Ako bismo izreku „idi na kraj sveta“ hteli da shvatimo bukvalno, nema boljeg mesta za takvo putovanje od Uskršnjeg ostrva
Piše: Slobodan Horvatić
Izvor: KontraPortal
Ako bismo izreku „idi na kraj sveta” hteli da shvatimo bukvalno, nema boljeg mesta za takvo putovanje od Uskršnjeg ostrva, u svetu poznatijeg kao Rapa Nui, ili u španskoj verziji – Isla de Paskua.
Čak 3600 kilometara od obale Čilea kojoj administrativno pripada, ovo malo ostrvo, verovatno zbog svoje izolovanosti u južnom Pacifiku, naziva se i „Pupak sveta“ (Te Pito o te Hueca) ili „Oči koje gledaju na nebu“ (Mata kite rangi), jedna je od najvećih misterija za istoričare i arheologe. Ostrvo je nazvano Uskrs jer su se holandski mornari, kao prvi Evropljani, iskrcali na Vaskršnji ponedeljak 1722. godine.
Ostrvo je izgrađeno od vulkanskog kamena i ima nekoliko vulkanskih kratera (Terevaka, 600 m), trouglastog je oblika, dugačko dvadesetak kilometara i prostire se na površini od samo 165,5 km2. Veća naselja su Hanga Roa i Vaihu. Današnje stanovništvo se uglavnom bavi ribolovom i ovčarstvom, au poslednje vreme turizam je u porastu. Nema vodotoka niti šumskog pokrivača, iako se pretpostavlja da je nekada bio delimično pošumljen. Jedna od pretpostavki je da su šume nestale usled erozije zemljišta usled prekomerne seče, što bi moglo biti razlog prve šokantne demografske katastrofe u istoriji ovog intrigantnog ostrva. Drugi je poznatiji; Peruanski trgovci robljem sredinom 19. veka odveli su hiljade muškaraca na plantaže šećerne trske. Petnaest preživelih je, međutim, uspelo da se vrati iz ropstva nakon brojnih protesta misionara i diplomatije.
Rapa Nui je najpoznatiji po svojim monumentalnim kamenim statuama koje se prostiru duž cele obale.
Poreklo statua, kao i prvobitno stanovništvo, uglavnom je nepoznato i nejasno; ne zna se pouzdano ko su bili, odakle su i zašto i kako su napravili više od 600 ogromnih kamenih statua ljudskih figura, kako su ih postavljali i kako su manipulisali ovim monstruoznostima.
Veruje se da je naselje počelo u 7. veku sa područja Polinezije. Statue imaju dosta sličnosti sa polinezijskim, a zapadna polinezijska ostrva su bliža obali Južne Amerike.
Ali postoje i teorije da su Uskršnje ostrvo prvo naselili autohtoni narodi južnoameričkog porekla. Jedan od dokaza je krompir koji se prirodnim putem nije mogao preneti na ostrvo. Norveški arheolog Tor Hejerdal jedan je od najpoznatijih zagovornika ove teorije. Sa svojim čuvenim splavom Kon-Tiki je otplovio od obale Perua do istočnih ostrva Polinezije kako bi dokazao da ljudi iz Južne Amerike mogu doći do Uskršnjeg ostrva.
Kuriozitet vezan za ishranu i običaje ostrvljana su jaja čigre. U oskudici, bez šuma i vodotoka, jaja su bila jedan od najvažnijih izvora proteina. Naime, ostrvo je letnje stanište pacifičke čigre Manu Tara. Krajem leta, što je početak proleća na Uskršnjem ostrvu, ove "morske laste" putuju daleki put i gnezde se na ostrvu i nekoliko malih ostrva u blizini. Nekada je najveći festival bio upravo kada su stigle prve čigre, a tradicionalno takmičenje u plivanju održano je na ostrvu Motu Nuia. Zadatak je bio doplivati do ostrva, pronaći jaje čigre, vezati ga za čelo i vratiti se. Pobednik je uživao posebne počasti tokom naredne godine pošto mu je inaugurisan Tangata Manuia - Birdman.
Piše: Slobodan Horvatić
Izvor: KontraPortal
Ako bismo izreku „idi na kraj sveta” hteli da shvatimo bukvalno, nema boljeg mesta za takvo putovanje od Uskršnjeg ostrva, u svetu poznatijeg kao Rapa Nui, ili u španskoj verziji – Isla de Paskua.
Čak 3600 kilometara od obale Čilea kojoj administrativno pripada, ovo malo ostrvo, verovatno zbog svoje izolovanosti u južnom Pacifiku, naziva se i „Pupak sveta“ (Te Pito o te Hueca) ili „Oči koje gledaju na nebu“ (Mata kite rangi), jedna je od najvećih misterija za istoričare i arheologe. Ostrvo je nazvano Uskrs jer su se holandski mornari, kao prvi Evropljani, iskrcali na Vaskršnji ponedeljak 1722. godine.
Ostrvo je izgrađeno od vulkanskog kamena i ima nekoliko vulkanskih kratera (Terevaka, 600 m), trouglastog je oblika, dugačko dvadesetak kilometara i prostire se na površini od samo 165,5 km2. Veća naselja su Hanga Roa i Vaihu. Današnje stanovništvo se uglavnom bavi ribolovom i ovčarstvom, au poslednje vreme turizam je u porastu. Nema vodotoka niti šumskog pokrivača, iako se pretpostavlja da je nekada bio delimično pošumljen. Jedna od pretpostavki je da su šume nestale usled erozije zemljišta usled prekomerne seče, što bi moglo biti razlog prve šokantne demografske katastrofe u istoriji ovog intrigantnog ostrva. Drugi je poznatiji; Peruanski trgovci robljem sredinom 19. veka odveli su hiljade muškaraca na plantaže šećerne trske. Petnaest preživelih je, međutim, uspelo da se vrati iz ropstva nakon brojnih protesta misionara i diplomatije.
Rapa Nui je najpoznatiji po svojim monumentalnim kamenim statuama koje se prostiru duž cele obale.
Poreklo statua, kao i prvobitno stanovništvo, uglavnom je nepoznato i nejasno; ne zna se pouzdano ko su bili, odakle su i zašto i kako su napravili više od 600 ogromnih kamenih statua ljudskih figura, kako su ih postavljali i kako su manipulisali ovim monstruoznostima.
Veruje se da je naselje počelo u 7. veku sa područja Polinezije. Statue imaju dosta sličnosti sa polinezijskim, a zapadna polinezijska ostrva su bliža obali Južne Amerike.
Ali postoje i teorije da su Uskršnje ostrvo prvo naselili autohtoni narodi južnoameričkog porekla. Jedan od dokaza je krompir koji se prirodnim putem nije mogao preneti na ostrvo. Norveški arheolog Tor Hejerdal jedan je od najpoznatijih zagovornika ove teorije. Sa svojim čuvenim splavom Kon-Tiki je otplovio od obale Perua do istočnih ostrva Polinezije kako bi dokazao da ljudi iz Južne Amerike mogu doći do Uskršnjeg ostrva.
Kuriozitet vezan za ishranu i običaje ostrvljana su jaja čigre. U oskudici, bez šuma i vodotoka, jaja su bila jedan od najvažnijih izvora proteina. Naime, ostrvo je letnje stanište pacifičke čigre Manu Tara. Krajem leta, što je početak proleća na Uskršnjem ostrvu, ove "morske laste" putuju daleki put i gnezde se na ostrvu i nekoliko malih ostrva u blizini. Nekada je najveći festival bio upravo kada su stigle prve čigre, a tradicionalno takmičenje u plivanju održano je na ostrvu Motu Nuia. Zadatak je bio doplivati do ostrva, pronaći jaje čigre, vezati ga za čelo i vratiti se. Pobednik je uživao posebne počasti tokom naredne godine pošto mu je inaugurisan Tangata Manuia - Birdman.
