Рехабилитован Драгиша Васић

[Mrkalj]

Kiseli: nema nerazjasnjenih okolnosti, teorije zavere, ili gluposti , "da je streljan u banja-luci pod nerazjasnjenim okolnostima"

Izvor?

 

[Margarina]

Niste odgovorili Vo Slavu

 

[kiseli1]

Izvor?

tomasevich, "the chetniks" pp.416-419

DJURISIC'S ILL-FATED MOVE

From the time of his arrival in north-central Bosnia, Pavle Djurisic had been very critical of Mihailovic's leadership, and he was the chief proponent of moving to Slovenia. Djurisic's firm hold over the Montenegrin Chetniks and good military record were respected by the other Chetnik commanders, and most of them agreed with him about moving to Slovenia. When Mihailovic remained unconvinced, Djurisic decided that he would take his Montenegrin troops and leave. He implored Ljo-tic to help by sending some of his troops to meet him halfway, and this Ljotic willingly agreed to do; but Djurisic still had to reach the area of Bihac in western Bosnia on his own.47 Djurisic then arranged what he understood to be a safe-conduct agreement with the Croatian Ustasha authorities and representatives of the Montenegrin separatist, Dr. Sekula Drljevic. Drljevic had spent most of the war years in the puppet state of Croatia, first in Zemun and from the spring of 1944 in Zagreb, and in the summer of 1944 he set up a Montenegrin State Council, which amounted to a sort of Montenegrin government-in-exile. The idea was to establish a Montenegrin state with German and Croatian help, and he wanted to establish his own Montenegrin army. Thus when Djurisic's representatives negotiated with his representatives for safe-conduct, Drljevic saw a chance to appropriate the Djuriiic Chetnik forces for his own ends. It was after the conclusion of this sale-conduct agreement with Ustasha authorities and Drljevic that Djuriiic and his troops, accompanied by a large group of civilian refugees including several scores of Montenegrin Orthodox priests, set out on March 18 from Vucjak Mountain toward Slovenia (see Map )
How deep the split among the Chetniks had become was indicated not only by Djurisic's breaking away from Mihailovic, but even more so by the fact that Mi ha i lovic's original titular deputv and chief political adviser, Dragila Vasic, joined Djurisic for the trek westward. So did many of Mihailovic's leading commanders, among them Zaharije Osto-jic, the chief of the East Bosnia Area Command, Petar Bacovie, commander of the Herzegovinian Chetniks, Mirko Lalatovic, one of the leading Chetnik staff officers, Luka Baletic, and Pavle Novakovic.49 The principal Chetnik commanders from Serbia, Dragoslav Racic and Nikola Kalabic, also favored the march westward and did their best to persuade Mihailovic to make it, but when he refused to move, they stayed with him.50 The bulk of the Bosnian Chetniks (excepting those under Ostojic) joined neither Djurisic nor Mihailovic but simply disbanded, most of them to slip back into the mass of the Serbian Orthodox population of Bosnia whence they had come, others to go into the deep forests of Bosnia, where they remained for many months after the end of the war. Thus there were at the beginning of April four distinct groups of Chetniks, each pursuing its own way in the hope of escaping the impending disaster: the group that remained true to Mihailovic, the group that sided with Djurisic, the Bosnian Chetniks who stayed back, and the Chetniks of Djujic and Jevdjevic, who were already in the Ljubljana Gap area.
The details of the agreement that Djurisic made with the Ustashas and the representatives of Drljevic are not known, but it appears that Djurisic and his troops were supposed to cross the Sava River into Slavonia. There they would align themselves with Drljevic under the name "Montenegrin National Army," with Djurisic retaining operational command, and would be moved west by rail transport. Chetnik sources indicate that Djurisic intended to follow this agreement only to the point where he could rid himself of the sick and wounded among his troops and following, so that he could achieve greater mobility and opera tional freedom.51 With that intention, he sent about eight hundred of his sick and wounded across the Sava River to the Ustashas and Drljevic. Then with his troops and other refugees, and reinforced by the detachments of Bacovic and Ostojic, he moved westward somewhat south of the right bank of the Sava River. It is more than likely that Drljevic and the Ustashas had from the outset intended the agreement as a trap for Djurisic; when Djurisic tried to outsmart them, they abandoned all pretense of good faith. Both the Ustashas and Drljevic had specific reasons to wrant to ensnare Djurisic—the Ustashas because Djurisic had been one of the most active practitioners of mass terror over the Moslem population in Sandjak and southeastern Bosnia, and Drljevic because Djurisic was one of the strongest exponents of complete union between Montenegro and Serbia, and thus opposed to Drljevic's separatism.
Almost from the beginning of their move westward, Djurisic and his troops had to fight off intermittent Ustasha attacks and occasionally attacks by Partisans, but they reached the Vrbas River, and most of the troops crossed it and reached the Lijevce Polje plain, north of Banja Luka. But at that point they were attacked by strong Ustasha forces. Djurisic's forces were badly beaten, and as a consequence of the defeat representatives of Drljevic and the Ustashas succeeded in inducing Djurisic's first regiment to switch to Drljevic's leadership.52 Djurisic and a part of his remaining troops tried to make a roundabout turn south of Banja Luka, intending to continue on in a westerly direction, but again they encountered Croatian quisling forces. Djurisic was contacted by Ustasha officers and he at last agreed to undertake direct negotiations with the Ustasha authorities and Drljevic's representatives about further movement of his troops westward. This talk of new negotiations proved to be only a snare. On his way to the meeting place Djurisic was attacked and captured by the Ustashas, along with many of his followers, including some political leaders and priests. There are several versions of what happened next. What is definite is that Djurisic and several other Chetnik commanders, including Ostojic and Bacovic, Vasic and some other political leaders, and also a number of Orthodox priests were all killed. Some of the troops and refugees who were accompanying Djurisic were killed also. A small part of Djurisic's troops managed to escape and pushed their way west; but a larger part of them, left leaderless, were integrated into Drljevic's forces and dispatched toward the Austrian border. A portion of both these groups were later caught by the Partisans in Slovenia. Most of those who succeeded in crossing into Austria were returned bv the Partisans to Slovenia, where, with various other collaborationist forces, they met their doom in the second half of May. Of the entire force that started with Djurilic in Montenegro and those other Chetnik* who joined him for the trek westward, perhaps less than a fourth survived. Drljevie himself, like his Ustasha friends, was forced by the advancing Partisans to flee to Austria in the last days of the war. There he and his wife were discovered a few weeks later and killed by some followers of Djurisic,'52 It should be noted that on April 11 three regiments of the Serbian Volunteer Corps and a contingent of Jevdjevic Chetniks had been sent into southwestern Croatia to meet Djurisic forces, which of course never appeared. These units were later directed northward toward Ljubljana where they fought against the Partisans. In the closing days of the war they succeeded in crossing into Austria, but they were later returned to Slovenia with Slovene quisling forces and there liquidated by the Partisans.



45 Ibid., pp. 237-38.
46 The holding of Sarajevo was also to some extent conditioned on the progress of the German offensive in western Hungary. That offensive fizzled out in mid-March, and on March 20 Hitler gave permission for Sarajevo to be evacuated, an operation which from "an operational point of view was unavoidable for a long time." Schmidt-Richberg, pp. 98-108, esp. p. 107. See also Hronologija 1941-1945, p. 1094. It might be noted in passing that for the protection of the Sarajevo-Bosanski Brod communication line, the Germans used in certain sections the Russian Protective Corps which they organized and had used in Serbia. Later they evacuated it to Germany. See Vertepov,
ed., pp. 316-25.
47 Karapandzic, pp. 405-17; Kostic, pp. 230-32.
48 Metropolitan Joanikije was not among the priests. He apparently went from eastern Bosnia to Serbia, where he is reported to have died later in 1943.
49 Banovic and Stepanovic, in Politika, Aug. 22 and 25, 1962. The Sandjak Chetnik leader Vuk Kalaitovic also started out with Djurisic, but after a time changed his mind and struck off toward Sandjak with about 200 of his men. Apparently they reached Sandjak successfully. On the last phase of the ill-fated trek of the Djurisic group see Cemovic, pp. 68-88.
50 Kostic, p. 229; Banovic and Stepanovic, in Politika, Aug. 22, 1962.
51 Cemovic, p. 65; Zecevic, pp. 87-91. Zecevic, like Cemovic, was a survivor of the Djurisic" troops, but he belonged to a unit that rather early shifted to Drljevic. See also Vucetic, pp. 139-40.
52 Cemovic, pp. 71-80; Banovic and Stepanovic, in Politika, Aug. 22-25, 1962. For the Ustasha view of this engagement see Luburic [Domangoj, pseud.], "The Battle at Lijevce Polje." Luburic's thesis seems to be (p. 78) that Djurisic's march westward was part of a grand Chetnik plan intended to establish a link with the Serbian forces in the Ljubljana Gap area, then to destroy the Independent State of Croatia, and to bring back King Peter. Luburic mentions (p. 89) that the Ustashas captured on that occasion about 7,000 men, but he says nothing about the fate of Djurisic and his troops after their capture.

 

[plageton]

Дакле, има неколико верзија шта се са Васићем догодило, али оно што је извесно то је да је убијен на превару, са осталим четничким командантима и политичким лидерима. То пише тај извор.

И у каквом је то нескладу са претпоставком да је стрељан у Бањалуци под неразјашњеним околностима?

А једина глупост коју ја овде видим јесте тврдња да је био комунистички шпијун јер је је 1925. године био Москви где му се родила ћерка. Што би требало ваљда да значи да је и она комунистички шпијун.

Овде није реч о историјским расправама него о елементарној пристојности. Постоје живи људи који су породица Драгише Васића и макар због тога би било човечно уздржати се од глупости на рачун човека који је мучки убијен.

 

[kiseli1]

plageton: И у каквом је то нескладу са претпоставком да је стрељан у Бањалуци под неразјашњеним околностима?

tja, iz jednostavnog razloga sto se zna da je ubijen,kao posledica poraza na ljevca polju; a ne zna se da li je streljan u banja-luci, na djerdapu , ili je umro od trovanja cevapcicima , ili ubijen u jasenovcu.
u tvojoj tvrdnji ( vrlo lingvisticki slatkoj, nesto kao one prorocice iz delfa , sistem :"streljati ne pomilovati", pa je samo pitanje gde ces da stavis zapetu)

1. pretpostavka da je streljan u banja luci (pretpostavljati mozes sta god hoces; ne mora biti streljan...otrovan...bacili ga iz aviona...). na osnovu cega imas tu pretpostavku?

2. nerazjasnjenim okolnostima (okolnosti cega?... streljanja, onoga sto je prethodilo tome,rodjendanske proslave....)

zasto onda ne napisati, da je njegova smrt "obavijena velom mistike" (toliko potrebno srpskom plebsu, i citaocima tabletoida, koji vole teorije zavere,bilo koje vrste...)
kako mislis opravdati njegov boravak u moskvi, koji nije bio 2 nedelje, i gde viza za moskvu se nije bas davala turistima...? (i njegovo druzenje sa mustafom golubicem)

 

[marko350]

Lepa vest, mislim da ne treba stati ovde - mislim da je veliki nacionalni radnik zaslužio i da neka osnovna škola ponese njegovo ime... a i neko njegovo književno delo bi moglo da bude uvršćeno u program školske lektire.

 

[marko350]

a da, ako neko nije shvatio, bio sam ciničan...

 

[Gruban]

može li neko da pojasni šta znači kad je neko rehabilitovan ?

U ovom slučaju radi se o sudskoj rehabilitaciji.Sudskom rehabilitacijom,sud konstatuje da je neki drugi sud u prošlosti ,koji je odlučivao o istom slučaju pogrešio i oštetio lice koje je osuđeno .Rehabilitacijom,ta presuda prestaje da proizvodi dejstva u pravnom poretku a rehabilitovani se smatra neosuđivanim za to konkretno delo tj.nastaje situacija kao da osuđujuća presuda nikad nije ni bila doneta.Pored moralne satisfakcije,rehabilitovani stiče pravo i na naknadu materijalne i nematerijalne štete.
To važi za sve vrste krivičnih dela. Ne znam da li pravila o naknadi štete važe i u slučaju Dragiše Vasića i ostalih,jer se te rehabilitacije sprovode po posebnom zakonu.Vrlo mali broj političkih osuđenika je među živima a kao podnosioci zahteva za naknadu štete ili zahteva za vraćanje ,nepravilnim presudama, oduzete imovine,bi se mogli pojaviti njihovi najbliži srodnici -naslednici .To bi mogli biti i jedini praktični efekti rahabilitacije.Nije mi poznato da se ijedan takav postupak vodi pred sudovima.

 

[kiseli1]

U ovom slučaju radi se o sudskoj rehabilitaciji.Sudskom rehabilitacijom,sud konstatuje da je neki drugi sud u prošlosti ,koji je odlučivao o istom slučaju pogrešio i oštetio lice koje je osuđeno .Rehabilitacijom,ta presuda prestaje da proizvodi dejstva u pravnom poretku a rehabilitovni se smatra neosuđivanim za to konkretno delo tj.nastaje situacija kao da osuđujuća presuda nikad nije ni bila doneta.Pored moralne satisfakcije,rehabilitovani stiče pravo i na naknadu materijalne i nematerijalne štete.
To važi za sve vrste krivičnih dela. Ne znam da li pravila o naknadi štete važe i u slučaju Dragiše Vasića i ostalih,jer se te rehabilitacije sprovode po posebnom zakonu.Vrlo mali broj političkih osuđenika je među živima a kao podnosioci zahteva za naknadu štete ili zahteva za vraćanje ,nepravilnim presudama, oduzete imovine,bi se mogli pojaviti njihovi najbliži srodnici -naslednici .To bi mogli biti i jedini praktični efekti rahabilitacije.Nije mi poznato da se ijedan takav postupak vodi pred sudovima.

on nije bio ni sudjen, ni osudjen....pa ne znam kako ga mislis rehabilitirati.

 

[Gruban]

on nije bio ni sudjen, ni osudjen....pa ne znam kako ga mislis rehabilitirati.

Da si pročitao uvodni tekst,primetio bi da je odlukom parasudske državne komisije Vasić oglašen za izdajnika i da je sud u Gornjem Milanovcu na osnovu te odluke konfiskovao Vasićevu imovinu.

Nego kad smo već kod ove teme - kako je kod vas u Hrvatskoj rešeno pitanje rehabilitacije?

 

[kiseli1]

Da si pročitao uvodni tekst,primetio bi da je odlukom parasudske državne komisije Vasić oglašen za izdajnika i da je sud u Gornjem Milanovcu na osnovu te odluke konfiskovao Vasićevu imovinu.

Nego kad smo već kod ove teme - kako je kod vas u Hrvatskoj rešeno pitanje rehabilitacije?

primetio sam da neko tvrdi "da je odlukom parasudske državne komisije Vasić oglašen za izdajnika i da je sud u Gornjem Milanovcu na osnovu te odluke konfiskovao Vasićevu imovinu", o cemu ne postoje dokumenta...

http://www.ezadar.hr/clanak/ustase-u-posjetu-cetnicima

 

[Salamander011]

Tatjana Vasic Janicijevic,njegova mladja cerka,rodjena je u njegovom drugom braku sa Natasom,koja je bila Ruskinja i kao veoma mlada sa majkom,dosla u nasu zemlju da bi izbegla veliku glad i druge strasne nedace kao posledice Oktobarske revolucije.

Veliki srpski knjizevnik,publicista,poznati beogradski advokat,akademik,ratnik u Balkanskim ratovima i Prvom svedskom ratu a u drugom ucesnik Ravnogorskog pokreta,i posle nastalih promena jos uvek nije vracen na mesto koje mu u knjizevnosti pripada.Nema ni spomenika,ni ulice,parka,biblioteke sa njegovim imenom,u knjizarama nema njegovih knjiga,a nema ni groba sto je najteze njegovoj cerki.

-Gospodjo Vasic,znamo da ne prekidate istrazivanje o poslednjim danima vaseg oca.Sta ste posle svega uspeli da saznate o njegovoj sudbini?

Pre svega zbog poznatih okolnosti veoma kasno sam mogla da otpocnem sa traganjem.U medjuvremenu putevi do istine su zamagljivani,brizljivo zataskani,mozda i namerno skretani.Vecine ucesnika tih tragicnih dogadjaja vise nema,arhivska dokumentacija mi je nedostupna ili je unistena,a mozda je i nema a kontradiktornosti pojedinih svedocenja otezavaju istrazivanje.
Ovih dana se upravo navrsilo 58 godina od njegove smrti koja se dogodila verovatno u vremenu od 10. do 23. aprila 1945g. Sve informacije se svode otprilike na dve mogucnosti:
Prvo da je ubijen u Banjaluci po nalogu tamosnjeg rukovodioca OZN-e Nebojse Grebenara sto tvrdi Dusan Bursac iz Licke Kaldrme a prema recima novinara Milomira Marica to je priznao i sam Grebenar sa kojim je Maric razgovarao u Dubrovniku,gde je ovaj imao kucu i to neposredno pre njegove smrti,dok je meni to isto izneo i Grebenarov bliski rodjak,koji je sa njim o tome navodno razgovarao.
Druga mogucnost je da je ubijen u Jasenovcu,predhodno svirepo mucen od ustasa,sto je izneto u glasniku srpskog istorijsko-kulturnog drustva "Njegos" koji izlazi u Americi a pokojni Predrag Cemovic ucesnik tih tragicnih dogadjaja o tome mi je licno svedocio,naime da je video kako mog oca sa grupom oficira ukrcavaju u brod za Jasenovac.

Za vreme okupacije usledili su pretresi stana,poternica za njim,izbacivanje iz sluzbe moje majke,nasa hapsenja i logor Banjica,spaljivanja nase kuce u Gornjem Milanovcu sve do njegove pogibije.Po dolasku komunista na vlast progoni lika i dela mog oca tek nastaju.Sve je ucinjeno da se zatre njegovo delo iz srpske knjizevnosti.Naravno i mi smo, kao njegova porodica tretirani kao gradjani drugog reda.Oduzeta nam je i celokupna imovina.

-Mislite li da cete ikad pronaci grob vaseg oca?

Verovatno nikad.Dosla sam u doba kad "Nemam vise vremena" kako rece Desanka Maksimovic.
Dusan Bursac mi je napisao da je moj otac ubijen i pokopan na Petricevcu,prostranom prostoru sa blagom uzvisicom na desnoj strani Banjaluke,gde je u prolece i leto ogroman crveni tepih,te da je to predeo Bozjom voljom odredjen za vecni pocinak pesnika i knjizevnika.ali da ce mesto ukopa najverovatnije ostati vecna tajna.

Preuzeto iz knjige : "Zabranjeni ocevi u ispovestima svoje dece" str 101,102,104

 

[kiseli1]

da, vrlo poucna knjiga. meni je pricao papa vojtila , da su ga ubili iluminati u brckom , jer je bio jako dusevan.....

 

[Gruban]

Otkud kod tebe Kiseli tolika opsednutost ravnogorskim pokretom i istaknutim komandatima ili funkcionerima tog pokreta.Nije mi cilj da pravim paralelu al kad bi neki Srbin iz npr. Leskovca pokazivao toliko interesovanje ili mržnju prema npr. hss ili nekoj hrvatskoj oružanoj formaciji ,svima bi izgledao čudan, da ne kažem lud.

 

[kiseli1]

Otkud kod tebe Kiseli tolika opsednutost ravnogorskim pokretom i istaknutim komandatima ili funkcionerima tog pokreta.Nije mi cilj da pravim paralelu al kad bi neki Srbin iz npr. Leskovca pokazivao toliko interesovanje ili mržnju prema npr. hss ili nekoj hrvatskoj oružanoj formaciji ,svima bi izgledao čudan, da ne kažem lud.

verovatno psiholoski. kompleks manje vrednosti prema velikanima srbijanskog nacizma

 

[Koča]

Ovo je velika stvar, tj. uvertira za ono sto nas ocekuje....

opet su ovde izgovorene lazi, od onih kojima je to svakodnevnica....necu konkretno ulaziti u njih, dovoljno ce biti da postavim ono objavljeno u javnosti na ovu temu...

Rehabilitovan Dragiša Vasić

Glavni ideolog i druga ličnost Ravnogorskog pokreta Jugoslovenske vojske u otadžbini Dragiša Vasić koji je 24. marta 1945. godine proglašen ratnim zločincom, rehabilitovan je 3. decembra na zahtev njegove kćerke Tanje Vasić-Janićijević.

Sudsko veće Okružnog suda u Beogradu, kojim je predsedavala sudija Snežana Nikolić-Garotić, posle skoro 65 godina ukinulo je odluku Zemaljske komisije Srbije za utvrđivanje zločina okupatora i njegovih pomagača, kojom je Vasić okrivljen kao "izdajnik naroda". U opisu izvršenja zločina tada je navedeno da je Vasić učestvovao na konferenciji u Beogradu od 5. do 7. februara 1942. godine, kada je ugovorena politička i vojna saradnja četnika sa Nemcima i zajednička akcija protiv partizana.

U odluci o rehabilitaciji navodi se da je utvrđeno da Vasić tom skupu nije prisustvovao, a Vlada Milana Nedića koja ga je organizovala, još ranije je izdala za njim poternicu. Taoci u Banjičkom logoru bile su njegova supruga Natalija i kćerka Tanja. Posle donošenja presude Zemaljske komisije Srbije marta 1945. godine, Sreski narodni sud u Gornjem Milanovcu, gde je Vasić rođen, i Sreski narodni sud u Beogradu, gde je živeo, doneli su presude o konfiskaciji njegove imovine čime je izbrisan i iz srpske kulturne baštine.

Pod nedovoljno rasvetljenim okolnostima ubijen je aprila 1945. godine, a pitanje njegove rehabilitacije pokrenulo je Udruženje književnika Srbije još pre dve decenije.
Dragiša Vasić je rođen 1885. godine, bio je advokat, učesnik Balkanskih i Prvog svetskog rata, glasnogovornik Republikanske stranke, jedan od čelnika Srpskog kulturnog kluba i urednik Srpskog glasa, dopisni član Srpske kraljevske akademije nauka i autor više knjiga.

http://www.blic.rs/drustvo.php?id=125508

 

[Koča]

INTERVJU: TATJANA VASIĆ, ĆERKA AKADEMIKA DRAGIŠE VASIĆA

Starija ćerka Dragiše Vasića, Branka, iz njegovog prvog braka sa Radmilom Ribarac (čiji je otac bio ministar Stojan Ribarac) a koja je umrla za vreme Prvog svetskog rata, tri godine po Brankinom rođenju, živi u Americi sa velikim brojem potomaka koji su upoznati sa životom i delom svog velikog pretka čije ime čuvaju i pominju sa pijetetom.
Tatjana Vasić Janićijević, njegova mlađa ćerka, rođena je u njegovom drugom braku sa Natašom, koja je bila Ruskinja i kao veoma mlada, sa majkom, došla u našu zemlju da bi izbegla veliku glad i druge strašne nedaće kao posledice Oktobarske revolucije. Tatjanin deda po majci, koji je umro pre revolucije, bio je u carskoj Rusiji vojni inženjer - general, glavni graditelj tvrđave Kronštat ispred Petrograda gde su živeli, a baka veoma obrazovana žena, poliglota i odlična pijanistkinja.
Veliki srpski književnik, publicista, poznati beogradski advokat, akademik, ratnik u Balkanskim ratovima i Prvom svetskom ratu a u Drugom, učesnik Ravnogorskog pokreta, i posle nastalih promena još uvek nije vraćen na mesto koje mu u književnosti pripada. Nema ni spomenika, ni ulice, parka, skele, biblioteke sa njegovim imenom, u knjižarama nema njegovih knjiga, pitanje je da li je vraćen na svoje odgovarajuće mesto u nastavi, a nema ni groba što je najteže njegovoj ćerki.

Gospođo Vasić, znamo da ne prekidate istraživanje o poslednjim danima Vašeg oca. Šta ste posle svega uspeli da saznate o njegovoj sudbini?

- Pre svega, zbog poznatih okolnosti veoma kasno sam mogla da otpočnem sa traganjem. U međuvremenu putevi do istine su zamagljivani, brižljivo zataškani, možda i namerno skretani. Većine učesnika tih tragičnih događaja više nema, arhivska dokumentacija mi je nedostupna ili je uništena a možda je i nema a kontradiktornosti pojedinih svedočenja otežavaju istraživanje.
Ovih dana se upravo navršilo 58 godina od njegove smrti koja se dogodila verovatno u vremenu od 10. do 23. aprila 1945. godine. sve informacije se uglavnom svode na dve mogućnosti:
Prvo, da je ubijen u Banjaluci po nalogu tamošnjeg rukovodioca OZN-e Nebojše Grebenara što tvrdi Dušan Bursać iz Ličke Kaldrme a prema rečima novinara Milomira Marića to je priznao i sam Grebenar sa kojim je Marić razgovarao u Dubrovniku, gde ovaj imao kuću i to neposredno pre njegove smrti, dok je meni to isto izneo i Grebenarov bliski rođak koji je sa njim o tome navodno razgovarao.
Druga mogućnost je da je ubijen u Jasenovcu, prethodno svirepo mučen od ustaša, što je izneto u glasniku srpskog istorijsko-kulturnog društva ''Njegoš'' koji izlazi u Americi a pokojni Predrag Cemović učesnik tih tragičnih događaja o tome mi je i lično svedočio, naime da je video kada su moga oca sa grupom oficira ukrcali u brod za Jasenovac. Postoje i druga slična svedočenja.
Posle nastalih promena iskreno sam se ponadala da je konačno došlo vreme ljudsko, vreme je istine, pa sam se obratila sa molbom da mi se odobri pristup odgovarajućim arhivskim dokumentima ili bar omogući saznanje o okolnostima njegove smrti i vrati zaplenjena ''Istorija Ravne Gore''.
Odgovor je bezličan, birokratski dopis sa obaveštenjem da kod njih dosije na ime Dragiše Vasića (koga ja nisam ni tražila) ne postoji. O ''Istoriji Ravne Gore'' ni reči.
A da je jedan primerak tih spisa zaplenjen od Udbe nema sumnje jer su ga davali na čitanje gospodinu Dobrici Ćosiću o čemu mi je svedočeno sa više mesta, a dobijao je od njih i očeva pisma Draži Mihailoviću od kojih je sedam (valjda kao ličnu svojinu p o k l o n i o Krleži (''Politika'' od 25. oktobra 1997). Samo jedna reč - gnusno.

Kako prokomentarisati tako nemaran odnos prema jednom od najznačajnijih srpskih pisaca?

- Valjda je u pitanju tradicija.
Od kraja Prvog svetskog rata pa izgleda do danas nije bio po volji vlastima koje su se smenjivale.
Nisu ga privlačili vlast i materijalne vrednosti već duhovne vrednosti i ideali. Bio je hrabar i zato slobodan. To je dokazao u ratovima u kojima je nekoliko puta ranjavan i odlikovan za hrabrost, i u miru kada je oštro kritikovao vlasti iz političkih i socijalnih razloga, korupcije, ratnog profiterstva i drugog. Brinuo je pre svega o interesima svoje zemlje i odmah reagovao kada bi bili ugroženi.
Zato je posle sedam godina ratovanja poslat na vojnu vežbu u ''jugoslovenski Sibir'', zabranjivani su listovi koje je uređivao ''Progres'' a kasnije ''Srpski glas''.
Za vreme okupacije usledili su pretresi stana, poternica za njim, izbacivanja iz službe moje majke, naša hapšenja i logor Banjica, spaljivanja naše kuće u Gornjem Milanovcu sve do njegove pogibije. Po dolasku komunista na vlast progoni lika i dela moga oca tek nastaju. Sve je učinjeno da se zatre njegovo delo iz srpske književnosti, da se baci u zaborav njegovo ime i politički okleveta u čemu su se našli mnogi pomagači koji su se na taj način dodvoravali vlastima. Naravno i mi kao njegova porodica tretirani smo kao građani drugog reda. Oduzeta nam je i celokupna imovina.
Pa ipak, i pored straha od zameranja vlastima kao u slučaju Srpske književne zadruge, čiji je on bio dugogodišnji saradnik, a koja ga je izostavila u izdanju ''Srpski pisci'' kao da nije nikad postojao, njegovo je ime stalno negde nicalo pa je konačno došlo, i pored oštrog protivljenja tadašnjeg Gradskog komiteta, zahvaljujući Gojku Tešiću, do izdavanja njegovih odabranih dela a kasnije još po nekog izdanja.
Danas, izgleda, kao da je posle više od pola veka nekom sumnjiv, sporan, zbog nečeg ne odgovara zvaničnicima, a možda bi se nekom i zamerili da izdaju njegova sabrana dela ili da neka ulica dobije njegovo ime.
Dakle - tradicija.
Bilo kako bilo, stoji činjenica koja se ne može osporiti, da njegovo delo zauzima značajno mesto u temeljima moderne srpske književnosti koje se ne može izuzeti a da se ne poremeti prirodni tok njenog razvoja, a svaki pokušaj u tom smislu varvarski je čin. Međutim, ipak postoji jedan častan i svetao postupak. Gornji Milanovac, rodno mesto moga oca, u okviru 150 godina svog postojanja, široko je otvorio vrata povratku Dragiše Vasića, održana je promocija povodom izdavanja ''Utuljenih kandila'' i dodeljeno mu je priznanje za životno delo.
Takođe je i Radio Beograd emitovao uspešnu dramatizaciju ''Resimića dobošara''.

Mislite li da ćete ikad pronaći grob Vašeg oca?

- Verovatno nikad. Došla sam u doba kad ''nemam više vremena'' kako reče Desanka Maksimović.
Dušan Bursać mi je napisao da je moj otac ubijen i pokopan na Petričevcu, prostranom prostoru sa blagom uzvišicom na desnoj strani Banjaluke, gde je u proleće i leto ogroman crveni tepih, te da je to predeo Božjom voljom određen za večni počinak pesnika i književnika, ali da će mesto ukopa najverovatnije ostati večna tajna.
Postoji i spomen ploča u Klubu književnika u Beogradu postavljena maja 1992. godine sa imenima srpskih pisaca ubijenih ''U građanskom ratu 1941-1945. godine''. Radi se o piscima izginulim ''na drugoj strani''. Među njima je i ime moga oca. Tom prilikom je govorio Matija Bećković koji je između ostalog rekao:
''Nije im uzet samo život nego i pravo na smrt. Koliko znam ovo im je i jedini grob''.
Ipak to neće biti jedini grob Dragiše Vasića. Obnovila sam spomenik na našoj porodičnoj grobnici na groblju u Gornjem Milanovcu, na divnom mestu, uzvišici koja dominira gradom i utisnula ime i sliku moga oca, i to će biti mesto gde ću paliti sveće, donositi cveće i tugovati za njim.
Na dnu spomenika upisala sam reč na grčkom - kemotaf. U staroj Grčkoj junaku poginulom u borbi a čije se telo nije moglo naći dizali su spomenik kao mesto gde će mu iskazivati poštovanje i ljubav a na kome je upisivana reč - kemotaf - koja označava da se njegovo telo tu ne nalazi.

Razgovarao: Miloslav Samardžić

(Iz knjige ''Zabranjeni očevi u ispovestima svoje dece'')

Dragiša Vasić govori na Kolarcu, pre rata.

Dragiša Vasić sa ćerkom Tatjanom, krajem 1943. godine

Natalija, Tatjana i Dragiša Vasić, krajem 1943, u okolini Topole

Selo Ba, 28. januara 1944. Dragiša Vasić ljubi ratnu zastavu.

Dragiša Vasić

Proleće 1945. godine: Poslednji snimak Dragiše Vasića.

 

[Koča]

Дошао ред и на Ђенерала

Ravna Gora, 6. septembra 1941. godine. Pukovnici Draža Mihailović i Dragiša Vasić na službi povodom rođendana kralja Petra.

Dolazak generala Draže Mihailovića na vojnu paradu prilikom zatvaranja Svetosavskog kongresa u selu Ba, 28. januara 1944. godine. Sa leva na desno: potpukovnik Luka Baletić (u belom mantilu), A. Krejž, narodni poslanik iz Maribora, Draža, dr Aleksandar Aksentijević (sa sedom bradom), akademik Dragiša Vasić i major Ljuba Terzić. U krajnjem levom uglu fotografije vidi se poručnik Blagoje Kovač (u crnoj šubari), Dražin stalni pratilac. U špaliru na desnoj strani fotografije stoji Vladimir Predavec (jedini sa bradom), predstavnik Hrvata na Kongresu. Predavec danas živi u Švajcarskoj.

General Draža Mihailović ljubi ratnu zastavu, prilikom obilaska počasne jedinice uoči Svetosavskog kongresa u selu Ba 1944. Iza generala Mihailovića je akademik (rezervni potpukovnik) Dragiša Vasić. Mitraljezac Mileta Solujić, prvi s leva, danas živi u selu Brezna u Takovu.

 

[Koča]

S leva na desno: Pukovnik Dragoslav Pavlović iz Vrhovne komande, engleski pukovnik Bejli, Draža i akademik Dragiša Vasić. Snimak je verovatno načinjen u selu Lipovo kod Kolašina početkom 1943. godine, na nekoj slavi.

Dolazak delegata na Svetosavski kongres u selu Ba, 27. januara 1944. godine. U sredini general Draža Mihailović. Desno od njega, sa beretom, dr Živko Topalović, predsednik Socijalističke partije Jugoslavije i predsedavajući kongresa. Levo od Draže, sa pelerinom, pukovnik Dragiša Vasić, član Centralnog nacionalnog komiteta, i kapetan Zvonimir Vučković, komandant Prvog ravnogorskog pokreta i šef obezbeđenja Svetosavskog kongresa

Pozdrav defilujućim trupama na Svetosavskom kongresu u selu Ba, 27. januara 1944. godine. Na bini, s desna u levo: pukovnik Dragiša Vasić, kapetan Zvonko Vučković, general Draža Mihailović, dr Živko Topalović, član američke misije kapetan Džordž Musulin, zastavnik Vrhovne komande kapetan Boža Perović i delegati na Kongresu

General Draža Mihailović obilazi počasnu jedinicu na Svetosavskom kongresu u selu Ba 1944. Sa leva na desno: Dragiša Vasić, kapetan Mihailo Maja Batrićević, načelnik štaba 1. ravnogorskog korpusa, Draža, američki oficir za vezu kapetan Džordz (Đorđe) Musulin, dr Stevan Moljević, Luka Baletić... Prvi s desna je kapetan Zvonko Vučković

 

[Svecovek]

По мом мишљењу он и Газда Живко су навели Михаиловића да пре прихвати сарадњу Комуниста против Православних Монархиста-Недићеваца уместо да прихвати сарадњу љотићеваца против партизана.

 

[Ненад]

Васић је убијен у Јасеновцу дефинитивно, 2 преживела сведока-капетани Бубрешко и Куреш тврде независно један од другог.

 

[Svecovek]

Независно од официра и комуниста који су ковали заверу, чланови Српског културног клуба су образовали 1938. године тајно удружење Конспирација са циљем да се обори намеснички режим.


Ова организација основана је по угледу на «Црну руку» и врбовала је чланове по истом методу како су то некада чинили Апис и другови. Цивиле је у петорке окупљао Слободан Јовановић, а официре бивши «цернорукци» Антоније Антић, Велимир Вемић, као и зет Драгише Васића мајор Срба Попов.

Средином 1940. године, дошло је до уједињавања анирежимских струја, дакле до сарадње официра (на челу са генералима Мирковићем и Симовићем) и Конспирације коју су водили челници Културног клуба.

Поред Слободана Јовановића и Драгише Васића, као чланови Конспирације наводе се Драгослав Страњаковић и тада већ остарели Живојин Балугџић.Богољуб Јевтић

Међу завереницима су се нашли и бивши премијери Узуновић и Јевтић (овај последњи је био човек од поверења краља Александра и његов тајни емисар у многим пословима политичке и финансијске природе у Француској). Они су краљицу Марију убеђивали да би она требало да буде регент уместо кнеза Павла и тврдили да је тестамент краља Александра фалсификат. Изазвали су неповерење и сукоб краљице и кнеза Намесника, који је још био и старатељ малолетне деце краља Александра. После свог смењивања, због руковођења завером и покушајем убиства Милана Стојадиновића у Скупштини, овој котерији се једно време приближио и генерал Петар Живковић. Под утицајем ових људи, краљица Марија је у Лондону покушавала да трајно оклевета кнеза Павла и кнегињу Олгу на британском двору. У томе није успела.