U bivšoj državi, Jugoslaviji, proizvodili smo sve - od igle do lokomotive. Rešili smo da se prisetimo svih automobila, motocikala i transportih vozila

[mario80]

https://www.magazinauto.com/istorija-ex-yu-automobilizma-slovenija/

ISTORIJA EX-YU AUTOMOBILIZMA: Slovenija​

U bivšoj državi, Jugoslaviji, proizvodili smo sve - od igle do lokomotive. Rešili smo da se prisetimo svih automobila, motocikala i transportih vozila koja su sa ponosom nosila oznaku "Made in Yu". Krenućemo od severa i Slovenije, i krećemo se ka juguka jugu
Pre nego što počenemo sa prisećanjem, trebalo bi da ustanovimo pravila koja se tiču škakljivog pitanja: šta je to domaća proizvodnja?

Reno 4
U davna vremena (ne baš tako davna rekli bi mnogi) mnoge stvari su prolazile prilično lako; dopremite polugotovi auto u zemlju, našrafite mu točkove, nalepite oznaku i, eto ga, domaći proizvod, spreman za prodaju bez vrlo visokih dažbina. Istom filozofijom ćemo se služiti i mi; sve što nije imalo carinu, naše je.

Reno 8
Krenimo od početka. Automobilizam u Jugoslaviji se zahuktao početkom šezdesetih godina prošlog veka, kada je 1962. godine Zastava počela da sklapa “fiću”. Nije bilo potrebno previše vremena da se u ponudi nađu i mnogo luksuzniji automobili. Krajem šezdesetih, u Sloveniji počinje sklapanje čak tri svetska brenda automobila.

Reno 5
Reno je pronašao saveznika u firmi Litostroj, i iz te ere imamo mnoge svetski pozante modele, poput “renoa 4″, ” 8″, “10”, pa čak i prestižne kombi-limuzine (kako su je tad zvali) “renoa 16”. No, saradnja Renoa i Litostroja nije poživela previše dugo, pošto su Francuzi pronašli novog partnera, IMV, koji počinje da sklapa “renoe” već 1972. Godine.

 

[mario80]

Mini 1000
Ovaj “transfer milenijuma” se pokazao kao vrlo isplativ Francuzima, pošto su proizvodnju zadržali kroz turbulentne devedesete, da bi postali većinski vlasnici fabrike. Trenutno se u Novom Mestu proizvodi “reno tvingo”, a tokom decenija prodefilovale su legende, poput “četvorke”, “devetke” i “osamaestice”.

Ostin Maksi
IMV-ova fabrika će ostati upamćena po tome da je u njoj (uz fabriku u Maroku) završena proizvodnja kultnog “renoa 4”. Pedigre o kakvom se sanja.

Međutim, IMV nije lako “preoteo” Reno od Litostroja. Paralelno sa ulaskom francuskih proizvođača, na tržište bivše države pretendovali su i Englezi, odnosno Ostin, koji je sa IMV-om počeo vrlo ozbiljnu proizvodnu. Od 1969. do 1972. godine, proizvedeno je nekoliko desetina hiljada “ostina”.

Sitroen Dijana
U najvećoj uspomeni su nekako ostali “ostini 1300”, koji su dolazili u “super de luxe” i “specijal” verziji. Najbrojniji je bio “mini 1000”, napravljen u preko pet hiljada primeraka (više od, recimo, “zastave 10”), a za prestiž su služili “maksi 1500” i “1750”, njih oko dve stotine.

 

[Dobro situirani gospodin]

Opel, Austin, VolksWagen, Fiat....

 

[mario80]

Sitroen Ami 6
Na potpuno drugom kraju Slovenije, u Kopru, u isto vreme sa “renoima”, počela je proizvodnja “sitroena” u Tomosu. Ova saradnja Jugoslovenima je pružila mogućnost da povoljnije dođu do legendi poput “2CV spaček”, “ami 6”, “ami 8”, “ami super”, “dijana”, “GS”, pa čak i prestižnih “DS” i “CX”, od kojih j ovaj drugi imao čak i svoju ambulantnu varijantu. Tomos se tokom godina transformisao u Cimos.
Ivan Katunac

Tomos 90 Elektronik
“Zujalice” šampioni
Ljubitelji motocikala su najstrastveniji ljubitelji vožnje, a decenijama, šezdesetih, sedandesetih i osamdesetih, imali su svoju bazu u Tomosu, koji je proizvodio vrlo kvalitetne motocikle i mopede. Svi su želeli da što više “friziraju” svoj motocikl po uzoru na fabrički trkački tim, koji je beležio izuzetne međunarodne rezultate, među kojima je vrhunac titula u evropskom šampionatu u klasi do 50 kubika.

TAM 4500
Heroji na točkovima
Celu eru su obeležili kamioni TAM-a, nastali po licenci Dajca (Deutz), bilo na gradilištima, civilnoj službi, ili u vojsci. Naravno, tu su i legendarni autobusi, koji su putnike prevozili uglavnom na međugradskim linijama. Međutim, kada se pomene gradski prevoz, tu je neprikosnoven “man sg220”, koji je proizvodila ljubljanska Avtomontaža.

 

[mario80]

Možda nije bio najudobniji, ali se pokazao kao apsolutno najkvalitetniji. I posle tri decenije, još uvek služi u mnogim gradovima bivše države, a uspeo je da na točkovima pregura i najteže ljudske drame, poput sankcija početkom devedestih u Beogradu.

TAM 190A110

Ajkula se sklapala u jugoslaviji

 

[jolemisa]

Mini 1000
Ovaj “transfer milenijuma” se pokazao kao vrlo isplativ Francuzima, pošto su proizvodnju zadržali kroz turbulentne devedesete, da bi postali većinski vlasnici fabrike. Trenutno se u Novom Mestu proizvodi “reno tvingo”, a tokom decenija prodefilovale su legende, poput “četvorke”, “devetke” i “osamaestice”.

Ostin Maksi
IMV-ova fabrika će ostati upamćena po tome da je u njoj (uz fabriku u Maroku) završena proizvodnja kultnog “renoa 4”. Pedigre o kakvom se sanja.

Međutim, IMV nije lako “preoteo” Reno od Litostroja. Paralelno sa ulaskom francuskih proizvođača, na tržište bivše države pretendovali su i Englezi, odnosno Ostin, koji je sa IMV-om počeo vrlo ozbiljnu proizvodnu. Od 1969. do 1972. godine, proizvedeno je nekoliko desetina hiljada “ostina”.

Sitroen Dijana
U najvećoj uspomeni su nekako ostali “ostini 1300”, koji su dolazili u “super de luxe” i “specijal” verziji. Najbrojniji je bio “mini 1000”, napravljen u preko pet hiljada primeraka (više od, recimo, “zastave 10”), a za prestiž su služili “maksi 1500” i “1750”, njih oko dve stotine.

Posle Ami 6,Ami 8.Spaceka dosla na red i izvanredna Dijana.

 

[mario80]

Pre 50 godina počela izgradnja Tvornice automobila Sarajevo

Na današnji dan, pre tačno 50 godina, počela je izgradnja nove fabrike za montažu Volkswagen “bube”. Završetkom fabrike, tačno godinu kasnije, rođen je TAS, Tvornica automobila Sarajevo, sa 51 procentnim vlasništvom UNIS-a, dok je 49 posto bilo u vlasništvu VW-a.

Tačno godinu dana kasnije, prvi automobil koji je izašao sa trake bila je “buba”, auto koji se zadržao u proizvodnji do 1976. Proizvodile su se tri verzije – 1200, 1300 i 1303 – a imale su sufiks “J”u oznaci (jugoslovenski).



Jugoslovenska “VW Buba” je imala čak 50 posto domaćih delova, među kojima su bili izduvni sistem, električna instalacija, presvlake iz Jugoplastike…

Volkswagen je 1974. godine predstavio Golf. Sa nestrpljenjem se očekivalo da deo proizvodnje pređe i u TAS. Već 1975. počele su pripreme za uvođenje Golfa u proizvodnju, da bi krajem 1976. godine prestala proizvodnja legendarne “bube” u Vogošći. Tako je u Jugoslaviji proizvedeno nešto više od 30.000 “buba”.



Inače, pre “bube”, u Vogošći su se proizvodili NSU skuteri Maxi i Prima, a od 1965. sa proizvodnih traka počinju da silaze i automobili. U početku se sklapao NSU Prinz 1000, a od 1967. i NSU 1200 Typ 110.

Zapravo, to je bila montaža, s obzirom da su u tadašnju fabriku PRETIS dolazile ofarbane karoserije, a zatim su se montirale ostale komponente, od kojih je dobar deo bio jugoslovenske proizvodnje.

 

[jolemisa]

Pre 50 godina počela izgradnja Tvornice automobila Sarajevo

Cuveni TAS-Golf 1

 

[mario80]

Tvornica automobila Sarajevo (TAS), bila je autoindustrija koja je proizvodila razna Volkswagenova vozila: Volkswagen 1200 i 1300 J - Buba, Volkswagen Golf I, Volkswagen Golf II, Volkswagen Golf III, Jetta 1, Jetta 2 i drugi). Ugovor o partnerstvu UNIS-a s Volkswagen sklopljen je 1969. godine. Tvornica se nalazila u Vogošći, a bila je 51% u vlasništvu UNIS-a, a 49% u vlasništvu VW-a.

https://sh.m.wikipedia.org/wiki/Tvornica_automobila_Sarajevo#cite_note-1
Partnerstvo je počelo montažom Bube, nekadašnjeg najpoznatijeg Volkswagenovog modela. Buba se u Sarajevu proizvodila od 10.11.1973. do 1976. godine u tri verzije - 1200, 1300 i 1303, a sa TAS-ovih proizvodnih traka je izašlo oko 30.000 ovih automobila.<a href="https://sh.m.wikipedia.org/wiki/Tvornica_automobila_Sarajevo#cite_note-2"><span>[</span>2<span>]</span></a>

Golf I​

Procvat je doživjela sredinom 1970-ih, kada se u njoj počeo sklapati Golf. U početku Golf se sklapao od dijelova koje je Volkswagen dopremao u TAS, a sa porastom proizvodnje u izradu "jugoslavenskog" Golfa uključile su se i tvornice iz bivše Jugoslavije. Svi dijelovi za Golfa koji su proizvedeni u Jugoslaviji ispunjavali su najstrožije standarde kvaliteta, pa se Golf iz Vogošće po kvalitetu nije razlikovao od Golfa proizvedenog u Njemačkoj. Tako je nivo montaže domaćeg Volkswagen Golfa sadržavao oko 28 posto domaćih dijelova. Proizvodnja Golfa I je 1977. godine dostigla brojku od 5.000 automobila, a svake naredne godine proizvodnja je rasla, da bi dostigla brojku i do 15.000 vozila godišnje.

Golf I u TAS-u proizvodio se do 1985. godine, dvije godine duže nego u Njemačkoj, a rast ove tvornice doveo je do procvata i drugih fabrika. Među njima značajne su bile tvornica auto stakala u Bosanskom Šamcu („Uniglas"), čija je godišnja proizvodnja za 100.000 automobila dostigla vrijednost od 30 miliona maraka, i „Tesla“ koji je isporučivao akumulatore u vrijednosti od 15 miliona maraka.

Golf II​

Nakon osam godina proizvodnje prve generacije „Golfa“, krajem 1985. godine počela je proizvodnja "Golfa 2". Proizvodnja se ustalila na oko 25.000 vozila godišnje, a izvoz na osnovu kooperacije TAS-a pred rat je iznosio od 250-300 miliona maraka, uz plan da se popne na pola milijarde. 1988. godine bilo je zaposleno 3.109 radnika koji su proizveli 28.341 automobil, od kojih je 15.184 direktno bilo isporučeno Volkswagenu.

Zasnovana na uspješnoj sedmogodišnjoj masovnoj proizvodnji, Volkswagen se pripremao za proizvodnju od 40.000 vozila Golf I. To je u narednoj 1989. godini skoro i ostvareno, gdje je do kraju godine proizvedeno 37.411 automobila. To je bila rekordna godina u proizvodnji Volkswagen Golfa u TAS-u, kada je u njegovoj proizvodnji bilo uključeno 3.500 radnika.

Primjerci Golfa koji su silazili sa proizvodnih traka TAS-a, u odnosu na one iz Njemačke, imali su posebne oznake po kojima se znalo da su bili proizvedeni u Jugoslaviji. Tako je Golf proizveden u TAS-u imao oznake: J, JL, JX, JD, JLD i JGL i na prednjoj strani bio je montiran grb Sarajeva. Ipak, u posljednjoj godini proizvodnje Golfa, pred samo izbijanje rata BiH, slovo J iz oznake je izbačeno koje je označavalo Jugoslaviju.

Golf III

Polovina ukupne proizvodnje Golfa odlazila je na slovenačko tržište, po 20% u Bosnu i Hercegovinu i Hrvatsku, a 10% proizvedenih Golfova prodavalo se u Srbiji, Crnoj Gori i Makedoniji

 

[mario80]

Golf Caddy​

uredi
Pored Golfa u TAS-u je bila proizvodnja i modela automobila Jetta i Golf Caddy. TAS je bio jedina evropska tvornica u kojoj se proizvodila teretna izvedba Golfa I s oznakom Caddy, a koji je bio namijenjen za evropsko tržište. Prvi Golf I Caddy sa TAS-ove proizvodne trake sišao je 1982. godine i do rata 1992. godine proizvedeno je oko 200.000 primjeraka. Golf Caddy osim u Sarajevu proizvodio se i u američkoj fabrici u Pensilvaniji (Pennsylvania), za američko tržište.<a href="https://sh.m.wikipedia.org/wiki/Tvornica_automobila_Sarajevo#cite_note-3"><span>[</span>3<span>]</span></a>

 

[Обилић]

Размишљаћемо ми носталгично и о овим Вучиићевим данима ... само полако,
живи били па видели !

 

[mario80]

IDA Opel (Industrija delova automobila - Kikinda) je bio jugoslovenski proizvođač automobila sa sedištem u Kikindi, aktivan od 1977. do 1992. godine. Bavio se proizvodnjom delova za Opelove automobile i njihovim sklapanjem.
https://sr.m.wikipedia.org/wiki/IDA_Opel

Saradnja AD Livnice „Kikinda“ sa Opelom iz SR Nemačke je počela 1969. godine. Livnica je isporučivala odlivke koji su u SR Nemačkoj obrađivani i ugrađivani u automobile marke Opel. Posle osam godina uspešne saradnje, 1977. godine su Livnica iz Kikinde i Dženeral motors iz SAD zaključili Ugovor o zajedničkom ulaganju sredstava za proizvodnju auto delova, na 15 godina u iznosu od 78,5 miliona američkih dolara (51% Livnica iz Kikinde i 49% od strane Dženeral motorsa). Tako je nastala IDA - Industrija delova automobila, koja je predstavljala dobar primer dugogodišnje uspešne saradnje Livnice i Opela . Kako bi se ostvario odnos u izvozu 1:1, Opel je slao u Kikindu sklopljene automobile sa oznakom IDA na maski napred i sa J na zadnjem delu pored imena<a href="https://sr.m.wikipedia.org/wiki/IDA_Opel#cite_note-1"><span>[</span>1<span>]</span></a>.

Prva isporuka delova iz dve nove fabrike u Kikindi (Livac i Metalac), bila je u decembru 1979, sa početkom zvanične dugoročne saradnje. Do ekonomskih sankcije SRJ u maju 1992, proizvedeno je 38.700 primeraka Opelovih vozila i veliki broj rezervnih delova u vrednosti od oko 100 miliona nemačkih maraka. Tokom 12 godina, do početka ekonomskih sankcija 1992. godine vrednost kooperacije premašila je 1,3 milijarde maraka<a href="https://sr.m.wikipedia.org/wiki/IDA_Opel#cite_note-2"><span>[</span>2<span>]</span></a>. Modeli koji su se proizvodili u IDA Opelu su: Opel omega, Opel senator, Opel askona, Opel astra, a jedno kratko vreme u prodaji pod oznakom IDA bila je i Opel vektra. Opel senator se od redizajna 1983. godine, u Nemačkoj i dalje zvao isto, dok gaje IDA na tržištu Jugoslavije prodavala pod imenom „Kikinda“.

• 
  Opel Kadett D
• 
  Opel Kadett E
• 
  Opel Kikinda (Opel Senator in mainland Europe)

 

[mario80]

• 
  Opel Omega A
• 
  Opel Vectra A
• 
  Opel Corsa A

 

[mario80]

Danas smo spali na ovo:

 

[Обилић]

Лепићемо сликице и набрајати шта је све направљено за његове власти

И још нешто,
нисам мислио да кварим ову добру тему.

Треба да се подсећамо успеха и у њима налазимо снагу и пут за нова прегнућа.