Nepostojano A u srpskom jeziku ima dvoznačnu ulogu. Ono označava:
a) sam glas A i
b) glasovnu promenu.
Glasovna promena Nepostojano A je promena koja nastaje kada se samoglasnik A u nekim rečima i oblicima reči izgubi, pa se opet pojavljuje u drugim oblicima istih reči.
Nepostojano A se pojavljuje u sledećim slučajevima:
☼ Nominativ jednine i genitiv množine imenica muškog roda
borac (nominativ jednine, nepostojano A se pojavljuje kao glas u osnovnom obliku reči) – borci (nominativ množine, izvršena je glasovna promena Nepostojano A u kojoj dolazi do gubljenja samoglasnika A) – boraca (genitiv množine, izvršena je glasovna promena Nepostojano A pri kojoj dolazi do ponovnog pojavljivanja samoglasnika A)
☼ Genitiv množine imenica ženskog roda
daska (nominativ jednine) – daske (nominativ množine) – dasaka (genitiv množine, izvršena je glasovna promena nepostojano A pri kojoj dolazi do pojavljivanja samoglasnika A u reči)
☼ Genitiv množine imenica srednjeg roda
staklo (nominativ jednine) – stakla (nominativ množine) – stakala (genitiv množine, izvršena je glasovna promena nepostojano A pri kojoj dolazi do pojavljivanja samoglasnika A u reči)
☼ Nominativ jednine prideva muškog roda
dobar (nominativ jednine prideva muškog roda) – dobri (nominativ množine prideva muškog roda, izvršena je glasovna promena nepostojano A u kojoj dolazi do gubljenja samoglasnika A) – dobra (nominativ jednine prideva ženskog roda, izvršena je glasovna promena Nepostojano A pri kojoj dolazi do gubljenja samoglasnika A)
☼ Nominativ pridevske zamenice muškog roda
takav (nominativ jednine zamenice muškog roda, nepostojano A se pojavljuje kao glas u osnovnom obliku reči) – takvi (nominativ množine zamenice muškog roda, izvršena je glasovna promena nepostojano A u kojoj dolazi do gubljenja samoglasnika A) – takva (nominativ jednine prideva ženskog roda, izvršena je glasovna promena Nepostojano A pri kojoj dolazi do gubljenja samoglasnika A)
☼ Prošlo vreme glagola
mogao (nepostojano A se pojavljuje kao glas u osnovnom obliku reči) – mogli (izvršena je glasovna promena nepostojano A u kojoj dolazi do gubljenja samoglasnika A) – mogli (izvršena je glasovna promena Nepostojano A u kojoj dolazi do gubljenja samoglasnika A)
☼ Predlozi
s – s(a), k – k(a), niz – niz(a), kroz – kroz(a)
Primeri sa više glasovnih promena
čitalac – čitaoci, rukovodilac – rukovodioci, žetelac – žeteoci, kotao – kotlovi, ugao – uglovi, trougao – trouglovi, misao – misli, posao – poslovi (prelazak L u O, nepostojano A)
vrabac – vrapci, kobac – kopci, gibak – gipka, redak – retka, mrzak – mrska gladak – glatka, Šabac – Šapca, ulazak – ulasci, staklorezac – stakloresci(jednačenje suglasnika po zvučnosti, nepostojano A)
zadatak – zadaci, gubitak – gubici, dobitak – dobici, imetak – imeci (nepostojano A, gubljenje suglasnika, sibilarizacija)
IZUZECI
manijak – manijaci, junak – junaci, kandidat – kandidati, aparat – aparati, kanal – kanali, vršnjak – vršnjaci, kajmak – kajmaci, zemljak – zemljaci
izvor:https://pravopis.tripod.com/latinica/l-velika_i_mala_slova.html
a) sam glas A i
b) glasovnu promenu.
Glasovna promena Nepostojano A je promena koja nastaje kada se samoglasnik A u nekim rečima i oblicima reči izgubi, pa se opet pojavljuje u drugim oblicima istih reči.
Nepostojano A se pojavljuje u sledećim slučajevima:
☼ Nominativ jednine i genitiv množine imenica muškog roda
borac (nominativ jednine, nepostojano A se pojavljuje kao glas u osnovnom obliku reči) – borci (nominativ množine, izvršena je glasovna promena Nepostojano A u kojoj dolazi do gubljenja samoglasnika A) – boraca (genitiv množine, izvršena je glasovna promena Nepostojano A pri kojoj dolazi do ponovnog pojavljivanja samoglasnika A)
☼ Genitiv množine imenica ženskog roda
daska (nominativ jednine) – daske (nominativ množine) – dasaka (genitiv množine, izvršena je glasovna promena nepostojano A pri kojoj dolazi do pojavljivanja samoglasnika A u reči)
☼ Genitiv množine imenica srednjeg roda
staklo (nominativ jednine) – stakla (nominativ množine) – stakala (genitiv množine, izvršena je glasovna promena nepostojano A pri kojoj dolazi do pojavljivanja samoglasnika A u reči)
☼ Nominativ jednine prideva muškog roda
dobar (nominativ jednine prideva muškog roda) – dobri (nominativ množine prideva muškog roda, izvršena je glasovna promena nepostojano A u kojoj dolazi do gubljenja samoglasnika A) – dobra (nominativ jednine prideva ženskog roda, izvršena je glasovna promena Nepostojano A pri kojoj dolazi do gubljenja samoglasnika A)
☼ Nominativ pridevske zamenice muškog roda
takav (nominativ jednine zamenice muškog roda, nepostojano A se pojavljuje kao glas u osnovnom obliku reči) – takvi (nominativ množine zamenice muškog roda, izvršena je glasovna promena nepostojano A u kojoj dolazi do gubljenja samoglasnika A) – takva (nominativ jednine prideva ženskog roda, izvršena je glasovna promena Nepostojano A pri kojoj dolazi do gubljenja samoglasnika A)
☼ Prošlo vreme glagola
mogao (nepostojano A se pojavljuje kao glas u osnovnom obliku reči) – mogli (izvršena je glasovna promena nepostojano A u kojoj dolazi do gubljenja samoglasnika A) – mogli (izvršena je glasovna promena Nepostojano A u kojoj dolazi do gubljenja samoglasnika A)
☼ Predlozi
s – s(a), k – k(a), niz – niz(a), kroz – kroz(a)
Primeri sa više glasovnih promena
čitalac – čitaoci, rukovodilac – rukovodioci, žetelac – žeteoci, kotao – kotlovi, ugao – uglovi, trougao – trouglovi, misao – misli, posao – poslovi (prelazak L u O, nepostojano A)
vrabac – vrapci, kobac – kopci, gibak – gipka, redak – retka, mrzak – mrska gladak – glatka, Šabac – Šapca, ulazak – ulasci, staklorezac – stakloresci(jednačenje suglasnika po zvučnosti, nepostojano A)
zadatak – zadaci, gubitak – gubici, dobitak – dobici, imetak – imeci (nepostojano A, gubljenje suglasnika, sibilarizacija)
IZUZECI
manijak – manijaci, junak – junaci, kandidat – kandidati, aparat – aparati, kanal – kanali, vršnjak – vršnjaci, kajmak – kajmaci, zemljak – zemljaci
izvor:https://pravopis.tripod.com/latinica/l-velika_i_mala_slova.html
Poslednja izmena:
