Podgorički toponimi

[D U K Lj A N I N]

Danilo Burzan: Podgorički toponimi (1)

Đulići

Jedan od najdsrastičnijih primjera “ubijanja” podgoričkih toponima jeste “nestanak” rodnoga mjesta našega najpoznatijega srednjevjekovnog sugrađanina - prvoga štampara na slovenskome jugu - Božidara Vukovića Podgoričanina (koji je radio u XVI vijeku, u Veneciji, a čiji se grob nalazi u temeljima balšićke crkve Starčeva Gorica, na Skadarskome jezeru). U enciklopedijama (i njegovijem biografijama) piše da je „rođen u Đulićima, kod Podgorice“... Avaj! Ni najveći broj akademika ne zna đe su (bili) Đulići, a da i ne govorim o “običnijem” građanima.

E, ti Đulići su (bili) na śevernijem padinama brda Gorica - od Vezirovoga mosta, do puta koji iz Zagoriča sada vodi uz Goricu, ka Spomeniku partizanu-borcu. Tu je minulijeh godina niklo novo stambeno naselje, a tamošnji starośedioci su porodice Radunović, Ivanović, Radusinović.

I ovom prilikom apelujem na gradske vlasti da tom novom stambenom naselju na śeverozapadnijem padinama Gorice daju (vrate) naziv Đulići, a time i Božidaru Vukoviću Podgoričaninu “vrnu” njegovo rodno mjesto. I zbog istorije i zbog pokoljenja... I duga prema slavnom sugrađaninu, prvenstveno.


Danilo Burzan

http://www.pobjeda.me/citanje.php?datum=2011-01-25&id=199671

 

[D U K Lj A N I N]

Podgorički toponimi (2)

Konik

Današnje podgoričko naselje Konik obuhvata poveliki prostor između kolosjeka željezničke pruge (kod Katoličke crkve), lijeve obale rijeke Ribnice (sve do Vrela Ribničkih) i graniči se sa novim stambenijem naseljem Stari aerodrom. Kao i za mnoge druge ovdašnje toponime, teško je (makar meni) racionalno objasniti kako je i zašto negdašnji Konik „stigao“ tamo đe je danas, odnosno kako je tako drastično „porastao“ podaleko se odmičući od „rodnoga mjesta“.

Toponim Konik, inače, nekada je označavao područje oko Malog (Koničkog) mosta na Ribnici, stotinak metara nizvodno od željezničkog mosta, a u njegovom južnom i jugozapadnom suśedstvu bio je Cvijetin brijeg.

Prema mojem saznanju od nekih starijih (od mene) Podgoričana, taj (stari) Konik je dobio naziv po - konjima (konjik, konjarnik – konik) koje su tu, pored Ribnice, privremeno ostavljali seljaci iz okoline Podgorice, koji su na njima dopremali drva, ćumur, kao i razne prehrambene proizvode i nudili ih na prodaju na Kučkom pazaru, koji se nalazio stotinak metara śeverno odatle, na platou između izlazne ceste (iz grada ka śeveru države) i brda Gorica.

Autor je novinar i publicista u penziji

Danilo Burzan

http://www.pobjeda.me/citanje.php?datum=2011-01-26&id=199786

 

[D U K Lj A N I N]

Podgorički toponimi (3)

Vranjićke njive

Na izlazu iz Podgorice (starijem putem) ka Spužu i Danilovgradu, na pitomoj ravnici śeverno od Veljega brda, uz desnu obalu rijeke Zete, a nedaleko od ušća te rijeke u Moraču, nalaze se Vranjićke njive. To je jedan od podgoričkijeh toponima koji se u javnoj (posebno medijskoj) upotrebi, skoro uvijek, „prekrštavaju“, tako što ga neznaveni autori (novinari, ali i gradski činovnici) u oglašavanju posredstvom skoro svih medija imenuju kao - Vranjske njive. (Još, doduše, nijesam čujao da su tom naselju „prišili“ i da se u njemu rodila - Koštana. Ono, ako su već Vranjske...)

Toponim Vranjićke (ili Vranićke) njive, inače, potiče od činjenice da su na tom lokalitetu bila imanja (njive) nekih bogatijih stanovnika suśednog sela (danas već velikog prigradskog naselja) Vranjići (Vranići), koje se nalazi zapadno od te teritorije, a śeveroistočno od naselja Tološi.

Ukazujem da se tu, na Vranjičkim njivama, nalazi se i zakonom zaštićena oronula kuća crnogorskoga (piperskoga) vojvode Mijajla Nišina Vučinića. Iz iste porodice je i brigadijer (đeneral i ministar) Milutin Vučinić, jedan od organizatora Božićnog ustanka, jedno vrijeme i predśednik crnogorske Kraljevske vlade u izbjeglištvu...

Dakle: nijesu Vranjske, već - Vranjićke njive!

Danilo Burzan

http://www.pobjeda.co.me/citanje.php?datum=2011-01-27&id=199853

 

[D U K Lj A N I N]

Podgorički toponimi (4)

Nemanjin grad

Na lijevoj obali Ribnice, na ušću u Moraču nalaze se zapuštene razvaline negdašnjeg povećeg utvrđenja koje usmeno predanje krsti kao „Nemanjin grad”. U istorijskijem dokumentima zapisano je - a poznati crnogorski arheolog i istoričar umjetnosti, dr Pavle Mijović, istraživanjima na licu mjesta potvrdio - da je riječ o ostacima turske tvrđave Depedogen.

Gradnja te utvrde započeta je 1474. dakle, iste godine kada je Podgorica potpala pod tursku vlast. Neki izvori tvrde da je završena 1476. a drugi 1477. godine, a mnogi među njima da ju je zidao čuveni sultan Mehmed II Osvajač. Tvrđava je imala šest kapija, pored kojih su bile stražare. Za gradnju je korišćeno i kamenje sa razvalina rimskoga grada Duklje (kao i za mnoge tada građene kuće u Podgorici).

Usmeno predanje o navodnom Nemanjinom gradu, međutim, nikako ne uzmiče, pa svještenstvo Srpske pravoslavne crkve, svake godine priređuju ceremonijalne pohode ostacima te (osvještane!?) turske tvrđave. (Znalci vele da tako „čuvaju“ kult Nemanjića, jer je - opet po predanju - tu rođen Stevan Nemanja.) Ostalo jeste zapisano da je Nemanja rođen u Ribnici, ali nikad nije ostprijski utvrđeno da je Ribnica bio naziv te tvrđave, niti varoši koja je prethodila Podgorici.

Danilo Burzan

http://www.pobjeda.co.me/citanje.php?datum=2011-01-28&id=199953

 

[D U K Lj A N I N]

PODGORIČKI TOPONIMI (5)

Kučki pazar

Stara Podgorica imala je (bolje reći: mijenjala je) više lokacija na kojima se, na otvorenom prostoru, odvijala svakovrsna trgovina - pijaca i pazarišta. U međuratnom (dijelom i poratnom) periodu glavna pijaca bila je na gradskom trgu, a „čuven” je bio i Kučki pazar, čiji naziv sam po sebi sugeriše da je u pitanju lokacija koju su, uglavnom, koristili mještani raznih sela sa područja Kuča (ali i oni iz Bratonožića).

Kučki pazar se nalazio na poljani koja se prostirala zapadno od današnjeg podvožnjaka, ispod južnijeh padina brda Gorica, a koja se protezala sve do makadamske saobraćajnice, koja je iz grada vodila (i danas vodi) ka śeveru Crne Gore.

Na Kučkom pazaru se (pazarnijem danima) trgovalo sitnom stokom, zatim ogrijevnim (uglavnom „sitnim” cerovim i grabovim) drvetom i ćumurom, ali (onako „uzgred”) i nekim poljoprivrednijem proizvodima.

Kako su seljani iz Kuča (i drugih krajeva) za transportovanje svoje tržišne ponude koristili konje ili magarad, te svoje žive „transportere” su privremeno ostavljali da odmore (do povratka u svoja mjesta boravka) stotinak metara odatle, niz padinu, uz desnu obalu Ribnice.

Danilo Burzan

http://www.pobjeda.co.me/citanje.php?datum=2011-01-28&id=199953

 

[D U K Lj A N I N]

PODGORIČKI TOPONIMI (6)

TROGLAVICA

Troglavicom se zvala teritorija na periferiji Podgorice, istočno od brda Gorica, prema Kakarickoj gori, do tadašnjeg sela Masline. Troglavica je počinjala od raskršća puteva za Kolašin i Kuče (kod današnjeg podvožnjaka) đe su tada bile jedino kuće Peka Savova Vukčevića, s jedne i Pavla Šćepova Mitrovića, s druge strane puta za Kuče.

Na početku gradskog atara - zapadno, prema brdu Gorica - nalazio se čuveni Kučki pazar, a śevernije, na istočnijem padinama Gorice, bilo je desetak kuća (uz pomoćne objekte i imanja) porodica Pejanović, Vukčević, Maraš, Vujošević i Popović.

U „srcu” Troglavice, na kilometar od kuće Peka Savova Vukčevića, bile su kuće (i imanja) Sava Gašova Burzana, Đorđije Lazovića, Branka Popovića i Buta Harovića, a oko kilometar dalje, prema śeveru, kuće Perića, Ulićevića i Milačića. Sa istočne strane prašnjave makadamske ceste ka Kučima (danas Skopska ulica), do Savinog (Zlatičkog) potoka, bile su (oko kilometar duge) livade Murata i Tahira Tuzovića. Između puteva za Kuče i Kolašin bile su livade Vukčevića (na njima nekoliko oronulih stabala smokava), sa istočne strane ograđene divljijem bademima. Između imanja Vukčevića i Burzana bilo je dva-tri hektara zemlje poznatog Podgoričanina Stevana Perovića.

Piše: Danilo Burzan

http://www.pobjeda.co.me/citanje.php?datum=2011-01-31&id=200166

 

[D U K Lj A N I N]

PODGORIČKI TOPONIMI (7)

Masline


Negdašnje selo Masline nalazilo se duž ukupnijeh zapadnih padina Kakaricke gore, a u njemu desetak kuća i možda još toliko pomoćnijeh objekata, uz nekoliko desetina velikijeh stabala maslina, vlasništvo više tamošnjih porodica: Popović, Ivanović i Jokanović, a koje su imale i povelika imanja u plodnoj ravnici, sa pitomim vinogradima i smokvama, oko Savinog (odnosno Zlatičkog) potoka.

Neznanje je učinilo da Masline danas sežu od Kuča (doduše, Kuči smatraju da su i Masline njihova teritorija), pa sve do Gorice i Zagoriča, te do gradske ulice IV proleterske!?

Tako u potonje vrijeme u novinama, ili u elektronskim medijima imamo tvrdnju da se, recimo, podvožnjak na izlazu iz grada ka śeveru države nalazi u Maslinama!? I da je benzinska pumpa (ona na izlasku iz grada, prema Kolašinu) takođe u Maslinama?! I da će nova benzinska pumpa biti ,,u Maslinama, nedaleko od podvožnjaka” a riječ je o lokaciji stotinak metara od podvožnjaka, ka centru grada!?

Tako su Masline ,,progutale” Troglavicu, pa Oficirsko i Gornje radničko naselje, ,,osvojile” dio Zagoriča i Zlatičkog polja, a i ne mali dio ,,čisto” gradskijeh područja.

Danilo Burzan

http://www.pobjeda.co.me/citanje.php?datum=2011-02-01&id=200224

 

[D U K Lj A N I N]

PODGORIČKI TOPONIMI (8)
Markoni

Prva podgorička zgrada na desnoj obali Morače (izuzev Dvorca knjaza/kralja Nikole), podignuta je poslije oslobođenja Crne Gore od Austro-ugarske, nedaleko od takozvane stare zgrade Vlade (bivše zgrade DPO, odnosno śedišta CK SK Crne Gore). U njoj je bila smještena tehnička oprema i ljudstvo koje je servisiralo prenos poruka putem radio-telegrafije.
Podśečam da je, inače, prva radio-telegrafska stanica na Balkanu postavljena na brdu Volujica, kod Bara, u drugoj polovini 1904. godine. Pronalazač te vrste komunikacija bio je italijanski naučnik Guljermo Markoni.
Po tom naučniku i zgrada prve radio-telegrafske stanice u Podgorici nazivana je - Markoni.
Mnogo decenija poslije u toj građevini - koja je preimenovana i dobila naziv Kamena zgrada – zadugo je bilo utočište za kolektiv Pionirskog/Dječijeg pozorišta, a zatim i sala za treninge podgoričkijeh sportista, prvenstveno boksera.
Dio te građevine (klesani kamen od kojega je bila sagrađena) nedavno je korišćen za izgradnju novog (modernijeg i ljepšeg) poslovnog objekta, na istoj lokaciji.

Danilo Burzan

http://www.pobjeda.co.me/citanje.php?datum=2011-02-02&id=200317

 

[D U K Lj A N I N]

PODGORIČKI TOPONIMI (9)

Drpe Mandića

Dio podgoričke Stare Varoši śeverno i śeverozapadno od, velikim zidinama opasane poznate (danas veoma oronule i zapuštene) zgrade zvane Jusovača (u kojoj je zadugo bio zloglasni zatvor), odnosno područje oko Ulice Džan i Ulice Đečevića, nekad se nazivao Drpe Mandića.
Taj lokalitet je prvenstveno značajan po činjenici da se tamo nalazio manastir Drpe (u istorijskijem izvorima i Drepa). Doduše, u nekim izvorima navodi se da je riječ o crkvi Svetog Arhangela Mihaila.
Kako god, u tom vjerskom objektu, prema zapisima koje je ostavio Pavel Rovinski, Rastko Nemanjić, alijas Sveti Sava (1220.) osnovao je prvu pravoslavnu Zetsku episkopiju. (Drugi izvori, pak, tvrde da se to zbilo na Prevlaci, kod Tivta, na mjestu đe je ranije bio benediktinski manastir.)
Isti izvor, takođe, navodi da je u čitavom periodu okupacije Zete od strane Raške i Nemanjića (oko 150 godina) u tom manastiru bilo i śedište Zetske mitropolije.
Ostaci zasvođene ulazne kapije i ogradnijeh zidina tog manastira/crkve postojali su i u godinama nakon Drugoga svjetskoga rata, a o tome su sačuvane i fotografije.

Danilo Burzan

http://www.pobjeda.co.me/citanje.php?datum=2011-02-03&id=200390

 

[D U K Lj A N I N]

PODGORIČKI TOPONIMI (10)

Skaline i skalice

Okolina ušća Ribnice u Moraču, podno mosta Blaža Jovanovića, nekad se zvala Sastavci, a potonjijeh decenija (pa i danas) taj lijepi izletnički lokalitet se naziva Skaline. To novo ime Sastavcima je nađenuto nakon ,,pripitomljavanja” tamošnjijeh obala Ribnice, odnosno uređenja tog područja po urbanističkom rješenju poznatog (prerano preminulog) podgoričkog arhitekte Vasilija Vaja Kneževića.
U taj prijatni ambijent, ispod ostataka stare turske tvrđave Depedogen, skladno se uklapa i najstariji podgorički most, podignut još u doba rimske vladavine ovijem teritorijama. Taj most je, nakon oštećenja, neđe u prvoj polovini XVIII vijeka, obnovio ugledni Podgoričanin, Adži-paša Osmanagić.
Negdašnji toponim Skalice, pak, nalazio se oko 200 metara uzvodno, iznad lijeve obale Ribnice, južno od (tadašnjeg) romskog naselja Tabana, na putu od Tabačkog mosta, uz strminu, ka Ulici Redžovića, a koja je vodila prema Sahat-kuli.
Sa jedne i druge strane tadašnjih Skalica bila je (mala, improvizovana) pijaca, na kojoj su seljanke iz južnih sela oko Podgorice i okoline Skadarskog jezera prodavale ribu, kasaronje, bostan, smokve...

Danilo Burzan

http://www.pobjeda.co.me/citanje.php?datum=2011-02-04&id=200478

 

[alsindjic]

zar ima toponima u Podgorici? Toga slabo ima u ruralnim podrucjima?

 

[Miki Rus]

Pa kakvi ĐuLići? Ovo je ĐuRići i svuda tako pisano!