Gde su glave svetitelja i vladara

[ljuba miljkovic]

Pitanje jednog kolege: gde je glava kralja Milutina, namerilo me je da otvorim ovu temu. Poci cu od prvog...

Sveti Jovan Preteča završio je svoj ovozemaljski život tako što mu je, na zahtev zle carice Irodijade, odsečena glava. Irodijada je bila majka lepe plesačice Salome, koja je svojim plesom začarala Iroda a ovaj je za uzvrat morao da joj ispuni svaku želju (jer su se tako dogovorili), pod majčinim uticajem zatražila je Salome glavu Jovanovu, zbog prekora koji je on upućivao njenoj majci, jer se udala za cara Iroda, inače brata njenog muža Filipa, koji još beše živ. Dan smrti Svetog Jovana obeležava se praznikom Usekovanje (29. avgust/ 11. septembar). Na taj praznik hrišćani poste bez obzira u koji dan pada.

Za ovaj dan vezuje je još i događaj sa rukom Pretečinom. Jevanđelist Luka poželeo je da prenese telo Jovanovo iz Sevastije, gde je veliki prorok i posečen bio od Iroda, u Antiohiju, svoje rodno mesto. No uspeo je samo da dobije i prenese jednu ruku koja se u Antiohiji čuvala do desetog veka, pa je posle preneta u Carigrad, odakle je i nestala u vreme Turaka.

Iguman Marko (Kalanj) o dospjeću svetinja u Crnu Goru:

„Kada je aprila 1941. kralj Petar II Karađorđević stigao pod Ostrog, rekao je:
'Ove tri svetinje neću da nosim iz Jugoslavije', i ostavio ih je u manastiru, sa još dosta zlata i drugih dragocjenosti.
Kada su 1951, u sobi starješine Manastira, arhimandrita Leontija (Mitrovića), ispod duplog patosa, otkrili zlato, ponijeli su ga u Titograd, zajedno sa relikvijama.
Jeromonah Gerasim (Čečur), koji je tada bio u Ostrogu, stalno je govorio: 'Ništa mi nije žalije od one tri svetinje, što su odnijeli komunisti. Sigurno su dragulje uzeli, a svetinje pobacali.'
Slično je o tome govorio i tadašnji đak, a potonji arhimandrit ostroški, otac Serafim (Kašić), a jedan Crnogorac-partizan, kome ja ime ne znam, što je radio na otkrivanju zlata u Ostrogu, izjavio je: 'Oče, tamo su bile neke svete stvari. Odnesene su u Titograd i po naređenju Blaža Jovanovića, stavljene u trezor'.

Išao sam sekretaru tadašnje Vjerske komisije, Božu Martinoviću, i on je rekao da su ruka Svetog Jovana Krstitelja, čestica Časnog Krsta i ikona predate Muzeju na Cetinju, po naređenju Marka Orlandića.
Ruka Svetog Jovana i čestica Krsta su predate Manastiru Svetog Petra Cetinjskog i dok smo postavljali manastirsku riznicu izvršili smo provjeru: ruka Svetog Jovana nema čitava dva prsta, mali i do maloga, inače je u cjelini očuvana, do lakta."

Četiri desetljeća bjehu one opet skrivene prvo na mjestu nepoznatom, pa u riznici Cetinjskog manastira, sve dok ih, kao nekad arhijerej Konstantinovog grada, ne uze na ruke arhijerej grada Ivana Crnojevića, o Ivanjdanu godine 1993, i dok se ruka najvećeg rođenog od žene ponovo ne pokaza među ljudima.“

http://pravoslavlje.spc.rs/broj/942/tekst/sveta-desnica-jovana-krstitelja-u-rusiji/print/lat

 

[ljuba miljkovic]

Mitropolit Amfilohije:

" Postoji jos jedna ruka Svetog Jovana Krstitelja koja se cuva u Sijeni, u Italiji. Imao sam prilike ovoga ljeta da vidim tu Svetu ruku na kojoj je zapisano crkvenoslovenskim rijecima "Pokrij desnico Preteceva Arhiepiskopa Savu". To je ruka koju je ocevidno Sveti Sava Arhiepiskop srpski donio iz Svete zemlje prilikom svoga prvoga ili drugoga putovanja u nju i ruka za koju je posvjedoceno da je cuvana na dvoru Nemanjica i da je tamo postojala sve do vremena DJurdja Brankovica. Onda je prenijeta iz Srbije, iz Smedereva u Epir, u danasnju Grcku, na dvor Tome Paleologa koji je bio u srodstvu sa dinastijom Nemanjica, odnosno sa Brankovicima. Ruka je odatle, prilikom dolaska Turaka odnijeta u Italiju za vrijeme pape Pija XI, i tamo je podignuta posebna kapela u Sijeni. Mi smo imali blagoslov Boziji ovoga ljeta da vidimo i da cjelivamo tu ruku.

Dakle, ruka Svetog Jovana Krstitelja neprekidno nas prati kao narod kroz svu nasu istoriju i evo opet je ovdje, zajedno sa nama i medju nama".

 

[ljuba miljkovic]

Kralj Milutin je iznenada doživeo apoplektički udar koji mu je oduzeo moć govora i bacio ga u postelju. Izdahnuo je 29. 10. 1321. godine u svom dvorcu u Nerodimlju. Njegova iznenadna bolest i nesređeni naslednički odnosi stvorili su pravi metež u državi, tako da su pljačkaške čete napale čak i sprovod koji je prenosio njegovo bogato ukrašeno telo iz Nerodimlja u njegovu zadužbinu manastir Banjsku.

Dve i po godine posle njegove smrti, crkva ga je kanonizovala kao svetog kralja. Njegovo telo je pred Kosovski boj 1389. godine prebačeno iz Banjske u Trepču, da bi pred otomanskom najezdom 1460. godine bilo preneto u Sofiju, u crkvu svete Nedelje koja se po njegovim moštima još naziva i crkva svetog Kralja i koja ima veliki kult u bugarskom narodu.

Moštima kralja Milutina nedostaju glava i desna ruka.

Na jednom forumu naidjoh na belesku: ... oprosti sto ti kvarim temu ali skoro su mi prijatelji bili u Bugarskoj, poklonili se mostima i rekli mi da je neko ukrao glavu Sv. Kralja Milutina, tako da je ostalo samo telo. Inace mosti Sv. Kralja su netrulezne i celo telo je bilo sacuvano.

Nazalost u Bugarskoj se krade veliki broj crkvenih relikvija, jer njihova mafija to prodaje na zapadu, tako da je ukradena i glava Sv. Kralja milutina.

Boze sacuvaj i sakloni!

Форум Рашке области

 

[ljuba miljkovic]

Knez Lazar je prvobitno sahranjen u Prištini. Oko 1392. iz Mitropolijske crkve u Prištini telo Kneza Lazara 1390/1391. god. preneseno je u njegovu zadužbinu manastir Ravanicu.

Zbog nadiranja Turaka i stanovništvo i monaštvo biva prinuđeno da napušta ognjišta i svetinje. Sa sobom nosi i najveću dragocenost - mošti Lazareve. Nastavlja svetitelj da deli sudbinu svog naroda, preko Beograda do Sent Andreje u Ugarskoj posle nekoliko godina prenesen u fruškogorski manastir Vrdnik (Nova Ravanica).

Crkva manastira Ravanica u Vrdniku obnovljena je 1811. godine i osvećena. Iste te godine na Vidovdan prenete su mošti kneza Lazara u novu crkvu. To je bio izuzetno svečan događaj kome je prisustvovao mitropolit Stefan Stratimirović (karlovački mitropolit, 1790-1836) koji je stigao u paradnoj kočiji sa zapregom od šest belih konja.

U crkvi je dugo sa desne strane oltara, pod samim prestonim ikonama, ležao kivot od kiparisa (izrađen 1826. godine) u kojem su počivale mošti kneza Lazara. Mošti su morale da se u više navrata sklanjaju iz manastira.
Tako su 1716. godine zbog opasnosti od Turaka boravile jedno vreme u Futogu. Ponovo 1848. godine vrdnički monasi moraju da sklanjaju mošti, ovaj put u strahu od Mađara i to u Klenak.
No, tu su boravili tek tri meseca i onda su ponovo vraćene u Vrdnik. Danas, one više nisu u Vrdniku i vraćene su u Ravanicu u Srbiju . Ipak, u manastiru postoji jedan komad moštiju i izložen je u staklenoj posudi ugrađenoj u kivot. Kneževe mošti su dugo godina bile u starom kivotu koji je donet iz Ravanice.

Godine 1757. sačinjen je novi kivot od drveta, pozlaćen na šest stubova, s krunom i dvoglavim orlom na vrhu i likom kneza Lazara (dar Obrada Futožanina).

Od 1826. godine mošti se nalaze u kivotu izrađenom od kiparisa, poklonu mitropolita Stefana Stratimirovića (u njemu su i danas). Kivot Obrada Futožanina danas možete videti u manastiru Vrdnik ispred oltara, ali on je prazan, jedino se u malom staklenom prostoru nalazi deo kneževih moštiju.

Od dragocenosti manastir je imao haljinu kneza Lazara (danas samo komad). Nekada se ona nalazila u crkvenoj priprati na tetrapodu iznad celivajuće ikone u malom ormariću sa staklenim vratima.

Tokom Drugog svetskog rata, godine 1942. zbog ustaških pustošenja pravoslavnih svetinja u Sremu, mošti bivaju prenesene u Sabornu crkvu u Beograd.

Godine 1954. Sveti arhijerejski sabor SPC doneo je odluku o prenošenju moštiju Sv. Kneza u Ravanicu. Ova odluka se sprovodi o šestotoj godišnjici Kosovske bitke, 1989. godine i to tako što su njegove mošti izlagane na putu kroz veliki broj srpskih gradova i manastira.

Tako je od Vidovdana 1988. do avgusta 1989. ćivot iz Beogradske Saborne crkve preko manastira Vrdnika, Ozrena, Tronoše i Ćelija, zatim Šapca, Valjeva i Kragujevca, pa manastira Žiča, Ljubostinja i Pavlica prenesen do Kosova. Na Gazimestanu, mestu kosovske bitke, održan je pomen a potom, posle boravka u manastiru Gračanica i svečanih vidovdanskih bogosluženja, ćivot sa Lazarevim moštima preko Niša, Kruševca i manastira Manasija, prenesen je u Ravanicu.

Miloš S. Milojevic veli, da je knez Lazar uhvacen blizu Babinog mosta, i to mesto ovako opisuje:

„S leve strane Laba na nekoliko hvati stoji novi turski han, koji se zove Babano-mostski. Zapadno od ovog baš blizu Laba iduci Sitnici za 100 hvati, stoje ogromna dva velika prastara bresta, vrlo znamenita za nasu proslost, jer su izmedju ovih brestova Čerkezi uhvatili kneza Lazara... Na 12 hvati od tekije, a 5 od ograde, stoji i danas onaj bunar ili kladenac, u koji je bila bacena glava svetog Lazara... Narod prica, da je knez Lazar bio sahranjen u crkvi sv. Djurdja, koja je juzno od sadanje srpske crkve pristinske, iduci „Grmiji" ili „Djudjanovoj vodi", sada zvanoj „Sedam lula". (Putopis II, str. 52 i 6)

Veruje se da je glava sv. cara Lazara odneta u Carigrad. Otuda i ovo:

Kad se spoji ponovo telo sa glavom, po proročanstvu, stiže mir, blagostanje i ugled u Srbiju.

 

[ljuba miljkovic]

Jovan Vladimir (~990 - 1016) je od oko 1000. do 1016. godine bio vladar Duklje, najistaknutije srpske kneževine tog doba. Njegova vladavina se odvijala tokom dugotrajnog rata između Vizantije i Samuilovog carstva.

Bio je u savezništvu sa Vizantijom, što mu nije pomoglo da zaštiti svoju zemlju od cara Samuila, koji je osvojio Duklju 1009/1010, a njega utamničio u Prespi, na jugozapadu današnje Makedonije.

Prema Letopisu Popa Dukljanina, Samuilova kćerka Teodora Kosara je zavolevši zarobljenog kneza molila oca da je uda za njega. Samuilo je dao Kosaru za ženu Jovanu Vladimiru, a zatim svog novopečenog zeta vratio na dukljanski presto, davši mu pri tom da kao njegov vazal vlada i severnim delom oblasti Drača.

Vladimir je bio poznat kao pobožan, pravedan i saosećajan vladar. Vladao je u miru, izbegavši da se uključi u veliki rat, koji je kulminirao 1014. vizantijskom pobedom nad Samuilom. Ovaj je nedugo nakon toga preminuo, a po naređenju njegovog sinovca Jovana Vladislava, koji je preuzeo vlast nad Samuilovom državom 1015, Jovan Vladimir je podmuklo ubijen 22. maja 1016. Obezglavljen je ispred jedne crkve u Prespi.

Jovan Vladimir je sahranjen u Prespi. Nedugo po smrti priznat je za sveca i mučenika, sa praznikom 22. maja, on je prvi srpski svetac.

Dve ili tri godine nakon sahrane njegove mošti su prenesene u Duklju, a oko 1215. u Drač, gde su ostale do 1381.

Nakon toga su čuvane u Manastiru Svetog Jovana Vladimira kod Elbasana sve do 1995, kada su prebačene u sabornu crkvu u Tirani, sedište Albanske pravoslavne crkve.

Sve do današnjeg doba mnogi vernici hodočaste do njegovih moštiju, naročito za njegov praznik.

Relikvija vezana za Svetog Jovana Vladimira je i krst koji je on držao u rukama kada su ga pogubili. Taj krst se vekovima čuva u porodici Andrović iz Veljih Mikulića kod Bara. Svake godine na Trojičin dan iznosi se pred litijom na vrh planine Rumije.

Sveti Jovan Vladimir se smatra nebeskim zaštitnikom grada Bara. Na ikonama se obično predstavlja kao kralj u vladarskom ruhu sa krunom na glavi, sa svojom odsečenom glavom u levoj, i krstom u desnoj ruci.

Episkop Nikolaj:

Ćafa San

Na sadašnjoj zapadnoj granici između Srbije i Albanije, na putu Struga Elbasan (via Ignatia) nalazi se brdo zvano Ćafa San. Na tome brdu, kraj druma, nalazi se jedna stara poluporušena crkva.

Narod u Albaniji tvrdo veruje, da je na tom brdu i u toj crkvi posečen kralj Vladimir. U toj crkvi se više ne služi; no ko god svrati crkvi da zapali sveću, taj je pali svetome kralju.

I same albanske reči Ćafa San znače Sveta Glava (ili, po redu reči: Glava Sveta. To je po narodnom izgovoru. U čistijem albanskom jeziku pak Ćafa Šejtit - Svečeva Glava).

Veli se, da pošto je Vladimir tu bio posečen, telo mu je odmah bilo preneto drumom za Elbasan u manastir svete Bogorodice, u kome i danas leži. Prema najstarijem pisanom dokumentu pak Vladimir je posečen u jednoj crkvi u Prespi.

 

[ljuba miljkovic]

Četiri voždove sahrane

Prva sahrana

Knez Miloš, tada vladar Srbije, nije bio oduševljen kada se 1817. godine Karađorđe posle progona tajno vratio u Srbiju. Bojeći se da mu jedan od najvećih srpskih junaka ne ugrozi presto, naredio je da ga ubiju. Vožd se sa svojim momkom Naumom nalazio na imanju Dragića Vojkića u Radovanjskom lugu nedaleko od Velike Plane. Smeštaj mu je obezbedio kum Vujica Vuličević. U zoru, na praznik arhangela Gavrila 13/26. jula, Vujicin momak Nikola Novaković sekirom je usmrtio vožda, a onda iz puške i Nauma.

Zatim je jataganom obojici odsekao glave, stavio u zobnicu i odneo voždovom kumu Vujici. Karađorđevo i Naumovo telo Dragić je zakopao nedaleko od mesta ubistva. Obezglavljena tela bila su pokopana pod jednim brestom na kome je bio urezan krst. Istog dana glave su odnete u Beograd.

Ostaje dilema da li je Karađorđeva glava odmah predata beogradskom veziru Marašliji, te da su je oni odrali i napunili pamukom, ili je to uradeno kod kneza Miloša, pa je tek onda ovaj veziru predao glavu. Više je pristalica druge teorije. Postoji čak zapisano da je kneginja Ljubica, kada je videla glavu, zakukala: ''Kuku, Milošu, ova će krv na našu decu pasti.''

Zatim ju je kneginja oprala vinom i predala ćurčiji koji je odrao kožu i napunio je pamukom. Voždovu i Naumovu glavu Marašlija je poslao u Carigrad sultanu Mahmudu Drugom. Voždovu lobanju kneginja Ljubica je oprala od krvi, zavila u svileno platno i stavila u drvenu kutiju. Kuitija je kasnije zakopana.

Druga sahrana

U vreme dok je trajao ustanak, Karađorđe je u sklopu svog utvrdenog grada u Topoli podigao 1811. godine crkvu presvete Bogorodice. Kao ktitor crkve u njoj je ispred oltara sagradio za sebe grobnicu. Pobožna kneginja Ljubica, bojeci se božje osvete, naredila je nekom seljaku iz okoline Kragujevca da volovskim kolima ode u Radovanje i da sa Dragicem Vojkicem tajno otkopaju Karadordevo telo i doteraju ga u Milošev konak u Kragujevcu. Iako je sve radeno sa odobrenjem kneza Miloša, on cinu sahrane nije prisustvovao, ali se pobunio što je vožd sahranjen ispred oltara kao da je svetac. A voždovo telo je pred svitanje, uoci velikih Zadušnica 1819. godine, dovezeno iz Kragujevca u njegovu zadužbinu u Topoli gde je pokopano ispred oltara u crkvi koju je podigao.

Treća sahrana

Samo godinu dana imao je vožd mira. Knezu Milošu smetao je cak i mrtav Karadorđe. Nikako nije mogao da se pomiri sa cinjenicom da voždovi posmrtni ostaci pocivaju ispred carskih dveri, na najsvetijem mestu u bogomolji. Zato je odlucio da ga pomeri. Ali, nije smeo iz crkve bojeci se reakcije naroda. Jer, nedugo posle sahrane mesto pred dverima topolske crkve postalo je svetinja. Svakodnevno su se tu okupljali ljudi, pre svih oni odani Karadordu, ali i drugi, jer je postojalo verovanje da vožd ima isceliteljsku moc. Na njegovom grobu narod se danonocno molio.

Telo je izvadeno i pokopano unutar crkve sa desne strane gledano ka oltaru, a odozgo je stavljena nadgrobna ploca od crvenog mermera. Oko groba je postavljena ograda, a na crkveni zid iznad groba knez Miloš je stavio spomen-plocu sa slavenoserbskim natpisom. Tom plocom knez Miloš je hteo da skine sa sebe ljagu oko ubistva, pa je, izmedu ostalog, napisao kako su Turci usmrtili vožda.

Mnogo je polemika bilo oko toga šta se dogodilo sa Karadordevom glavom. Od onih da joj se u Turskoj gubi svaki trag, pa do toga da je kasnije spojena sa telom.

U grobu postoji glava i gotovo se sa sigurnošcu može reci da je Karadordeva. Ostalo je zabeleženo da je marta 1820. u Beogradu ispred Saborne crkve otkopana glava i u Topoli spojena sa telom.

I kralja Petra Prvog kopkala je ta dilema. Zato je 1911. godine naredio da se grob otvori i proveri ima li u njemu glave. Cin otvaranja do detalja je opisan 1926. godine u casopisu ''Vidovdan''.

Tamo, izmedu ostalog, piše da je glava bila uz telo i da se na levoj strani više uva jasno vidi udubljenje koje je nastalo od udarca sekirom. Takode je konstatovano da nedostaje atlas, nosac, i dva pršljena ispod njega koji su stradali kada je jataganom odsecena glava.

Četvrta sahrana

Životna želja kralja Petra Prvog bila je da na Oplencu sagradi zadužbinu, porodicnu grobnicu, hram svetog Đorda, gde ce biti sahranjeni njegovi preci, pre svih roditelji i deda Karadorde, ali gde ce se sahranjivati i sledece generacije. Ocevo zapoceto delo nastavio je njegov sin kralj Aleksandar Karadordevic i dovršio hram.

U tek sagradeni hram prvo su preneti posmrtni ostaci kralja Petra. Oni su iz kripte odneti u severnu pevnicu i smešteni ispod prelepog sarkofaga. A onda je, prema naredbi kralja Aleksandra, otvoren Karadordev grob, kosti izvadene i položene u specijalno pripremljen kovceg od teške orahovine postavljen na sredini crkve Rodenja presvete Bogorodice. Na poklopcu kovcega utisnut je štit sa krstom i cetiri ocila. Ispod štita urezane su godine rodenja i smrti - 1762-1817.

Zatim je kovceg stavljen na lafet i uz zvuke zvona sprovod je krenuo ka Oplencu. Prvo su išli zastavnici sa Karadordevim zastavama, pa sveštenstvo na celu sa patrijarhom, a uz kovceg pocasna ceta. Za lafetom je išao kralj Aleksandar, knezovi Arsen i Pavle, pa ministri i predsednik vlade, vojvode, generali, oficiri, cetnici i ostali visoki gosti. Duž celog puta stajao je narod koji je pristigao iz citave Srbije. Posle patrijarhovog govora, drveni kovceg sa posmrtnim ostacima Đorđa Petrovića Karađorđa položeni su u pripremljeni mermerni sarkofag u južnoj pevnici crkve, naspram sarkofaga voždovog unuka kralja Petra Prvog.

Izvor

 

[Lesandar]

Molim te da napišeš nešto o Koporinu, jer si tu, na izvoru.

 

[ljuba miljkovic]

Ovo ti je baš of topik, i zastarelo. Molim te da napišeš nešto o Koporinu, jer si tu, na izvoru.

U pravu si. Hajde, obrisi ovaj visak... a o Koporinu cu da otvorim posebnu temu.

 

[ljuba miljkovic]

Stefan Tomašević (oko 1438-1463) je bio srpski vladar iz dinastije Kotromanića, koji je bio poslednji despot Srbije (21. mart 1459-30. jun 1459) i kralj Bosne (10. jul 1461-jun 1463). Tokom svoje kratkotrajne vladavine je pred nadmoćnom otomanskom vojskom bez borbe predao Smederevo i srpsku despotovinu, a potom i kraljevinu Bosnu posle opsade Ključa. Predao se Mahmud paši Anđeloviću uz obećanje da će mu biti pošteđen život, ali je bio izveden pred sultana Mehmeda II (1451-1481) u Jajcu i tu je na licu mesta pogubljen po njegovoj naredbi.

Mahmud Paša Anđelović je stigao pod Jajce, gde mu je dojavljeno da se kralj Stefan sklonio u utvrđeni Ključ. Otpočela je opsada utvrde, ali su istovremeno tekli i pregovori o predaji grada.
Posle dužeg otpora, kralj je pristao da krajem juna preda grad i potpiše naredbu ostalim zapovednicima utvrda da se predaju pod uslovom da mu se kao u slučaju Smedereva omogući slobodno napuštanje grada.
Kralj Stefan je potom sproveden do Jajca, koje se u međuvremenu predalo Mehmedu II.
Tu je on izveden pred sultana koji ga nije hteo ni pogledati, već ga je odmah dao da mu odrubi glava označivši Anđelovićevu reč kao ništavnu.
Po njegovoj naredbi je na licu mesta pogubljen i kraljev stric Radivoj, dok su njegov brat i sestra po ocu odvedena u Carigrad i prevedeni u islam. Posle ovoga su i preostale utvrde u kraljevini Bosni otvorile svoje kapije i predale se osvajačima.

 

[ljuba miljkovic]

Gde despot Stefan počiva?

Dugo, verovatno vekovima postojeće uverenje da mošti svetog despota Stefana Lazarevića počivaju u manastiru Manasiji prekinuto je 1983. godine kada je obavljen antropološki i paleopatološki pregled zemnih ostataka pronađenih u grobu u jugozapadnom delu hrama manastira Koporina, ispod ktitorske freske svetog despota Stefana. A gotovo sve sumnje otklonjene su 1989. godine kada je Srpska pravoslavna crkva i zvanično prihvatila da su to mošti svetog despota Stefana.

I bilo je tako sve do sredine prošle godine kada su ponovo krenula uveravanja da se mošti jednog od značajnijih i najomiljenijih srpskih vladara, ipak, nalaze u Manasiji. S takvim stanovištem izašli su arheolozi koji rade na iskopavanjima i istraživanjima u crkvi ovog manastira.

Arheološkim istraživanjima u Manasiji rukovodi Marin Brmbolić, arheolog koji je pre tri decenije radio i na arheološkim iskopavanjima u manastiru Koporinu.

Arheolog Marin Brmbolić, naprotiv, uveren je da despot Stefan počiva u Manasiji. I da upravo njemu pripadaju zemni ostaci pronađeni 2006. godine u grobnoj konstrukciji uz južni zid zapadnog traveja naosa crkve Svete trojice u ovom manastiru. Brmbolić saopštava da su to „zemni ostaci ktitora despota Stefana Lazarevića”, i, u jednom svom autorskom tekstu, predočava da se položaj „despotovog groba” u potpunosti podudara s načelima vladarske sahrane kod Srba u srednjem veku. „Na tom mestu u crkvi bili su sahranjeni svi ktitori dinastije Nemanjića, kao i Stefanovi roditelji knez Lazar i kneginja Milica.”

Dalje, Brmbolić navodi da „rezultati resavskih arheoloških iskopavanja u potpunosti odgovaraju podacima koje ostavlja despotov savremenik i biograf Konstantin Filozof”. A on o podizanju Manasije zapisuje da despot „načini tu sebi grobnicu, gde uskoro bi položen”, dok o prenosu despotovog tela piše da „zbog brzine vremena, brzo ga spremivši položiše ga u crkvi u Resavi”, i „nošahu ga ka grobnici koju sam sazda u Resavi da bi ga položili na mestu gde je zapovedio”, a to mesto je „s desne strane ulaska u hram”.

Sledeći veliki dodatni razlog za takvo uverenje jesu rezultati DNK analize urađeni na Institutu za sudsku medicinu Medicinskog fakulteta u Beogradu. Rukovodilac DNK laboratorije ovog instituta dr Oliver Stojković za analizu je uzeo uzorak sa moštiju svetog kneza Lazara i zub iz skeleta u Manasiji. Rezultati analize pokazali su nesumnjivo krvno srodstvo u prvom stepenu, s tačnošću 99,9378 odsto.

Nametnuo se tako zaključak da je reč o ocu i sinu. O knezu Lazaru, sa čijih moštiju je uzet uzorak, i najverovatnije njegovom sinu. Na osnovu tih rezultata i zapisa Konstantina Filozofa, arheolozi koji su radili na istraživanjima u Manasiji ustvrdili su, gotovo bez ikakve rezerve, da je reč o despotu Stefanu Lazareviću.

I antropolog Srboljub Živanović, prihvatajući u potpunosti rezultate DNK analize, za koju kaže da je stručno urađena, smatra da je sasvim izvesno reč o sinu kneza Lazara. Ali, da to nije despot Stefan Lazarević, već njegov brat – Vuk Lazarević. (Knez Lazar je imao osmoro dece, trojicu sinova: Dobrivoja, koji je umro ubrzo po rođenju, Stefana i Vuka, i pet ćerki: Jelenu, Maru, Draganu, Teodoru i Oliveru.).

Napominje da postoji i mogućnost, što je malo verovatno, da je to neko od potomaka Lazareve sestre Dragane, ili, što je više teorijska mogućnost, da je to neko od unuka kneza Lazara.

„Ja sam ubeđen da je u Koporinu despot Stefan Lazarević, a u Manasiji Vuk Lazarević”, kaže profesor Živanović.

Tu svoju ubeđenost da skelet pronađen u Manasiji pripada Vuku Lazareviću profesor Živanović zasniva na nalazima arheologa koji su ga pronašli. Na osnovu izjava arheologa i prikazanih snimaka, na kojima se vidi da je glava bila odvojena od tela i sahranjena pored trupa, zaključio je da su to posmrtni ostaci Stefanovog mlađeg brata Vuka Lazarevića, koji je zarobljen u bici između Sulejmana i njegovog brata Muse i potom, 6. jula 1410. godine, pogubljen odsecanjem glave.

Despot Stefan je voleo svog brata Vuka, što se vidi i iz njegovog najpoznatijeg književnog dela „Slovo ljubve”, iako se sa njim nije uvek slagao. A pokazaće to i slanjem svog izaslanika Aidina da od Muse izmoli Vukovo telo. Aidin je pronašao Vukovo telo bačeno u jamu u jednom lugu pored Plovdiva i preneo ga u Srbiju. Ne zna se tačno gde je sahranjeno. Jedni su mišljenja da je sahranjeno u Ljubostinji, a drugi, sa nešto više argumenata, da je sahranjeno u Ravanici. Međutim, posle pokazanih snimaka skeleta pronađenog u Manasiji, antropolog Živanović tvrdi da je ono sahranjeno u ovom manastiru. I ističe da je upravo to najveće otkriće arheologa angažovanih u Manasiji, pred obeležavanje njene 600-godišnjice postojanja.

A ako je Vuk u Manasiji, onda je to i prilog više da je despot Stefan u Koporinu.

Koreni.net

 

[ljuba miljkovic]

Car Jovan Nenad

Izuzetna pojava u basenu Podunavlja u prvim mesecima posle Mohačke bitke bila je pojava "cara Jovana Nenada" ili "crnog čoveka" - kako su ga savremenici zvali.
Ta pojava je slika moralne i duhovne zabune u kojoj su se nalazili narodi Podunavlja u vremenu neposredno posle Mohačke bitke. Pojava "crnog čoveka" u Bačkoj, Banatu i delu Srema jeste istorijski kontinuitet socijalnog meteža u panonskom prostoru izazavan turskim razaranjem ugarskog feudalnog društva, a čiji je najjasniji izraz bio ustanak Dože Đerđa iz 1514. godine.

Kao i ustanak iz 1514. godine i pokret "crnog čoveka" okupio je niže socijalne slojeve i brojne beskućnike i skitnice koji su lutali Panonijom tražeći spas pred turskim napadima. Iako se idejno vezivao za tradiciju srpskih despota, pokret Jovana Nenada je svoje biološko tkivo, pored Srba, nalazio i u Mađarima i Rumunima koji su poticali iz istih socijalnih slojeva, kao i pobunjeni Srbi. Pojava "crnog čoveka" kao Mesije, koji spašava narod od Turaka, bila je slika dubokog beznađa panonskog čoveka u danima iza Mohačkog poraza.

Vojska Jovana Nenada brojala je 15.000 ljudi i predstavljala je znatnu snagu u unutrašnjem ratu koji se vodio u Ugarskoj. Ferdinand Habzburški, da bi "crnog čoveka" privukao na svoju stranu, obećao mu titulu despota.

Središte pokreta Jovana Nenada nalazilo se oko Subotice, a neko vreme njegova vojska kontrolisala je Bačku, Banat i deo Srema. Oštrica pokreta Jovana Nenada bila je usmerena protiv ugarskog plemstva, a u sukobu sa ustanicima poginuo je istaknuti ugarski feudalac Ladislav Čaki (Csáky Lajos).

Značajne ličnosti u njegovoj vojsci bili su Subota Vrlić, Čelnik Radoslav i pop Vasiljko. Sekretar Jovana Nenada i njegov izaslanik bio je Fabijan "literat". Jula 1527. pokret Jovana Nenada bližio se svom kraju. Ugarski feudalac Valentin Terek (Török Valentin) odsekao je glavu Jovanu Nenadu, a njegove vojskovođe rasule su se širom Panonije uplićući se u postojeće sukobe.

 

[ljuba miljkovic]

Splitski episkop Dujmo

Prva čvrsta hrišćanska organizacija na tlu Prevalitane formira se poslije Milanskog edikta 313. godine, za vrijeme splitskog episkopa Prima, nasljednika i sinovca episkopa Dujma, koji je bio pogubljen oko 304. godine za vrijeme velikih progona hrišćana od strane rimskog cara Dioklecijana.

Kako je Prevalitana još za vrijeme cara Dioklecijana bila odvojena od rimske provincije Dalmacije, splitska arhiepiskopija obuhvatala je samo gradove do Budve, a ne južno od nje, te prema tome kasniji dukljansko-episkopski gradovi (Budva, Ulcinj itd.) nijesu bili obuhvaćeni splitskom crkvenom organizacijom splitske episkopije pri njenom formiranju. Među potpisnicima akta salonitskog crkvenog sabora iz 530. godine nalazio se i Viktor, vjerovatno episkop kotorske episkopije, koja je po svoj prilici bila potčinjena splitskoj episkopiji.

Skadar je bio glavni grad provincije Prevalitane, te je najvjerovatnije da je arhiepiskopija prvo u njemu organizovana, ali tek krajem IV vijeka.

Rastko

 

[buckoni]

Pitanje jednog kolege: gde je glava kralja Milutina, namerilo me je da otvorim ovu temu. Poci cu od prvog...

Sveti Jovan Preteča završio je svoj ovozemaljski život tako što mu je, na zahtev zle carice Irodijade, odsečena glava. Irodijada je bila majka lepe plesačice Salome, koja je svojim plesom začarala Iroda a ovaj je za uzvrat morao da joj ispuni svaku želju (jer su se tako dogovorili), pod majčinim uticajem zatražila je Salome glavu Jovanovu, zbog prekora koji je on upućivao njenoj majci, jer se udala za cara Iroda, inače brata njenog muža Filipa, koji još beše živ. Dan smrti Svetog Jovana obeležava se praznikom Usekovanje (29. avgust/ 11. septembar). Na taj praznik hrišćani poste bez obzira u koji dan pada.

Za ovaj dan vezuje je još i događaj sa rukom Pretečinom. Jevanđelist Luka poželeo je da prenese telo Jovanovo iz Sevastije, gde je veliki prorok i posečen bio od Iroda, u Antiohiju, svoje rodno mesto. No uspeo je samo da dobije i prenese jednu ruku koja se u Antiohiji čuvala do desetog veka, pa je posle preneta u Carigrad, odakle je i nestala u vreme Turaka.

Iguman Marko (Kalanj) o dospjeću svetinja u Crnu Goru:

„Kada je aprila 1941. kralj Petar II Karađorđević stigao pod Ostrog, rekao je:
'Ove tri svetinje neću da nosim iz Jugoslavije', i ostavio ih je u manastiru, sa još dosta zlata i drugih dragocjenosti.
Kada su 1951, u sobi starješine Manastira, arhimandrita Leontija (Mitrovića), ispod duplog patosa, otkrili zlato, ponijeli su ga u Titograd, zajedno sa relikvijama.
Jeromonah Gerasim (Čečur), koji je tada bio u Ostrogu, stalno je govorio: 'Ništa mi nije žalije od one tri svetinje, što su odnijeli komunisti. Sigurno su dragulje uzeli, a svetinje pobacali.'
Slično je o tome govorio i tadašnji đak, a potonji arhimandrit ostroški, otac Serafim (Kašić), a jedan Crnogorac-partizan, kome ja ime ne znam, što je radio na otkrivanju zlata u Ostrogu, izjavio je: 'Oče, tamo su bile neke svete stvari. Odnesene su u Titograd i po naređenju Blaža Jovanovića, stavljene u trezor'.

Išao sam sekretaru tadašnje Vjerske komisije, Božu Martinoviću, i on je rekao da su ruka Svetog Jovana Krstitelja, čestica Časnog Krsta i ikona predate Muzeju na Cetinju, po naređenju Marka Orlandića.
Ruka Svetog Jovana i čestica Krsta su predate Manastiru Svetog Petra Cetinjskog i dok smo postavljali manastirsku riznicu izvršili smo provjeru: ruka Svetog Jovana nema čitava dva prsta, mali i do maloga, inače je u cjelini očuvana, do lakta."

Četiri desetljeća bjehu one opet skrivene prvo na mjestu nepoznatom, pa u riznici Cetinjskog manastira, sve dok ih, kao nekad arhijerej Konstantinovog grada, ne uze na ruke arhijerej grada Ivana Crnojevića, o Ivanjdanu godine 1993, i dok se ruka najvećeg rođenog od žene ponovo ne pokaza među ljudima.“

http://pravoslavlje.spc.rs/broj/942/tekst/sveta-desnica-jovana-krstitelja-u-rusiji/print/lat

Da li je tacno negdje sam procitao da se glava Svetog Jovana Krstitelja nalazi u Siriji ?