Treća udarna divizija NOVJ
Formirana je naredbom Vrhovnog štaba NOV i POJ od Pete proleterske crnogorske udarne brigade, Desete hercegovačke udarne brigade i Prve dalmatinske udarne brigade 1. novembra 1942. godine u Tičevu. Smatrala se jednom od elitnih jedinica NOVJ.
Borbeni put Treće divizije:
Nakon formiranja divizija kao cjelina učestvovala je krajem novembra i početkom decembra 1942. godine u borbama za Jajce. Zatim je prešla u nastupanje na osovinske garnizone i komunikacije u srednjoj Bosni.
Tokom Bitke na Neretvi u ofanzivi u dolinu Neretve predstavljala je srednju napadnu kolonu i zauzela talijanski garnizon u Prozoru. Učestvovala je u protivudaru kod Gornjeg Vakufa i u razbijanju četnika kod Nevesinja i Kalinovika. U Nevesinju je 28. marta 1943. poginuo komandant Pero Ćetković, narodni heroj.
Tokom Bitke na Sutjesci bila je dio Južne operativne grupe. Ostala je u zaštitnici sa Centralnom bolnicom. Prilikom pokušaja proboja njemačkih položaja u dolini Sutjeske 13. juna 1943. divizija je pretrpjela teške gubitke, razbijena je na više bataljonskih grupa, od kojih su se neke probile i spojile sa Operativnom grupom Vrhovnog štaba, dok su se druge probile u Hercegovinu, Crnu Goru i Sandžak. Prilikom pokušaja proboja u jurišu je poginuo treći komandant divizije Sava Kovačević.
Tokom Bitke na Sutjesci iz sastava divizije izašla je Deseta hercegovačka brigada, a umjesto nje je u sastav divizije ušla je Treća proleterska sandžačka udarna brigada.
Početkom septembra 1943. divizija je obnovljena.
