, mučilištima i gubilištima, poput zatvora na Savskoj cesti, Trgu N (danas Trg žrtava fašizma), Dotršćine i Rakova Potoka ubijeno je na hiljade Zagrepčana, a hiljade su odvedene u koncentracione logore i tamo likvidirane.
Prema podacima Statističkog zavoda, ukupno je u Narodnooslobodilačkom ratu, zatvorima i logorima poginulo 26,399 Zagrepčana, od čega 8.000 Jevreja. Ustaše su istao tako pobile i velik broj zagrebačkih Srba.
Uprkos jakoj koncentraciji neprijateljske sile i teroru ustaša i Nemaca, Zagreb je za čitavo vreme rata bio poprište intenzivne antifašističke borbe pod vođstvom Komunističke partije Jugoslavije. Broj Zagrepčana koji su se borili u NOV i PO Jugoslavije kreće se oko 50,000, od čega su 15.000 bili omladinci.
Nemci su ustasama dale vlast, a ne volja hrvatskog naroda. Izbori nisu postojali tako da su ustase prezentovali svoj program o zlocinu koji ce izvrse,kako ce da uvedu diktaturu kojom ce da vladaju terorom i da niko nece smeti da ih kritikuje i da misli drugacije, tako da pobedu da izborima nikada ne bi dobili.
Vecina Hrvata se brzo razocarala u novu drzavu...
Među brojnim stanovnicima Zagreba koji su učestvovali u NOP-u i NOB-u, bila je i Slavica Kanić Detelić.
Rat sam dočekala u Zagrebu. Kao i mnogi drugi, pljeskala sam kad su ulazili Nijemci, ali nije mi trebalo dugo da vidim kakva je nova država. I u mom rodnom selu od 80 kuća na početku se 25 njih izjasnilo za ustaški pokret. Međutim, tokom rata ustaški opredijeljeno ostalo je tek pet porodica, a do kraja rata samo jedna. Mnogi koji su se 1941. izjasnili za ustaše, već za godinu ili dvije počeli su pomagati partizane.
http://www.novossti.com/2010/05/bila-sam-presretna-sto-sam-opet-u-zagrebu/
Predratni Zagreb imao je masovan klasni sindikalni pokret. Avgusta 1940. godine u Zagrebu je održana Prva konferencija KP Hrvatske, na kojoj je izabran Politbiro i plenum Centralnog komiteta KPH, a u oktobru 1940. Peta zemaljska konferencija KPJ. Znatan uticaj komunisti su imali i na zagrebačku radničku, studentsku i srednjoškolsku omladinu. Tako je Zagreb slom Kraljevine Jugoslavije i okupaciju dočekao s masovnim antifašističkim pokretom u kojem je rukovodeću ulogu imala KPJ.
-Uskoro posle okuacije Zagreba, organizovan je niz diverzija i otpora okupatoru. Tako je u toku juna i početkom jula 1941. godine izvršena sabotaža u protivvazduhoplovnoj bateriji u Prečkom i u spremištima protivvazduhoplovne artiljerije u Ilici, provala u vlak s municijom na Zapadnom železničkom kolodvoru, diverzija na železničkim prugama prema Varaždinu, Sisku i Dugom Selu i na zagrebačkoj Radio-stanici. Noću sa 13. na 14. jula, organizovana je akcija oslobađanja komunista iz ustaškog logora Kerestinec. Međutim, akcija nije u potpunosti uspela zbog loše organizacije.
-Paljenje stadiona 1941 je naziv za diverzantsku akciju, koju je izvela grupa zagrebačkih omladinaca 22. jula 1941u kojoj je zapaljen veliki sokolski stadion (drveni) u Maksimiru.
Iako je Zagreb prvih dana ustoličenja NDH i ulaska njemačkih snaga izgledao naizgled miran i potpuno siguran grad, u njemu je ipak bilo mnogo njegovih stanovnika koji sa takvim razvojem stvari nisu bili zadovoljni. To se osobito odnosilo na skojevce i ostale mlade antifašiste. Prva veća ilegalna akcija koju su poduzeli bila je Paljenje maksimirskog stadiona. Tadašnje zagrebačke srednjoškolce iritirala je činjenica da su se oni inače do nedavno koristili tim stadionom za fiskulturu uz klub HAŠK, no kako je novim endehaškim vlastima trebala drvena građa, oni su ga počeli demontirati.
-Među prvim manifestacijama otpora okupaciji bila je akcija solidarnosti hrvatskih omladinaca sa srpskim i jevrejskim omladincima, izvedena 26. maja 1941. godine kod Gradskog stadiona, kad je vođa Ustaške mladeži održao huškački govor pred odredima Civilne zaštite i pozvao da se iz odreda izdvoje Srbi i Jevreji, što je u biti trebao da bude uvid u pogrom. Kad su se ovi počeli izdvajati, za njima su krenuli skojevci, povukavši za osobom i ostale omladince, pa je tako izdavajanje osujećeno, a pogrom onemogućen.
U julu je izvršena diverzija u fabrici svile, gde je spaljeno 50.000 metara padobranske svile, a nekoliko dana kasnije skojevci su zapalili Maksimirski stadion, čiju su građu ustaše nameravali da upotrebe za izgradnju baraka koncentracionih logora.
-Prva veća oružana akcija koju su pripremali članovi KPJ i SKOJ-a, omladinci, studenti i radnici, bila je predviđena da se izvrši kod Botaničkog vrta. Tamo su 14. jula 1941. godine diverzanti, predvođeni Slavkom Komarom, napali ručnim bombama pripadnike ustaške univerzitetske satnije. Prema izjavama u ustaškim glasilima, bilo je ranjeno 28 sveučilištaraca.
-U septembru 1941, grupa antifašista napala je autobus s nemačkim vojnicima u Zvonimirovoj ulici. Isti mesec izvršena je i diverzija u podsusedskoj tvornici cementa. 14. septembra, grupa antifašista, predvođena Vilimom Galjerom, izvršila je dugo pripremanu diverziju na Glavnoj pošti, kada je eksplozivom bila oštećena automatska centrala i visokofrekventni uređaj za međugradske veze. Istog dana napadnut je odred ustaša u Vrbanićevoj ulici, a 30. septembra, antifašisti, predvođeni Ivanom Šiblom, napali su grupu nemačkih avijatičara u Rusanovoj ulici.
http://znaci.net/00001/217.htm
U Hrvatskoj 1941 nisu postojali nikavi politicki izbori, sto znaci da Pavelic i ustase nisu voljom hrvatskog naroda dose na vlast.
Gotovo odmah po dolasku ustaša na vlast, započele su likvidacije zagrebačkih Jevreja, Srba, komunista i ostalih antifašista. U brojnim ustaškim zatvorima, mučilištima i gubilištima, poput zatvora na Savskoj cesti, Trgu N (danas Trg žrtava fašizma), Dotršćine i Rakova Potoka ubijeno je na hiljade Zagrepčana, a hiljade su odvedene u koncentracione logore i tamo likvidirane.
Prema podacima Statističkog zavoda, ukupno je u Narodnooslobodilačkom ratu, zatvorima i logorima poginulo 26,399 Zagrepčana, od čega 8.000 Jevreja. Ustaše su istao tako pobile i velik broj zagrebačkih Srba.
Uprkos jakoj koncentraciji neprijateljske sile i teroru ustaša i Nemaca, Zagreb je za čitavo vreme rata bio poprište intenzivne antifašističke borbe pod vođstvom Komunističke partije Jugoslavije. Broj Zagrepčana koji su se borili u NOV i PO Jugoslavije kreće se oko 50,000, od čega su 15.000 bili omladinci.
Nemci su ustasama dale vlast, a ne volja hrvatskog naroda. Izbori nisu postojali tako da su ustase prezentovali svoj program o zlocinu koji ce izvrse,kako ce da uvedu diktaturu kojom ce da vladaju terorom i da niko nece smeti da ih kritikuje i da misli drugacije, tako da pobedu da izborima nikada ne bi dobili.
Vecina Hrvata se brzo razocarala u novu drzavu...
Među brojnim stanovnicima Zagreba koji su učestvovali u NOP-u i NOB-u, bila je i Slavica Kanić Detelić.
Rat sam dočekala u Zagrebu. Kao i mnogi drugi, pljeskala sam kad su ulazili Nijemci, ali nije mi trebalo dugo da vidim kakva je nova država. I u mom rodnom selu od 80 kuća na početku se 25 njih izjasnilo za ustaški pokret. Međutim, tokom rata ustaški opredijeljeno ostalo je tek pet porodica, a do kraja rata samo jedna. Mnogi koji su se 1941. izjasnili za ustaše, već za godinu ili dvije počeli su pomagati partizane.
http://www.novossti.com/2010/05/bila-sam-presretna-sto-sam-opet-u-zagrebu/
Predratni Zagreb imao je masovan klasni sindikalni pokret. Avgusta 1940. godine u Zagrebu je održana Prva konferencija KP Hrvatske, na kojoj je izabran Politbiro i plenum Centralnog komiteta KPH, a u oktobru 1940. Peta zemaljska konferencija KPJ. Znatan uticaj komunisti su imali i na zagrebačku radničku, studentsku i srednjoškolsku omladinu. Tako je Zagreb slom Kraljevine Jugoslavije i okupaciju dočekao s masovnim antifašističkim pokretom u kojem je rukovodeću ulogu imala KPJ.
-Uskoro posle okuacije Zagreba, organizovan je niz diverzija i otpora okupatoru. Tako je u toku juna i početkom jula 1941. godine izvršena sabotaža u protivvazduhoplovnoj bateriji u Prečkom i u spremištima protivvazduhoplovne artiljerije u Ilici, provala u vlak s municijom na Zapadnom železničkom kolodvoru, diverzija na železničkim prugama prema Varaždinu, Sisku i Dugom Selu i na zagrebačkoj Radio-stanici. Noću sa 13. na 14. jula, organizovana je akcija oslobađanja komunista iz ustaškog logora Kerestinec. Međutim, akcija nije u potpunosti uspela zbog loše organizacije.
-Paljenje stadiona 1941 je naziv za diverzantsku akciju, koju je izvela grupa zagrebačkih omladinaca 22. jula 1941u kojoj je zapaljen veliki sokolski stadion (drveni) u Maksimiru.
Iako je Zagreb prvih dana ustoličenja NDH i ulaska njemačkih snaga izgledao naizgled miran i potpuno siguran grad, u njemu je ipak bilo mnogo njegovih stanovnika koji sa takvim razvojem stvari nisu bili zadovoljni. To se osobito odnosilo na skojevce i ostale mlade antifašiste. Prva veća ilegalna akcija koju su poduzeli bila je Paljenje maksimirskog stadiona. Tadašnje zagrebačke srednjoškolce iritirala je činjenica da su se oni inače do nedavno koristili tim stadionom za fiskulturu uz klub HAŠK, no kako je novim endehaškim vlastima trebala drvena građa, oni su ga počeli demontirati.
-Među prvim manifestacijama otpora okupaciji bila je akcija solidarnosti hrvatskih omladinaca sa srpskim i jevrejskim omladincima, izvedena 26. maja 1941. godine kod Gradskog stadiona, kad je vođa Ustaške mladeži održao huškački govor pred odredima Civilne zaštite i pozvao da se iz odreda izdvoje Srbi i Jevreji, što je u biti trebao da bude uvid u pogrom. Kad su se ovi počeli izdvajati, za njima su krenuli skojevci, povukavši za osobom i ostale omladince, pa je tako izdavajanje osujećeno, a pogrom onemogućen.
U julu je izvršena diverzija u fabrici svile, gde je spaljeno 50.000 metara padobranske svile, a nekoliko dana kasnije skojevci su zapalili Maksimirski stadion, čiju su građu ustaše nameravali da upotrebe za izgradnju baraka koncentracionih logora.
-Prva veća oružana akcija koju su pripremali članovi KPJ i SKOJ-a, omladinci, studenti i radnici, bila je predviđena da se izvrši kod Botaničkog vrta. Tamo su 14. jula 1941. godine diverzanti, predvođeni Slavkom Komarom, napali ručnim bombama pripadnike ustaške univerzitetske satnije. Prema izjavama u ustaškim glasilima, bilo je ranjeno 28 sveučilištaraca.
-U septembru 1941, grupa antifašista napala je autobus s nemačkim vojnicima u Zvonimirovoj ulici. Isti mesec izvršena je i diverzija u podsusedskoj tvornici cementa. 14. septembra, grupa antifašista, predvođena Vilimom Galjerom, izvršila je dugo pripremanu diverziju na Glavnoj pošti, kada je eksplozivom bila oštećena automatska centrala i visokofrekventni uređaj za međugradske veze. Istog dana napadnut je odred ustaša u Vrbanićevoj ulici, a 30. septembra, antifašisti, predvođeni Ivanom Šiblom, napali su grupu nemačkih avijatičara u Rusanovoj ulici.
http://znaci.net/00001/217.htm
