ustaski teror u NDH, bio je uzrok srpskog nacionalnog pokreta otpora , za sacuvanje golog zivota, bez ikakvog politickog prefiksa, koji ce tek kasnije bili kanaliziran u partizanski, cetnicki , ili nacionalni.
tu treba dati objasnjenje dvostruke uloge italije;
ustase i pavelic su talijanski produkt, koji su oni cuvali , trenirali i politicki iskoristili da bi dobili dalmaciju i otoke. izuzev toga, imali su ambciju prema crnoj gori, albaniji , BiH , i srbiji. ustaski teror protiv srba u NDH, koji su talijani mogli da sprece bez ikakvog problema, je terao srpske izbeglice u talijansku zonu. ponasanje talijana prema njima je bilo korektno, i politicki-propagandno iskoristeno.radi boljeg povezivanja sa srbima, talijanske vojne komande prihvatile se u splitu,cetinju, mostaru i na drugim mestima predstavnike i vodje srpskih ceta.tako je u splitu smesten vojvoda trifunovic-bircanin, u mostaru vojvoda jevdjevic, a na cetinju general dukanovic .zajednicka karakteristika im je da su svi od ljeta 1941 godinepoceli saradjivati s talijanskim okupacionim komandama, i sto su nakon ulaska dragoljuba mihailovica u izbeglicku vladu priznali njega kao glavnog komandanta svojih odreda. na taj nacin je mihailovic, zahvaljujuci svom istaknutom polozaju u vladi, primio pod svoju,istina nominalnu komandu desetine hiljada boraca.zaista nesvakidasnja, groteskna situacija, da ministar vojske jedne saveznicke vlade prima komandu nad cetama opskrbljenim oruzjem i ostalim vojnim potrebama od strane neprijatelja protiv kojega bi se morali boriti. ali nije bilo dovoljno sto su ovi odredi bili placeni i opskrbljeni od talijanske vojske, oni su se morali boriti pod talijanskom komandom zajedno sa talijanskim trupama.a njihov neprijatelj bili su borci NOP-a (partizani,srbi), jedinih odreda koji su se na tlu jugoslavije borili za oslobodjenje zemlje protiv osovinskih okupatora
od mihailovicevog povlacenja na ravnu goru u proljece 1941 godine, mozemo razlikovati tri etape; u prvoj, do kraja oktobra, propovedao je pasivnost prema okupatorima ikvislinskim formacijama.nije zeleo da se razbuktaju oruzane borbe, jer je gajio nadu da ce ostati neometan od okupatora, i tako docekati kraj rata. u drugoj etapi, razljucen oruzanim ustankom partizana , i represalijama okupatora, poceo je svim silama ratovati protiv partizanskih odreda ( da je cak otisao do nemaca , da trazi municiju i primirje), ponekad samostalno, ali najcesce koordinirano i sinhronizirano sa napadima okupatorske vojske (uzice, kozara, neretva, sutjeska....). u trecem razdoblju , koje je trajalo do zavrsetka rata, otvoreno ili prikriveno, vec prema mestu i okolnostima, saradjivao je sa neprijateljem.osovinske trupe borile su se rame uz rame s jedinicama pod komandom jednog saveznickog ministra protiv narodno-oslobodilacke vojske
za ilustraciju;
u augustu 1941 godine mihailovic je propisao upute "za izvrsenje zadataka cetnickih odreda jugoslovenske vojske"(Zbornik dokumenata i podataka, tom XIV., knjiga 1, str. 21 i 12). U tocki 1. ovih uputa Draza Mihailovic naredjuje formiranje ceta u selima, varosima i varoskim kvartovima od vojnih obveznika i u istoj tocci naredjuje: "... Sukobi sa Nemcima da se izbegavaju dok je god to moguce, ali u slucaju nasilja ili bezvlasca, bez obzira ko to bio, oruzjem spreciti i gradjanstvo zastititi." U sledecim "uputama za izvrsenje mobilizacije od 9. septembra 1941. godine" (Zbornik dokumenata i podataka, tom III., knjiga ..., str. 19) naredjuje: "... Sukobi sa Nemcima i Italijanima da se izbegavaju dok je god to moguce. Isto tako sukobi sa komunistima..." Ovakav stav prema okupatorskim vojskama Mihailovic nije promenio sve do kraja rata 1945. Njemu se, bez sumnje, cinilo da ni Nemci pa ni Talijani nikad nisu pocinili bilo kakav akt nasilja ili bezvlasca u okupiranoj Jugoslaviji.
medjuu vrlo velikim brojem uputa, naredjenja i direktiva što ih je danomice izdavao birokratsko-administrativno nastrojeni komandant gerilskih stabova jugoslavenske vojske, a od januara 1942. ministar vojske i mornarice Kraljevine Jugoslavije, nema niti jedan akt kojim naredjuje svojim odredima, kasnije nazvanim "Jugoslavenska vojska u otadzbini", da zapocne oruzani napad na neprijateljske vojske koje su zarile i palile po citavoj zemlji. Za citavo vreme neprijateljske okupacije, koja je trajala više od cetiri godine, Mihailovic nije našao nijedan slucaj "nasilja ili bezvlasca" koji bi izvrsile okupatorske trupe. Uporno se i konzekventno pasivno drzao prema okupatoru. U nekim naredjenjima se govori o "danu opsteg ustanka" i znaku koji ce se tom prilikom dati. Ali do kraja rata nikakav signal nije dan niti je odredjen "dan opsteg ustanka". Dok je naredjenje o nenapadanju neprijatelja ostalo na snazi sve do kraja rata
komandanti njegovih odreda su sa njegovim znanjem saradjivali ,i sklapali pismene ili usmene dogovore sa NDH, nemcima, bugarima, njegovi odredi su bili "legalizovani" s vremena na vreme , kod svih okupatorskih armija na teritoriji jugoslavije, njegov otpor, ako ga je i bilo , je bio "gradjanska neposlusnost i inteligentne sabotaze"
njegov "ravnogorski pokret", koji nije nikada postojao , nego je stvoren na papiru u delima, pamfletima i komentarima u ondasnjoj emigrantskoj cetnickoj stampi, 60 tih godina, je bio iskljucivo anti-komunisticki . nikakvog anti-fasizma nije bilo u njemu.
on je bio zamisljen od mihailovica kao potencijalni pokret otpora, koji ce se aktivirati, saveznickim iskrcavanjem na balkan, a do tog vremena "treba cekati , cuvati snagu, i obracunati se sa potencijalnom politickom opozicijom , neprijateljima srpstva i monarhije"
