- Poruka
- 379.360
Za osam vekova manastira Studenice, konzervatorsko-restauratorski radovi na Bogorodičnoj crkvi izvedeni su svega dva puta – 1568. godine, i u prethodnih deceniju i po, kada je freskama, koje se svrstavaju među najvrednija dela vizantijske umetnosti ranog 13. veka, vraćen prvobitni izgled.
Crkva Vavedenja Presvete Bogorodice izgrađena je 1196. godine, a oslikana nekoliko godina kasnije kada su braća Stefan Prvovenčani i Sveti Sava, preneli mošti oca Stefana Nemanje iz Hilandara u crkvu njegovog večnog počinka u Studenicu.
O tom oslikavanju postoji originalni freskopis iz 1209. godine pronađen tokom radova na potkupolnom prostoru crkve 1953. godine kada je otkriven najznačajniji segment tog slikarstva - ktitorski natpis ispisan zlatnim slovima koji govori o vremenu kada je oslikana crkva, tačan datum i ime ktitora. Smatra se da je tekst osmislio Sveti Sava, a upravo je u manastiru Studenica po prvi put korišćena ćirilica umesto dotadašnjeg grčkog pisma.
To je ujedno i prvi ktitorski natpis na ćirilici u srpskim crkvama. Slova su ispisana zlatom. Od zlata su i zvezde na monumentalnoj fresci Raspeće Hristovo i oreolima svetaca. Čak i vezeni detalji na odeždama. Suvim zlatom plaćen je i poludragi kamen, lapis lazuli od kojeg se dobijala prepoznatljiva vizantijsko plava boja.
Najzahtevniji radovi slikara konzervatora iz Republičkog Zavoda za zaštitu spomenika bili su na fresci Uspenja Bogorodice.
„To zlato tada je bilo drugačije. Danas sve može da se zameni zlatnim pigmentom. Zlatnim akrilom. Ali zlatni listići su nezamenjivi”, ističe Emilija Popović, freskoslikarka.
Freska Raspeće Hristovo ponovo zaokuplja pažnju stručne javnosti jer je na naslovnoj strani knjige o Vizantijskoj umetnosti u izdanju prestižne Sorbone.
O fresci Studeničko raspeće
Raspeće Hristovo ili Studeničko Raspeće je najveća i najpoznatija freska manastira Studenice. Oslikali su je između 1207. i 1208. godine grčki majstori, pod pokroviteljstvom kralja Stefana Prvovenčanog i njegovog brata, velikog župana Vukana. Uz mileševskog Belog anđela i sopoćansko Uspenje Presvete Bogorodice, Raspenjem je srpska srednjovekovna umetnost dostigla neke od svojih najviših dometa.
Freska zauzima središnji deo zapadnog zida Bogorodičine crkve. Toplookerna figura Hrista oslikana je na tamnoplavoj pozadini. Majstor koji je oslikao Raspeće bio je očigledno učenik carigradskih majstora, budući da je po tamnoplavom nebu oslikao prepoznatljive zlatne zvezde. Osim Hrista na krstu, na kompoziciji su još prikazani i Bogorodica, apostol Jovan, vojnici i Jerusalimske žene, u scenu su uvedeni anđeli u plaču i proroci sa razvijenim svicima — personifikacije Stare i Nove crkve.
Na fresci je naglašen momenat isticanja vode i krvi iz Hristove rane, koje u sud prihvata personifikovana figura Novog zaveta, a krv pada i na Adamovu lobanju u dnu krsta, kao znak spiranja praroditeljskog greha.
