Frano (Frančesko) Soj(i)mirović (XVII stoleće), franjevacki misionar, prizrenski biskup i ohridski nadbiskup; ucesnik velikih planova o isterivanju Turaka plemenitog porekla i pisac prvog istoriografskog dela o Srbiji.
Sojmirovići su bili jedna od najznačajniji srpskih katoličkih porodica na ovom području i jedna od najstarijih dubrovačkih plemićkih kuća. U Dubrovačku republiku preselilu su se u vreme kneza Lazara Hrebeljanovića, 1380. godine. Tokom narednih stoleća, što za vreme srpskih feudalnih gospodara, to i posle za vreme Turaka, Sojmirovići su se razgranali i sagradili čitavu ekonomsku imperiju po centralnom Balkanu zahvaljujući svojoj privrednoj delatnosti u trgovini i rudarstvu. Jedno od mesta gde se razvila značajna aktivnost ove porodice bili su i
Čiprovci; razvijeno rudničko mesto u vreme despota Stefana Lazarevića 1412. godine (danas se ovo mesto, gde će srpski ustanici u maju 1807. godine uspešno odbijati turske provale, nalazi u Bugarskoj vrlo blizu granice sa Srbijom). Moguće je da je rudnik koji su Turci zabeležili u vidinskom sandžaku 1488. godine upravo odnosi na ovaj. U svakom slučaju, ovde nemamo vremena da zalazimo u vrlo fascinantnu čiprovačku istoriju, no vredi naglasiti da turski izvori beleže pojavu Srba katolika, koja je dovela do stvaranje jedne značajne kolonije u Čiprovcima (s pojačanim trendom doseljavanja krajem XV i početkom XVI stoleća). Taj grad će, pored razvijenog trga i rudnika, imati i infrastrukturu RKC, a docnije dobiti čak i samostalnu biskupiju. Samo utvrđenje Gradište, rudnici srebra i zlata u okolini, kao i čitavi niz sela okolo Čiprovaca, bili su pod kontrolom porodice Sojmirović.
Frano Soimirović se rodio u Čiprovcima negde u prvoj polovini XVII stoleća. Prvi zadatak koji je obavljao bilo je
pokrštavanje pavlikijanaca oko Nikopolja. Franjevci iz čiprovačkog manastira su 1647. godine napisali
srpskim slovima zahtev sofijskom nadbiskupu Petru Bogdanu Bakšiću (kolega Čiprovčanin) da Sojmirović dobije biskupski položaj. U tom zahtevu podržao ih je i biskup iz Velikog Preslava, Marko Bandulović; molbu su ponovo usledili Kongragaciji za propagandu vere u Rimu i 1648. godine
Frančesko je potom bio postavljen za
prizrenskog biskupa 1650. ili 1651. godine. Ušao je u klinč sa svojim suparnikom, (apostolskim vikarom u Ohridu) Andrijom Bogdanijem, koji je imao sopstvene zamisli u vezi Prizrena; u klinč su bili uhvaćeni
sinovi katolici srpske zemlje koji su pisali 1653. tražeći razrešenje ovog sukoba. U julu 1652. godine, očigledno Sojmirovićev pristalica, jedan pitomac Ilirskog kolodža u Rimu po imenu Marko Babić, izveštava iz
Prištine na Kosovu o delatnostima Franciska Sojimirovića,
srpske narodnosti i jezika, te napada nadbiskupa Andriju da izmišlja podatke o katolicima zbog toga što je tvrdi da u Ohridu nije video niti jednog jedinog katoličkog vernika. Prepirke će potrajati dok će katolici sa raznij mesta na Kosovu i Metohiji stajati u odbranu Sojimirovića (kao npr. novobrdski paroh Petar Lekičić), optužujući ohridskog arhiepiskopa da ne obavlja svoj posao, dok će pokušavati dovoditi u pitanje Sojimirovićevo katoličanstvo iz razloga što se vrlo često sastaje sa srpskim patrijarhom u Peći. Očigledno je da je, slično docnije Andriji i Arseniju, Frančesko razvio i određeni prisni odnos sa patrijarhom Gavrilom Rajićem, a tu je negde pala i inspiracija (odnosno pripomoć; Frančesko sa ushićenjem najavljuje kako će ga patrijarh Gavrilo povesti kroz arhiv pećke patrijaršije gde su dokazi da su srpski kraljevi i carevi bili priznati od strane Rima) dok je Sojimirović sastavljao svoj
Kratki opis Kraljevstva Srbije, istorijsko-geografski prikaz Srpske zemlje na latinskom jeziku.
Frančesko Sojimirović će uspeti svojom polemičkom i drugim aktivnostima poraziti Bogdanija i ubrzo potom se slovi i
ohridskim nadbiskupom, u okviru svojih borbi protiv nadbiskupa Andrije Bogdanija, koji je stolovao u Skoplju. Frančesko Sojimirović postaće, kako se hvali, prvi rimokatolički prelat koji dolazi u Ohrid posle više od 300 godina (no iako će mu poći za rukom nešto što prethodno nije ni Bogdaniju, niti mnogima drugima, kao što je npr. bio Rafael Levaković, ipak će se vratiti kući u Čiprovce). .
Između Sojimirovića i Bogdanija vidi se sušta suprotnost u odnosu prema pravoslavnima. Sojimirovića Srbi puno interesuju, održava prijateljske odnose sa pravoslavnim glavešinama, sakuplja podatke o zemlji i zapisuje ih; s druge strane njegov konkurent i čovek sa kojim se godinama borio u okvirima Crkve, poreklom Albnaac, sa izrazitim prezirom odnosio se odnosi prema
šizmaticima i vrlo negativno pisao o njihovoj prošlosti. Sojimirović čak zapisuje 1663. godine da ga je srpski patrijarh prijateljski zagrlio i čak mu u znak poštovanja (a sve to, naravno, treba staviti i u onaj širi kontekst pregovora o i planova o uniji koji se vode tkom velikog dela XVII stoleća - zapravo, još od
Velike zavere krajem prethodnoga) ustupa mesto da sedne na patrijaršijsku stolicu. Pošto su katolici bili tada ogoljeni i u nekakvoj nemaštini, Sojimirović se čak hvali (1668) uzimao uzimao od zajmove od svojih srpskih prijatelja da finansira kanonske vizitacije.
Grb porodice Sojmirović nalazi se u
Beogradskom grbovniku II iz prve polovine XVII stoleća.
U sklopu modenskog (78. list), još jednog u nizu ilirskih grbovnika (isto s početka XVII stoleća), nalazi se (obeleženo) grb ove fascinantne porodice (u sklopu razvijenog grba Radulovića - napuljskih markiza-naručioca- u gornjem levom uglu odmah pored grba Sagrijelovića):
Bilo bi lepo da, ako neko zna gde je dostupan ili ima pri ruci Drugi beogradski ilirski grbovnik, postavi (57. po redu, mislim?) potpuni grb Sojimirovića, da kompletiramo sliku o ovoj vrlo interesantnoj porodici koju istoriografija praktično da uopšte ne poznaje, a radi se maltene o nekoj vrsti balkanskih Medičija.
Bugari su još pre skoro pola veka ispravili tu veliku istorijsku nepravdu prema ovoj i mnogim drugim ličnostima, obilato pišući o
Čiprovačkom ustanku i svemu što je prethodilo. Frančesko Sojimirović je posetio mnoge zemlje, Beč i ostale hrišćanske susede Turaka, u sklopu planiranja stvaranje velike hrišćanske lige
koja bi oterala Turke i obnovila Srpsko i Bugarsko kraljevstvo. Ne mogu se sva ta vrlo turbulentna zbivanja po različitim delovima Evrope interpretirati nepovezano, pa tako ni izdvajati ijedan segment izvan konteksta, ali - čitajući o Franu Soimiroviću, prosto izbijaju zrnca rodoljublja.
но, како год, жеља му се није остварила.
Само познај папу, и све ће бити добро. Ма не мораш ни у Бога да верујеш.
