Srboskizborim
Veoma poznat
- Poruka
- 10.581
POVODOM NAJAVLJENOG POVLAČENJA AMERIČKE VOJSKE IZ AVGANISTANA
Ponedeljak, 17. maj 2021, 17:45 -> 12:58
Američki predsednik Džo Bajden nedavno je objavio da će se američka vojska do 11. septembra ove godine konačno povući iz Avganistana. Kao i SSSR 1989, nakon desetogodišnjeg rata, i SAD danas, nakon dvadesetogodišnjeg rata, napuštaju Avganistan kao moralni gubitnici, sa imidžom imperije koja ne može da kontroliše stanje na terenu, povlače se tiho i posramljeno, bez opipljivih rezultata višegodišnje vojne kampanje. Kako izgleda uporedni bilans sovjetskog i američkog rata u Avganistanu?
Tako je Avganistan nakon višedecenijskih nemira, previranja, i građanskih ratova još jednom došao u žižu svetske pažnje nakon invazije sovjetske vojske 1979. godine, koja je došla da podrži „prijateljski komunistički režim" koji je, nakon krvave revolucije sprovedene godinu dana ranije, imao samo delimičnu kontrolu nad državom. Sovjeti nisu igrali ništa manje prljavu igru od ostalih - stavili su sve što imaju na kartu frakcije koja im je bila lojalna i umešali su se u sukob koji - uprkos nastojanju onog kapetana u filmu „Deveta četa" - dubinski nisu razumeli, niti su hteli da ga razumeju. Za SSSR, Avganistan je trebalo da bude ubedljiva demonstracija Pax Sovietica - pokazna vežba sovjetskog tipa modernizacije, emancipacije, i postizanja mira preko kombinacije infrastrukturnog razvoja i „razgradnje poluga imperijalizma i kolonijalizma" (uključujući, naravno, i suzbijanje političkog uticaja islamskih religijskih vođa), kako bi se „omogućilo bratskom narodu Avganistana da slobodno radi i gradi". Sovjeti su u ovaj projekat ušli punom parom - sa sto hiljada vojnika na terenu, vojnom tehnikom, i impresivnim ulaganjima u infrastrukturu, industriju, ali i kulturnu emancipaciju stanovništva. Avganistan se nalazio „u njihovom dvorištu", na trajektoriji viševekovnog imperijalnog vektora ruske politike, i Moskva je stavila „sve karte na sto" kako bi na primeru ove zemlje dokazala da Svetska revolucija nije izgubila svoj zamajac.
Američka perspektiva na Avganistan je, međutim, bila znatno drugačija. U SAD će se Avganistan gledati kroz prizmu vlastitog fijaska u Vijetnamu, i to u dva podjednako važna konteksta. S jedne strane, „sovjetska agresija" bila je idealna prilika da se amortizuje ogroman udarac međunarodnoj reputaciji SAD koji je naneo Vijetnamski rat, i da se čitav antiratni pokret i njegova globalno popularna protestna kultura integriše u američki bezbednosno-medijski aparat. Sa druge strane, bilo je važno da se SSSR-u priredi „sovjetski Vijetnam" - plastičan dokaz imperijalizma Moskve koji će na očigled celog sveta razvejati mit o „moralnom preimućstvu SSSR" kao emancipatora i dekolonizatora potlačenih socijalnih grupa, naroda, i država, koji su Sovjeti sa manje ili više uspeha baštinili još od Drugog svetskog rata. A ako razvučen i neuspešan rat pritom uspe da politički poljulja komunistički režim iza Gvozdene zavese, utoliko bolje.
U ovoj dvokrakoj medijsko-geopolitičkoj kampanji „nije se štedelo novca" - ni za pomoć u oružju, opremi, i tehnici, ni u obuci za borce koji su bili spremni da se uhvate u koštac sa do zuba naoružanom Sovjetskom armijom (a to su bili mudžahedini), ni za globalnu medijsku kampanju o „masovnim sovjetskim zločinima protiv čovečnosti". Dan-danas su brojke kojima raspolažemo o civilnim žrtvama sovjetske invazije disproporcionalno veće od žrtava u sukobima koji su joj prethodili, ili koji su usledili nakon povlačenja, a u zapadnim medijima se ustalila brojka od „preko dva miliona ubijenih civila". Da li su ove brojke naduvane, ili su civilne žrtve u drugim fazama građanskog rata u Avganistanu ignorisane, teško je reći, budući da iz današnje perspektive nema izvora koji nisu kompromitovani. Sa jedne strane, SSSR je ušao u svoju terminalnu fazu i njihovim propagandistima je u to vreme malo ko verovao i u zemlji i u inostranstvu, dok su Amerikanci na ovom konfliktu „ispekli" čitavu jednu infrastrukturu terenske podrške vlastitim imperijalnim intervencijama. Kako mudžahedinski borci koje su obučavali i naoružavali modernim američkim oružjem i sponzorisali saudijskim novcem, tako i jato „uglednih nezavisnih medija" i „nevladinih humanitarnih organizacija" postali su udarna pesnica američkog imperijalizma u narednim godinama i decenijama, kako u Iraku, Bosni i na Kosmetu, tako i kasnije u Libiji, Siriji, i naravno (uz izvesne „nesporazume i trzavice") - u samom Avganistanu.
Osamdesetih godina Avganistanski rat postao je borba iznurivanja između američke i sovjetske ekonomije - obe države su u nepristupačni srednjeazijski kamenjar bacale milijarde dolara, ali Amerikanci su imali stratešku prednost u tome što su svoje dolare - štampali. Sovjetska vojska se držala hrabro i kontrolisala je veliki deo države (što je iziskivalo velike ljudske žrtve - oko hiljadu i po vojnika godišnje), ali jednostavno nije imala resurse za nastavak finansiranja masovnog vojnog prisustva u otvoreno neprijateljskoj zemlji. Kada su se najzad povukli - olupani, odrpani, i ozbiljno narušenog imidža - opšti utisak u zemlji bio je da je sovjetska vojska „dobila rat, ali izgubila mir". I zaista, povlačenje iz Avganistana 1989, uz nuklearnu havariju u Černobilju 1986. godine, obično se uzima za „poslednji ekser u kovčegu SSSR", posle koga je zemlja pala u spiralu političkih raspada, ekonomske krize i sveopštog društvenog kraha. Za razliku od SAD, SSSR svoj Vijetnam nije preživeo, iako je bila reč o konfliktu upadljivo nižeg intenziteta, i iako socijalno protivljenje ratu u zemlji nije ni bilo ni blizu toliko masovno.
Istovremeno, sa druge strane nije teško zamisliti da će ova nesrećna zemlja, sa svojom negostoljubivom geografijom i nepokornim narodom, sa svojim beskrajnim ratom kao „prirodnim stanjem" na kraju nadživeti i Ameriku kao što je prethodno nadživela SSSR, britansku, i rusku imperiju, i brojna druga lokalna i regionalna carstva koja su je prisvajala. Nikog od njih na terenu „nije bilo briga koga ubijaju". I niko nikada nije uspeo da osvoji Avganistan.
http://www.rts.rs/page/oko/sr/story/3205/politika/4376883/sssr-i-sad-u-avganistanu.html
Mnogi i danas potcenjuju islam, ali "polomiće im islam zube" i u Avganistanu a i na drugim mestima gde budu napadali. I što ih više ubijaju njih je sve više zemlja je doživela populacionu bum, pa se njeno stanovništvo sa 21,6 milion 2000. godine povećalo do 38,9 miliona 2020. godine, a Avganistan je zvanično postao „najmlađa zemlja van Afrike" (2017. godine je 46% stanovništva bilo mlađe od 15 godina).
Avganistan: Rupa bez dna u kojoj nestaju imperije
Piše: NIKOLA TANASIĆPonedeljak, 17. maj 2021, 17:45 -> 12:58
Američki predsednik Džo Bajden nedavno je objavio da će se američka vojska do 11. septembra ove godine konačno povući iz Avganistana. Kao i SSSR 1989, nakon desetogodišnjeg rata, i SAD danas, nakon dvadesetogodišnjeg rata, napuštaju Avganistan kao moralni gubitnici, sa imidžom imperije koja ne može da kontroliše stanje na terenu, povlače se tiho i posramljeno, bez opipljivih rezultata višegodišnje vojne kampanje. Kako izgleda uporedni bilans sovjetskog i američkog rata u Avganistanu?
Kako se kalio „sovjetski Vijetnam"
Svaka priča o istoriji Avganistana koja nije višetomno naučno delo nužno ostaje nedorečena. Izvanredno kompleksni i zapetljani dinastički, politički, religijski, i plemenski odnosi i konflikti u ovoj zemlji čine da Rat u Bosni '92-'95., koji u Evropi predstavlja sinonim za političko-etnički haos, izgleda kao partija iks-oksa koju igraju osmogodišnjaci. Ovo nepoznavanje istorijskih i kulturnih realija zemlje koja je zadnjih dvesta godina pod evropskim kolonijalnim uticajem samo je delimično posledica stanja na terenu. Međunarodna javnost se uvek odnosila krajnje licemerno prema ovoj državi, obraćajući pažnju na njenu sve tragičniju sudbinu samo kada od nje treba nešto da dobije - najčešće usputne poene u geopolitičkom nadgornjavanju velikih sila.Tako je Avganistan nakon višedecenijskih nemira, previranja, i građanskih ratova još jednom došao u žižu svetske pažnje nakon invazije sovjetske vojske 1979. godine, koja je došla da podrži „prijateljski komunistički režim" koji je, nakon krvave revolucije sprovedene godinu dana ranije, imao samo delimičnu kontrolu nad državom. Sovjeti nisu igrali ništa manje prljavu igru od ostalih - stavili su sve što imaju na kartu frakcije koja im je bila lojalna i umešali su se u sukob koji - uprkos nastojanju onog kapetana u filmu „Deveta četa" - dubinski nisu razumeli, niti su hteli da ga razumeju. Za SSSR, Avganistan je trebalo da bude ubedljiva demonstracija Pax Sovietica - pokazna vežba sovjetskog tipa modernizacije, emancipacije, i postizanja mira preko kombinacije infrastrukturnog razvoja i „razgradnje poluga imperijalizma i kolonijalizma" (uključujući, naravno, i suzbijanje političkog uticaja islamskih religijskih vođa), kako bi se „omogućilo bratskom narodu Avganistana da slobodno radi i gradi". Sovjeti su u ovaj projekat ušli punom parom - sa sto hiljada vojnika na terenu, vojnom tehnikom, i impresivnim ulaganjima u infrastrukturu, industriju, ali i kulturnu emancipaciju stanovništva. Avganistan se nalazio „u njihovom dvorištu", na trajektoriji viševekovnog imperijalnog vektora ruske politike, i Moskva je stavila „sve karte na sto" kako bi na primeru ove zemlje dokazala da Svetska revolucija nije izgubila svoj zamajac.
Američka perspektiva na Avganistan je, međutim, bila znatno drugačija. U SAD će se Avganistan gledati kroz prizmu vlastitog fijaska u Vijetnamu, i to u dva podjednako važna konteksta. S jedne strane, „sovjetska agresija" bila je idealna prilika da se amortizuje ogroman udarac međunarodnoj reputaciji SAD koji je naneo Vijetnamski rat, i da se čitav antiratni pokret i njegova globalno popularna protestna kultura integriše u američki bezbednosno-medijski aparat. Sa druge strane, bilo je važno da se SSSR-u priredi „sovjetski Vijetnam" - plastičan dokaz imperijalizma Moskve koji će na očigled celog sveta razvejati mit o „moralnom preimućstvu SSSR" kao emancipatora i dekolonizatora potlačenih socijalnih grupa, naroda, i država, koji su Sovjeti sa manje ili više uspeha baštinili još od Drugog svetskog rata. A ako razvučen i neuspešan rat pritom uspe da politički poljulja komunistički režim iza Gvozdene zavese, utoliko bolje.
U ovoj dvokrakoj medijsko-geopolitičkoj kampanji „nije se štedelo novca" - ni za pomoć u oružju, opremi, i tehnici, ni u obuci za borce koji su bili spremni da se uhvate u koštac sa do zuba naoružanom Sovjetskom armijom (a to su bili mudžahedini), ni za globalnu medijsku kampanju o „masovnim sovjetskim zločinima protiv čovečnosti". Dan-danas su brojke kojima raspolažemo o civilnim žrtvama sovjetske invazije disproporcionalno veće od žrtava u sukobima koji su joj prethodili, ili koji su usledili nakon povlačenja, a u zapadnim medijima se ustalila brojka od „preko dva miliona ubijenih civila". Da li su ove brojke naduvane, ili su civilne žrtve u drugim fazama građanskog rata u Avganistanu ignorisane, teško je reći, budući da iz današnje perspektive nema izvora koji nisu kompromitovani. Sa jedne strane, SSSR je ušao u svoju terminalnu fazu i njihovim propagandistima je u to vreme malo ko verovao i u zemlji i u inostranstvu, dok su Amerikanci na ovom konfliktu „ispekli" čitavu jednu infrastrukturu terenske podrške vlastitim imperijalnim intervencijama. Kako mudžahedinski borci koje su obučavali i naoružavali modernim američkim oružjem i sponzorisali saudijskim novcem, tako i jato „uglednih nezavisnih medija" i „nevladinih humanitarnih organizacija" postali su udarna pesnica američkog imperijalizma u narednim godinama i decenijama, kako u Iraku, Bosni i na Kosmetu, tako i kasnije u Libiji, Siriji, i naravno (uz izvesne „nesporazume i trzavice") - u samom Avganistanu.
Osamdesetih godina Avganistanski rat postao je borba iznurivanja između američke i sovjetske ekonomije - obe države su u nepristupačni srednjeazijski kamenjar bacale milijarde dolara, ali Amerikanci su imali stratešku prednost u tome što su svoje dolare - štampali. Sovjetska vojska se držala hrabro i kontrolisala je veliki deo države (što je iziskivalo velike ljudske žrtve - oko hiljadu i po vojnika godišnje), ali jednostavno nije imala resurse za nastavak finansiranja masovnog vojnog prisustva u otvoreno neprijateljskoj zemlji. Kada su se najzad povukli - olupani, odrpani, i ozbiljno narušenog imidža - opšti utisak u zemlji bio je da je sovjetska vojska „dobila rat, ali izgubila mir". I zaista, povlačenje iz Avganistana 1989, uz nuklearnu havariju u Černobilju 1986. godine, obično se uzima za „poslednji ekser u kovčegu SSSR", posle koga je zemlja pala u spiralu političkih raspada, ekonomske krize i sveopštog društvenog kraha. Za razliku od SAD, SSSR svoj Vijetnam nije preživeo, iako je bila reč o konfliktu upadljivo nižeg intenziteta, i iako socijalno protivljenje ratu u zemlji nije ni bilo ni blizu toliko masovno.
Tok rata nije se suštinski razlikovao od sovjetske intervencije. Spektakularni uspesi prvih nedelja invazije, tokom kojih su Amerikanci u Kabulu sa lakoćom uspostavili lojalni režim, počeli su da se razvlače u mesece i godine sukoba sa nevidljivim, neumoljivim i beskrajno tvrdoglavim neprijateljem. Nakon svakog trijumfalnog „odsecanja glave Hidri" (tj. ubistva dežurnog „drugog čoveka Al-Kaide" dok je Osama bin Laden još bio u životu), troje novih lokalnih vođa bi uskočili da popune njegovo mesto. Taktika odbrane plemenskih i islamističkih snaga, već oprobana protiv jednako brojčano i tehnološki nadmoćne Sovjetske armije pokazala se vrlo fleksibilnom, i svodila se na izbegavanje konflikta, terorisanje mirnog stanovništva, i iznurivanje okupatorske vojske. Talibani su pokazali da imaju vremena, i da nigde ne žure. I da „najduži rat u američkoj istoriji" za njih prođe kao tren, tokom koga se u njihovoj zemlji praktično ništa nije izmenilo.
Naravno, demografski skok zemlje koja će 2050. godine imati preko 80 miliona ljudi može biti i recept za ozbiljan ekonomski razvoj, budući da je ogroman broj siromašnih mladih ljudi bez sumnje nacionalni resurs, koji svakako može biti iskorišćen, pogotovo u kontekstu kineskog ekonomskog megaprojekta obnove Puta svile. Ali ako ekonomskog i društvenog boljitka u Avganistanu bude, njega sigurno neće doneti nijedna spoljna sila, već on mora biti posledica autonomnog antikolonijalnog napora u samoj zemlji. Perspektive Avganistana, bar na srednji rok, deluju sumorno.Istovremeno, sa druge strane nije teško zamisliti da će ova nesrećna zemlja, sa svojom negostoljubivom geografijom i nepokornim narodom, sa svojim beskrajnim ratom kao „prirodnim stanjem" na kraju nadživeti i Ameriku kao što je prethodno nadživela SSSR, britansku, i rusku imperiju, i brojna druga lokalna i regionalna carstva koja su je prisvajala. Nikog od njih na terenu „nije bilo briga koga ubijaju". I niko nikada nije uspeo da osvoji Avganistan.
http://www.rts.rs/page/oko/sr/story/3205/politika/4376883/sssr-i-sad-u-avganistanu.html
Mnogi i danas potcenjuju islam, ali "polomiće im islam zube" i u Avganistanu a i na drugim mestima gde budu napadali. I što ih više ubijaju njih je sve više zemlja je doživela populacionu bum, pa se njeno stanovništvo sa 21,6 milion 2000. godine povećalo do 38,9 miliona 2020. godine, a Avganistan je zvanično postao „najmlađa zemlja van Afrike" (2017. godine je 46% stanovništva bilo mlađe od 15 godina).
