Q. in perpetuum hibernum
Stara legenda
- Poruka
- 88.244
U zadnje vreme suočavamo se sa veoma velikim porastom svakojakih dezinformacija, neke od kojih se i gotovo poput požara šire po društvenim mrežama. Među njima jeste i vrlo često ponavljanje čuvenog srpskog istoričara iz XIX veka, Pantelije Srećkovića, poznatijeg po hipokoristiku Panta. On je predavao istoriju na Liceju od 1859. i 1894. godine. On je bio centralna ličnost tzv. romantičarske škole, koja je krajem XIX veka vodila u naučnim krugovima bitku protiv kritičara i nju izgubila. Suprotno percepciji koja danas postoji, a koja je od Miloša Milojevića napravila u izvesnom smislu najprepoznatljivi lik ove škole, on je u svoje vreme bio u njoj uslovno govoreći marginalna ličnost, svakako u poređenju sa Pantom.
Ono što je vrlo važno napomenuti jeste da se grupacija koja se danas naziva autohtonistima uopšte nije nastavljač srpske romantičarske škole. Oni su nastavljači isključivo jedne jedine ličnosti, Miloša Milojevića, koji u Srbiji nije imao niti prethodnika, ni istomišljenika, kao ni neposrednih naslednika (njegov jedini pravi nastavljač, Sima Lukin Lazić, javiće se kasnije, ali u Austrougarskoj). To uključuje i zajednicu romantičara, koji većinski uopšte nisu delili njegova viđenja. Međutim, s obzirom da milojevićevci konstituišu danas gotovo isključivi (pseudo)istoriografski pravac kod tzv. novoromantičara, oni danas prisvajaju u celosti nasleđe kompletne srpske romantične istoriografije, a to znači i prvenca u njoj, Pantu Srećkovića. Pošto je jedna od glavnih pojava ljudi koji se bave istorijom iz ovog miljea izmišljanje bolje prošlosti, oni se ne zadržavaju sa antičkom istorijom, pa ni ranim srednjim vekom, već izmišljaju i srpsku romantičarsku istoriografiju kakve nije bilo. A tako je i došlo da su danas svima puna usta Pante Srećkovića, a da niko jednu jedinu njegovu knjigu nije otvorio. Na taj način se i sukob između kritičke i romantične istoriografije, lažno predstavlja kao sukob između milojevićevaca i zvanične istoriografije, oličene u sledbenicima u ekstremnijoj formi Ilariona Ruvarca, ili u umerenoj, Stojana Novakovića, što je verovatno i svrha tog prisvajanja kompletnog nasleđa istorijskih romantičara.
Većina ljudi, a pogotovu pristalica onoga što se danas naziva romantičarima, verovatno bi bila u potpunosti šokirana kada bi doznala šta su zaista tvrdili romantičari, uključujući i Pantu Srećkovića, čije se ime neprestano provlači, uključujući i od strane pokojnog Jovana I. Deretića, a bilo mu je pominjano čak i na sahrani. Za mnoge će verovatno biti šok i da su svi srpski romantičari ― svi odreda, a to uključuje i slavnoga Milojevića ― smatrali su Albance drevnim narodom, čiji su preci (kulturno-jezički) obitavali na Balkanskom poluostrvu i pre dolaska Rimljana. Čak je i jedna od odlika pojave kriitčke istoriografije bila ta da se ne projektuju moderne nacije toliko u prošlost, dok su srpski romantičari govorili neretko i o predrimskim Albancima.
No, da pređemo na citate. Najpoznatija Pantina knjiga jeste Istorija srpskog naroda iz 1884. godine, tom I posvećen razdoblju od 600. (kada po Panti počinje srpska nacionalna istorija) do 1159. godine. On je vrlo lako dostupan na sajtu Archive.org: https://archive.org/details/IstorijaSrpskogaNaroda
Na početku, Panta govori o drevnim stanovnicima Balkanskog poluostrva, o Ilirima, Tračanima i Epircima. Na str. 16 on opisuje ko predstavlja njihove ostatke:
Posle romanizacije, ostatke starosedelaca, po Panti, sačinjavaju Rumuni (Vlasi), Cincari i Arbanasi. Napomena koju je postavio na sledećoj strani još je zanimljivija:
Kaže Panta, da neki pokušavaju pod tuđim imenima da pronađu „sakrivene“ (kako stavlja navodnike, posprdno) Slovene, iza raznih drugih naroda. Zaključuje da ta nagađanja nemaju istorijske vrednosti. Ovo je Panta smatrao jednim krajnje irelevantnim pitanjem, kojem nije žele oda se posveti više od, vrlo kratko, jedne napomene u dnu stranice.
Panta regularno opisuje navale i kolonizaciju Balkanskog poluostrva slovenskim plemenima, kao i seobu Hrvata i Srba, gde prati Porfirogenitovu naraciju, smeštajući je u vreme vlasti cara Iraklija (610-641); str. 47 i 48:
Ono što je ovde vrlo važno razumeti jeste da je konstantno pozivanje na Porfirogenitov spis upravo odlika romantičara, nasuprot kritičkoj istoriografiji. Kritičari će sve usvajati postulate čije je temelje postavio istoričar Ernst Dimler 1856. godine, a docnije na ovim podnebljima razvio Vatroslav Jagić, kako DAI nije prihvatljiv kao istorijski izvor za poreklo i dolazak Hrvata i Srba. Ovo je vrlo ključno za razumeti iz razloga što se danas može po društvenim mrežama i opskurnim tekstovima pročitati nešto suprotno, naime, kako je (tobože) posle Berlinskog kongresa 1878. godine i Tajne konvencije 1881. bilo došlo do nečeg sasvim suprotnog od onog što se stvarno dogodilo. To je još jedan i možda najpoznatiji primer izmišljanja prošlosti kakve nije bilo, koji već pomenuh u uvodnom pasusu.
Pogledajmo još na primeru 50. stranice kako Panta govori slovenskim doseljenicima na Balkan:
Govoreći o doseljenim Slovenima, Panta piše kako ti „varvari“ nemaju ništa sem „zuluma“ i „pljačkaju“ Vizantiju.
Panta, koji sasvim redovno koristi termin Vizantija u svojoj knjizi, piše (str. 74) o pokrštavanju slovenskih plemena, kada su i prvi put Sloveni dobili svoja pisma, glagoljicu i ćirilicu. Str. 56:
Po Panti, nakon slovenske kolonizacije Vizantije, Sloveni sastaviše seljačku masu, a Vlasi i Albanci trgovinu, administraciju, Crkvu i stočarstvo.
Na str. 163. i 164. nalazimo nešto još interesantnije:
Ovo je možda za @Scott Isle posebno interesantno, jerbo on voli kad vidi da neko koristi Popa Dukljanina. Panta se oslanja na Dukljaninovu naraciju za period Ratimira u prvoj polovini VIII stoleća, kada su slovenski osvajači počeli preko svake mere goniti hrišćane, hoteći ih satrti sa lica zemlje i istrebitiime hrišćansko u svojoj državi. Po naraciji, paganski osvajači ruše gradvoe i mnoga mesta, a hrišćani beže u planine, pokušavajući da spasu živu glavu od istrebljenja. Panta tumači da su to Srbi radili autohtonoj populaciji, ostacima Dačana i Besa (za alb. reč besa tvrdi da i vodi poreklo od tračkog plemena Besa) i da je ono što je ostalo od srpskih pokolja starosedelaca hrišćana, srednjovekovna populacija Vlaha i Albanaca.
--------------------------------
TLDR:
1) Srpski romantičari nisu milojevićevci, on je bio samo jedan pojedinac i uopšte nije bio reprezentativni primer srpske romantičarske istoriografije
2) Romantična škola je smatrala Albance ostacima paleobalkanskih starosedelaca
3) Panta ne dovodi autohtonu balkansku populaciju sa Slovenima, osuđuje one koji se igraju imenima, pokušavajući da vide Slovene tamo gde ih nema. Sloveni po njemu (a i velikoj većini srpskih romantičara) dolaze u VI i VII stoleću na Balkansko poluostrvo, pa među kasnijim talasima i Srbi. Po Pantinoj priči, oni vrše pokolje nad autohtonim stanovništvom, od čega Albanci i Vlasi predstavljaju preživele ostatke
4) Romantičari uglavnom samo nekritički prepričavaju i usvajaju podatak iz spisa De administrando imperio vizantijskog cara Konstantina VII Porfirogenita i govore o seobi Srba u vreme cara Iraklija u prvoj polovini VII stoleća, dok kritička istoriografija počev od sredine XIX stoleća sve više i više odbacuje te podatke
5) Nedavno je počelo izmišljanje Pantelije Srećkovića kakav nije postojao, kako bi se zajahalo slavom i ugledom koji je on imao, odnosno krivo predstavio sukob između kritičke i romantilčne istoriografije kao sukob između milojevićevac i drugih
6) Panta Srećković se okreće u grobu kada vidi koliko ga sve lažno pominju
Ono što je vrlo važno napomenuti jeste da se grupacija koja se danas naziva autohtonistima uopšte nije nastavljač srpske romantičarske škole. Oni su nastavljači isključivo jedne jedine ličnosti, Miloša Milojevića, koji u Srbiji nije imao niti prethodnika, ni istomišljenika, kao ni neposrednih naslednika (njegov jedini pravi nastavljač, Sima Lukin Lazić, javiće se kasnije, ali u Austrougarskoj). To uključuje i zajednicu romantičara, koji većinski uopšte nisu delili njegova viđenja. Međutim, s obzirom da milojevićevci konstituišu danas gotovo isključivi (pseudo)istoriografski pravac kod tzv. novoromantičara, oni danas prisvajaju u celosti nasleđe kompletne srpske romantične istoriografije, a to znači i prvenca u njoj, Pantu Srećkovića. Pošto je jedna od glavnih pojava ljudi koji se bave istorijom iz ovog miljea izmišljanje bolje prošlosti, oni se ne zadržavaju sa antičkom istorijom, pa ni ranim srednjim vekom, već izmišljaju i srpsku romantičarsku istoriografiju kakve nije bilo. A tako je i došlo da su danas svima puna usta Pante Srećkovića, a da niko jednu jedinu njegovu knjigu nije otvorio. Na taj način se i sukob između kritičke i romantične istoriografije, lažno predstavlja kao sukob između milojevićevaca i zvanične istoriografije, oličene u sledbenicima u ekstremnijoj formi Ilariona Ruvarca, ili u umerenoj, Stojana Novakovića, što je verovatno i svrha tog prisvajanja kompletnog nasleđa istorijskih romantičara.
Većina ljudi, a pogotovu pristalica onoga što se danas naziva romantičarima, verovatno bi bila u potpunosti šokirana kada bi doznala šta su zaista tvrdili romantičari, uključujući i Pantu Srećkovića, čije se ime neprestano provlači, uključujući i od strane pokojnog Jovana I. Deretića, a bilo mu je pominjano čak i na sahrani. Za mnoge će verovatno biti šok i da su svi srpski romantičari ― svi odreda, a to uključuje i slavnoga Milojevića ― smatrali su Albance drevnim narodom, čiji su preci (kulturno-jezički) obitavali na Balkanskom poluostrvu i pre dolaska Rimljana. Čak je i jedna od odlika pojave kriitčke istoriografije bila ta da se ne projektuju moderne nacije toliko u prošlost, dok su srpski romantičari govorili neretko i o predrimskim Albancima.
No, da pređemo na citate. Najpoznatija Pantina knjiga jeste Istorija srpskog naroda iz 1884. godine, tom I posvećen razdoblju od 600. (kada po Panti počinje srpska nacionalna istorija) do 1159. godine. On je vrlo lako dostupan na sajtu Archive.org: https://archive.org/details/IstorijaSrpskogaNaroda
Na početku, Panta govori o drevnim stanovnicima Balkanskog poluostrva, o Ilirima, Tračanima i Epircima. Na str. 16 on opisuje ko predstavlja njihove ostatke:
Posle romanizacije, ostatke starosedelaca, po Panti, sačinjavaju Rumuni (Vlasi), Cincari i Arbanasi. Napomena koju je postavio na sledećoj strani još je zanimljivija:
Kaže Panta, da neki pokušavaju pod tuđim imenima da pronađu „sakrivene“ (kako stavlja navodnike, posprdno) Slovene, iza raznih drugih naroda. Zaključuje da ta nagađanja nemaju istorijske vrednosti. Ovo je Panta smatrao jednim krajnje irelevantnim pitanjem, kojem nije žele oda se posveti više od, vrlo kratko, jedne napomene u dnu stranice.
Panta regularno opisuje navale i kolonizaciju Balkanskog poluostrva slovenskim plemenima, kao i seobu Hrvata i Srba, gde prati Porfirogenitovu naraciju, smeštajući je u vreme vlasti cara Iraklija (610-641); str. 47 i 48:
Ono što je ovde vrlo važno razumeti jeste da je konstantno pozivanje na Porfirogenitov spis upravo odlika romantičara, nasuprot kritičkoj istoriografiji. Kritičari će sve usvajati postulate čije je temelje postavio istoričar Ernst Dimler 1856. godine, a docnije na ovim podnebljima razvio Vatroslav Jagić, kako DAI nije prihvatljiv kao istorijski izvor za poreklo i dolazak Hrvata i Srba. Ovo je vrlo ključno za razumeti iz razloga što se danas može po društvenim mrežama i opskurnim tekstovima pročitati nešto suprotno, naime, kako je (tobože) posle Berlinskog kongresa 1878. godine i Tajne konvencije 1881. bilo došlo do nečeg sasvim suprotnog od onog što se stvarno dogodilo. To je još jedan i možda najpoznatiji primer izmišljanja prošlosti kakve nije bilo, koji već pomenuh u uvodnom pasusu.
Pogledajmo još na primeru 50. stranice kako Panta govori slovenskim doseljenicima na Balkan:
Govoreći o doseljenim Slovenima, Panta piše kako ti „varvari“ nemaju ništa sem „zuluma“ i „pljačkaju“ Vizantiju.
Panta, koji sasvim redovno koristi termin Vizantija u svojoj knjizi, piše (str. 74) o pokrštavanju slovenskih plemena, kada su i prvi put Sloveni dobili svoja pisma, glagoljicu i ćirilicu. Str. 56:
Po Panti, nakon slovenske kolonizacije Vizantije, Sloveni sastaviše seljačku masu, a Vlasi i Albanci trgovinu, administraciju, Crkvu i stočarstvo.
Na str. 163. i 164. nalazimo nešto još interesantnije:
Ovo je možda za @Scott Isle posebno interesantno, jerbo on voli kad vidi da neko koristi Popa Dukljanina. Panta se oslanja na Dukljaninovu naraciju za period Ratimira u prvoj polovini VIII stoleća, kada su slovenski osvajači počeli preko svake mere goniti hrišćane, hoteći ih satrti sa lica zemlje i istrebitiime hrišćansko u svojoj državi. Po naraciji, paganski osvajači ruše gradvoe i mnoga mesta, a hrišćani beže u planine, pokušavajući da spasu živu glavu od istrebljenja. Panta tumači da su to Srbi radili autohtonoj populaciji, ostacima Dačana i Besa (za alb. reč besa tvrdi da i vodi poreklo od tračkog plemena Besa) i da je ono što je ostalo od srpskih pokolja starosedelaca hrišćana, srednjovekovna populacija Vlaha i Albanaca.
--------------------------------
TLDR:
1) Srpski romantičari nisu milojevićevci, on je bio samo jedan pojedinac i uopšte nije bio reprezentativni primer srpske romantičarske istoriografije
2) Romantična škola je smatrala Albance ostacima paleobalkanskih starosedelaca
3) Panta ne dovodi autohtonu balkansku populaciju sa Slovenima, osuđuje one koji se igraju imenima, pokušavajući da vide Slovene tamo gde ih nema. Sloveni po njemu (a i velikoj većini srpskih romantičara) dolaze u VI i VII stoleću na Balkansko poluostrvo, pa među kasnijim talasima i Srbi. Po Pantinoj priči, oni vrše pokolje nad autohtonim stanovništvom, od čega Albanci i Vlasi predstavljaju preživele ostatke
4) Romantičari uglavnom samo nekritički prepričavaju i usvajaju podatak iz spisa De administrando imperio vizantijskog cara Konstantina VII Porfirogenita i govore o seobi Srba u vreme cara Iraklija u prvoj polovini VII stoleća, dok kritička istoriografija počev od sredine XIX stoleća sve više i više odbacuje te podatke
5) Nedavno je počelo izmišljanje Pantelije Srećkovića kakav nije postojao, kako bi se zajahalo slavom i ugledom koji je on imao, odnosno krivo predstavio sukob između kritičke i romantilčne istoriografije kao sukob između milojevićevac i drugih
6) Panta Srećković se okreće u grobu kada vidi koliko ga sve lažno pominju
