http://www.dan.cg.yu/?nivo=3&rubrika=Ljudi i dogadjaji&clanak=42987&datum=2006-01-08
VELIKI HRIŠĆANSKI PRAZNIK PROSLAVLjEN I U ALBANIJI
Božić uz obavezne baklave
Albanci veoma drže do porodičnih vrijednosti i svaka proslava se odvija u krugu cijele familije, pa se, iako je Nova godina najznačajniji praznik u toj zemlji sa mješavinom muslimanske i hrišćanske populacije, Božić proslavlja svečano širom Albanije.
Skoro sve hrišćanske porodice, i katoličke i pravoslavne, spremaju posebne obroke za Badnji dan i Božić. Često su na stolu ćurka ili jagnje i razna kuvana jela, a posebno mjesto zauzima desert - tradicionalna baklava.
Albanci su ove godine u centru prestonice, Tirane, imali veliku i lijepo ukrašenu jelku. Ona se, međutim, u Albaniji, prvoj zemlji koja je 1967. zvanično postala ateistička država, naziva “novogodišnja”, a ne “božićna jelka”, slično kao i u Srbiji.
Poslije decenija komunizma, pobožnost u Albaniji posljednjih godina raste, kazao je pravoslavni sveštenik Jorgos Cecis za jedan internet magazin. Cecis je bivši predstavnik Vaseljenske patrijaršije u Svjetskom savjetu crkava i pratio je vaseljenskog patrijarha Vartolomeja prilikom njegove posjete Albanskoj pravoslavnoj crkvi krajem 2005.
Pravoslavna crkva u Albaniji je zvanično ponovo uspostavljena početkom 90-ih godina prošlog vijeka i od tada je napravila “ogroman napredak”, kazao je Cecis.
“Kada je arhiepiskop Anastasios došao u Albaniju (1991), Crkva je imala samo petoricu starih sveštenika. Sada ih je 110, a mnogi od njih su mladi. Imamo novu bogosloviju sa stotinu studenata, muškaraca i žena. Anastasios je sagradio 72 nove crkve, obnovio 65 manastira i starih crkava, kao i 130 objekata koji pripadaju Crkvi”, kazao je sveštenik.
Teološka akademija, koja se nalazila u iznajmljenim prostorijama u jednom hotelu, od 1997. ima svoju novu zgradu, a osnovani su i bogoslovija, zdravstveni centri, obdaništa i socijalne ustanove.
Kako u pravoslavnim krugovima tako i u svjetskom ekumenskom pokretu, Anastasios uživa ugled jednog od najsposobnijih i najduhovnijih među crkvenim vođama.
Pošto je u vrijeme komunizma religija bila zabranjena, Božić se u Albaniji ponovo proslavlja tek od 1992, ali Nova godina ostaje najvažniji praznik jer okuplja sve Albance - i muslimane i katolike i pravoslavce i ateiste.
Kao i albanski katolici, pravoslavci u Albaniji su Božić proslavili 25. decembra, jer je Albanska pravoslavna crkva, kao i grčka, prešla na Gregorijanski kalendar.
Kao što nema “božićne jelke”, u Albaniji nema ni “Božić Bate”, već se Deda Mraz u toj zemlji zove “Pljaku i vitit t ri”, odnosno “novogodišnji dedica”. Vjeruje se da na Novu godinu, u ponoć, prošlogodišnji starac odlazi, a dolazi nov i donosi poklone.
Za vrijeme božićnih praznika u Albaniji se organizuju brojni koncerti i drugi kulturni događaji kako bi podstakli ljude na slavlje. U tom periodu obično raste i potrošnja - građani svake godine troše sve više na praznike, iako i dalje ne toliko koliko na Zapadu.
Kao i širom regiona u vrijeme božićne sezone, većina prodavnica i pijaca preplavljena je lošim slatkišima i jeftinim plastičnim igračkama i ukrasima.
Dječaci na poklon uglavnom dobijaju plastično oružje i automobile, a djevojčice ružnjikave lutke koje trepću. Na sve strane prodaju se muzičke čestitke kreštavog zvuka. Njihove melodije zvuče skoro poznato, ali su poruke na njima obično odštampane na kineskom.
U Valoni kao u svijetu
Jedan stranac koji se prije pet godina doselio u Valonu napisao je u tekstu objavljenom na internetu kako se njegova porodica obradovala kada je shvatila da praznična sezona u Albaniji nije vezana za komercijalizaciju kao u drugim djelovima svijeta gdje se praznuje Božić.
Tog decembra, na ulicama Valone bile su samo dvije velike jelke ukrašene papirnim girlandama, po jednom niskom lampica i sa desetak pomorandži. “Stvari su se promijenile, posebno u posljednje dvije godine, od kada albanska božićna scena sve više da liči na onu svjetsku”, napisao je Sten Hendrikson.
Proboj Deda Mraza
U decembru 2004, “Deda Mraz i božićni duh snažno su se probili na albansko tržište i, od jednom, pred zgradom gradske skupštine pojavile su se i muzičke lampice”, podsjeća Hendrikson i nastavlja:
“Do aprila smo se navikli na činjenicu da nam Skupština grada i dalje svake večeri svira serenadu sačinjenu od pištavih verzija božićnih klasika, poput pjesme `Zvončići, zvončići`. Kad su stigli avgust i septembar, shvatili smo da grad možda štedi novac držeći lampice uključene, umjesto da ih skida i ponovo kači”.
(Beta)
