Piter Klas – tajni život mrtvih priroda

[Nina]

Piteru Klasu, jednom od najpoznatijih slikara holandskog Zlatnog doba.
Piter Klas je rođen 1597. godine u Antverpenu, današnjoj Belgiji, a umro 1661. godine u Harlemu u Holandiji.
U kuće bogatih naručioca, u istoriju umetnosti i najveće svetske muzeje, Klas je ušao kao autor slika koloristički prigušenog postavljenog stola.
Stručni termin za Klasovu invenciju je zbiran naziv „monohromni banketi“. Nije bio ni prvi ni sam u toj kreaciji, ali je doveo do prepoznatljivosti
i postavio verovatno glavni od istorijski tri važeća kanona za procenu i opis mrtve prirode.

Mrtve prirode su sve samo ne mrtve. Tamo gde su nastale kao posebna tematska celina, u Flamanskoj/severni deo današnje Belgije, u drugoj polovini 16. veka,
nisu bile „mrtve“, već samo „tihe“ ili „mirne“ prirode. U originalu "stilleven“. Prirode zaustavljene u pokretu, glasu i bogatstvu, da bi im se neko divio.

 

[Nina]

Mrtva priroda sa staklenim peharom

 

[Nina]

Mrtva priroda sa kolačem od voća, srebrnom tacnom, pozlaćenim peharom i rimljankom

 

[Nina]

Vanitas mrtva priroda

 

[Nina]

Na svakoj od te tri slike optički glavnu ulogu ima „rimljanka“, čaša stabilnog postolja i rustikalno ukrašene, zdepaste drške, sa paralelnim otvorom pri vrhu.
Osim u imenu, „rimljanka“ nema veze sa Rimom, pre sa muranskim duvaonicama stakla. „Rimljanka“ je bila čaša izbora za vinopije i pivopije sa prostora i vremena severne renensanse. Tu bi spadali Nemci, Holanđani i Flamanci. Razlog za njenu popularnost je, dobro je ležala u ruci zbog robustne drške.

Staklena „rimljanka“ kako se seli iz slike u sliku i refleksima oplemenjuje raspored svetla. Ona je najpre do trećine puna, pa do polovine puna,
da bi na zadnjem ulju iz 1656. godine ležala prolivena preko vanitas-simbola lobanje, sata i ugašene sveće.