Ćilimarstvo-dizajn i tehnike

[Poli46]

Ćilim označava vunenu tkaninu s kudeljnom, pamučnom ili vunenom osnovom, izrađenu najčešće
u glatkoj tehnici – klečanja. Ćilim se koristio kao prekrivač za krevet, za oblaganje zidova kao i za
prekrivanje podova. Pored toga to je predstavljao veoma važan dekorativni element, ćilim je takođe
imao važnu ulogu i u društvenom životu. Na svadbama je bio običaj da se ćilimom ukrašavaju konji,
šatori i kuće a istovremeno je ćilim bio i najskuplji deo miraza.

Obično se poklanjao crkvi kao prilog – za zdravlje živih ili za pomen mrtvima. Krajem 19. veka
ćilimi su polako počeli da se koriste na javnim političkim manifestacijama gde su dobili status
nacionalnog simbola.

 

[Poli46]

U početku su ćilime proizvodile samo žene i to iz sopstvenih potreba. Ćilimi su se razlikovali međusobno pa su tako postojali jednobojni, izrađeni od vune, prirodne boje kompleksnih koji
su bili polihromne kompozicije izvedene od najkvalitetnije vune.

Uspravni tkalački razboj na kome se izrađuju klečani ćilimi

U Pirotu je bio najjači centar ćilimarstva. Ćilimarstvo je u ovom gradu u drugoj polovini 19.
veka bilo najznačajnija grana privrede. U izradi ćilima učestvovalo je oko dve trećine žena.
Ono što je zanimljivo je da se nijedan od tih ćilima nije proizvodio u specijalizovanim
zanatskim radionicama, već se sve to radilo u okviru domaćinstava.

 

[Poli46]

Ćilime su, zavisno od veličine ujednačeno tkale dve do deset ćilimarki na vertikalnim razbojima. Ćilimi su se tkali od fine, tanke, i ravnomerno opredene vune koja se uglavnom obrađivala
isključivo u okviru domaćinstava a kasnije i u specijalizovanim predionicama.

Vunena nit bila je meka, sjajna i elastična a osnova ćilima dobijala se predenjem najdužih vlakana. Ukoliko bi osnova bila kvalitetno izrađena onda bi i sam ćilim bio kvalitetan.

 

[Poli46]

Do kraja 19. veka za proizvodnju boja korišćene su biljne sirovine poput lišća, korenja i
mnogih plodova. Tokom bojenja dodavane su i potrebne kiseline, baze ili metali.
Na taj način su nastale boje: aleva (crvena), kaveređija (kafena), đuvez (bordo),
višnjerenđija (višnjeva), modra (čivitna), otvorenoplava (nebo) i zatvorenoplava.
Boje su bile postojane.

Pirotski ćilim
Ćilimi su tkani na vertikalnim razbojima tehnikom klečanja. Klečanje se izvodi potkom
namotanom prstima u tzv. gužvice. Imalo ih je u onoliko boja koliko je bilo potrebno za
izvođenje šare. Za tkanje je bila važna izvežbanost prstiju kojima se izvlače žice osnove
kroz koje se umeće potka odgovarajuće boje, a zatim se nastavlja s gužvicom druge boje.

 

[Poli46]

Šara se sabijala drvenim češljem sa zupcima. Ako se ornament izvodi u pravcu osnove, javljaju
se otvori, tzv. rešme. Ukoliko šara ide dijagonalno prema osnovi, šupljine se ne primećuju.

 

[Poli46]

Pirotski ćilim - simbol jednog naroda, materijalno svedočanstvo bogate srpske tradicije i
folklora, šareni dokaz našeg trajanja, vere i inata - onog iskričavog u Srbinu što ga tera
da stvara i veruje u lepo i u najtežim vremenima. Originalan, autentičan i unikatan -
pirotski ćilim nastaje u onoj nevidljivoj tački u kojoj se zanat pretvara u umetnost, pa
postaje proizvod sa dušom čija primena može biti praktična ili čisto estetska.

Tkanje ćilima je svojevrsna umetnost - mukotrpan zanat u čiju su veštinu mogle da proniknu samo najdarovitije žene, koje bi potom to znanje prenosile s kolena na koleno svojoj ženskoj deci.
Ovo kulturno nasleđe Srbije i danas živi, premda smo dopustili da se na njega nataloži prašina,
ali stari sjaj i slavu tvrdoglavo i sa uspehom pokušavaju da mu vrate entuzijastični pojedinci.

 

[Poli46]

Sama činjenica o tehnici izrade na klečanom razboju fascinira. Taj ručni rad je nešto što se
slobodno može nazvati umetnošću. Bez lica i naličja, identičan sa obe strane, pirotski ćilim
je jedninstven u svetu. Runska vuna sa Stare planine, gusto tkanje, postojanje 115 šara
od kojih svaka nosi svoju simboliku i priču je nešto što ostavlja bez daha

 

[Neprilagođena]

Navaho-ćilimi

Navaho indijanci sa jugozapada Sjedinjenih Država već stotinama godina tkaju ćilime.
Rezervat Navaho indijanaca nalazi se u retko naseljenoj oblasti na severozapadu države Novi Meksiko.
Medjutim, uprkos udaljenosti, u trgovinskom centru rezervata uvek ima mušterija.
Ćilimi iz te oblasti rezervata postali su poznati po prirodnim bojama vune jer su trgovci podsticali tkalje da izvlače tanja vunena vlakna u više nijansi prirodne vune.
- tkalje ne boje vunu hemikalijama i sve boje su prirodne boje vune.

“

 

[Neprilagođena]

 

[Poli46]

Pogledajte prilog 1009144

Pogledajte prilog 1009146

Navaho rade prefinjenije ćilime nego ovi naši. Pređa im je baš tanka

 

[Neprilagođena]

Navaho rade prefinjenije ćilime nego ovi naši. Pređa im je baš tanka

I prelepi su.

 

[Poli46]

Čilim nije mogao da napravi svako, a ni danas nije drugačija stuacija. Naime, ćilim se sme
proizvoditi samo na odredjenom geografskom području, tačnije samo u Pirotu i prigradskim
naseljima. Izrada je prepuštena ženama, jer je ovo jedan od tradicionalnih ženskih zanata.
Ono što je vrlo specifično jeste to da ćilim nema lici i naličje, već ima dva lica. Po tome je
jedinstven u celom svetu. Primena je višestruka pa se tako može koristiti kao zamena za
tepih, kao prekrivač za krevet ili ukras za zid, zavisno od veličine i potrebe.

Svaka šara u pirotskom ćilimu ima svoju vekovnu priču i simbol. Ćilim se tka i poklanja kao
simbol porodične sloge i bogatstva u domu. Tka se i poklanja kao zaštitnik kuće.
On je takodje i simbol za početak nečeg novog u bilo kojoj oblasti života, a pripisuju mu se
i čudotvorne moći pozitivne energije. Kako bilo, njegova simetričnost i autentičnost daju mu neverovatnu lepotu i vrednost.

 

[Neprilagođena]

 

[Poli46]

U Sarajevu na Baščaršiji ćilime prodaje Parvid Mohammadi u svojoj radnji.

 

[Neprilagođena]

Turski ćilimi

 

[Poli46]

U Bosanskom Petrovcu generacijama se negovalo ručno tkanje vunenih ćilima koji su predstavljali sastavni deo života tamošnjeg stanovništva. O sveprisutnosti ovog fenomena svedoči činjenica da je upravo u ovom delu Bosanske krajine razvijena autohtona verzija ‘bosanskog ćilima’, pod nazivom ‘bosanskopetrovački ćilim’.

Kraće i poznatije, petrovački ćilim sa autentičnim vezom „Bolića kola“, predstavlja zasebnu varijaciju ćilima kao ogledala tradicije i još uvek živući kulturno-istorijski simbol populacije u Krajini.

Na tkalačakom stanu diskretno smeštenom u letnjoj kuhinji porodične kuće Spahić, radi poslednja petrovačka tkalja (izrađivačica ćilima) Sedija. Ona tvrdi da je poslednja, iako se tim poslom bavila gotovo kompletna ženska populacija petrovačkog kraja.

 

[Poli46]

Ćilimi Navaho indijanaca

 

[Neprilagođena]

Persijski ćilimi

 

[Poli46]

Persijski ćilim

 

[Poli46]

Persijski ćilimi

 

[Neprilagođena]

Ćilimi kao odličan akcentualni element prostora​

Ćilimi su veoma poznati na našim prostorima i često više cenjeni u inostranstvu nego kod nas, gde predstavljaju deo narodnog folklora.
Ćilimi dolaze sa Balkana i svima nama su veoma poznati jer smo se svi u životu sreli sa ovim elementom.
Poslednjih godina ćilimi doživljavaju ponovni povratak na dizajnersku scenu.

​

Ćilimi su veoma dekorativni elementi koji mogu imati najrazličitije dezene.
Dezeni i šare imaju različito značenje.
Neki su čisto geometrijski a neki imaju inspiraciju u mitologiji i predanjima.
Ćilimi se proizvode na razbojima, tkanjem pomoću vunenih niti.
Tkanjem se stvara dizajn i boja koja karakteriše ćilim.






Dok su niti kojima se tka uglavnom od vune, skrivene niti koje služe kao baza tkanja mogu biti od vune ili pamuka.
Ove skrivene niti vidljive su samo na krajevima gde su vezane u dekorativne kićanke.
Postoji nekoliko vrsta ćilima, i više karakterističnih tkanja.
Svaka oblast ima sopstveni potpis kad su u pitanju ćilimi, sa karakterističnim šarama i dezenima od kojih mnoga imaju posebna značenja.

Ćilimi takođe mogu imati različite funkcije, od tepiha do tapiserije na zidu.
U odnosu na to odakle su došli možemo ih podeliti na
anatolijske i turske, persijske, ili ćilime sa Balkana i Istočne Evrope.