Velika odaliska – Slika koja zavodi

[Nina]

Zamišljeni svet koji nam francuski umetnik Žan-Ogist-Dominik Engr nudi u svojoj interpretaciji teme osmišljen je da bude opijajući, fascinantan, zavodljiv i blago opasan: jednom rečju, „egzotičan“.Slika prikazuje izuzetno intimno okruženje. Umetnik je postigao ovaj osećaj postavljanjem prednjeg plana elegantnih plavih i luminescentnih zlatnih tonova na debelu, mastiljavo crnu pozadinu. Sve površine pred nama su oslikane izvanrednom opipljivošću, ne samo realistično, već i meko, magnetno, bez trenja i hiper-lucentno.

Mnogi komentatori, uključujući i najraniju publiku koja je videla sliku kada je prvi put izložena na Pariskom salonu 1819. godine, primetili su nerealan oblik ženskog tela. Što više gledate, to ga više primećujete. Njena kičma je predugačka (prema nekim procenama, ima čak četiri dodatna pršljena), a njena izdužena desna ruka jedva ima lakat. A gde joj je kuk? Ne možemo pretpostaviti da je to mesto gde joj se torzo savija, s obzirom na udaljenost od njene desne zadnjice.
Ove anatomske manipulacije je umetnik namerno izveo, osmišljene da pomognu da slika bude u smislu nečeg idealizovanijeg, čak i pomalo nestvarnog.

 

[Nina]

 

[Nina]

Engr nikako nije bio prvi slikar u istoriji umetnosti koji je preuveličavao telesne proporcije radi efekta. Pokret kasne renesanse poznat kao manirizam težio je preuveličavanju kvaliteta lepote i harmonije, često rezultirajući kompozicijama u kojima su ispruženi vratovi i neverovatno uvijeni udovi bili uobičajeni. Namera je često bila ista: pomeriti telo izvan granica naturalizma kako bi moglo da nosi veći emocionalni ili estetski naboj.

Naslikana 1814. godine, slika se prostire između dve tradicije. Ovo je bila era neoklasicizma, kada su umetnici – posebno oni iz Francuske – nastojali da stvore umetnička dela koja su oživela mnoge teme starogrčke i rimske umetnosti: naglašavajući ravnotežu, harmoniju i neku vrstu plemenite strogosti.
Engr je bio učenik neoklasičnog slikara Žaka-Luja Davida, koji je naslikao portret francuske pripadnice visokog društva madam Rekamije oko 14 godina ranije – sliku koja je poslužila kao direktna inspiracija za Engra.

Primetićete da dve slike dele istu osnovnu pozu: noge ispružene, levi lakat oslonjen na jastuke, desna ruka ispružena, a glava okrenuta dok gleda preko desnog ramena.U Davidovoj slici postoji i osećaj trezvenosti i rezervisanosti – danas bismo mogli da koristimo reči „formalno“ ili minimalistički.

 

[Nina]

 

[Nina]

Engrovo slikarstvo deli mnoge iste karakteristike: površina je mirna i hladna, linije su oštre, a senke savršene, kao i neverovatna pažnja posvećena tonu ženske kože i teksturama tkanina koje vise i prekrivaju je.Ipak, nešto drugo se dešava u Engrovoj slici. Koliko god da je crpeo inspiraciju iz Davida, njegova slika odaliske se takođe udaljava od neoklasicizma i kreće ka novoj umetničkoj formi: romantizmu.

Sliku Velika odaliska naručila je kraljica Karolina Mirat, kraljica Napulja i sestra Napoleona Bonaparte. Naslikana je u Rimu, gde je Engr živeo nakon što je završio stipendiju na Francuskoj akademiji. Danas se slika nalazi u Luvru u Parizu. Ona ostaje zagonetni objekat lepote: istovremeno suptilna mašta umetnika i evokativna insinuacija ljudskog nagona za donkihotovskim zadovoljstvom.