MANASTIRI SRBIJE

[Nina]

Crkva brvnara u Orašcu posvećena Vaznesenju Hristovom

Posećivao je Filip Višnjić

Prvobitna crkva brvnara posvećena Vaznesenju Hristovom nalazila se okružena kamenim nadgrobnicima u okviru starog seoskog groblja u Orašcu.
Prvi zapisi u kojima stoji da je nastala crkva brvnara u Orašcu datiraju početkom 19. veka u Letopisu crkve obližnjeg sela Dren, gde se navodi da je postojeća crkva spaljena od strane Turaka 1813. godine i da je tadašnji paroh Dobrivoje Jeremić pobegao u susedno selo Orašac.

Prema narodnom predanju, na mestu ove crkve nalazila se starija bogomolja koju su Turci zapalili, jer su se u njenoj porti sakupljali Srbi, među kojima i narodni guslar Filip Višnjić. On je, kako se tumači, tih godina pesmom hrabrio ustanike, jer su crkva i njena porta bili mesto okupljanja srpskog naroda i ustanika. Te 1813. godine, osim crkve, spaljeno je i srušeno selo Orašac.

Druga crkva brvnara je prema zapisu iz 1818. na carskim dverima ikonostasa, da ih poklanja Nikola Vasić „za večni spomen”, podignuta najranije godinu ili dve ranije, odmah posle Drugog srpskog ustanka. U pisanim izvorima godina izgradnje kasnije crkve najbliža je vremenu posle Drugog srpskog ustanka, tokom vladavine kneza Miloša Obrenovića.

O nastanku i postojanju ove crkve u Orašcu pisao je 1901. književnik i putujući glumac Joakim Vujić u svojim „Putešestvijima po Serbiji”, a postoji i na spisku novoizgrađenih i obnovljenih crkava za vreme vladavine kneza Miloša Obrenovića, koji je sastavio pukovnik Jovanče Spasić, po zahtevu samog kneza.
Prvobitno, po spoljnom izgledu crkva brvnara se nije razlikovala od stambenih brvnara, osim izdužene jednobrodne arhitektonske osnove i krstovima na oba kraja slemena četvoroslivnog krova, koji je pokriven biber crepom. Dimenzija 11,6 x 5,55 metra i visine 4,85 metra, građena je od hrastovih talpi s temeljima i podom od opeke. Obrada konstruktivnog dela je bezornamentalna, dosta gruba.

Sa prepravkom izvršenom 1922. crkva je izgubila prvobitni karakter, gde su devlastirani predmeti iz oblasti slikarstva i zanatstva, smanjena površina i unutrašnji prostor namenski drugačije osmišljen.

Narednih godina služila je kao parohijska crkva za sela Orašac, Dren, Vukićevicu i Ušće, sve do 1869. i posete Episkopa šabačkog Mojsija koji je naložio da se crkva zatvori zbog oronulosti i da se počnu prikupljati sredstva za podizanje nove ili obnovu postojeće. Ponovo je obnovljena posle 1874. i služila je do 1895. godine, kada je u popisu navedeno da je zbog trošnosti zatvorena, te da se sprema gradnja nove crkve.

Godine 1991. crkva je izmeštena sa prvobitnog mesta u neposrednu blizinu, kada su i delimično izmenjeni njen izgled i materijalizacija. Krajem 1994. osvećeni su novi temelji, izmešteni 50 metara na sever u odnosu na postojeću crkvu, na placu koji je poklonio Stanislav Popović. Radovi su počeli iste godine i crkva je završena dve godine kasnije, kada je 28. aprila 1996. osveštao episkop dalmatinski Longin.

U novu crkvu brvnaru prenet je deo ikonostasa stare crkve, bez gornjeg dela, koji je prenet u novi hram u selu Dren, po njenom podizanju. Delove starog ikonostasa i pojedinačne ikone radili su ikonopisci Jeremija Mihailović, Nikola Jovanović i nepoznati zograf iz prve polovine 19. veka.

Crkva brvnara u Orašcu je utvrđena za kulturno dobro.

 

[rv12aval]

Freska iz manastira Gračanica:

 

[Nebojsa.bg]

 

[Nina]

Manastir Voljavča

Na pola puta između Kraljeva i Čačka u samom srcu Srbije, selu Tavnik, nalazi se jedna od velikih pravoslavnih svetinja.
Manastir Voljavča pod svojim okriljem ima staru crkvu brvnaru i drugu iz 19. veka. Prema predanju crkvu-brvnaru podigao je Arsenije III Čarnojević kada je prilikom Velike seobe Srba zastao u selu Tavnik i ugledao mali manastir za koji se nije znalo ko i kada ga je podigao. On je tu sagradio i malu crkvu i tada su se svi Srbi koji su krenuli sa njim, sa malo hrane i decom u naručju tu i pričestili.

Prema narodnom verovanju koje se prenosi sa koleno na koleno kada su Turci stigli u ove krajeve i pronašli ove bogomolje, srušili su sve do temelja. Od crkve brvnare i nekadašnjeg manastira na čijim temeljima je podignuta, ostao je samo jedan kamen i kivot nepoznatog svetitelja za koji se veruje da ga je tada sa Kosova patrijarh Arsenije doneo, a kraj tih moštiju narod prepričava da su se neretko dešavala čudesna icelenja.

"To nije bio običan kamen, već je iz njega tekla voda kojom se narod ovih krajeva vekovima lečio. On je postojao i pre Velike seobe Srba, a svi su ga poštovali kao svoju svetinju. Posle je manastir bio napušten i izvor je presušio, međutim kada su polovinom prošlog veka monahinje došle u obnovljeni manastir, posle nekoliko dana sipale su vodu u kamen i izvor je ponovo potekao", pričaju za RINU stariji meštani sela Tavnik.

Danas se na samom ulazu u manastir nalazi kamena česma sa koje teče voda, a mahom po nju dolaze momci i devojke koji žele da pronađu svog bračnog druga, jer se veruje da im veliki sveci u tome ovde pomažu.

Tokom istorije crkva brvnara još nekoliko puta bila je rušena, ali i ponovo podizana. Ono što je specifično jeste činjenica da su ikonostas unutar crkve
radili umetnici iz Rusije koji su posle revolucije 1917. godine spas od Lenjina našli upravo u srcu Srbije.

 

[Nina]

Manastir Preradovac

Manastir Preradovac je ženski manastir pripada eparhiji šumadijskoj Srpske pravoslavne crkve, nalazi se u ataru sela Oparić, na teritoriji opštine Rekovac.

Manastir je podignut u 13. veku i po skromnim istorijskim izvorima i predanju njegov nastanak i postojanje je vezano za manastir Kalenić. Verovanje je da prvo u kelenićkim vinogradima podignuta crkvica za potrebe bogosluženja monaha koji su radili u vinogradu. Postoji izvor da su Turci 1788. godine zapalili manastirske zgrade u selu Preradovcu, odnosno da je crkva zapaljena tokom Hadži Prodanove bune 1814. godine.

Ploča sa natpisom u crkvi svedoči da ju je 1871. godine podigao Episkop užički Joanikije Nešković, iguman Kalenića, sa bratstvom.
Inicijativa za obnovu je pokrenuta 1988. godine, da bi obnova započela 1995. godine. Obnova je dovršena 2004. godine kada je podignut manastirski konak i zvonik.

Manastirska crkva je posvećena svetom Simonu monahu (kralju Stefanu Prvovenčanom), što je verovatno u vezi sa sklanjanjem njegovih moštiju u manastir Kalenić od 1815. do 1839. godine.

Crkva je zidana lomljenim kamenom u donjem delu, a opekom u gornjim zonama. Krov je dvoslivan, a fasada omalterisana i obojena u belo. Mada je u osnovi trolist, gornji deo od opeke predstavlja pokušaj da se osnova zasvede kao jednobrodni objekat, bez kupole.

Savremeni živopis rad je ikonografa Slobodana Janićijevića iz Jagodine. Na ikonostasu se nalaze reparirane ikone iz 19. veka.
U crkvi su postavljene ikone Simona monaha i Simeona Mirotočivog, rad akademskog slikara Milovana Arsića, rodom iz Oparića.

 

[Nina]

Manastir Sibnica

Manastir Sibnica je srpski pravoslavni manastir. Nalazi se u istiomenom mestu Sibnica (Sopot) i pripada šumadijskoj eparhiji.

Manastirski hram posvećen je Svetoj Petki. Smešten je u ataru sela Sibnica, na lokalitetu Seona, u slivu istoimene rečice, na temeljima znatno starijeg. Manastirska crkva je niska jednobrodna građevina sa visokim četvorostranim zvonikom iznad zapadnog portala.[1] Sibnica važi za staro mesto, koje je nekada bilo poznato pod nazivom Gornja Seona. Tačna godina izgradnje kao i vreme nastanka manastira u Sibnici nije poznata. S’ kraja 16. veka, u Smederevskom defteru broj 184, u Beogradskoj nahiji kod sela Seone zabeležen je manastir Prečiste. Očigledno je to bio po bratstvu mali manastir budući da je naveden samo jedan monah, ali ne i mali po imovini, kako su godišnje dažbine iznosile 300 akči. Podataka kada je ovaj manastir napušten i srušen nema, postoji samo pretpostavka da je do zapustošenja ovog manastira došlo u prvim turskim naletima, odnosno najkasnije oko polovine XVI veka.

Početkom XX veka, stari manastir posvećen Svetoj Petki, ponovo je oživeo. Priča se da se Vladimiru Vlajku Milosavljeviću, Sibničaninu koji se nalazio na robiji, jer je na sebe preuzeo očevu krivicu i kaznu zbog ubistva čoveka, jedne noći u snu javila Sveta Petka i rekla mu da ide u Sibnicu da nađe mošti svetiteljske.[2] Nakon što mu se i naredne noći javila sa istom porukom, on je san ispričao upravniku zatvora. Misleći da se radi o nekom prevarantu upravnik ga je oterao. Međutim, nakon što je ovaj događaj ispričao svojoj supruzi, ona ga ubedi da pusti Vlajka da pokuša pronaći grob i mošti Svetitelja. Nakon što se 1924. godine, Vlajko vratio u Sibnicu, u traganju su mu pored čobanina Jovice Ristivojevića, pomagali i drugi Sibničani. Kada su već odustali od traganja, Vlajku se Svetiteljka ponovo javi u snu i objasni mu gde da kopa. Na ukazanom mestu naiđoše na zidove neke građevine, a unutar zidova mošti, za koje je Vlajko već spremio kovčeg. Vlajko je od svoje kuće preneo staru zgradu čatmaru koja je imala dva odvojena odeljena. U jedno odeljenje su smestili kovčeg, a po zidovima su okačili njima dostupne ikone i druge svete slike.