- Poruka
- 334.428
Ako vam pogled nekada zaluta na vrh zgrada sigurno ste primetili na zgradi Vlade Srbije statuu koja nosi naziv Srbija. Pored toga, ova statua nalazi se i u svačijem novčaniku, odnosno na žigu na ličnoj karti.
Mnogi je zbog položaja nazivaju srpskim Kipom slobode, a da li znate ko je žena koja je poslužila kao model?
Vajar i autor ove statue je Đoka Jovanović. Dobio je porudžbinu da napravi skulpturu Jugoslavija za tadašnju palatu Ministarstva finansija kraljevine Jugoslavije, a sadašnju zgradu Vlade Srbije. Pored toga, Ministarstvo je tražilo od Đoke da napravi još četiri skulpture – Finansiju, Trgovinu, Industriju i Zanatstvo.
Njegovi najčuveniji radovi su spomenici Kosovskim junacima u Kruševcu, knezu Milošu Obrenoviću u Požarevcu, Branku Radičeviću u Sremskim Karlovcima, Josifu Pančiću i Vuku Stefanoviću Karadžiću u Beogradu. Jedan od njegovih sinova, Mirko, poginuo je u bici na Marni, boreći se u francuskoj Legiji stranaca kao dobrovoljac.
Kada je odlučio da Zagorka bude model za naručeno delo, Đoka je već živeo u svojoj vili u Skerlićevoj broj 6, za koju je napravio fasadne skulpture (projektovali su je arhitekta Dragutin Šiđanski i inženjer Stojan Veljković). Šest godina je već bio u penziji, ali nije prestajao da radi. Kao da je hteo da zaboravi i albansku golgotu koju je prošao i smrt sina.
Njegova muza i model bila je Zagorka Cvetičanin. Rođena u porodici čije poreklo vodi do barona Emanuela (kršteno ime Manojlo) fon Cvjetićanina, australijskog feldmaršala. Zagorka se udala za akademskog vajara Milana Arsića, zvanig Daskalo i preuzela njegovo prezime.
Na fotografiji gde Zagorka prolazi Terazijama (pored nekadašnje jednospratnice sa baštom – “Šiškove kafane” a sadašnjeg “Pozorišta na Terazijama”) sa “Politikom” u ruci uočljivi su njena elegancija, samosvest i nepobitni sjaj.
Skulptura od bronze visoka preko 3 metra izlivena je u Pragu, a prototip je predstavljao devojku iza koje se vijorila zastava, a pored njenih nogu je stajao dvoglavi orao.
Skulptura je imala i venac-dijademu na glavi, levom rukom pridržava štit sa četiri ocila, a u desnoj ruci visoko podignutu krunu kralja Petra I Karađorđevića.
1938. godine je dozidan sprat na Ministarstvu finansija sa kupolom na čijem vrhu je postavljena statua sa Zagorkinim likom. Za dograđivanje je unajmljen arhitekta Nikolaj Petrovič Krasnov, koji je projektovao i postojeće zdanje. Đoka je lik sličan Zagorkinom predstavio i na bisti “Srbija” za Narodnu banku jer je postao neverovatno popularan.
Komunističke vlasti FNRJ su, najverovatnije 1948. godine, isekli skulpturu i umesto krune u ruci zavarili baklju. Dobila je naziv “Srbija”. Kruna nije odgovarala novoj državnoj strukturi a baklje su bile simboli republika, te se sve “uklopilo”.
(kaldrma)
