Prsten kraljice Teodore, majke cara Dušana.

[Nina]

Prsten je nastao u prvoj polovini 14. veka. Najverovatije je izrađen od zlata livenog u Novom Brdu ili Trepči, gde je Teodorin svekar, kralj Milutin, imao svoje topionice.Iskopan u manastiru Banjska kraj Zvečana. Izuzetni primerak nemanjićkog nakita zaobišla su bezbrojna turska pustošenja tokom 800 godina dok je počivao u tmini kraljevske grobnice, a igrom sudbine ponovo je zablistao na svetlu dana 1915. usred pakla Prvog svetskog rata.

Tom prilikom su pronađena dva prstena. Jedan sa predstavom dvoglavog orla, koji se danas nalazi u zbirci odeljenja za srednji vek Narodnog muzeja u Beogradu, drugi sa umetnutom antičkom gemom, koji se danas nalazi u posedu porodice kolekcionara Ljube Nedeljkovića

Stručnjaci naglašavaju da je ovaj komad nakita izuzetan primerak srednjovekovnog zlatarstva, koje je cvetalo u Novom brdu i Trepči. Osim po lepoti izrade, prsten je značajan i po predstavi dvoglavog orla, što je najstarija potvrda tog simbola kao grba Nemanjića, pošto se pre toga pojavljivao samo na freskama kao ukras na vladarskim odeždama.

Sam prsten je izliven u jednom komadu i spada u grupu valjkastih prstenova sa uzdignutim vratom. Na njegovom vrhu je urezan dvoglavi orao, a oko vrata prstena je urezan natpis: „Ko ga nosi pomozi mu Bog“. Karika prstena je bogato ukrašena ornamentima i predstavama životinja.

U Narodnom muzeju ističu da je veoma malo sačuvanih zlatnih prstenova visokog ranga u Srbiji i da Teodorin nema premca. Njegova vrednost, u vreme kad je napravljen, odgovarala je vrednosti dvogodišnjeg poreza koji je plaćalo seosko domaćinstvo. Poseban značaj prstenu daje heraldički simbol dvoglavog orla i jedinstvena urezana formula „Kto ga nosi pomozi mu Bog“.

Taj zaštitni natpis istovremeno ga čini i hrišćanskim i magijskim, a dodatnu moć mu daju vukovi izgravirani na karikama.
Ovakvo prstenje smeli su da kuju samo posebni majstori kovači.

U srednjovekovnoj Srbiji koja je opisivana kao zemlja zlata bilo je mnogo dragocenog nakita, ali prsten kao Teodorin nije mogao svako da nosi. Istočnorimskog dvoglavog orla imao je pravo da koristi samo onaj ko je u rodu s carskom porodicom.

Nemanjići su bili prvi među balkanskim vladarima koji su se orodili s carskom kućom Paleologa i dobili pravo da koriste simbol imperijalnog dvoglavog orla „koji zakriljuje i istok i zapad”. Ni zaštitni natpisi nisu retki na prstenovima, ali obično se odnose na konkretnu osobu, dok Teodorin prsten ima magičnu formulu koja se, bar na prvi pogled, odnosi na bilo kog nosioca. Zato ga je kralj Aleksandar Karađorđević kao amajliju nosio na zlatnom lancu za sat, što su zabeležili njegovi savremenici.

Zabeleženo je i to da je kralj Aleksandar jedno vreme prsten nosio na ruci, a potom kao privezak na lancu za sat.Međutim, kada su i do njega stigle priče da je reč o svetinji i da je, čim je odvojen od osobe za koju je specijalno kovan, prsten uklet i da donosi nesreću, kralj je požurio da ga se što pre otarasi, pa ga je poklonio svom prijatelju, tadašnjem advokatu Blagoju Barlovcu koji se takođe bojao prokletstva, pa je Teodorin prsten 1926. godine u tajnosti predao Narodnom muzeju u Beogradu, gde se i danas čuva.

( freska iz manastira Visoki Dečani)

Teodora Smilec bila je prva supruga srpskog kralja Stefana Uroša III Dečanskog,
i kraljica Srbije od januara do oktobra 1322. godine, kao i majka prvog srpskog cara, Stefana Dušana.

Teodora je udata za Stefana, dok je on još nosio titulu „mladog kralja“, upravljajući Zetom, sa sedištem u Skadru. Međutim, posle neuspele pobune protiv oca, kralja Stefana Uroša II Milutina, 1314. godine, sada već bivši prestolonaslednik Stefan, delimično je oslepljen i, zajedno sa porodicom – suprugom Teodorom i maloletnim sinovima Dušanom i Dušicom, proteran u Carigrad. Tamo je Stefanova porodica, pod nadzorom vizantijskog cara Andronika II Paleologa, Milutinovog tasta, boravila sedam godina. Uz posredovanje Srpske crkve, zatočenici se vraćaju u Srbiju, i sve do Milutinove smrti, ostaju u župi Budimlje. Međutim, posle smrti kralja Milutina, 29. oktobra 1321. godine, u Srbiji počinje borba za vlast. Do tada, kako verovalo, slepi Stefan, obnaroduje da mu se povratio vid i otpočinje borbu za očevo nasleđe. Za sve ovo vreme, koje nije bilo nimalo lako za Stefana i njegovu porodicu, Teodora je pružala bezrezervnu podršku svome suprugu, bivajući njegov moralni oslonac. Ona je ta, koja je bivšem prestolonasledniku, naročito u momentima kada mu je presto bio samo pusti san, davala snagu i nadu u preokret. Kada je njen suprug, konačno, uspeo u svojoj borbi, krunisavši se za kralja, 6. januara 1322. godine, Teodora nije dugo uživala u plodovima te pobede. Nova srpska kraljica preminula je oktobra meseca iste godine. Majka prvog srpskog cara, Stefana Dušana, sahranjena je u zadužbini svoga svekra, kralja Milutina, u manastiru Banjska.
(wiki)